سرویس اقتصاد مشرق - قصه پر غصه خرید خودرو در سال‌های اخیر اینطور است که حتی اگر آن قدر پول داشته باشید که ماشین رده چندم و از خط تولید خارج شده کشورهای دیگر را بخرید، تازه وارد مرحله "ولی افتاد مشکلها" شده‌اید. یعنی ابتدا باید کلی تلاش و راز و نیاز کنید که در قمار قرعه‌کشی خودروسازان انتخاب شوید و بعد از آن هم اگر شانس بیاورید تازه با چالش‌های جدیدتری مواجه می‌شوید که فکرش را هم نمی‌توانید بکنید. نهایتا هم اگر پول خرید محصول را بدهید وارد دوراهی می‌شوید که یک سر آن ناراحتی و اعصاب خردی بابت کیفیت پایین قطعات خودرو و ایرادات فنی آن است که شیرینی خرید خودرو را تلخ می‌کند و یا متوجه می شوید که ضرر کردید و خودرو را گرانتر هم حتی خریدید!
برای درک واقعی‌تر اتفاقی که در حال رخ دادن است موارد بالا را بصورت مصداقی بررسی می‌کنیم. ابتدا وضعیت ثبتنام‌ها و تعداد برندگان، پس از آن کیفیت پایین محصول این خودروسازی و نهایتا ضرر و زیانی که خریداران محصولات سایپا متحمل می‌شوند.
شانس بیاورید در قرعه کشی برنده شوید!
بیش از دو سال از اولین باری که اعلام شد هرکسی میخواهد ماشین داشته باشد باید در قرعه کشی شرکت کرده و بخت‌آزمایی کند گذشته است. در این مدت میلیون‌ها نفر شانس خود را امتحان کردند و درصدی از این‌ها توانستند صاحب ماشین شوند.
به عنوان نمونه برای نشان دادن وضعیت به آمار تعداد ثبت‌نام‌های قرعه‌کشی گذشته سایپا می‌پردازیم. فروردین‌ماه امسال در قرعه‌کشی سایپا که با شرکت ۹۰ هزار و ۷۳۷ نفر برگزار شده بود، ۸۱ هزار و۵۱ نفر واجد شرایط شناخته شدند اما نهایتا تنها ۱۶ هزار و ۳۰۰ نفر توانستند در این قرعه کشی برنده شده و وارد مرحله بعد شوند.
در این طرح ۲ هزار و ۶۵۰ نفر برنده خودروی جدید شرکت سایپا با نام شاهین. جی شدند که اگر چه از سایرین خوش شانس‌تر بودند اما با روش قیمت‌گذاری و ... سایپا عملا وارد ضرر شدند.
اما چگونه؟
شاهین، خودرویی که کلاغ هم نیست!
قسمت اول مشکل به کیفیت پایین محصولات تولیدی خودروسازان در سال‌های اخیر برمی‌گردد بطوریکه مطابق آمار بدست آمده، میزان خرابی محصولات سایپا و مراجعه دارندگان خودروهای این شرکت به تعمیرگاه‌ها در کشور به مراتب بیش از سایر خودروسازان است و در واقع معضل بی کیفیتی قطعات در محصولات سایپا بیش از سایر خودروها به چشم می‌آید.
اما به طور خاص در مورد خودروی شاهین این مشکل بازتاب بیشتری در فضای مجازی داشته و حتی تصاویری از آتش گرفتن موتور این خودرو در خیابان‌ها منتشر شده است بگونه‌ای که این ریسک را برای خریداران بوجود آورده است که این خودرو درجه ایمنی مناسبی نداشته و این سوال را بوجود می‌آورد که آیا شاهین تست‌های فنی و استاندارد را با موفقیت گذرانده است یا خیر؟
در بعد دوم مسئله امکانات خودرو مذکور است که نه از لحاظ موتوری، قدرت بالایی دارد بگونه‌ای که از موتور 8 سوپاپ تیبا (نسخه توربو) در آن استفاده شده و به همین دلیل شتاب و توان کافی را ندارد و نه از لحاظ متریال استفاده شده در بدنه قابلیت ویژه‌ای دارد بگونه‌ای که مروری بر برخی نظرات خریداران نشان می‌دهد که نسبت به اشکالات فراوان آن نظیر روغن ریزی، بی کیفیتی پلاستیک‌های استفاده شده در داخل اتاق، مشکل در سیستم برق‌رسانی خودرو، مشکلات طراحی و همچنین هزینه‌های بالای تعویض قطعات مصرفی و کمبود قطعات و وسایل اصلی خود در بازار گلایه دارند.
افراد خوش‌شانسی که با تصمیمات سایپا ضرر کردند!
همانطور که پیش از این گفته شد، نمیشود این را نادیده گرفت که افرادی که توانستند در قرعه کشی خودروسازان شانس بیاورند و صاحب خودرو شوند نسبت به سایرین خوش شانس تر بودند اما متاسفانه آنچه در واقعیت رقم خورد این بود که با تصمیمات نادرست مدیریتی شرکت سایپا و همچنین بی توجهی به لزوم افزایش کیفیت محصولات و ... عملا کسانی که خودرو شاهین را خریداری کردند دچار ضرر و زیان‌های زیادی شدند.
