به گزارش سرویس اقتصاد مشرق، خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی با عنوان ورود بی‌سر و صدای نفت ایران به بازارهای جهانی اعلام کرد که این رقم در ماه می سال جاری به روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه و بالاترین مقدار در پنج سال اخیر رسید.
به تازگی خبرگزاری رویترز نیزبر اساس آمار مؤسسات مشورتی، آمارهای کشتیرانی و منابع آگاه اعلام داشت که صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه می به ۱/۹۳ میلیون بشکه در روز رسیده است.
براساس این گزارش می‌توان عنوان داشت که میزان صادرات نفت ایران در حال حاضر به بالاترین میزان از زمان اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸ یعنی ۵ سال گذشته رسیده است.
میزان صادرات ایران در سال ۲۰۱۸ پیش از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای حدود ۲/۵ میلیون بشکه در روز بود.
همچنین بنا بر اعلام مؤسسه کپلر، با وجود اینکه تحریم‌های آمریکا پابرجاست، محموله‌های نفت خام ایران در ماه می از ۱/۵ میلیون بشکه در روز بیشتر شده است . آمارهای اوپک نیز نشان می‌دهد میزان تولید نفت در ماه می به بالای ۳ میلیون بشکه در روز رسیده و این بالاترین میزان طی ۵ سال گذشته محسوب‌می‌گردد.
اطلاعات منتشر شده و برآوردهای یک مؤسسه مشورتی (SVBIntenational) حاکی از افزایش تولید نفت خام ایران است و گزارشات سایر خبرگزاری‌های خارجی را تأیید می‌کند.
مطابق اطلاعات منتشر شده از سوی این مؤسسه، میزان تولید نفت خام با عدد تقریبی ۲/۶۶ میلیون بشکه در روز در مقایسه با ماه ژانویه افزایشی بوده است.
همچنین صادرات نفت و میعانات گازی این کشور در ماه می به ۱/۹۳ میلیون بشکه در روز رسیده است.
پیش‌تر روند صادرات نفتی فراز و نشیب بسیاری داشت و طی مقاطعی با افت قابل توجه همراه بود. به طورمثال اگر آمارهای اطلاعاتی سال‌های ۸۸ تا ۹۵ را مورد بررسی قرار دهیم، متوجه شیب صعودی و نزولی صادرات نفت خام خواهیم شد.
در سال ۱۳۸۸ میزان صادرات نفت خام در ۴ فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب ۲۰۷۳، ۲۰۲۴، ۲۰۱۸ و ۲۱۱۰ هزار بشکه در روز بوده است. این روند در سال‌های ۹۱ الی ۹۳ افت پیدا کرد و در سال ۹۴ به حداقل میزان صادرات رسید.
مطابق اطلاعات و آمارهای منتشر شده میزان صادرات نفت خام در سال ۱۳۹۴ و طی ۴ فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان به صورت میانگین ۱۳۰۰ الی ۱۴۰۰ هزار بشکه در روز بوده است.
جدول زیر متوسط صادرات نفت خام از بهار ۱۳۸۸ تا پاییز ۱۳۹۵ را عنوان می‌کند.
متوسط صادرات نفت در سال‌های ۹۶ و ۹۷ به ۳۵۰۰ الی ۴۰۰۰ هزار بشکه در روز رسید. در سال‌های ۹۸ الی ۹۹ (پس از سال ۲۰۱۷ و مطابق با سال ۹۷) که تولید نفت ایران به بالاترین سطح خود، یعنی ۴/۸ میلیون بشکه در روز رسید، روند تولید سیر کاهشی به خود گرفت. مهم‌ترین دلیل این امر خروج آمریکا از برجام بود. هرچند که با خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها اعلام داشتند به خرید نفت از ایران ادامه خواهند داد. در آن زمان روزانه حدود نیم میلیون بشکه نفت به اروپا صادر می‌شد.
دراین میان ایتالیا، اسپانیا و فرانسه مقصد برتر به شمار می‌رفتند و روزانه بیش از ۱۰۰ هزار بشکه نفت از ایران خریداری می‌کردند. در سال‌ها ی
۹۸ و ۹۹ چین، عراق، امارات، ترکیه، افغانستان، هند، پاکستان، اندونزی، آذربایجان و روسیه به خریداران و مقاصد عمده صادرات نفت خام کشور تبدیل شدند.
