نمایشگاه کتاب امسال با وسعت ۱۳۰ هزار متر مربع، پذیرای ۱۰۰ ناشر خارجی از ۲۷ کشور جهان است و تاجیکستان، مهمان ویژه این رویداد بزرگ فرهنگی است.
اولین خرید کتاب حدود چهار ساعت قبل از آغاز رسمی این نمایشگاه و به صورت مجازی انجام شده بود. ساعتی پیش از گشایش نمایشگاه، علی رمضانی، سخنگو و قائم‌مقام این دوره از نمایشگاه کتاب، با انتشار یک متن در فضای مجازی اعلام کرد: «اولین خریدار بخش مجازی نمایشگاه کتاب از بابل ۶:۰۵ صبح، خرید خود را به پایان رساند. ناشران حاضر در مصلی هم از ساعت ۱۰ صبح میزبان مردم خواهندبود.»
افتتاحیه مردمی این رویداد فرهنگی نیز ساعت ۱۶و ۳۰دقیقه روز چهارشنبه با حضور محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر ارشاد و رئیس نمایشگاه، علی رمضانی، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و قائم‌مقام نمایشگاه برگزار شد.
آمارهای امیدوارکننده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اولین روز نمایشگاه کتاب
«افزایش دوبرابری نظام حمایتی یارانه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب امسال»؛ این خبر را وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همزمان با روز بازگشایی سی و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب در حاشیه برگزاری جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران مطرح کرد.
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین از حضور ۳ هزار ناشر گفت و با اشاره به افزایش مساحت این دوره از نمایشگاه، پیش‌بینی کرد که بین ۵ تا ۷ میلیون نفر از نمایشگاه امسال بازدید کنند.
او که یک روز پیش از این و در فاصله ۲۴ ساعت مانده به آغاز فعالیت این دوره از نمایشگاه به مصلای تهران رفته و به‌صورت سرزده از روند آماده‌سازی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بازدید کرده بود از ایجاد فضای پرنشاطی برای خانواده‌ها در نمایشگاه امسال سخن گفت. محمدمهدی اسماعیلی همچنین در جلسه شورای هنر حضور یافت و از امید به وفاق و وحدت سلیقه در موسیقی گفت.
آغاز فعالیت نمایشگاه کتاب با آمار امیدبخش
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ظهر روز گذشته (چهارشنبه ۲۰ اردیبهشت ماه) در حاشیه برگزاری جلسه هیأت دولت نیز در جمع خبرنگاران گفت: «چندین مقام فرهنگی از کشورهای مختلف در این نمایشگاه داریم. همچنین در مجموع میزبان بیش از ۳۰۰۰ ناشر در این نمایشگاه هستیم.»
اسماعیلی با اعلام خبر افزایش دوبرابری نظام حمایتی یارانه‌ای افزود: «تلاش کردیم نظام حمایتی یارانه‌ای را افزایش دهیم که میزان این حمایت‌ها نسبت به سال گذشته تقریباً دوبرابر شده است. همچنین مساحت نمایشگاه بیش از ۱۳۰ هزار متر است که چنین عددی را در هیچ دوره‌ای نداشته‌ایم.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: «بیش از آنکه این رویداد را عرصه‌ای برای خرید و فروش کتاب بدانیم، یک جشنواره بزرگ فرهنگی می‌دانیم که نظیر آن در هیچ جایی از دنیا نیست.»
او همچنین گفت: «پیش‌بینی استقبال بین ۵ تا ۷ میلیون نفر را داریم که عددی کم نظیر خواهد بود. همچنین تلاش شده همه امکانات رفاهی، ارتباطی و حمل‌ونقل برقرار شود. از همه دستگاه‌های همکار از جمله نیروی انتظامی، شهرداری، صداوسیما و سایر مجموعه‌هایی که ما را در این کار مورد حمایت قرار می‌دهند تقدیر و تشکر می‌کنم.»
