به گزارش مشرق، نشست نقد و بررسی کتاب صوتی «خط مقدم» با حضور فائضه غفارحدادی نویسنده کتاب، حامد حجتی مؤسس گروه فرهنگی و هنری یَم، امین بابازاده نویسنده و منتقد ادبی، محمد امین شوشتری مدیر عامل گروه فرهنگی یم، حمید محمدی محمدی منتقد و علیرضا توحیدی مهر گوینده اثر در خبرگزاری فارس برگزار شد.
در ابتدای برنامه نمونه‌ای از کتاب صوتی خط مقدم با عنوان نامه شهید طهرانی مقدم به همسرش پخش شد.
کتاب صوتی وقت‌های مرده ما را زنده می‌کند
در بخشی دیگر این برنامه حامد حجتی شاعر و مؤسس «گروه فرهنگی و هنری یَم» در خصوص تولید کتاب صوتی گفت: این روزها با کوچی که به فضای مجازی داریم، بیشتر وقت‌مان را با محتواهایی می‌گذرانیم که به اقتضائات فضای مجازی شکل گرفته است. فضای مجازی هم فضای سرعت و کوتاه‌گویی است. به نظر می‌رسد که حضور در این فضا با توجه به اقتضائات خودش باید شکل بگیرد. یکی از راه‌هایی که می‌توانیم محتواهای خوب تولید کنیم، صوت است که از این طریق می‌توانیم محتوای عمیق یا معمولی خود را با تیراژ وسیع‌تر به مخاطب برسانیم. توجه به امر صوت حدود ۱۰ سال است که در کشورمان مورد توجه قرار گرفته است و این یعنی این که در دنیای پیش رو صوت، جایگاه ویژه‌ای خواهد یافت.
حامد حجتی مؤسس گروه فرهنگی یم
ما از تصویر عبور خواهیم کرد و به صوت خواهیم رسید. دلیل‌اش این است که صوت رسانه‌ای گرمی است. تصویر، موسیقی و فیلم نیاز به توجه ویژه‌ای از سوی مخاطب دارند و رسانه‌هایی که نیاز به تمرکز مخاطب دارند سرد هستند، اما صدا گرم است
وی در ادامه بیان کرد: ما از تصویر عبور خواهیم کرد و به صوت خواهیم رسید. دلیل‌اش این است که صوت رسانه‌ای گرم است. تصویر، موسیقی و فیلم نیاز به توجه ویژه‌ای از سوی مخاطب دارند. رسانه‌هایی که نیاز به حضور و تمرکز مخاطب دارند سرد هستند. اما صدا گرم است؛ چراکه دقیق‌ترین کارهای عالم را می‌توانید همزمان با شنیدن صوت انجام دهید. یکی دیگر از ویژگی‌های صوت تأثیرش در ناخودآگاه است این درصورتی است که بسیاری از رسانه‌ها در خودآگاه تأثیر می‌گذارند.
حجتی درخصوص جایگاه صوت در انتقال مفاهیم به مخاطب گفت: وقتی که با یک صدا ارتباط می‌گیریم نیازی به تلاش برای یادآوری وجود ندارد چرا که صدا در ناخودآگاه می‌نشیند و در بزنگاه‌ها نقش می‌بندد. صدا هیچ وقت از بین نمی‌رود اما بنا به دلایل مختلف به صوت کم توجهی می‌شود و بخش زیادی هم بسته به نوع زندگی‌ها و تربیت رسانه‌ای است که در جوامع بشری وجود دارد. ما اگر در تولید محتوا در کنار نگارش و تولید آثار فاخر بتوانیم صدای آثارمان را کشف کنیم امر بسیار جذابی است. ما در میان آثاری که تولید می‌شوند به دنبال کشف صدای آثار هستیم و به کشف صدا بسیار اهمیت می‌دهیم و خوب است که در کنار تمام ژانرهای ادبی، توجهی به امر صوت صورت بگیرد.
وی در ادامه بیان کرد: در فضای کتاب و کتابخوانی کشورمان توجه ویژه‌ای را باید به کتاب صوتی ایجاد کنیم. یکی از ویژگی‌های مهم کتاب صوتی این است که از وقت‌های مرده انسان‌ها استفاده می‌کنید. افرادی که اهل کتاب صوتی هستند بخش زیادی از آثار مورد نظرشان را در ترافیک گوش می‌دهند و مدرنیته با ما کاری کرده است که در روز، ساعت‌ها مجبوریم وقت‌مان را تلف کنیم. یکی از راه‌هایی که باید توجه کرد، ایجاد فرصت استفاده از این لحظات مرده با استفاده از امر صوت است که باعث می‌شود هدر رفت وقت‌مان کمتر شود.
چرا که تولید محتوا در حوزه صوت کمی ارزانتر از تولید محتوا در سایز حوزه‌هاست لذا هم وقت مرده آدم‌ها را زنده می‌کند و هم به جهت اقتصادی برای مخاطب به صرفه‌تر است.