در سال ۹۸ و ۹۹ ۶/۲۳ میلیارد دلار تجارت کالایی رقم خورد. در بحث مصرف هم علی‌رغم بروز رکود در اقتصاد ایران متأثر از اعمال تحریم مجدد آمریکا، میزان مصرف محصولات نفتی در ایران در سال ۲۰۱۸ در مقایسه با سطح مصرف سال ۲۰۱۹ قابل توجه بوده و تداوم داشته است.
هرچند تحریم‌های آمریکا توانایی ایران را در صادرات نفت خام، میعانات و سایر محصولات نفتی کاست، اما ایران سوخت دیزل و نفت کوره را به ویژه در تولید برق جایگزین گاز طبیعی کرد.
در سال ۲۰۲۰ هم متأثر از ویروس کرونا مصرف داخلی نفت همچون تمام دنیا کاهش یافت و میزان صادرات به ۱/۸ میلیون بشکه در روز رسید و سیر نزولی پیدا کرد. با شروع دولت سیزدهم صادرات نفت کشور به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسید. این موضوع در کنار افزایش قیمت جهانی نفت به بشکه‌ای ۱۰۰ دلار موجب شد که درآمدهای نفتی افزایش چشمگیری پیدا کند و علی‌رغم آنکه مصارف بودجه ۱۲۴ درصد افزایش پیدا کرده بود، تورم سالانه حدود ۶ درصد کاهش یافت. در نیم‌سال نخست سال ۱۴۰۱ درآمد حاصل از فروش نفت ایران ۲۹ میلیارد و ۳۹۴ میلیون دلار بوده است.
تجزیه آماری صادرات نفت نشان می‌دهد در تابستان سال ۱۴۰۱ صادرات نفت خام برابر با ۱۵ میلیارد و ۴۲ میلیون دلار بوده که نسبت به بهار ۱۴۰۱ ، حدود ۴/۸ درصد افزایش داشته و نسبت به فصل مشابه ۱۴۰۰ افزایش ۵۰/۸ داشت. در دو ماه آخر سال ۲۰۲۲، صادرات نفت ایران به بالاترین حد خود رسید و سال ۲۰۲۳ با محموله‌های بیشتری به چین و ونزوئلا آغاز شد.
کارشناسان و فعالان حوزه انرژی براین باورند که گسترش و توسعه صادرات نفت و همچنین رشد تولید نفت خام موجب افزایش مناسبات و چانه‌زنی‌های اقتصادی و سیاسی می‌گردد؛ به همین خاطر افزایش رشد صادرات نفت را می‌توان یک دستاورد دانست و در زمره گشایش‌های دیپلماسی انرژی قرار داد.
افزایش قدرت چانه‌زنی سیاسی با رشد صادرات نفت
هادی بیگی نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: کشور به منبع درآمدی که نامش نفت است، احتیاج دارد. طی سال‌های گذشته و مادامی که این منبع کاهش یافته بود، گاه ناچار به پذیرش خواسته‌های طرف مقابل می‌شدیم و نرمش نشان می‌دادیم وبرجام مصداق بارز این امر بود.
در آن زمان‌ها و در مواقعی با مسئولان دولت، شورای امنیت و وزارت خارجه به گفت‌وگو می‌نشستیم عنوان می‌کردند که کشور به نفت احتیاج دارد و به همین سبب گاه سازش نیاز است. اصطلاحاتی از این دست طی سال‌های گذشته تنها به سبب کاهش صادرات و تولید نفت بود.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، فروش نفت در مقایسه با میزان فروش نفت در دولت گذشته، ۲ تا ۳ برابر افزایش پیدا کرد. چنین رقمی بسیار قابل توجه بود.
در آن زمان فروش نفت امری دشوار بود چراکه ورود ارز به آسانی امکان پذیر نبود. خوشبختانه به سبب رویکرد دولت سیزدهم، اکنون ورود ارز به کشور صورت می‌گیرد و دشواری گذشته را ندارد. وی افزود: درشرایط حال حاضر نفت به خوبی تولید و به فروش می‌رسد.
