به گزارش مشرق، اخیراً شبکه سعودی ام‌بی‌سی گزارشی توهین‌آمیز از فرماندهان شهید مقاومت منتشر کرده که در آن اسطوره‌های مبارزه با رژیم صهیونیستی همچون یحیی سنوار، اسماعیل هنیه و صالح آروری را چهره‌های تروریست در منطقه معرفی کرده است و در برنامه‌های دیگر نیز رهبران حزب‌الله و حاج‌قاسم سلیمانی را هم در این راستا توصیف توصیف شده‌اند.

اهانت این شبکه به رهبران مقاومت منجر به خشم مردم عراق و تعطیلی دفتر این شبکه در بغداد شد. علاوه بر این، برخی روزنامه‌نگاران شبکه‌های سعودی دیگر نظیر الحدث نیز از فعالیت در این تلویزیون‌ها استعفا داده‌اند. مالکان سعودی این شبکه‌ها که ارتباط و البته همکاری عمیقی با رژیم صهیونیستی دارند، به بازوهای رسانه‌ای اسرائیل در منطقه تبدیل شده‌اند که بد نیست کمی با منابع مالی و مالکان این تلویزیون‌ها آشنا شویم.

از کجا شروع شد؟

در مالکیت تلویزیون‌هایی نظیر mbc، العربیه و الحدث که در اختیار دولت سعودی هستند، شکی نیست. اما آنچه که اهمیت دارد راهبرد این شبکه‌ها در جنگ غزه و انتظار جهان عرب از پربیننده‌ترین تلویزیون‌های عرب‌زبان است که آیا در این برهه حساس صدای مظلومان فلسطین را به گوش دنیا می‌رسانند یا خیر؟

MBC

هفته گذشته شبکه mbc۱ در برنامه «ام‌بی‌سی در هفته/MBC فی الاسبوع» در اطلاع‌رسانی خبر رسمی شهادت یحیی سنوار، رهبر سیاسی حماس، را تروریست می‌خواند و در بخش‌های دیگر شهیدان اسماعیل هنیه و صالح آروری، سید حسن نصرالله و حاج قاسم سلیمانی را عوامل برهم‌زننده امنیت در منطقه توصیف می‌کند.

باوجود اینکه کانال شبکه MBC۱ در عربستان صعودی پخش می‌شود، اما بازتاب این گزارش در جهان عرب، خشم ملت‌های مقاومت را به دنبال داشته است. ساعاتی پس از پخش گزارش، مردم عراق مقابل دفتر این شبکه در بغداد تجمع کرده و با ورود به ساختمان، خشم خود از این اهانت را ابراز کردند.

العربیه

حالا باگذشت چند روز، الجزایر هم مجوز فعالیت شبکه خبری العربیه عربستان را در این کشور به‌خاطر پوشش خبری صهیونیستی از اخبار جنگ غزه و لبنان لغو کرد. رسانه‌های الجزایری تأکید کردند که العربیه طی یک سال گذشته تمام تلاش خود را به کار بسته تا اخبار جنگ در غزه و لبنان را به‌گونه‌ای باز نشر دهد که در راستای تضعیف روحیه فلسطینی‌ها و لبنانی‌ها باشد.

MTV

علاوه بر این‌ها، شبکه MTV عربستان نیز در روزهای گذشته گزارشی علیه مؤسسه قرض‌الحسنه بیروت در لبنان تهیه و منتشر کرده بود و فردای آن ارتش رژیم صهیونیستی این مؤسسه را بمباران کرد. گزارش MTV با دیگر شبکه‌های سعودی متفاوت بود و اینبار فقط حرف از توهین به جبهه مقاومت نیست، این اقدام رسماً گرای حمله به ارتش صهیونیستی بود که نشان از ارتباط عمیق این شبکه‌ها با رژیم اسرائیل دارد.

گزارش MTV علیه موسسه قرض الحسنه بیروت

واکنش وزارت خارجه ایران

اسماعیل بقایی، سخنگو وزارت خارجه نیز درباره توهین شبکه ام. بی. سی به مقاومت گفت: این توهین‌ها را غیرقابل‌قبول می‌دانیم و معتقدیم این شیوه به‌هیچ‌عنوان پذیرفته نیست. از مجاری دیپلماتیک به کشورهای ذی‌ربط این موضوع را متذکر شدیم و متأسفیم این برخورد باعث شد که روان و روح بسیاری از دوستداران و مردم منطقه که توجه خاصی به مقاومت دارند خدشه‌دار شود. شنیدیم برخوردهای مناسبی صورت‌گرفته و امیدواریم این موارد تکرار نشود.

