*دکتر شریعتی آدم بسیار صریح اللهجه، تیز‌بین و دارای فکر روشن و توان فوق‌العاده بالا در برقرای ارتباط با دیگران بود. ایشان در میزان اثرگذاری و برقراری ارتباط به‌­ویژه با نسل جوان و با نسل عصیان‌گر که نسبت به مسائل دینی پرسش­‌ها و سؤالات اساسی داشتند، فرد موفقی بود. دکتر در برقراری این پیوند بسیار موفق‌تر از متوسط قشر روحانیتی که کار اصلی‌اش این بود، عمل می­‌کرد. ایشان یک جامعه‌شناس بود که در حقیقت آمده بود بین اسلام شناسی و جامعه‌شناسی یک پیوند دینی برقرار کند.

* دکتر شریعتی از این طریق موفق می‌­شود و این حسادت یک عده‌­ای را بر می­‌انگیزاند و طبعاً رژیم شاه نیز خیلی نگران می‌شود؛ ولی متوجه عمق اثرگذاری این جریان فکری نمی‌شود و تصور نمی­‌کند این جریان فکری چقدر در لایه­‌های وجود نسل جوان و عموم مردم رخنه کرده است. چون اثرات مطالب ایشان فقط محدود به نسل جوان نبود، بلکه روشنگری­‌های دکتر و این خاصیت که یک تحولی  است که وقتی اتفاق می‌­افتد روح جستجوگر بشر خود دنبال موضوع را می‌گیرد جلو می‌رود، بر عموم مردم نیز تأثیرگذار بود؛ به همین دلیل متاسفانه همان موقع هم شاید سیاست رژیم بود که بحث تقابل روحانیت با دکتر را تشدید می­‌کرد.

* بچه‌­های من از دکتر شریعتی هنوز خیلی الهام می­‌گیرند. نسل فعلی هنوز نوار دکتر شریعتی را که گوش می‌­دهد؛ احساس می­‌کند با او ارتباط برقرار کرده و حرف دلش را یک جایی دارد، می‌شنود؛ در صورتی که نوار مربوط به 40 سال قبل است، ولی دردهای امروز را می­‌گوید. این چه عنصری است که تا این حد عمیق مسائل را شناخته است که گذر زمان باعث تغییر آن مسائل نشده و اثر و اهمیت خود را حفظ کرده است. این بحث مهمی است و ما باید بیشتر به موضوع پیوند امام با جریان روشنفکری دینی، نو اندیشی دینی و جریان دکتر علی شریعتی بپردازیم.

* قالبی که الان شوراها در قانون اساسی و جایگاهی که دارد، خیلی­‌ها معتقدند در کنار آن سه رکن دیگر قدرت، یعنی قوه مقننه، مجریه و قضائیه، شوراها رکن چهارمی محسوب می‌­شود.  در هر صورت، تحقق این اصل بالاخره در دوره آقای خاتمی صورت گرفت.

* متاسفانه یک جاهایی نمایندگان مجلس احساس می­‌کنند، شوراها رقیبند؛ چرا؟ چون شاید یکه‌­تازی که قبلا یک نماینده‌­ای می­‌توانست در شهرش انجام دهد و شاید حتی در بعضی موارد فراتر از اختیارات و حدود خود، کارهایی می­‌کرد، اما با آمدن شوراها این مسئله  تا حدی  کاهش پیدا کرد  و شوراها هم بر عملکرد او نظارت می‌­کنند، هم بخشی از آن کارها را خود به عهده می­‌گیرند؛ بنابراین طبیعی است، خوشایند این عده نباشد.

* پایه­‌های ادبیات انقلاب را دکتر شریعتی در نسل جوان روان کرد. ما در دانشگاه­‌ها می­‌دیدیم چطور جریان فکری دکتر در دانشگاه‌­ها زمینه­‌ای برای پذیرش دیدگاه‌­های امام شد.

* شورای اول اولین تجربه شوراها بود. به جهاتی در تهران تجربه موفقی نبود. دوره دوم به جهت حضور بسیار اندک مردم مشارکت پایین مردم متاًسفانه تک‌صدایی و تک‌­جناحی تشکیل شد، آنجا هم تلاش­‌هایی صورت گرفت، اقداماتی شد به دلیل هم­گرایی و هم‌­صدایی­‌شان کارهای بیشتری نسبت به شورای اول توانستند به ثمر برسانند؛ اما باز مشکلاتی بود از جمله شاید واقعاً وقایع سال 84 و مسائل دوران قبلش ریشه در نگاه باندی و محدود، شورای دوم داشت؛ یعنی خیلی از مشکلاتی که امروز در سطح کشور با آن مواجهیم نتیجه یک نگاه تک بعدی و بسیار جناحی شورای دوم در تهران است. که منتهی به این شد که مسائل و مشکلات دیده نشود و تک بعدی به مسئله پرداخته شود و امروز کشور با این چالش‌­ها و مشکلاتی که خود دوستان شورای دوم خیلی‌های­شان به آن اذعان دارند، مواجهه شود. ولی شورای سوم هم نرخ مشارکت مردم خیلی متفاوت و هم مردم رویکرد خوبی داشتند؛ علتش هم حضور دیدگاه‌­های متنوع از جمله جریان اصلاحات بود و همین­‌طور افرادی که تجربه کار ملی داشتند؛ در شورای سوم ما چندین وزیر و کسانی که در سطح ملی خدماتی را برای کشور داشتند و افتخار نمایندگی مردم را پذیرفتند، داشتیم که این‌ها خیلی به نظرم اتفاق مهمی بود.