مؤسس گروه فرهنگی و هنری یم درخصوص به صرفه بودن آثار صوتی اظهار داشت: نسخه فیزیکی کتاب «خط مقدم»گران است اما نسخه صوتی‌اش ۳۰ هزار تومان است. چرا که تولید محتوا در حوزه صوت کمی ارزانتر از تولید محتوا در سایز حوزه‌هاست لذا هم وقت مرده آدم‌ها را زنده می‌کند و هم به جهت اقتصادی برای مخاطب به صرفه‌تر است. توجه به امر صوت باعث ایجاد یک فرهنگ جدید در امر تولید آثار مکتوب و فرهنگ می‌شود و توجه به تولید کتاب‌های صوتی می‌تواند بسیاری از مشکلات پیش روی کتب فیزیکی را از پیش رویمان بر دارد.
شاعر اثر «نی‌لبک» با بیان اینکه آثار موجود در بازار دو دسته هستند گفت: در حال حاضر بازار کتب صوتی در کشور ما بازار قابل توجه‌ای است. البته بخش زیادی از کتاب‌های صوتی موجود دو دسته هستند. کتاب‌هایی که بی‌کیفیت هستند و هرکسی با شرایط خودش شروع به بازخوانی کرده است و بخش دیگری هم به جای توجه به کتاب توجه به خوانشگران کتاب صورت گرفته است و دنبال سلبریتی‌ها هستند تا در فضای اقتصادی خودشان کاری را کرده باشند.
وی در ادامه افزود: این دست از کتاب‌ها بسیار هستند. وقتی هم با آثاری که به این شکل معرفی شده‌اند برخورد می‌کنیم؛ متوجه می‌شویم که این اثر چنگی به دل نمی‌زند و دلیلش هم این است که اصول تولید کتاب صوتی رعایت نشده است، اگر از این دو مسئله بگذریم متوجه خواهیم شد که بخش قابل توجهی از کتاب صوتی موجود کتاب‌های غیر معارف و انقلاب اسلامی است.
کتاب صوتب باید در سبد مطالعاتی مردم قرار بگیرد
در بخش دیگر برنامه حمید محمدی محمدی منتقد حوزه کتاب و مدیر فرهنگی خبرگزاری فارس از حامد حجتی پرسید که چرا هنوز آثار صوتی پیوست آثار مکتوب هستند؟ حجتی در پاسخ به این پرسش گفت: اصل موضوع این است که شأنیتی برای اثر صوتی در فضاهای فرهنگی در حال حاضر وجود ندارد. یعنی شابک و مجوزی برای حوزه کتاب صوتی دیده نشده است. ما در گروه یم کتاب‌های صرفاً صوتی داشتیم. اما اصل مسئله این است که اگر این کتاب بخواهد شأنیتی برای خود داشته باشد باید مجوزهای لازم را کسب کند. این اتفاق عمرش در کشور ما کوتاه است و برنامه‌هایی چون نوار و طاقچه عمر زیادی ندارند. لذا باید به این سمت برویم و درحال حرکت هستیم و توجه مخاطب به کتاب صوتی هم رضایت بخش است.
حجتی در ادامه پاسخ به پرسش مدیر فرهنگی خبرگزاری فارس گفت: مقدمات قانونی این کار باید اتفاق بیفتد و در سبد مطالعاتی مردم قرار بگیرد. حتی در شرایطی که نویسندگان نوقلم برای چاپ آثارشان به ناشران پول می‌دهند اما در حوزه نشر صوتی می‌تواند انتشار آثارشان اتفاق بیفتد اما این به شرطی است که در معادلاتی که دوستان در امر مجوزها دارند تجدید نظر کنند.
نکته آئینگی که در آثار شهید آوینی وجود دارد در میان آثارمان کم است
در ادامه امین بابازاده با بیان اینکه در کتاب «خط مقدم» قلم شأن آئینگی پیدا کرده است، گفت: نکته آئینگی که در آثار شهید آوینی وجود دارد در میان آثارمان کم است به‌ویژه در آثار شهدایی که باید پررنگ‌تر شود. خوب است که نویسنده اثر خودش را بخواند. چرا که اتمسفر داستان را خود بهتر می‌داند و به نظر من می‌توانیم به این سمت پیش برویم که به نویسندگان آموزش بدهیم که اثر خودشان را بخوانند. چرا که باعث رشد خود نویسنده است و باعث جذابیت بیشتر کتاب صوتی می‌شود.
نکته آئینگی که در آثار شهید آوینی وجود دارد در میان آثارمان کم است به‌ویژه در آثار شهدایی که باید پررنگ‌تر شود. خوب است که نویسنده اثر خودش را بخواند. چرا که اتمسفر داستان را خود بهتر می‌داند
وی در ادامه گفت: آیا ما در کتاب صوتی قضاوتی داریم یا خیر؟ مثلاً موسیقی که بر روی کتاب صوتی خط مقدم است برای قشری از مردم جذاب است. آیا می‌توانیم کاری عامه پسندتر را انجام بدهیم، باید به این موضوعات توجه کرد.کتاب صوتی هیچ نسبتی با کتاب‌خواندن ندارد. کتاب خواندن اندیشه را درگیر می‌کند و کتاب‌صوتی احساس را درگیر می‌کند و خوب است که به سمت تولید آثار صوتی کتاب‌های اندیشه‌ای برویم.
