به گزارش مشرق، سفر هفته گذشته رئیس کل بانک مرکزی به روسیه و دیدار هیات بلند پایه اقتصادی کشورمان با دو معاون نخست وزیر به همراه وزیر توسعه اقتصادی، رئیس کل بانک مرکزی روسیه و رئیس کمیسیون مشترک دو کشور حکایت از عزم جدی تهران و مسکو برای توسعه روابط اقتصادی و بسترسازی برای اجرایی شدن توافقات حکایت دارد.
* سرآغاز فصل جدید همکاری‌های ایران و روسیه
سنگ بنای دور جدید روابط اقتصادی ایران و روسیه به دنبال سفر دی ماه سال گذشته رئیس جمهور کشورمان به روسیه بنا نهاده شد سفری که نقطه آغاز گفت‌وگوی مقامات دو کشور برای توسعه روابط تهران-مسکو بود.
در پایان مجموعه نشست‌های مقام‌های دو کشور در این سفر، بیانیه‌ای در هشت بخش شامل همکاری‌های تجاری و اقتصادی، مالی و بانکی، حمل‌ونقل و لجستیک و گمرک، صنعت و معدن، کشاورزی، انرژی و سلامت و بهداشت به امضاء رسید.
* برنامه‌ریزی کاهش نقش دلار در مبادلات تجاری دوجانبه ایران و روسیه
توسعه همکاری‌های مالی و بانکی دو کشور و استفاده از ارزهای ملی برای مبادلات، تعریف سیستم پیام‌رسان بانکی بین دو کشور به منظور تسهیل روابط اقتصادی، ارتقای سیستم حمل‌ونقل و کریدور شمال-جنوب و تأمین لجستیک مربوطه و حضور روسیه در مسیر تجاری هند، ایران، افغانستان، توسعه همکاری‌ها در حوزه محصولات کشاورزی و تأمین اقلام اساسی مورد نیاز دو کشور، از جمله نکات کلیدی مورد تأکید در این مذاکرات بود.
همچنین توسعه همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای، همکاری تجاری و بازرگانی به منظور ایجاد مناطق آزاد تجاری مشترک و بررسی راهکارهای توسعه همکاری با کشورهای اوراسیا از دیگر نکات کلیدی مورد تأکید در این مذاکرات بود.
کاهش نقش دلار در مبادلات تجاری دوجانبه و افزایش سقف مبادلات تجاری تا ۴۰ میلیارد دلار در سال و تعریف سامانه‌های پیام‌رسان بانکی به‌منظور حذف سامانه‌های بین‌المللی از مبادلات دو کشور از جمله موارد مورد مذاکره بین محسن کریمی، معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی ایران و ایلیچنوولادیمیر، معاون وزیر توسعه اقتصادی و معاون رئیس کمیسیون مشترک روسیه در حاشیه سفر رئیس جمهور به روسیه بود.
* توافقاتی که رنگ اجرا گرفت
حالا با گذشت پنج ماه از سفر رئیس‌جمهور به روسیه و به دنبال پیگیری‌ها مستمر مقامات دو کشور و در جریان سفر هفته گذشته رئیس‌کل بانک مرکزی به روسیه در جریان دیدارهای جداگانه صالح آبادی با مقامات این کشور، بخش مهمی از این توافقات رنگ و بوی اجرایی گرفته است.
رئیس کل بانک مرکزی ایران در پایان دیدارهایش با مقامات روسی از حصول توافق برای گسترش همکاری‌های بانکی و پولی بین دو کشور خبر داد؛ دیدارهایی که در جریان آن راهکارهای رفع موانع و افزایش سرمایه‌گذاری‌های مشترک بین مسکو و تهران بررسی شد.
صالح‌آبادی تاکید کرد: ایجاد بسترهای مالی، یکی از مهمترین محورهای توسعه اقتصادی به شمار می‌رود و هم اکنون ایران برای جایگزینی سوئیفت، از سامانه‌های پیام رسان بین بانکی بومی استفاده می‌کند و روسیه نیز پیام‌رسان‌های بومی و مالی خود را دارد که می‌تواند مبنایی برای همکاری بانکی بین دو کشور باشد.
به گزارش وب سایت رسمی دولت روسیه، به نقل از نواک، معاون نخست وزیر این کشور نیز بعد از دیدار با رئیس کل بانک مرکزی کشورمان تاکید کرد: ما شاهد رشد قابل توجهی در تجارت هستیم ۸۱ درصد در سال گذشته و ۳۱ درصد در سال جاری؛ مسوولان کشورهای ما هدف خود را برای ارتقای همکاری‌ها تعیین کرده اند.
* فصل جدید توسعه همکاری دو همسایه
فصل جدید روابط اقتصادی ایران و روسیه درحالی گشوده شده که هر دو کشور طعم تلخ تحریم‌های ظالمانه غرب را به‌خوبی لمس کرده‌اند.
در این بین ایران و روسیه که طی سال‌های اخیر مواضع سیاسی نزدیکی در حوزه مذاکرات هسته ای داشته‌اند اخیرا در جریان مقابله با تحریم های آمریکا نیز دست به ابتکار عمل جدیدی زده اند ابتکاری که هدف اصلی آن دلار زدایی از تعاملات اقتصادی دو کشور است.
حجم صادرات ایران به روسیه که در سال گذشته با رشدی ۱۰۰ درصدی برای نخستین بار در طول تاریخ روابط دو کشور به ۴ میلیارد دلار رسید قرار است در دوره کوتاه مدت دو ساله به ۸ میلیارد دلار و در چشم انداز میان مدت به ۱۵ میلیارد دلار برسد که پیش نیاز اصلی تحقق این هدف تسهیل امور بانکی و مالی است.