برنامه‌های ویژه نمایشگاه کتاب برای کودکان
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ در فاصله یک روز مانده به آغاز سی و چهارمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور در مصلای امام خمینی(ره) و بازدید سرزده از محل برپایی نمایشگاه و آخرین روند آماده‌سازی بخش‌های مختلف، بر اینکه نمایشگاه کتاب خانواده محور است، تأکید کرد: «امسال فضای پرنشاطی برای خانواده‌ها در نمایشگاه فراهم شده است و در کنار عرضه آثار متنوع، برنامه‌های فرهنگی مختلفی برای خانواده‌ها برگزار خواهد شد. همچنین در نمایشگاه برنامه‌های ویژه‌ای برای کودکان تدارک دیده شده است به طوری که چندبرابر مساحت نسبت به دوره‌های قبل فضا برای حوزه کودک و نوجوان فراهم شده است.»
فروش مجازی و حضوری
همچنین در این دوره نیز همچون دوره گذشته، ناشران حاضر در بخش فیزیکی این رویداد ملزم به حضور در بخش مجازی نیز هستند، اما آن دسته از ناشران که برای حضور در بخش مجازی ثبت‌نام کرده‌اند، الزامی برای عرضه کتاب در بخش فیزیکی ندارند.
آنچه در معرض دید علاقه‌مندان به کتاب در غرفه ناشران حاضر در مصلی قرار گرفته است، کتاب‌های منتشر شده از سال ۱۳۹۸به بعد است، اما کاربران با مراجعه به سامانه نمایشگاه مجازی می‌توانند کتاب‌های منتشر شده از سال ۱۳۹۲ناشران حاضر در این بخش را مشاهده و خریداری کنند.
علی رمضانی، قائم‌مقام و سخنگوی سی‌وچهارمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر از امکان استفاده از مشمولان یارانه نمایشگاه در بخش حضوری خبر داد؛ بنابر این تصمیم، مشمولان بن خرید از نمایشگاه می‌توانند بعد از ثبت سفارش در بخش مجازی این رویداد، خرید خود را انتخاب کنند؛ به‌عبارت دیگر خریداران 2 انتخاب دارند؛ دریافت بسته خرید از طریق شبکه پست یا مراجعه به غرفه ناشر در محل برگزاری نمایشگاه کتاب.
آب و آتش در روز نخست نمایشگاه کتاب
آسمان مصلی که عصر روز اول غرق در باران بود پس از بارانی، آتشین را پشت سر گذاشت وقتی آسمانش غرق در شلیک نور بود. با تماشاچیانی همچون وزیر فرهنگ ایران و تاجیکستان.
نمایشگاه را که از صبح روز چهارشنبه با گرما و تخت نشینی خورشید آغاز شده بود رعد و برق و باران شدید بهاری عصرگاهی چنان غافلگیر کرد که مراسم افتتاحیه که قرار بود در حیاط مصلی برگزار شود به کوشک کتاب شبستان کوچ کرد. بارانی که زیبایی این رویداد را صدباره افزود. افتتاحیه در غربت داخل برگزار شد اما حسن ختامی بیرونی و انفجاری داشت.
اما نمایشگاه غیر از غافلگیری، موارد جذابی برای ۱۱ روز میزبانی هم دارد. چیدمان جذاب برخی غرفه ها و یا نصب سیستم های هوشمند اطلاع رسانی در ورودی شبستان از نکات مثبت این دوره نمایشگاه است که در راهنمایی و پاسخ به نیازمندی های مخاطبان نمایشگاه بسیار موثر واقع شده است.
«دیوار آزاد» نیز در گوشه های از نمایشگاه که به صورت تخته وایت برد در کنار غرفه یکی از ناشران نصب شده و عابران کوچه های نشر مصلا هرچه می خواست دل تنگشان روی آن می نوشتند، جالب نظر بود. «در جامعه قوانین بسیار لازم و ضروری می باشد جهت جلوگیری از فساد و سایر موارد.»، «اگر مدیریت نکنیم جامعه ما هم مثل جوامع غربی دچار آسیب های بدی خواهد شد»؛ «حجاب یعنی بی نیازم از هر نگاهی جز نگاه خدای مهربان»، «اولین کرسی آزاداندیشی را خداوند در موقع خلقت بشر گذاشت»...از جمله نوشته های روی این دیوار بود.
حضور دو نفر از بازیگران تئاتر در پوشش حافظ و سعدی و پیاده روی در سالن ها نیز از مواردی بود که جلب توجه و مخاطبان را برای عکس گرفتن متوقف می کرد.
