اولين ماهواره بر ايراني سفير اميد نام دارد که در نخستين آزمايش عملي سامانه هاي پرتاب فضايي ايران و پس از راکت هاي کاوشگر، بکارگرفته شد.

به گزارش گروه دفاع و امنيت مشرق، سفير در اين پرتاب، ماهواره اي حمل نمي کرد و براي اطمينان از صحت عملکرد سامانه هاي مختلف، مورد استفاده قرار گرفت. البته اغلب رسانه هاي خارجي با قرار دادن شباهت سفير و موشک هاي بالستيک کشور در کانون توجه، اين پرتاب را جدي تلقي ننمودند.
اما بعد از حدود 8 ماه از اين آزمايش، ماهواره بر سفير اميد که حامل ماهواره ملي اميد بود، به فضا پرتاب شد و با موفقيت محموله خود را مدار قرار داد.
پس از تأييد قرارگيري ماهواره توسط مراجع بين المللي، قدرت فضايي ايران بر جهانيان اثبات گرديد.

براي آشنايي بيشتر با رکن اصلي اين قدرت فضايي، يعني ماهواره بر، لازم است به مشخصات فني آنها اشاره شود. با توجه به اطلاعات اعلام شده، موشک سفير، داراي طول کل22 متر، قطر 1.25 متر، وزن کل 26.5 تن، نيروي رانش(تراست) مرحله ي اول 32 تن-نيرو و مرحله ي دوم 3.4 تن-نيرو، زمان کارکرد مرحله ي اول 150 ثانيه، مرحله ي دوم 315 ثانيه، جرم محموله 27 کيلوگرم، ارتفاع حضيض 250 و ارتفاع اوج 400 کيلومتر و شيب مداري 55 درجه بود.
بر اساس همين اطلاعات، ماهواره بر سفير اميد يا سفير2، از نظر مشخصات با سفير، تقريباً يکسان مي باشد بجز زمان کارکرد مراحل که اندکي کاهش يافته بطوريکه مرحله اول 149.5 ثانيه و مرحله دوم، 312.5 ثانيه کارمي کند و توان قرار دادن يک ميکروماهواره ي 27 ک.گ. را در ارتفاع 250 ک.م. دارد.
اين تفاوت شايد بسيار جزئي به نظر برسد اما در واقع نشان دهنده ظرافت کار طراحي، آزمايش و بهينه سازي ماهواره برهاي ايراني است.
نکته اي که شما علاقمندان به موفقيت هاي فضايي کشور را به آن توجه مي دهيم، دو مرحله اي بودن سفير اميد2 است. قرار دادن ماهواره اي در مدار پايين تنها با استفاده از ماهواره بر دو مرحله اي، عملاً يک جهش فناورانه بزرگ براي صنعت فضايي کشور تلقي مي شود. در واقع تأمين انرژي فراوان مورد نياز براي حرکت در خلاف جهت جاذبه زمين، تنها با دو مرحله پيشران ، آنقدر اهميت دارد که تحليل گران مراکز معتبر خارجي، از همان ابتدا به آن پرداختند زيرا به اين معني است که ايران موفق شده در شرايط تحريم کامل، پيشرانه هاي راکتي پرقدرتي طراحي نموده و بسازد و در موشک هاي ماهواره بر خو بکار ببرد. چند مرحله اي بودن ماهواره برها، از بابت فناوري مورد نياز جهت سامانه هاي جدايش مراحل نيز مهم است زيرا در صورت عدم اجراي فرايند جدايش و حتي اجراي غير صحيح آن، به معني شکست کل مأموريت خواهد بود.
با رها کردن بخشي از پيشران که سوخت آن به اتمام رسيد، ماهواره بر،‌ بسيار سبکتر مي شود و در لايه هاي بالايي جو، بيشتر حرکت کرده و توانايي دستيابي به بيشينه ارتفاع بهتري را خواهد داشت که به معني عمر بيشتر ماهواره در مدار و مدت زمان پوشش دهي بيشتر هم هست.