در واقع خریداران محصولات سایپا برخلاف خریداران ایران‌خودرو که حاشیه سود چند ده میلیونی بابت خرید هر خودرو بدست می‌آورند اما اینجا ضرر و زیان هم متحمل می‌شوند که در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌شود:
۱. خودرویی که قیمت کارخانه از بازار آن گرانتر است
مطابق اطلاعاتی که در سایت گروه خودروسازی سایپا موجود است، قیمت هر دستگاه خودرو شاهین برای مصرف کننده حدود ۳۴۵ میلیون تومان خواهد شد و در این در حالیست که با کمتر از این قیمت امکان تهیه این خودرو در شرایط صفر کیلومتر و بدون معطلی چند ماهه برای تحویل خودرو میسر خواهد بود. در واقع کافیست خریداران اندک این خودرو به سایت‌های فروش محصولات مراجعه کرده تا به سرعت و با کمتر از قیمت کارخانه اقدام به خرید این محصول نمایند. البته روی دیگر سکه، افزایش نارضایتی مشتریان شاهین است که عمدتا خودروهای تحویل‌گرفته شده را به سرعت آگهی کرده اند تا صاحب اول و آخر نباشند!
۲. سود مشارکتی که پرداخت نمیشود
نکته مهم و قابل تامل دیگر در قرارداد یک طرفه‌ای که خودروسازان با خریداران امضا کرده و متاسفانه متولی مشخصی نیز برای حمایت از حقوق مصرف کنندگان وجود ندارد این است که اگر فردی برای خرید این خودرو در طرح پیش خرید شرکت کرده باشد و مبلغی علی‌الحساب بابت محصول پرداخت نماید، عملا هیچ سودی به وی تعلق نخواهد گرفت که حتی خودرو نیز با قیمت روز کارخانه که بالاتر از نرخ بازار است به وی فروخته خواهد شد.
به عنوان نمونه اگر کسی در طرح تحویل ۶ ماهه خودروی مذکور را خریداری و پیش پرداخت ۱۷۲ میلیون تومانی بابت آن پرداخت کرده باشد، پس از ۶ ماه باید حداقل ۱۵ میلیون تومان سود پول خود را دریافت کند که متاسفانه در قرارداد غیرمنصفانه خودروسازی این رقم پرداخت نمیشود و در اختیار خودروساز قرار می‌گیرد. در محصولاتی که قیمت کارخانه و بازار اختلاف بالایی دارد این مشکل کمتر به چشم میخورد اما اگر قرار باشد فرد هم در تامین مالی ساخت خودرو شریک شود، هم سود نگیرد و هم خودرو را بالاتر از نرخ بازار خریداری کند، این مشکل دوچندان می‌شود.
۳. انصرافی که اصلا به نفع خریدار نیست
مسئله سوم که ضرر خریداران خودرو از شرکت سایپا را بیشتر می‌کند این است که با همه این موارد گفته شده در خصوص مشکلات فنی خودروی شاهین و همچنین گرانتر از بازار فروشی خودرو و عدم پرداخت سود مشارکت و ...، نهایتا اگر خریدار به هر دلیلی تصمیم بر این بگیرد که انصراف از خرید دهد، عملا وارد چالش جدی تری می‌شود که بازپرداخت پول سرمایه گذاری شده است.
براساس پیگیری‌های خبرنگار مشرق، فردی که به شرایط این خودروسازی اعتراض داشته و اقدام به فسخ قرارداد خود کند، هزینه اولیه واریزی ظرف ۲ ماه به حساب او واریز خواهد شد و در این مدت هم مطابق قبل هیچ گونه تعهدی درباره پرداخت سود نگهداری مبلغ متوجه خودروساز نیست. علاوه بر این اگر خریدار اقدام به لغو خرید کند عملا تا مدتها (حداقل ۲۴ ماه) امکان شرکت مجدد در قرعه کشی را ندارد و مجبور است به قواعد یک جانبه و غیر عقلانی خودروساز تن دهد.
"Squid Game" سایپا با خریداران محصولاتش
در شرایطی که طی سالیان اخیر صنعت خودروی کشور به یکی از پرچالش‌ترین صنایع تبدیل شده و انتقادات بسیاری را در میان مردم و مسئولان و بخصوص رهبر معظم انقلاب برانگیخته است، این نوع مواجهه با خریداران که با هیچ عرف منطقی و جهانی سازگاری ندارد، چیزی جز افزایش نارضایتی به دنبال نداشته و به زیان صنعت خودروی کشور است. بر این اساس پیشنهاد می شود وزیر صنعت مطابق وعده رئیس جمهور در خصوص ارتقای صنعت خودرو و بهبود شرایط این حوزه، هرچه سریعتر نسبت به حل این معضلات اقدام کرده و حقوق از دست رفته خریداران را پیگیری نماید.