کیاوش زرین هر جا می‌رود نگاه‌ها را به سمت خودش جلب می‌کند. برخی از او می‌خواهند به یک بیت شعر شیرین پارسی مهمان‌شان کند و برخی هم با او درباره خریدن کتاب‌های خوب و جذاب مشورت می‌کنند.
این بازیگر تئاتر، با بیان این که فعالیتش نوعی پرفورمنس محیطی است گفت: سعی کردیم با این کارمان بگوییم که مشاهیر ایرانی فراموش نشده‌اند و با آثارشان زنده هستند. هشت قرن از زمان زندگی حافظ می‌گذرد؛ ولی مردم همچنان از اندیشه‌های سازنده این بزرگان بهره‌مند می‌شوند.
به گفته وی افراد دیگری نیز در این نمایشگاه نقش سعدی و فردوسی را اجرا می‌کنند.
اما نمایشگاه امسال یک کلینیک نشر هم دارد که با هدف ارائه خدمات حمایتی برای کمک به رشد، توانمندسازی و توسعه فعالیت ناشران به‌ویژه ناشران نوپا برپا شده و به صورت رایگان به ناشران حاضر در این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مشاوره می‌دهد.
فعالیت‌های «کلینیک کتاب» در دو سطح است، سطح «راه‌اندازی» برای ناشران کوچک یا شهرستانی که امکان دسترسی به تسهیلات ناشران تهرانی را ندارند و سطح «توسعه» برای توسعه ناشرانی بکه در مسیر توسعه خود و خدماتشان دچار مسائل و مشکلاتی شده‌اند.
این کلینیک، به‌نوعی پلتفرمی برای پاسخ‌گویی به نیازهای بازیگران صنعت نشر است و درباره برندینگ، بازاریابی دیجیتال، روابط‌عمومی و ارتباط با مشتریان، مشاوره تبلیغات و مشاوره سایت و شبکه‌های اجتماعی به ناشران خدمات ارائه می‌دهد.
ناشران برای کسب اطلاعات بیشتر و درخواست نوبت مشاوره می‌توانند به سایت Book-lab.ketab.ir مراجعه کنند.
برخی غرفه ها نیز ابتکاراتی برای جلب مشتری به خرج داده اند از جمله غرفه ای که ختم قرآن گرفته و در صندوقچه ای چوبی در دوبخش صفحات قرائت شده و نشده را جدا کرده تا مخاطبان در این توفیق معنوی شریک شوند.
و یا غرفه ای که ساختارشکنی بصری جالبی کرده و فقط نقشه جغرافیایی تحویل می دهد و از کتاب در این غرفه خبری نیست.
دسته های بسیج بانوان از پایگاه های مختلف تهران در کنار خانواده های شهید مدافع امنیت از مهمانان نمایشگاه امروز بودند.
اما نکات انتقادی هم دارد نمایشگاه در همین روز نخست از جمله دستگاه های کارتخوان بسیاری از ناشران که هنوز تحویل یا وصل نشده و یا کارتهایی که هنوز تحویل نشده و صدای اعتراض ناشران را درآورده است.
کمی گیجی و سردرگمی در یافتن آدرس های مورد نیاز که البته در روزهای نخستین هر رویدادی تا حدودی طبیعی است و شماره راهروهایی که در بعد از ظهر روز اول نصب شدند نیز از نکات قابل توجه نمایشگاه در روز نخست بود.
نگاه حیران خریداران به قیمت کتابها نیز از موارد قابل تامل بود، قیمت هایی که بعضا فراتر از توان خرید مشتریان بود و علیرغم میل و نیاز از خرید آن سرباز می زدند.
گلایه یک کتابفروش شهرستانی هم که برای بازدید آمده بود خالی از لطف برای درج نیست، گلایه او از منتی بود که بسیاری از ناشران بر سر کتابفروشان می گذارند که به خاطر منفعت آنان از حضور فیزیکی در نمایشگاه سرباز می زنند.