واکنش عربستان

حالا باوجود این دردسرها برای شبکه‌های سعودی، شورای سیاست‌گذاری رسانه‌ای عربستان به دنبال توهین شبکه سعودی MBC به رهبران مقاومت، مدیران این شبکه را احضار می‌کند. در پی جنجال رسانه‌ای که این شبکه سعودی در میان حامیان مقاومت در منطقه غرب آسیا به راه انداخت، شورای رسانه‌ای عربستان به علت گزارش خبری مغایر با قانون و سیاست تبلیغی عربستان، مدیران این شبکه را برای ادای توضیحات احضار کرد. گفته شده روند تحقیق و بازپرسی از مدیران این شبکه در خصوص این برنامه ادامه دارد.

با مدیر و منابع مالی شبکه‌های سعودی آشنا شوید

شاید صدای صهیونیست‌ها را از شبکه‌های متعدد عربی در منطقه بشنوید، اما همان‌طور که همه آنها متعلق به عربستان است، مؤسس و مدیر مالی آنها نیز تاحدودی یک نفر است.

شیخ ولید بن ابراهیم آل ابراهیم، سهام‌دار، برنامه‌ساز و رئیس هیات مدیره مجموعه MBC که تأسیس شبکه‌های العربیه و الحدث نیز ریشه در همین‌جا دارد. شیخ ولید فارغ‌التحصیل آمریکا است که در جوانی رؤیای تأسیس یک تلویزیون عربی و انعکاس سیاست‌های عربستان سعودی در جهان را در سر داشته است.

شیخ ولید بن ابراهیم آل ابراهیم در جوانی

آن‌طور که شیخ ولید گفته، رؤیای تأسیس یک شبکه بین‌المللی عربی نه‌تنها در سر او بود که مورد استقبال پادشاهان سعودی هم بوده است. او ابتدا با ملک فهد، پادشاه سابق عربستان دیدار می‌کند و پیشنهاد تهیه و تولید برنامه در عربستان را مطرح می‌کند. آنچه که شیخ ولید در سر داشته این بود که یک برنامه تلویزیونی با پخش فیلم، سریال و اخبار به سبک تولیدات آمریکایی و اروپایی در عربستان راه‌اندازی شود.

ملک فهد با کلیت ماجرا و تولید برنامه و سریال اختصاصی عربی موافق است؛ اما معتقد است که فعلاً شرایط افکار عمومی و فرهنگ عربستان برای پخش سریال‌های این‌چنینی و پخش اخبار آزاد و بدون سانسور مهیا نیست. به همین خاطر شیخ ولید در ابتدا چند سریال و برنامه تحت مدیریت و کنترل دولت وقت سعودی تولید می‌کند که البته برای تهیه این برنامه‌ها، بودجه کلان ۲۷ میلیون‌ریالی از ملک فهد دریافت کرده و از کارگردانان کانادایی، استرالیایی و بریتانیایی، برای تولید برنامه کمک می‌گیرد.

شیخ ولید و ملک فهد، پنجمین پادشان عربستان سعودی

پس از تولید چند سریال و برنامه، شیخ ولید همچنان با معضل پخش اخبار بدون سانسور در عربستان دست‌وپنجه نرم می‌کند و از طرفی رؤیای تأسیس شبکه عربی بین‌المللی را با این وضعیت، غیرممکن می‌بیند. همین وضعیت سبب می‌شود تا با محمد نویصر، رئیس وقت دربار پادشاهی عربستان دیداری مهیا کند و پیشنهاد تأسیس چنین شبکه‌ای در اروپا اما به زبان عربی را مطرح می‌کند. محمد نویصر پیشنهاد را می‌پسندد و موافقت ملک فهد را هم جلب می‌کند.

