سرویس سیاست مشرق- پس از حذف ریچارد نفیو که خود را معمار تحریم‌های فلج‌کننده ایران می‌دانست، این بار نوبت به رابرت مالی رسید که از اتوبوس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی‌ها پیاده شود. رابرت مالی در سال‌های اخیر دومین چهره مشهور و نماینده آمریکا در مذاکرات با ایران بوده و بسیاری او را مردی با اختیارات تام در مورد پرونده ایران می‌دانستند.
به باور بسیاری از کارشناسان سیاست خارجه حذف رابرت مالی از تیم مذاکره‌کننده اتفاقی نبوده و دارای دلایلی پیچیده است. در حالی تا همین چند روز قبل کاخ سفید ادعا می‌کرد که مجوز امنیتی مالی به دلیل کوتاهی او در نگهداری اسناد محرمانه معلق شده و او برای مدتی کوتاه به مرخصی رفته است، حالا نام و عکس رابرت مالی از صفحه رسمی توئیتری دفتر نماینده آمریکا در امور مربوط به ایران حذف شده و به‌جای عکس و نام مالی، نام و تصویر آبرام پالی، معاون او را جایگزین گردیده است.
حذف نام و تصویر رابرت مالی از حساب توئیتری دفتر امور ایران در وزارت خارجه آمریکا یک پیام کوتاه اما روشن دارد، رابرت مالی به پایان خط رسیده و اخراج است. البته مقامات آمریکایی در چند هفته اخیر سعی کردند حذف مالی را «امنیتی» جلوه داده بدهند، به‌عنوان‌مثال خبرگزاری رویترز به نقل از مایکل مک کال رئیس کمیته روابط خارجی مجلس آمریکا نوشته است که زمان تعلیق مالی ۲۱ آوریل آغازشده است، در آن زمان دپارتمان امنیت دیپلماتیک به مالی اعلام می‌کند که او در حفظ و نگهداری اسناد محرمانه مشکل داشته و صلاحیت او تعلیق شده است، این سناتور آمریکایی نوشته است که کاخ سفید سعی کرده است که تعلیق مالی را از چشم اعضای جمهوری‌خواه کنگره دورنگه دارد.
رابرت مالی پوست موزی زیر پای بایدن!
با وجود آنکه دسترسی‌های کاری مالی از مدت‌ها قبل قطع‌شده بود، اما به دلیل آنکه ماجرا رسانه‌ای نشود برخی دسترسی‌های محدود و غیر مهم او حفظ می‌شود ازجمله ارتباط او با برخی خانواده زندانیان آمریکایی در ایران که مالی پرونده آن‌ها را در اختیار داشت.
در آن روزها دولت آمریکا مذاکرات محرمانه‌ای را در عمان ترتیب داده اما رابرت مالی در آن روزها در مرخصی اجباری به سر برده و به‌جای او برت مک گورک، از شورای امنیت ملی که فردی نزدیک به جیک سالیوان است در پنل گفتگو حاضر بوده است، جالب آنکه در همان روزها بایدن یک جلسه محرمانه درباره ایران نیز با سناتورهای دموکرات در کنگره برگزار کرده که بازهم رابرت مالی در آن جلسه غایب بوده است.
حذف مالی از تیم مذاکره‌کننده آمریکا و جایگزینی برت مک گورک نشان از اختلافات عمیق میان وزات خارجه آمریکا با تیم شورای امنیت ملی آن کشور دارد، در این کشمکش سیاسی زور جیک سالیوان به‌عنوان محرم اسرار بایدن به آنتونی بلینکن وزیر خارجه چربیده و مالی با برخی بهانه‌های عجیب امنیتی حذف‌شده است.
درحالی‌که وزارت امور خارجه آمریکا اعتقاد به مذاکره بیشتر با ایران برای فریز کردن برنامه هسته‌ای و بازگشت به برجام داشت، شورای امنیت ملی که نقش مشاوره به بایدن را دارد تمایل به گرفتن یک تصمیم آنی و قاطع درباره دارد که امتیازات فرا برجامی را طلب می‌کند، از سویی رابرت مالی به دنبال امضای یک توافق‌نامه رسمی مانند سال ۲۰۱۵ بود، درحالی‌که مشاور امنیت ملی آمریکا به توافق غیررسمی و محرمانه علاقه بیشتری نشان می‌دهد.
این روایت شواهدی آشکار نیز دارد، ازجمله سفر محرمانه جیک سالیوان به مناطق اشغالی و دیداری از پیش تعیین نشده با نتانیاهو که در آن جلسه مشاور بایدن به نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی قول داده بود که گفتگو با ایران در شرایطی به نتیجه خواهد رسید که منافع صهیونیست‌ها در آن لحاظ گردد.
بر اساس گزاش اف بی آی رابرت مالی به دلیل سوابق خانوادگی و ارتباطات خاص صلاحیت آن را نداشته است که به اطلاعات محرمانه دسترسی داشته باشد، البته نه بایدن و نه وزارت خارجه آمریکا در برابر تغییر رابرت مالی مقاومتی از خود نشان ندادند، دلیل این اقدام نیز بسیار روشن است، درحالی‌که حزب دموکرات خود را آماده مبارزات انتخاباتی می‌کند، بایدن تمایل ندارد رابرت مالی پاشنه آشیل کمپین انتخاباتی او باشد، همان‌طور که رابرت مولر توانست ترامپ را به‌سوی شکست در انتخابات رهنمون سازد، بایدن نمی‌خواست افشاگری پیرامون یک رابرت دیگر (رابرت مالی) انتخابات روی سر او آوار سازد.