خوشبختانه ارز لازم هم به کشور وارد می‌شود. شایان ذکر است تا بگوییم با وجود ورود ارز و گسترش دیپلماسی در بخش‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و انرژی مشکلاتی وجود دارد و تمامی گره‌های کشور باز نخواهد شد. هزینه‌های دولت بالاست و میزان اعتبارات به مقداری که در بودجه تعیین شده است، قابل استفاده می‌باشد. در شرایط حال حاضر رقم قابل توجهی در میزان درآمد کشور صرف حقوق و دستمزد می‌شود. بنابراین گسترش صادرات نفت امری قابل تحسین است اما تمامی مشکلات را حل نخواهد کرد.
بیگی‌نژاد تصریح کرد: حل مشکلات اقتصادی از مسیر تولید کالاهای با ارزش به دست می‌آید. بنابراین به منظور حل و بازشدن گره‌های اقتصادی کشور نیازمند تولید کالاهای با ارزش و موردنیاز کشور می‌باشیم؛ به طورمثال یک کالای دانش بنیان که با تکنولوژی کشور به دست بیاید و صادر شود. به طورحتم صادرات محصولات دانش بنیان و سایر محصولاتی که ارزش افزوده دارند، کمک گر خواهند بود. محصولاتی همچون فرآورده‌های معدنی قابل توجه می‌باشند و صادرات‌شان کمک بسیاری به اقتصاد کشور خواهد کرد.
عضو کمیسیون انرژی مجلس در پایان این گفت‌وگو همچنین خاطرنشان کرد: مشکلات اقتصادی را باید از ریشه حل کرد. راهکار مُسکن پاسخگوی مشکلات حوزه اقتصادی نخواهد بود. باید تولید و صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا را در دستورکار قرار دهیم و قوت ببخشیم.
دولت به موفقیت‌های خوبی در عرصه صادرات نفت دست یافته است
محمد علی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک و کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» اظهارکرد: مطابق آمارهای عنوان شده، صادرات نفت افزایش پیدا کرده است. به طورحتم رونق صادرات نفت موجب افزایش درآمد کشور خواهد شد. بی‌شک با افزایش درآمد کشور، آسایش و رفاه بیشتری شامل حال مردم خواهد شد و سختی‌های موجود کاهش پیدا خواهد کرد.
وی افزود: افزایش صادرات نفت به ویژه در شرایط سخت تحریم‌ها یک اقدام مثبت تلقی می‌گردد. دولت موفق شده تا صادرات نفت را به یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه برساند. علی‌رغم آنکه ظرفیت صادراتی کشور ۲/۵ میلیون بشکه نفت می‌باشد اما چنین آماری نیز قابل تحسین و مثبت می‌باشد.
نماینده سابق ایران در اوپک افزایش صادرات نفت را گامی حائز اهمیت خواند و عنوان کرد: امیدواریم تحریم‌ها برداشته شوند و به ظرفیت صادراتی ۲/۵ بشکه نفت دست پیدا کنیم. به طورحتم کشور از ظرفیت صادراتی بسیار خوبی برخوردار است و باید بکوشیم تا به ظرفیت کامل صادراتی دست پیدا کنیم.
کارشناس انرژی در پایان این گفت‌وگو بیان داشت: در شرایط سخت تحریمی افزایش صادرات نفت، گامی رو به جلو است و بی‌شک نتایج مثبت اقتصادی برای کشور را به همراه خواهد داشت چراکه سطح درآمدی کشور به سبب این امر ارتقا پیدا خواهد کرد.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که برغم اعمال تحریم‌های به زعم آمریکایی ها «فلج کننده» علیه صنعت نفت ایران، مقاومت ستودنی ملت و متخصصان کشور نتیجه داده و تهران توانست با شکستن سد بلند تحریم، دیوار محدودیت ها و موانع را فروریزد و با خنثی سازی آثار و تبعات تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی، راهبردهای لازم برای تقویت جایگاه ژئوپلیتیک خود را بیش از پیش پیگیری و اجرا کند.