شیخ ولید، لندن را برای تأسیس پروژه مدنظر خود انتخاب می‌کند. توجیه او برای انتخاب لندن این است که در آن زمان، یعنی دهه ۹۰ میلادی، جامعه اروپایی به حد کافی با زبان عربی و رسانه‌های عربی نظیر «شرق الاوسط» آشنا شده و شرایط مهیاتری نسبت به دیگر کشورهای اروپایی برای پذیرش شرکت‌های عربی دارد. علاوه بر این پخش اخبار سانسورنشده و تقلید از رسانه‌های آزاد در کشورهای عربی غیرممکن بود و در ابتدا باید در کشورهای غربی این طرح پیاده می‌شد تا دیگر دولت‌ها نیز با مشاهده تجارب این شبکه و جذابیت یک رسانه به زبان عربی با متد و قالب آمریکایی، به چنین تولیداتی جذب شوند.

شیخ ولید برای درمیان‌گذاشتن این پروژه به شخصی قابل‌اعتماد و البته سرمایه‌دار و دارای نفوذ نیاز داشت. به همین خاطر طرح خود را با صالح الکامل، هم‌کلاسی سابق خود در آمریکا در دوران جوانی مطرح می‌کند و در نهایت منجر به تاسیس شبکه «mbc» می‌شود. .

شیخ صالح الکامل(سمت راست) و شیخ ولید ابراهیم (سمت چپ) در دوران جوانی

شیخ صالح کامل، از اولین سرمایه‌گذاران عربستانی در رسانه‌های ارتباط‌جمعی به شمار می‌آید؛ برخی تأسیس کمپانی‌های رسانه‌ای عربی برای اولین‌بار را مدیون او می‌دانند. در واقع شیخ صالح کامل، دومین شخصیت از هیئت‌رئیسه شبکه MBC به شمار می‌آید.

البته کمی پس از راه‌اندازی MBC، با فروش سهم خود از این شرکت، با سرمایه اولیه ۵/۱ میلیارد دلار، در ایتالیا اقدام به تأسیس مرکز رادیو و تلویزیون عرب (ART) کرد که پس از آن به شهرک رسانه‌ای اردن منتقل شد. تا زمان حیات شیخ صالح کامل، انحصار برنامه‌های ورزشی عربی و خاورمیانه در اختیار او بود.

شیخ صالح کامل

در ۱۸ سپتامبر ۱۹۹۱ تلویزیون MBC در لندن، با پخش اخبار، فعالیت خود را آغاز می‌کند. اولین شبکه این گروه، MBC۱ بود که به پخش رویدادهای روز جهان عرب و همچنین فیلم، سریال و اخبار عربی می‌پردازد. شیخ ولید پس از تولید و پخش چندین برنامه در لندن به عربستان بازمی‌گردد و با ملک فهد درباره تأسیس دفتر و نمایندگی این شبکه در عربستان سعودی مشورت می‌کند؛ ملک فهد همچنان افکار عمومی مردم عربستان را برای پخش ماهواره‌ای mbc مهیا نمی‌داند. اما از طرفی برنامه‌های MBC در لندن را تماشا کرده و حتی گاهی در حین پخش، شخصاً با شیخ ولید تماس گرفته او را تمجید کرده است.

آغاز پروژه خاورمیانه‌ای MBC در کشورهای منطقه

باوجود این شرایط، مؤسس MBC پیشنهاد می‌کند که ابتدا شبکه را در کشورهای عربی همسایه راه‌اندازی کنند، ملک فهد هم به دنبال این پیشنهاد، به دیدار شاهزاده بحرین، امیر کویت و مسئولان مراکش می‌رود تا موقتاً طرح خاورمیانه‌ای MBC در کشورهای عربی که حساسیت و سانسورهای کمتری نسبت به عربستان دارند، تأسیس شود. به همین منظور در سال اول پخش mbc در لندن، پخش در کویت، بحرین و مراکش نیز با تلاش‌های پادشاه سابق سعودی آغاز می‌شود.

یکی از مزیت‌های پخش mbc در بحرین این بود که این کشور با استان‌های شرقی عربستان هم‌جوار بود و بخشی از مردم شرق عربستان قادر به تماشای mbc عربی بودند. همین موضوع سبب شد تا چند سال بعد پادشاه سعودی موافقت کند تا mbc از کانال ۲ تلویزیون عربستان پخش شود. حمایت و سرمایه‌گذاری برای این شبکه تا حدی بود که ساعت پخش اخبار mbc و تلویزیون رسمی با هم تداخل داشت و به سفارش مسئولان، تغییر زمانی نیم‌ساعته بین پخش این دو اخبار ایجاد شد تا برای تماشای آن تداخلی ایجاد نشود.