* یک جایی دولت مرکزی یا دولت محلی باز به همان ترتیب احساس می­‌کند شورا رقیبش است؛ احساس می­‌کند رونق شهرها به دست شوراها، بیشتر از دولت اتفاق می‌­افتد. اینجاست که باز احساس رقابت می‌­کنند که شوراها در اختیارشان نیستند و مستقل‌اند و باید مهار شوند. دیدیم که در این مدت هم دولت و هم مجلس برای محدودکردن اختیارات شوراها، اقداماتی را داشتند؛ مثلا این‌که حق انتخاب شهردار را از شوراها بگیرد.

* در حالی­‌که این مهم‌­ترین مؤلفه‌­ای است که به شوراها هویت می‌­دهد؛ شورایی که حق انتخاب یک شهردار را نداشته باشد کاره­ ای نیست. می­‌خواهم بگویم، متاسفانه در این دولت ما شاهد این نگاه هستیم که بخواهند شوراها را تضعیف کنند و اجازه ندهند آن بالندگی­‌ای که مد نظر قانون اساسی و نظر امام بوده اتفاق بیفتد.

* خدا آقای توسلی را رحمت کند، ایشان همین نکته را توضیح می­‌دادند که قلب‌شان دیگر یاری نکرد، چون نقطه خطری را می‌­دیدند که می­‌خواهد به آرمان و همه اهداف مقدس حضرت امام آسیب­‌ها و لطماتی بزند.  اما متاسفانه نسبت به این موضوع  با بی­‌توجهی و بی‌­تفاوتی برخورد می­‌شد. تلاش برای لطمه زدن به آرمان‌­های امام و انقلاب، از مسیرها و راه­‌های مختلفی در این سال­‌ها صورت گرفته است، چه مسیرهای فکری، چه در ابعاد اجتماعی و چه تخریب چهره­‌ها و تهمت و ... . و بزرگ­ترین  نگرانی ما امروز خدشه به بزرگ­‌ترین میراث امام یعنی جمهوری اسلامی است. هرچه جمهوری اسلامی با آرمان­‌های امام بیشتر سنخیت داشته باشد، می‌­توانیم بگوییم این میراث امام است و سنخیتش هم اسم و ظاهر نیست، چون امام به دنبال یک معنا و محتوایی بود دنبال این نبود که ساختاری را بگذارد و مثلا به جای این افراد، آدم‌­های دیگری بیایند، یقینا هیچ‌­­کدام چنین اعتقادی نداریم، اعتقاد نداریم که این ساختار با هر قیمتی با هر محتوایی با هر معنا و مفهومی می­‌تواند میراث امام تلقی شود. الان بیشترین نگرانی همین است که چطور می‌شود به مفهوم واقعی و نه در پوسته ظاهری، مفهوم روح انقلاب امام را از گزند آفت­‌ها، تهدید­ها و تخریب­‌ها و همین طور چه یاران امام، چه بیت امام و چه آرما­ن­‌های امام  را حفظ کنیم. چون به نظرم حملاتی که بیت و یاران امام می‌شود، همه نشانه­‌هایی است از آسیبی که دارد به اصل مسئله وارد می‌­شود.

* با جوان‌­های امروز که صحبت می­‌کنیم سؤالات خیلی زیادی دارند، حق دارند، جواب سؤالات‌شان را هم نمی‌­گیرند. خیلی اوقات اجازه طرح سؤالات­‌شان را هم ندارند. به صرف این‌که این سؤالات را مطرح کردند، متهم می‌شوند.

* اگر هم یک جایی با اجبار به سکوت واداشته شود، باز این پرسش وجود دارد و جامعه ما باید به سمتی حرکت کند که این مسائل را حل و روشن کند و اجازه ندهد پیرایه­‌ها و مسائلی که در آن دوران و بعد ار آن هم بود به اصل اعتقادات و باورها لطمه بزند.

* سوال) در کنار میراث­‌های امام، بیت و خانواده امام است به -ویژه در رأس­‌ آن‌ها حضرت آیت‌الله سید حسن خمینی- هستند، تکلیف ما نسبت به بیت امام چیست؟ - این عزیزان پیوستگی و ارتباط خانوادگی و شأن و جایگاهی که نزد مردم دارند. سرکار خانم دکتر طباطبایی و خانواده علاوه بر آن جایگاهی که دارند، خاطراتی از امام دارند یک پیوندهای روحی دارند که این‌ها بسیار برای مردم با ارزش است و خوشبختانه آن نفوذ و جایگاه و علاقه در بین نسل جوان را هم خیلی باید سعی شود که حفظ کنیم و آسیبی وارد نشود که دچار خدشه و آسیب شویم.