گروه بین‌الملل مشرق – روزنامه واشنگتن پست آمریکا که ارتباط نزدیکی با مقامات کاخ سفید دارد، در گزارشی به جزئیات و حواشی توافق ژنو پرداخته است.
به گزارش مشرق، واشنگتن‌پست در حاشیه‌نگاری خود از مذاکرات فشرده جان کری و سرگئی لاوروف می‌نویسد: روند مذاکرات فشرده میان کارشناسان و هیئت‌های آمریکایی و روسی تا اواسط روز جمعه ادامه داشت اما منجر به توافق طرفین نشد.
اصرار جان کری برای ادامه مذاکرات تا حصول نتیجه
اگرچه دو طرف روس و آمریکایی در مورد محل و مقدار زرادخانه تسلیحات شیمیایی سوریه به نقطه مشترکی رسیده بودند، اما در مورد جزئیات طرح، از جمله نحوه جمع‌آوری و امحای آن باهم اختلاف نظر داشتند. برای طرف آمریکایی روشن بود که روسیه زیر بار قطعنامه شورای امنیت براساس فصل هفتم منشور ملل متحد نخواهد رفت و اجازه اعمال زور بر ضد سوریه را در صورت مخالفت این کشور با هرگونه توافق، نخواهد داد.
با ادامه این روند وجود اختلاف، لاوروف آماده بازگشت به مسکو می‌شود. اما در جلسه پس از ناهار، جان کری به لاوروف اطمینان می‌دهد که با هیئت همراهش تا هر زمان که نیاز باشد پای میز مذاکرات باقی خواهند ماند و حتی در صورت نیاز، صبح روز بعد نیز زودتر از برنامه برای ادامه گفتگوها بیدار خواهند شد.
واشنگتن پست سپس در خصوص چگونگی انشاء توافق‌نامه و امضای آن می‌نویسد: پس از اتمام مذاکرات در بعدازظهر شنبه و توافق برای از بین بردن سلاح‌های شیمیایی سوریه، کل متن توافق را طرف آمریکایی تنظیم می‌کند و طرف روس نیز بدون مطالعه آن، موافقت خود را اعلام می‌کند.
بی‌اطلاعی هیئت روس از طرح تنظیمی توسط جان کری
جان کری، آخرین اصلاحات را بر روی آی‌پد خود و در اتاقش انجام می‌دهد. به گفته یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه آمریکا، نسخه نهایی توافق‌نامه که روز یکشنبه ارائه می‌شود، بسیار متفاوت و تنها تامین‌کننده منافع آمریکا بود. اما در سوی مقابل مقامات روس نیز خواستار بازنگری و بررسی آن نشدند و تنها به تاکید بر این نکته که این طرح ایده آن‌ها بوده که از یکسال پیش مطرح می‌شد، بسنده کردند.
بشار اسد نیز که نماینده‌ای در ژنو نداشت، مجبور به سکوت در برابر این توافق شد. "علی حیدر" وزیر آشتی ملی سوریه در مصاحبه با خبرگزاری ریانووستی روسیه تنها به این موضع اکتفا می‌کند که "این توافق موجب خروج سوریه از بحران شد و بهانه‌ای را که می‌خواستند با آن به سوریه حمله کنند، از میان برداشت."
اما در مسکو، وزیر خارجه روسیه از اظهارنظر درباره مذاکرات ژنو خودداری می‌کند، اما روزنامه "کامرسانت" گزارش می‌دهد که هیئت روس، تا آخرین دقایق از موافقت آمریکا با نظارت و کنترل بین‌المللی بر سلاح‌های شیمیایی سوریه مطمئن نبودند. بدین ترتیب اگر در آخرین دقایق جان کری این موضوع را رد می‌کرد، تمام تلاش‌های روسیه از بین رفته بود.
واشنگتن‌پست در ادامه اشاره می‌کند که رسانه‌های روسی تلاش می‌کنند این توافق را یک پیروزی سیاسی برای دولت روسیه قلمداد کنند، حال آنکه برآیند حاصل از این توافق بیشتر به نفع آمریکا و اوباما تمام شد.
تلاش رسانه‌های روس برای پیروز جلوه دادن روسیه
"آلکسی پوشکوف" رئیس کمیته سیاست خارجی پارلمان روسیه این توافق را پیروزی پوتین در برابر اوباما می‌داند چراکه وی موفق به جلوگیری از جنگ شد و نیمی از جهان نیز در این مسابقه "طناب‌کشی" میان اوباما و پوتین، از رئیس‌جمهور روسیه حمایت کردند.