درباره برنامه‌های شرکت MBC باید گفت این تلویزیون تاکنون شبکه‌هایی برای پخش اخبار و سریال رایگان در خاورمیانه و شمال آفریقا، MBC PERSIA مخصوص مخاطبان ایرانی و فارسی‌زبان، برنامه مخصوص کودکان، دوبله و ترجمه برنامه‌ها و سریال‌های درام و خانوادگی خارجی به‌خصوص کی‌درام کره‌ای، کانال های مخصوص برای مردم مصر و مراکش، بحرین، امارات، کویت اردن عراق، ترجمه، دوبله و پخش فیلم‌های سینمای بالیوود هند به زبان عربی، ورزش، سرگرمی و موسیقی، در حال پخش دارد.

در حال حاضر کانال MBC PERSIA همچنان در حال پخش است و یکی از برنامه‌های آن در اختیار سینا ولی‌الله، چهره لمپن و موهن ضدانقلاب قرار گرفته است.

برای آشنایی در این رابطه، گزارش «پیمان مشترک فیلیمو، فیلم‌نت با MBC پرشیا و GEM /چگونه دو پلت‌فرم داخلی و شبکه‌های فارسی، تماشای سریال‌های ترکیه را احیا می‌کنند؟ +عکس» را بخوانید.

بخشی از برنامه سعودی ام بی سی پرشیا

تعطیلی در لندن و نقل مکان به دبی

حدود ۳ سال بعد، تلویزیون MBC در مراکش و کویت متوقف شد؛ باتوجه‌به محدودیت‌های رسانه‌ای دولتی این کشورها، از لحاظ کاهش مخاطبان، احساس خطر کردند. در همان ایام ام. بی. سی به دلیل گرانی در شهر لندن و اخذ مالیات ۴۰ درصدی دولت بریتانیا از mbc، دفتر این شبکه را با ۱۲۰۰ کارمند از لندن به دبی منتقل کرد. بخشی از خبرنگاران اروپایی جدا شدند و در رسانه‌های اروپایی مشغول شدند؛ اما کارمندان عربی که اغلب از مهاجران لبنانی و کشورهای منطقه به انگلیس بودند، به‌اندازه کافی در پاریس و لندن آموزش‌های رسانه‌ای را فراگرفته و با تیم MBC به دبی سفر کردند.

دفتر MBC در دبی

ام. بی. سی در عراق

تلویزیون MBC، در سال ۲۰۱۹ و هم‌زمان با جشن‌های سال نو میلادی در عربستان سعودی، شبکه جدید خود یعنی (MBC-IRAQ/ام‌بی‌سی عراق) را معرفی کرد و دفتر آن را در بغداد برپا کرد. این کانال مخصوص پخش برنامه‌ها و سریال‌های عراقی است. همان‌طور که ابتدای گزارش گفته شد این دفتر پس از اعتراض مردم عراق به تعطیلی کشید. راه‌اندازی این کانال بخشی از یک برنامه پنج‌ساله برای گروه ام بی سی و خیز دولت سعودی برای نفوذ قدرت نرم خود در عراق بود تا برنامه‌های خود را در سراسر منطقه افزایش دهد.

تأسیس تلویزیون العربیه

شیخ ولید ابراهیم سال ۲۰۰۳ پروژه نفوذ در خاورمیانه را گسترش داد و با سفارش طراحان صعودی و آمریکایی برای بایکوت تلویزیون الجزیره قطر، شبکه العربیه را تأسیس کرد که در اوایل پخش، به واسطه درآمدهای mbc تأمین مالی می‌شد. بایکوت الجزیره آن‌قدر برای سعودی‌ها اهمیت داشت که با ۷۰ میلیون دلار در سال، بیشترین هزینه را در بین سایر کانال‌های عربی، صرف این شبکه می‌کنند. لازم به ذکر است که در ماه‌های اخیر، از سوی دولت عربستان بیش ۱۰ میلیون دلار هم پاداش دریافت کرده است.