ایران و روسیه علاوه بر توسعه روابط در قالب دوجانبه درصدد توسعه منافع مشترک در قالب همکاری‌های چند جانبه یعنی با اتحادیه اقتصادی اورآسیا، سازمان همکاری‌های شانگهای و بریکس هم هستند.
* موانع پیش روی توسعه روابط اقتصادی
هم اکنون بانکی که به صورت تمام عیار به تجار دو کشور کمک برای مبادلات اقتصادی دو کشور کمک کند وجود ندارد و بنابراین راه‌اندازی بانکی اختصاصی که با ارز محلی دو کشور کار کند برای توسعه مبادلات دو کشور بسیار ضروری است.
میرکریمی، سخنگوی اتاق مشترک ایران و روسیه بر این باور است که گام‌های مهمی در جهت تسهیل‌گری در روابط تجاری میان دو کشور ازابتدای کار دولت سیزدهم برداشته شده است که از آن جمله می توان به امضای توافقنامه همکاری اتحادیه اوراسیا که زمینه را برای حرکت تعرفه های گمرکی به سمت صفر مهیا کرده است .
وی می‌گوید: هم اکنون با تمهیدات اتخاذ شده روابط بانکی میان دو کشور با وجود قطع سوئیفت همچنان برقرار است و به نظر می رسد با تدابیر پیش بینی شده برای آغاز مبادلات تجاری با پول ملی دو کشور و حذف پول سوم بازرگانان دو کشور از شرایط مساعدی برای مبادلات تجاری برخوردار شوند.
میرکریمی معتقد است: در شرایط کنونی حرکت به سمت تراز کردن حجم مبادلات تجاری، سوق دادن تجارت میان دو کشور به سمت تجارت شفاف برپایه نظام بانکی گام هایی است که می‌تواند بستر دور زدن قوانین و مقرارت را از صحنه تجارت میان دو کشور حذف کرده و شاهد رونق تجارت در شرایطی برابر و شفاف باشیم.
* راه اندازی راهگذر شمال-جنوب
مهمترین مانع بر سر تجارت ایران و روسیه علاوه بر مبادلات بانکی زیرساخت‌های ارسال کالا است زیرا با وجود مرز آبی دو کشور و الزام دارا بودن ناوگان دریایی مناسب، ایران در این بخش ضعف بزرگی دارد که نیازمند راه اندازی ابزارها، امکانات و زیرساخت‌های لجستیکی است و متاسفانه سالهاست که راه گذر اقتصادی شمال- جنوب در قسمت ایران به بهره‌برداری نرسیده است.
راهگذر شمال-جنوب کوتاهترین مسیر از اروپا به کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا از طریق ایران و روسیه است و برای این کشورها اهمیت بسیار زیادی دارد.
موافقتنامه راه گذر حمل و نقل بین‌المللی شمال - جنوب که در شهریور ماه ۱۳۷۹ در سن پترزبورگ به امضای وزرای حمل‌ونقل سه کشور ایران، هند و روسیه رسید، ایجاد مسیر حمل و نقل کالا از هند به کشورهای اروپای شمالی را پیش‌بینی کرده است.
این راه گذر از مسیرهای مهم ترانزیتی است و ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا و روسیه را از ایران و دریای خزر به کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب آسیا برقرار می‌سازد؛ عدم ثبات و امنیت در منطقه و ناامن شدن مسیرهای دریایی پتانسیل جایگزینی کریدور شمال- جنوب را به جای کانال سوئز افزایش داده است.
این مسیر ریلی از چین تا هند و هند تا پاکستان و سپس داخل ایران تا رشت ادامه دارد و تنها خلاء آن برای اتصال به روسیه و فنلاند در شرق اروپا، قطعه رشت به آستار به طول ۱۷۰ کیلومتر است که هنوز ساخته نشده است.
در همین راستا یکی از مباحث مطرح در توسعه روابط اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و روسیه در مورد گذرگاه شمال - جنوب است و یکی از اولویت های مهم برای فعال سازی این راهگذر تکمیل خط آهن باقیمانده در مسیر رشت - آستارا است.
ایجاد مناطق آزاد مشترک در شمال و جنوب ایران، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل ریلی ایران، نوسازی ناوگان کشتیرانی در دریای خزر و نوسازی ناوگان جاده‌ای ایران از دیگر پیشنهادات طرف روس برای تسریع در بازگشایی این راه گذر است.
رستم ژیگانشین، نماینده بازرگانی فدراسیون روسیه در این‌باره می‌گوید: مشکلات لجستیکی از جمله مشکلات تجار و بازرگانان دو کشور است که اغلب موجب شکایت همکاران ایرانی می شود بنابراین هر دو طرف روسی و ایرانی علاقه مند به فعال سازی این مسیر از طریق دریای خزر هستند که در همین راستا بودجه زیادی برای نوسازی بنادر آستاراخان در نظر گرفته شده است، برنامه‌هایی برای ساخت کشتی‌های جدید وجود دارد و به همین دلیل می‌توان از مسیرهای ترانزیتی خودداری کرد و کریدور شمال - جنوب را فعال کرد.
حالا قرار است ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، ۱۹ ژوئیه (۲۸ تیر ماه) به تهران سفر کند سفری که قطعا یکی از محورهای مهم آن تصمیم‌گیری نهایی برای رفع موانع باقیمانده در پیش روی توسعه روابط اقتصادی دو کشور خواهد بود، سفری که به گفته سخنگوی کرملین، قرار است اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز در دیداری سه جانبه با حجت الاسلام رئیسی در کنار پوتین دیداری سه جانبه برگزار کند دیداری که از جنس تعاملات منطقه‌ای و همکاری‌های اقتصادی خواهد بود.