پوشکوف به این نکته اشاره‌ای نمی‌کند که علیرغم اینکه طرح روسیه موجب کنار رفتن سایه جنگ از سر سوریه شد، اما شواهد و پیگیری بحث‌های مطرح شده در جلسات کمیته‌های سنا نشان می‌دهد کنگره رویکرد چندان مثبتی به این جنگ نداشت و احتمال بسیار زیاد رأی به عدم دخالت نظامی در سوریه می‌داد که در گزارش‌های بعدی مشرق به دلایل آن پرداخته خواهد شد.
البته واشنگتن‌پست نیز تصریح می‌کند که هنوز برای نتیجه‌گیری از این توافق بسیار زود است و باید منتظر روزهای آینده ماند و دید که آیا این طرح در عمل موجب از بین رفتن سلاح‌های شیمیایی سوریه و رفع قطعی تهدید حمله نظامی خواهد شد یا خیر و آیا تأثیری بر جنگ داخلی سوریه خواهد داشت.
به گفته یکی از مقامات ارشد هیئت آمریکایی، پیش از آغاز گفتگوها در روز پنج شنبه، جان کری و لاوروف کنفرانسی خبری برگزار کردند که کری سخنرانی بسیار طولانی و مفصلی داشت و به اهداف این مذاکرات اشاره کرد، اما در سوی مقابل لاوروف بسیار کوتاه سخن گفت.
کری روز پنج‌شنبه در جلسه با کارشناسان تسلیحات شیمیایی که به همراه خود به ژنو آورده بود به بحث و بررسی سلاح‌های شیمیایی سوریه و گزارش‌های جوامع اطلاعاتی پرداختند و نتیجه این شد که هیئت آمریکایی با هر طرحی موافقت نخواهد کرد. طرح مورد موافقت آمریکا باید دارای چارچوب زمانی مشخص و منتهی به سازمان ملل باشد و باید برای جامعه جهانی و کنگره آمریکا نیز قابل قبول باشد.
هیئت آمریکایی ابتکار عمل مذاکرات را بدست گرفت
به گزاش مشرق، این مقام آمریکایی به واشنگتن پست گفت: مذاکرات هیئت‌های روس و آمریکایی با تاکید هر طرف بر مواضع خود ادامه پیدا کرد و این مسیری بود که به توافق منتهی نمی‌شد و باید از مسیر دیگری مذاکرات ادامه پیدا می‌کرد. ارزیابی‌های دو طرف فاصله بسیاری با یکدیگر داشت و باید اختلافات به نحوی حل و فصل می‌شد.
پس از اینکه هیئت روس محل مذاکرات را ترک کرد، جلسه هیئت آمریکایی تا نیمه‌های شب ادامه پیدا کرد و به این نتیجه رسیدند که طرح پیشنهادی دو صفحه‌ای لاوروف فرصتی بود تا آمریکا گفتگوها را در دست بگیرد. برهمین اساس تیم‌های کاری آمریکا، طرحی مفصل با چارچوب زمانی و برگرفته از کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی طراحی کردند که تضمین آن نیز قطعنامه‌ای در شورای امنیت خواهد بود که روسیه نتواند آن را بصورت خودکار وتو کند.
شوک بان‌کی مون به لاوروف و تبریک اوباما به وزیر خارجه‌اش
همزمان با جلسه صبح جمعه لاوروف و کری با اخضر ابراهیمی، تیم‌های کارشناسی در سوی دیگر مشغول حل و فصل اختلافات در میزان سلاح‌های انباشت شده بودند و قرار براین بود که سندی قابل ارائه از توافقات به عنوان چارچوب اجرایی و با توافق دو طرف ارائه شود و هیئت آمریکایی نیز پذیرفت که این سند را تنظیم کند و تیم‌های کارشناسی نیز رفع اختلافات را ادامه دهند.
اما پس از ناهار، این شایعه و تهدید از طرف روس مطرح شد که هیئت روس ساعت 10 شب ژنو را ترک خواهد کرد.
این شایعه باعث شد کری به دیدن لاوروف برود و لاوروف در این دیدار به خبری فوری که در رسانه‌ها منتشر شده بود اشاره کرد که در آن "بان کی مون" دبیرکل سازمان ملل در جمعی گفته بود که اسناد و شواهد بدست آمده بازرسان نشان می‌دهد که سلاح‌های شیمیایی در سطح وسیعی در سوریه استفاده شده است و روز دوشنبه این مسئله به شورای امنیت گزارش خواهد شد.
آمریکایی‌ها متوجه تغییر موضع طرف روس شده بودند و لاوروف نیز نشست را ترک کرد و اعلام کرد که برای مشورت با مسکو باید به سفارت روسیه برود و ادامه گفتگوها در روز آینده برگزار می‌شود.
به گفته این مقام آگاه آمریکایی، پس از اعلام توافق بر سر چارچوب مورد نظر آمریکا در روز شنبه، اوباما در تماسی تلفنی به جان کری، به وی تبریک گفت.