شبکه العربیه همچنین بخش فارسی را هم به وب‌سایت خبری خود افزوده و همسو با رسانه‌های فارسی‌زبان معاند، تولید محتوا و خبررسانی می‌کند.

ولید ابراهیم در تلویزیون العربیه

تأسیس شبکه الحدث

سال ۲۰۱۲ عبدالرحمان راشد، مدیر العربیه، اعلام کرد برای دقیق‌تر شدن پوشش حوادث منطقه و اختصاص مدت‌زمان بیشتر برای تحلیل حوادث، کانال «الحدث» را در دبی، تحت مدیریت و کنترل شبکه العربیه راه‌اندازی شده است. این شبکه خبری تخصصی در واقع در کنار شبکه تلویزیونی «العربیه» و متکی بر پوشش مستمر و پیگیری لحظه‌به‌لحظه تمامی تحولات منطقه به‌ویژه مناطقی درگیر تنش و درگیر با تروریست‌های تکفیری است.

سال ۲۰۲۳، حدود ۲ ماه پس از عملیات طوفان الاقصی، تیم الحدث پس از چندین سال کسب تجربه و تولید اخبار درباره منطقه، لازم می‌داند تا دفتر خود را به ریاض منتقل کرده تا با حضور فعال در خاورمیانه و شمال آفریقا، کار خود را در پایتخت عربستان با عنوان یک شبکه جداگانه آغاز کند.

این شبکه فعالیت اختصاصی خود را درست در ابتدای جنگ غزه آغاز می‌کند و به بازوی رسانه‌ای ارتش اسرائیل در کشورهای عربی تبدیل می‌شود. تا جایی که سخنگوی شاخه عربی ارتش جنایت‌کار رژیم صهیونیستی برای پوشش اخبار جنگ، در پخش زنده با این شبکه گفتگو می‌کند!

گفتگوی زنده سخنگو عربی ارتش اسرائیل با شبکه سعودی الحدث

العربیه و الحدث هیچگاه از یکدیگر جدا نبودند. خط و مشی رسانه‌ای این دو شبکه در یک راستا و همسو با اهداف آمریکایی در منطقه بوده است. این دو شبکه طی سال‌های اخیر، به‌صورت سازماندهی شده، حوادث لبنان، عراق، یمن و کشورهای حوزه مقاومت را با رویکرد مغرضانه پوشش دادند. حتی در سال ۹۸، وقتی دولت عراق شماری از رسانه‌های عربی را به دست‌داشتن در تحریک معترضان به انجام اقدامات خشونت‌آمیز و همچنین انعکاس وارونه واقعیت‌های میدانی متهم کرد، نام دو شبکه العربیه و الحدث در کنار یکدیگر در لیست دولت عراق مشاهده شد. در نهایت هم منجر به تعلیق فعالیت‌های دو شبکه العربیه و الحدث در این کشور شد.

امضای تفاهم‌نامه راهبردی وزارت فرهنگ عربستان با شرکت mbc

با نگاهی به تاریخچه این شبکه‌ها مشخص می‌شود که ریشه تأسیس این شبکه‌ها اولاً از سران پادشاهی سعودی سرچشمه می‌گیرد که از سال‌های گذشته و از دهه ۹۰ میلادی برای نفوذ رسانه‌ای و فرهنگی در کشورهای حوزه خلیج‌فارس و خاورمیانه و شمال آفریقا خیز برداشتند. به‌طوری‌که وقتی ولید ابراهیم بودجه ۲۷ میلیون‌ریالی را در دهه نود از ملک فهد دریافت می‌کند، تعجب می‌کند و خود معترف است که شاید هیچ‌کس در آن زمان چنین هزینه‌ای را برای رسانه و تولیدات ویدئویی نمی‌کرد!

ثانیاً پیشینه این رسانه‌ها هم ثابت می‌کند که عامل دوم زاد و ولد این شبکه‌ها، شیخ ولید ابراهیم است. سهام‌دار و تاجر سعودی که باوجوداینکه در سال ۲۰۱۷ هم بازداشت شده و اموال و سهام کلان mbc هم در خطر مصادره دولت سعودی قرار گرفته بود، اما همچنان پای سازماندهی و توسعه این شبکه‌ها ایستاد و امروز مدعی است mbc، پربیننده‌ترین تلویزیون جهان عرب است که حتی از العربیه و الحدث سعودی نیز بیشتر بیننده دارد. همچنین طبق گفته مالک این تلویزیون، ۵۰ تا ۶۰ درصد محتوای برنامه‌های mbc اعم از ام‌بی‌سی عراق، مصر و پرشیا (فارسی) مشترک و شبیه به هم هستند.