امسال، سال پهپادی است!
اما یک سؤال مهم آن است که رفتن مالی و آمدن برت مک گورک چه اثری روی مذاکرات در آینده خواهد گذاشت؟ به نظر می‌رسد قصد رها شدن از پرونده‌های متعدد دیپلماتیک و امنیتی است ازجمله پرونده هسته‌ای ایران که می‌تواند روی پروژه‌های بزرگ‌تر ناتو چون جنگ اوکراین نیز مؤثر باشد. از سویی حل پرونده هسته‌ای و برداشتن برخی تحریم‌ها می‌تواند در کوتاه‌مدت دست آمریکایی‌ها را بازتر کرده تا در بلندمدت زمان کافی برای فشار بیشتر به ایران فراهم گردد.
روزنامه گاردین در گزارشی نوشته است که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد الیوت آبرامز، نماینده ویژه آمریکا در امور ونزوئلا و امور ایران در دولت دونالد ترامپ را که پیش‌تر به دروغ‌گویی به کنگره درباره ماجرای ایران-کنترا محکوم‌شده بود، به کمیسیون مشورتی دیپلماسی عمومی آمریکا معرفی کند؛ حذف افرادی چون مالی و افزوده شدن چهره‌هایی چون الیوت آبرامز به سبد دیپلماتیک آمریکا نشانه‌هایی روشن بر این تحولات بلندمدت دارد.
منابع آگاه در مذاکرات شکل‌گرفته در عمان می‌گویند که در حال حاضر دولت آمریکا یک راهبرد جدید درباره پرونده هسته‌ای ایران در پیش‌گرفته و سبدی از چندین پیشنهاد غیررسمی روی میز گذاشته‌اند، اولین گزینه طرح «اقدام در برابر اقدام» نام داشته و خط ترسیمی آن به‌گونه‌ای طراحی شده است که ایران با آژانس همکاری کرده و درازای آن امتیازاتی دریافت خواهد کرد. این طرح بخشی از همان گزینه توافق موقت خواهد بود.
گزینه دوم طرح «توقف در برابر توقف» است که طی آن ایران بیشتر از ۶۰ درصد غنی‌سازی نمی‌کند و در آن‌سو آمریکا نیز در مقابل از اعمال تحریم‌های بیشتر خودداری می‌کند. در این چارچوب نیز می‌تواند امتیازاتی بین طرفین ردوبدل شود.
آخرین گزینه آمریکایی‌ها طرح «حداقل در برابر حداقل» نام دارد که طی آن جمهوری اسلامی ایران غنی‌سازی ۶۰ درصدی را تعلیق می‌کند؛ ذخایر و سانتریفیوژها در داخل باقی می‌ماند در مقابل آمریکا نیز معافیت‌های تحریمی محدودی را در نظر می‌گیرد، در این طرح امکان رسیدن به یک توافق رسمی نیز در نظر گرفته‌شده است.
این سه استراتژی چندلایه و تودرتو به آن معناست که دولت آمریکا دیگر برجام را نمی‌خواهد و به دنبال توافقی است که پرونده هسته‌ای ایران را تا تعین تکلیف جنگ اوکراین در حالت «تعلیق» قرار داده و دکمه اعمال آن نیز در واشنگتن خواهد بود، با این سازوکار که هرگاه آمریکایی‌ها اراده کنند می‌توانند زیر میز زده و بازی را بر هم بزنند و دوباره به «نقطه صفر» بازگردند، در حالیکه «بازگشت به نقطه صفر» خط قرمز جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات است، آمریکایی‌ها به‌هیچ‌عنوان حق نخواهند داشت تحریم‌های رفع شده را دوباره با یک اشاره کوچک فعال سازند.
البته شکست آمریکایی‌ها در تحمیل یکی از مدل‌های توافق موقت به تهران از هم‌اکنون قابل پیش‌بینی است اما نقطه راست آزمایی حسن نیت غرب درباره توافق با ایران خیلی دور نیست، نزدیک به سه ماه دیگر موعد برداشتن محدودیت‌های سازمان ملل درزمینهٔ تحقیق و توسعه (R&D) و تولید موشک‌های بالستیک ایران - که غرب همواره آن را به داشتن قابلیت حمل کلاهک اتمی متهم می‌کند- برداشته خواهد شد، در آن زمان دیگر این غرب نیست که درباره توافق تصمیم‌گیری خواهد کرد، آن روز موعد تصمیم‌گیری کلان در تهران است، این تصمیم هوشمندانه و درخشان نقطه کانونی عبور از پیچ تاریخی است! وال‌استریت ژورنال نوشته است که تولید قطعات پهپادها توسط شرکت‌های ایرانی باعث «کم اثر شدن» تحریم‌ها شده است، این جمله در آینده دیپلماسی معنایی خاص دارد.