فائضه غفار حداد نویسنده اثر خط مقدم
فائضه غفار حداد نویسنده اثر «خط مقدم» در خصوص اینکه خوب است نویسنده آثار خودش را بخواند بیان کرد: مخاطب علاقه‌مند است که کتاب را با صدای نویسنده بشنود، البته در بعضی از کتاب‌ها امکان این کار وجود ندارد. چون اگر همین «خط مقدم» را من می‌خواستم بخوانم فضا کاملاً مردانه و شخصیت اول داستان هم مرد بود و اصلاً به دل نمی‌نشست. اما در برخی از آثار که ظرفیت این نوع تولیدات را دارند این اتفاق بیفتد خوب است.
در ادامه محمدامین شوشتری گفت: نویسنده در درک حس و فضا خوب است اما مسئله اصلی کتاب صوتی انتقال این حس به مخاطب است و کار سختی است. از این جهت راه حلی که می‌تواند کمک کند همکاری بین کتاب‌خوان و نویسنده است. البته بسیاری از نویسندگان آثار خود را بسیار خوب می‌خوانند. ما به نویسندگان از طریق ناشران دست پیدا نمی‌کنیم و اصولاً یک فضای بسته‌ای شکل گرفته است.
یکی از ویژگی‌هایی که شهید طهرانی مقدم و تیم همراه‌شان داشتند اخلاص در حین انجام کار بود
غفار حداد در خصوص نحوه نگارش این اثر گفت: یکی از ویژگی‌هایی که شهید طهرانی مقدم و تیم همراه‌شان داشتند اخلاص در حین انجام کار بود. این شهدا در فضای محرمانه و بسته‌ای بودند و حتی مادر و همسر این عزیزان از مهم بودن و حساسیت کار شهدا آگاه نبودند و حتی سرکوفت هم می‌شنیدند. احساس می‌کردم که این تیم تحقیق خیلی مخلصانه و گمنام در طی سال‌های طولانی تحقیقاتی را انجام دادند و بعد که پروژه به من رسید احساس می‌کردم که لایق این کار نیستم و این چرخه‌ای که «خط مقدم» از ابتدا تابه حال داشته است از نوع کاری است که این شهید انجام داده است.
وی در ادامه افزود: در زمان نگارش این اثر شرایط سختی داشتم ولی همچنان می‌نوشتم و می‌گفتم که برای شناساندن آنها باید تلاش کنم و حس خوبی داشتم. این کتاب سال‌های قبل چاپ شد و به دلیل نوع نگاهی که داشتند بیشتر داخلی توزیع شد و تا چند سال ناشناخته بود و سرانجام به نشر شهید کاظمی رسید. زمانی هم که کار رسید به دست گروه فرهنگی یم در ابتدا با توجه به تجربیات بدی که درک کرده بودم نگران بودم اما بعداز اینکه در ۲ روز گذشته این کتاب صوتی را گوش دادم نظرم عوض شد. اثری قوی و خوب بود و به نظرم باید زودتر از این‌ها تولید می‌شد چراکه نیاز بازار بود.
نامه‌های همسر شهید هم لطف الهی بود
نامه‌های همسر شهید هم لطف الهی بود که پیش آمد. من از وجود این نامه‌ها بی اطلاع بودم. روزی نوشتن برایم سخت شده بود که به خانه شهید رفتم و از همسر شهید کمک خواستم
حداد درباره نامه‌هایی که همسر شهید نوشته بود و حتی به خود شهید هم نداده بودند گفت: نامه‌های همسر شهید هم لطف الهی بود که پیش آمد. من از وجود این نامه‌ها بی اطلاع بودم. روزی نوشتن برایم سخت شده بود که به خانه شهید رفتم و از همسر شهید کمک خواستم که موضوعاتی را بیان کند تا بتوانم به نوشتن ادامه دهم که از وجود تعداد زیادی از نامه‌های مخصوص خود که هروقت دل تنگ می‌شده، یادداشت می‌کرد باخبرم کرد. تمامی نامه‌ها را به من دادند که کپی کنم و حتی می‌گفتند که این نامه‌ها را به حسن هم ندادم بخواند منتشرش نکنید که البته بعدها همسر شهید می‌گفت که خوب شد در اثر آمد.
علیرضا توحید مهر کتاب‌خوان
در پایان شوشتری و علیرضا توحیدی مهر کتاب‌خوان خط‌مقدم به بیان خاطراتی درخصوص روند تولید این ثر مکتوب پرداختند و در ادامه کتاب صوتی خط مقدم رونمایی شد.