این شبکه آن‌چنان اعتماد دولت سعودی را جلب کرد که با بودجه ۳.۶ میلیاردریالی با قرارداد ۱۰ساله، از سال ۲۰۱۴ حق پخش لیگ عربستان را به دست آورد. حتی امروز به یک شرکت و کمپانی تبدیل شده و در حال رقابتی تنگاتنگ با نتفلیکس برای تبدیل‌شدن به بزرگ‌ترین سرویس استریمینگ خاورمیانه است و عرضه طیف وسیعی از نمایش‌ها و فیلم‌های تلویزیونی عربی و ارائه برنامه‌های رایگان با پشتیبانی تبلیغاتی را برعهده دارد. در نتیجه، این شبکه از نظر در اختیار داشتن سهم استریمینگ ۴ درصد از Starz Play Arabia رقیب منطقه‌ای خود و ۵ درصد از نتفلیکس جلوتر است!

این شرکت تا حدی پیش رفته که به اسپانسر و مدیر فستیوال‌های هنری بین‌المللی در عربستان تبدیل شده و مراسم جوایز جوی (Joy Awards) را با دعوت از ستارگانی نظیر همسر رونالدو، جان سینا، شاهرخ خان و بسیاری از چهره‌های برجسته جهانی برگزار می‌کند.

محفل Joy Awards با حضور شیخ ولید ابراهیم، مدیر برنامه

البته این شبکه هم مانند تلویزیون‌های مشابه آمریکایی و لندنی، حواشی نظیر حمایت از همجنس‌گرایان و ترویج روابط نامشروع نیز داشته است و حتی در میان برخی مردم منطقه به تلاش برای تغییر فرهنگ بین اعراب و تزلزل جایگاه خانواده، متهم شده است.

حالا این شبکه خطوط قرمز جهان عرب را بیش از اینها رد کرده و دست همکاری به ارتش کودکش اسرائیل دراز کرده است. شاید برای توجیه مسائل اخلاقی در این شبکه شیخ ولید را مقابل دوربین بنشانند و بگوید که پخش رنگین‌کمان همجنسگرایان، برای کودکان بوده و روابط نامشروع نیز بدون اطلاع او در فیلمنامه سریال‌های این شرکت گنجانده شده است، اما همکاری با صهیونیست‌ها هیچ توجیهی ندارد و نشان می‌دهد که کاملاً سازماندهی شده به بازوی صهیونیست‌ها و آمریکا در منطقه تبدیل شده است. امروز العربیه، الحدث، mbc، mtv، و بسیاری از شبکه‌های دیگر، صدای عربی در منطقه هستند که با فرماندهان عبری قاطی شدند.

در رابطه با این راهبرد، گزارش «نتیجه دستورکار برخی کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس علیه ایران چیست؟ / بازی خطرناک صهیونیستی روی لبه تیز یک توافق‌نامه امنیتی» را در مشرق بخوانید.

مؤسس این شبکه حتی ارتباط‌گیری با مسئولان و رابطین صهیونیست هم نمی‌تواند انکار کند، او به‌تنهایی یکی از چهره‌های جهان عرب است که شخصاً با حکام عرب دیدار کرده و سیاست‌ها و راهبردهای رسانه‌های منطقه را طرح‌ریزی می‌کند، او تاکنون میزبان ملکه اردن، همسر پادشاه اردن در دفتر العربیه بوده و در دیداری اختصاصی هم با پادشاه اردن، نشان استقلال دریافت کرده است. همچنین در سال ۲۰۱۵، محمد بن راشد، حاکم دبی در دیدار با او جایزه شخصیت رسانه‌ای دریافت می‌کند.

در واقع امارات اولین میزبان شبکه MBC در کشورهای عربی بود و در توسعه و نفوذ رسانه‌ای این تلویزیون در بین مردم منطقه مساعدت‌های شایانی با ولید ابراهیم داشته است.

ولید ابراهیم در دیدار با بن سلمان، پادشاه اردن و حاکم دبی