جالب است بدانيد، بيشترين سرعت نهايي ماهواره بر سفير در پايان پرواز و تزريق ماهواره اميد در مدار، به حدود 28000 کيلومتر بر ساعت مي رسد. موتورهاي مرحله اول و دوم ماهواره بر سفيراميد، از نوع سوخت مايع هستند. در مرحله اول، موتور يکي از بالاترين شاخص هاي انرژي زايي را در ميان پيشرانه هاي هم رده خود در دنيا دارا است. موتور مرحله دوم از سوخت پرانرژي تري استفاده مي کند که لزوم کم بودن وزن مجموعه، در مرحله دوم را برآورده مي کند. لازم به ذکر است که موتور مرحله دوم، يک موتور کنترلي نيز هست يعني مي تواند جهت جريان خروجي خود را تغيير داده و در هنگام کار، در زواياي متفاوت مورد نياز قرار بگيرد تا ماهواره بر با دقت بسيار بالايي در جهت و راستاي لازم براي قرار دادن ماهواره در مدار تعيين شده حرکت نمايد.
پس از موفقيت چشمگير ماهواره بر سفير اميد و دقت بالاي آن در قرار دادن ماهواره اميد در مدار مورد نظر که باعث افزايش طول عمر آن نيز گرديد، اين مجموعه به عنوان پايه اي براي خانواده ماهواره برهاي ايراني مورد تأييد قرار گرفت به طوري که انواع بهينه سازي شده آن براي حمل ماهواره هاي سنگين تر به ارتفاعات بالاتر، ساخته شده اند.
ماهواره بر سفير1 مدل آ، جهت قرار دادن ماهواره بومي رصد1، آماده شده است. اين مدل از ماهواره بر سفير با بهينه سازي موتور ترمزي مرحله دوم، سامانه جدايش ماهواره، حسگرها و سامانه دورسنجي، تجهيزات زميني و سامانه هاي هدايت و کنترل و پايگاه پرتاب، با افزايش ارتفاع حضيض مداري از 250 کيلومتر به 275 کيلومتر، ماهواره رصد به عنوان اولين ماهواره تصويربرداري بومي ايران، که قابليت عکسبرداري با تفکيک بهتر از 200 متر را دارد را به فضا خواهد برد.
همچنين، ماهواره بر سفير1 مدل ب، با افزايش رانش پيشران مرحله اول از 32 به 37 تن-نيرو، افزايش 50 درصدي در وزن(جرم) و 25 درصدي در طول، که به معني جرم حدود 39 تا 40 تن و طول حدود 27.5 متر با قابليت حمل ماهواره هايي تا جرم 50 کيلوگرم در مدار بيضوي 300 تا 450 کيلومتري را پيدا کرده است.

بهينه سازي سامانه اي که توانمندي آن در عمل به اثبات رسيده و استفاده از فناوري هاي موجود در آن براي ساخت نمونه هاي ديگر، گامي منطقي و بسيار صرفه جويانه در جهت توسعه صنعت مورد نظر مي باشد که افزايش سرعت پيشرفت در آن، از شيرين ترين نتايجي است که بدست خواهد آمد. شرکت هاي معتبر خارجي در صنايع مختلف،‌با استفاده از همين رويکرد، به بزرگان صنعت خود تبديل شده اند که از جمله آنها شرکت تويوتا در خودروسازي و شرکت اسپيس-ايکس در عرصه فضا و پرتاب ماهواره است. تويوتا، با استفاده از پلت فرم خودروهاي موجود، زمان حدود 24 ماهه طراحي و ساخت يک خودرو جديد را به حدود 18 ماه کاهش داده و حتي پلتفرم خودروهاي سواري را در خودروهاي به اصطلاح شاسي بلند(SUV) با حدود 80 درصد مشابهت مورد استفاده قرار مي دهد. اسپيس-ايکس نيز به عنوان يک شرکت خصوصي، تنها در کمتر از 10 سال، موفق شده به رقيب جدي براي شرکت هاي باسابقه چند ده سال در عرصه پرتاب ماهواره تبديل شود. اين شرکت بر اساس ماهواره بر فالکون خود، چندين مدل با توانمندي هاي بسيار متفاوت را توسعه داده و از نظر قيمت تمام شده نيز فضاي رقابت را سخت تر نموده است به طوريکه موفق به دريافت سفارش پرتاب محموله هاي فضايي از سازمان فضايي آمريکا، ناسا شده است.
دانشمندان زيرک و توانمند صنعت فضايي ايران نيز اين رويکرد هوشمندانه و صرفه جويانه را در دستور کار قرار داده و ضمن بهينه سازي نمونه موجود که ذکر شد، اقدام به طراحي ماهواره برهاي بزرگتر و سنگين تر براي رسيدن به ارتفاعات بسيار بالاتر با استفاده از بخش هاي نمونه هاي موجود نموده اند.
اولين محصول معرفي شده حاصل اين روش، ماهواره بر سيمرغ است که در بهمن ماه سال گذشته رو نمايي شد.

سيمرغ، ماهواره‌بري چند مرحله اي است که در راستاي دستيابي به بخشي از اهداف برنامه فضايي ايران طراحي و ساخته شده است و با بهرگيري از پيشران سوخت مايع مي تواند ماهواره هايي در رده جرمي سنگين تر و با حداکثر وزن 100 کيلوگرم را درمدار حدود 500 کيلومتري و زاويه ميل مداري 55 درجه قرار دهد و همچنين قادر به تزريق ماهواره هايي با جرم چند صد کيلوگرم در مدارهاي نزديک به زمينLEO)) مي باشد. اين ماهواره بر در واقع گام نخست ايران براي انتقال ماهواره ها در مدار برگشت ناپذير بيش از 1000 کيلومتري از سطح زمين است که علاوه بر تأمين عمرهاي بسيار بالاتر براي ماهواره ها، زمان پوشش دهي بر کشور را نيز به نحو چشمگيري مي افزايد. البته به گفته مسئولان، ماهواره بر سيمرغ در آينده نزديک حتي به توان انتقال ماهواره هايي با جرم 700 کيلوگرم به مدار 1000 کيلومتري دست خواهد يافت.
اکنون ماهواره بر سيمرغ به توان سرعتي اي برابر با 7500 متر در ثانيه رسيده و پايه مناسبي براي رسيدن به سرعت فرار از جاذبه زمين که برابر 11.2 کيلومتر در ثانيه و توان انتقال ماهواره به مدارهاي بالاتر و غير قابل برگشت در فضا است.
محاسبات نشان مي دهد که نزديک به 144 تن نيروي رانش براي قرار دادن يک ماهواره 100 کيلوگرمي در ارتفاع 500 کيلومتري مورد نياز است. طراحي و ساخت و توسعه موتوري با اين قدرت بنا بر استانداردهاي بين المللي کمتر از 6 سال طول نمي کشد. اما ماهواره ها منتظر رسيدن به مدار هستند و کشورهاي فضايي پرتاب کننده نيز از پرتاب آنها طفره مي روند.
از اينرو براي رسيدن به اين مقدار رانش، 4 موتور بهينه شده مورد استفاده در مرحله اول سفير، که هرکدام ازآنها رانشي تقريباً به اندازه 32 تن-نيرو دارند، کلاستر شده اند يعني براي رسيدن به قدرت هاي بالاتر کنار هم قرار گرفته اند و در مجموع حدود 128 تن-نيرو را ارائه مي دهند.
سيمرغ 87 تني بايد بتواند در هنگام پرواز زاويه مناسب را بگيرد براي اين منظور 4 موتور يا به عبارت دقيقتر محفظه کنترلي ديگر نيز در محله اول سيمرغ حضور خواهند داشت که نزديک به 15 تن-نيرو ايجاد مي نمايد.

بدين ترتيب با استفاده از پيشراني که قبلآً بدرستي کار کرده، يکي از اصلي ترين بخش هاي ماهواره بر سيمرغ، آماده گرديد. البته، موتورمرحله اول سيمرغ به گونه اي طراحي شده است که بتواند تمام اعضاي خانواده سيمرغ را تأمين کند يعني تمام اعضاي اين خانواده که قرار است در سال هاي آينده ماهواره هاي سنگين تري را در مدار قرار دهند با همين موتور کار خواهند کرد.

در پايان اين سلسله گزارشها، مشخصات کلي ماهواره بر سيمرغ را ارائه مي نماييم:
طول کل ماهواره بر : 25974 ميلي متر
تعداد مراحل پيشران : دو مرحله
قطر مرحله اول : 2400 ميلي متر
طول مرحله اول : 17816 ميلي متر
رانش مرحله اول : 142 تن
قطر مرحله دوم : 1500 ميلي متر
طول مرحله دوم : 8158 ميلي متر
رانش مرحله ي دوم : 7.2 تن