این کتابفروش گفت می خواهم به ناشران اعلام کنم «وقتی قرار است در نمایشگاه مجازی و یا در سایت های مختلف فروش و یا تماس تلفنی به مدت نامحدود ۳۶۵ روز سال با تخفیف ۲۰ تا گاهی ۴۰ درصد کتابهایتان را به فروش برسانید پس لطف کرده این یک هفته را مرحمت کنید و سایه لطفتان را از سر ما برداشته و در نمایشگاه شرکت کنید».
فروش ۱۱.۲ میلیاردی نمایشگاه کتاب در روز اول
اولین نشست خبری علی رمضانی سخنگو و قائم مقام سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در غرفه «کوشک کتاب» با حضور اصحاب رسانه برگزار شد.
رمضانی در این نشست با بیان اینکه استقبال مردم در دومین روز ما را شگفت زده کرد، گفت: از ساعات اولیه روز گذشته بخش‌های مختلفی فعالیت خود را آغاز کرده و توانستند نظر مردم را جلب کنند.
وی افزود: با وجود اعلام قبلی رسانه‌ها مبتنی بر بازگشایی نمایشگاه در ساعت ۱۰ صبح، ما شاهد حضور زود هنگام مردم پشت درب‌ها بودیم که توصیه می‌کنم مردم برای روزهای بعد از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند و نیز حضور خود را در ساعات مختلف توزیع کنند تا شاهد گره‌های ترافیکی نباشیم.
سخنگوی نمایشگاه ادامه داد: امسال طراحی نمایشگاه نسبت به قبل متفاوت شده تا محیط آرام‌تری برای مردم و غرفه‌داران فراهم کند. همینطور بحث امنیت مخاطبان در این طراحی دیده شده است.
وی با بیان اینکه تلاش کردیم نمایشگاه خانواده محور باشد، اظهار داشت: تا ساعت ۱۳ امروز ناشران حاضر در سامانه ۱۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان فروختند، سال گذشته این عدد ۴ میلیارد تومان بود که افزایش قابل توجهی داشته و ناشران سهم دو برابری نسبت به سال گذشته در یک روز تجربه کردند.
رمضانی افزود: ۹۶ هزار نسخه کتاب تاکنون فروخته شده و ۲۷ هزار بسته کتاب تحویل پست شده است که می‌خواهیم فروشندگان مردم را کمتر چشم انتظار بگذراند و زودتر بسته‌ها را آماده کنند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا برخی از ناشران نمایشگاه را تلویحاً تحریم کردند اما در نمایشگاه مجازی حضور دارند، گفت: حوزه بزرگ فرهنگ کشور قابل تحریم نیست. وزارت فرهنگ مطابق وظیفه خودش بستر را برای همه فراهم کرده است. حجم خوبی هم از ناشران شرکت کردند و شاید حدود ۵ درصد از حضور سرباز زدند و خود را از گرفتن انرژی خوب مردم دریغ کردند و این کار شاید به نوعی بی‌احترامی به مردم تلقی شود.
سخنگوی نمایشگاه کتاب با بیان اینکه ناشران حاضر در بخش مجازی در تلاش برای ارایه محصولات خود هستند، ادامه داد: نمایشگاه کتاب نه دعوت‌نامه برای کسی فرستاد و نه با حضور کسی مخالفت کرد. مردم خود بهترین قاضی در این خصوص خواهند بود.
وی بیان داشت: امسال بالاخره برای دسترسی به محتوا چاره جویی شد که به شکل نمایشگاه مجازی خود را نشان داد و کتابفروشان نیز برای اولین بار حضور پیدا کردند.
رمضانی در پاسخ به این سوال که چاره‌ای در خصوص ناشران کپی کار، شده است یا نه، گفت: آیین‌نامه نمایشگاه امسال با دقت بیشتر کار خود را انجام داد که امسال حضور چنین ناشرانی کمتر از سال‌های قبل بوده است.
وی در خصوص افزایش ساعت نمایشگاه در آخر هفته گفت: نمایشگاه روزهای آخر هفته یک ساعت افزایش دارد که تا ۹ شب در خدمت مردم خواهیم بود.
سخنگوی نمایشگاه کتاب در خصوص پلمپ انتشارات «روزنه» در روز اول نمایشگاه گفت: ممکن است آن غرفه ضوابط و قوانین را رعایت نکرده و حتماً مسئول آن در جریان این کار هست.