به گزارش مشرق، به طور کلی در مواجهه با تحریم دو راهبرد وجود دارد: ۱- مذاکره و امتیازدهی به آمریکا برای رفع تحریم ۲- بی‌اثر کردن تحریم با دیپلماسی اقتصادی. جدال این دو تفکر در یک دهه گذشته در فضای رسانه‌ای کشور به اوج خود رسیده و هر یک دو گروه روایت‌های مختلفی را درباره صحت ادعاهای خود در موضوعات مختلف از جمله صادرات نفت ایران مطرح می‌کنند.
در این گزارش قصد داریم با استناد به آمار موسسه کپلر (تصویر ۱)، به بررسی ۵ ادعای طرفداران برجام در موضوع صادرات نفت ایران بپردازیم (اعداد میان‌تیترها مرتبط با اعداد داخل پیکان در تصویر است).
۱- افت عجیب صادرات نفت ایران به دلیل برجام بود نه کرونا
قبل از امضای برجام، صادرات نفت ایران روزانه یک میلیون بشکه در روز بود اما بعد از خروج آمریکا از برجام، رقم صادرات به یک میلیون بشکه سابق برنگشت بلکه به حدود ۱۰۰ الی ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسید. برجامیون معتقدند که تقریبا صفر شدن صادرات نفت ایران بعد از خروج آمریکا از برجام به دلیل شیوع کرونا بود، نه نقش برجام در لو رفتن زیرساخت دور زدن تحریم‌ها؛ درحالیکه طبق نمودار، افت فروش نفت قبل از شیوع کرونا رقم خورد و اتفاقا بعد از کرونا صادرات ایران افزایشی شد.
۲- افزایش صادرات نفت از دوره ترامپ آغاز شد
برجامیون ادعا می‌کنند که جهش فروش نفت ایران به دلیل روی کار آمدن بایدن و تغییر سیاست دولت وی نسبت به ایران است درحالیکه طبق نمودار، این روند صعودی از دوره ترامپ آغاز شده و میزان صادرات نفت ایران در ماه‌های پایانی دولت ترامپ از ۲۵۰ به ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود. در نتیجه تحریم‌های نفتی خارج از اراده آمریکا تضعیف شده است نه اینکه دولت بایدن قصدی در شل کردن تحریم داشته باشند.
۳- صادرات نفت ایران در دولت سیزدهم بیش از دو برابر شد
برجامیون ادعا می‌کنند که رسیدن درآمد نفتی ایران در دولت سیزدهم به درآمد نفتی کشور در سال اول اجرای برجام صرفا به دلیل افزایش قیمت جهانی نفت است درحالیکه طبق نمودار، رقم صادرات نفت در دولت فعلی از حدود ۰.۶ به ۱.۶ میلیون بشکه جهش یافته است و اگر افزایش صادرات نفت رخ نمی‌داد درآمد نفتی ایران کمتر از نصف سال اول اجرای برجام بود.
۴- روسیه بازار نفت ایران را تصاحب نکرد
برجامیون ادعا می‌کنند بعد از جنگ اوکراین، روسیه بازار نفت ایران در چین را تصاحب کرده است درحالیکه طبق نمودار، صادرات نفت ایران از موعد آغاز جنگ روسیه نه تنها کاهش نیافته بلکه بیشتر نیز شده و روند افزایشی در سال ۲۰۲۳ همچنان ادامه دارد. برخی نوسانات کاهشی و افزایشی رقم فروش نفت ایران نیز تحت تاثیر کاهش و افزایش تقاضای چین بوده است که اتفاقی طبیعی در بازار است.
۵- بایدن خواست و نتوانست مانع بی‌اثرسازی تحریم نفتی شود
برخلاف ادعای برجامیون، دولت بایدن از ژوئن سال قبل تحریم‌های ماهانه دقیقی را بر شبکه فروش نفت ایران اعمال کرده که اخبار آن ماهانه در رسانه‌ها منتشر می‌شود. همچنین دولت آمریکا به صورت همزمان با مصادره نفتکش‌های ایران که اخبار آن در رسانه‌ها موجود است، تلاش می‌کند جلوی افزایش صادرات را بگیرد ولی موفق نشده است. پس نه اینکه بایدن نخواست بلکه نتوانست، جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد.