گروه بین‌الملل مشرق - در ادامه سلسله گزارشات انتخابات افغانستان (بخش اول / بخش دوم) نگاهی به چالشها یا موانع پیش روی نامزدهای ریاست جمهوری خواهیم انداخت. منظور از چالشها، موانعی هستند که هر یک از نامزدها با آن روبه‌رو هستند و تدبیری برای حل آنها در راستای کارآمدی دولت خود در نظر بگیرند.
این چالشها به هفت مورد می رسد. در این گزارش به دو مورد از چالشها اشاره می کنیم که نامزدها در رابطه با آن صحبتهایی را مطرح نموده اند. پنج مورد از چالشها هم برای گزارش چهارم باقی می ماند. سه چالش از پنج چالش باقی مانده برای گزارش چهارم، نامزدها تقریبا جواب قابل قبولی درباره آنها ارائه ندادند ولی رئیس جمهور منتخب به زودی پس از استقرار در کاخ ارگ باید تدبیری برای این چالشها اتخاذ کند. پس از ذکر هر یک از این چالشها، نظرات نامزدهای مختلف در رابطه با چالش موجود را بیان خواهیم کرد.
هفت چالش پیش روی رئیس جمهور بدین شکل است: 1. توافق نامه امنیتی با آمریکا. 2. طالبان و گفت و گوهای صلح. 3. ارتش توانمند و منضبط. 4. اقتصاد پویا. 5. ایجاد هویت ملی فراگیر. 6. مداخله آمریکا در امور داخلی افغانستان خصوصا امور فرهنگی. 7. کشت وتجارت بی رویه مواد مخدر.
چالش اول: توافق نامه امنیتی با آمریکا
حامد کرزی اختلاف دیدگاه زیادی با اوباما بر سر امضای توافق نامه امنیتی دارد. امضای این توافق نامه که چند ماه از موعد مقررش به تاخیر افتاده، غربی ها را هم تقریبا مطمئن کرده که رئیس جمهور فعلی افغانستان نمی خواهد زیر بار این توافق نامه برود (1). تنش ها میان افغانستان و آمریکا جدی شده است. امضای این پیمان منجر به این خواهد شد که پس از خروج ده ها هزار آمریکایی تا آخر سال 2014 از افغانستان، عده ای از نیروهای آمریکایی- حدود ده هزار نفر- در 9 پایگاه نظامی آمریکا در مناطق مختلف افغانستان، به ماموریت خود ادامه دهند.
کرزی در ماه اخیر اشاره کرد که هفت ماه است با اوباما صحبتی نکرده است (2) و حضور آمریکایی ها در افغانستان «هیچ منفعتی» را برای افغان ها در پی نداشته است. در آماری جالب توجه از کاخ سفید که 24 فوریه 2014 منتشر شده است، نیروهای امنیت ملی افغانستان (ANSF)(3)ا 95 درصد از عملیات معمولی و 98 درصد از عملیات ویژه امنیتی را رهبری می کنند (4).
تنش ها از آن جا بالا رفت که پیش شرط کرزی برای امضای توافق نامه از سوی آمریکایی ها نادیده انگاشته شد. اولین پیش شرط توقف حملات شبانه ناتو به خانه های شهروندان بود. دومین پیش شرط هم برقراری مذاکرات صلح با طالبان بود. با این همه ناظران اعتقاد دارند که قصد کرزی از کارشکنی در امضای توافق نامه امنیتی، جلب حمایت آمریکایی ها برای حمایت از نامزد مطلوب کرزی- که در شایعات نام زلمی رسول، وزیر خارجه و مشاور امنیتی پیشین حامد کرزای مطرح می شود - است (5).
نظرات نامزدها در رابطه با توافق نامه امنیتی با آمریکا:
عبدالله عبدالله: پیمان امنیتی با واشنگتن را در جریان یک ماه بعد از استقرار امضا می کنم.
اشرف غنی احمدزی: حاکمیت ملی ما با امضای این قرار داد از لحاظ قانونی تثبیت می شود.
زلمی رسول: امیدواریم که موضوع موافقتنامه امنیتی قبل از انتخابات حل شود و اگر نشود در صورت پیروزی در مورد آن فکر می‌کنیم.
عبدالرب رسول سیاف: برنامه تامین امنیت را واضح، روشن و طوری خواهم ریخت که در سه تا چهار ماه اول کار ما، مردم تغییر ملموسی احساس کنند.
گَل آغا شیرزی: موافقتنامه امنیتی به نفع مردم است و باید امضا شود. چنانچه حالا امضا شود خوب است. اگر من رئیس جمهور شدم امضا می کنم.
محمد نعیم: منافع ملی ما باید در اولویت باشد ولی ما نیازمند هستیم و امضای چنین موافقتنامه هایی نیاز خواهد بود.
هدایت امین ارسلا: موافقتنامه امنیتی با آمریکا مهم است و ما به آن نیاز داریم، بنابراین باید آن را امضا کنیم.
قطب الدین هلال: من اگر به ریاست جمهوری رسیدم، در مورد اینکه توافق‌نامه امنیتی را امضا کنم یا نه، تصمیم خواهم گرفت.
داوود سلطان زوی: ما هر نوع قراردادی را که به نفع افغانستان باشد امضا خواهیم کرد. موافقتنامه امنیتی با آمریکا را نیز چنانچه منافع ما در آن تضمین شود، امضا می‌کنیم.
چالش سوم: طالبان
عمده ترین گروه شورشی در افغانستان طالبان است. طالبان دغدغه ای 10 ساله برای حاکمیت مرکزی بوده اند. آزاد نمودن حدود 600 نفر از زندانیان زندان بگرام (زندانی که در نزدیکی کابل بوده و چند ماهی است که مدیریت آن ها به افغانی ها واگذار شده است) نشان واضحی از حسن نیت عملی کرزی برای طالبان بود. گزارش شده بود که 37 نفر از این زندانی ها از تروریست های خطرناک بودند.
این اقدام کرزی که تقریبا با تعجب همه مواجه شده است، نشانی از کوتاه آمدن کرزی در برابر مطالبات طالبان دارد. طالبان هم در پاسخ ابراز داشته است که با تمام توان خویش در مقابل برگزاری انتخابات خواهد ایستاد. آگاهی از ظرفیت های طالبان به اعتراف وزارت داخله (کشور) افغانستان نیز منجر شد. آنها پنج درصد از حوزه های رای گیری را فاقد امنیت لازم برای برگزاری انتخابات قلمداد کردند. نیروهای امنیتی افغان، دو هفته پیش توانستند حوزه های رای گیری در ایالت های (استان) غور، بدخشان، تنگرهار و کاپیسا را از دست طالبان خارج کنند.
اگر چه عده ای از گروههای شورشی روند مصالحه جویی را در برابر انتقال قدرت در پیش گرفته اند (مانند حزب اسلامی حکمتیار) و در اندیشه سهم گیری هستند اما طالبان به عدم انتقال مسالمت آمیز قدرت می اندیشد. پیش بینی می شود رئیس جمهور بعدی مشکلات حادتری با طالبان پیدا خواهد کرد.
نظرات نامزدهای ریاست جمهوری در مورد گفت و گوهای صلح با طالبان:
عبدالله عبدالله: ما آماده گفت‌وگوهای صادقانه هستیم و طرف مقابل باید متوجه باشد که اگر به جنگ ادامه می‌دهند، دولت متعهد است که از جان و مال و از حق مردم و از امنیت آنها دفاع کند.
اشرف غنی احمدزی: ما راه حل سیاسی را با جدیت تعقیب می‌کنیم و راهکاری به میان می آوریم که پیکر افغانستان از لحاظ سیاسی دوباره یکپارچه شود. اگر آنها شرط دارند، دیگر مردم افغانستان هم شرط دارند. باید راه میانه در پیش گرفته شود.
زلمی رسول: دست‌یابی به صلح، روندی آسان و کوتاه‌مدت نیست. این روند باید ادامه پیدا کند، چون ما می‌دانیم که در رهبری طالبان افرادی هستند که می‌خواهند صلح شود. ما در جستجوی یافتن مکانیسم بهتری برای رسیدن به نتیجه مطلوب خواهیم بود.
عبدالرب رسول سیاف: اگر طالبان افغان هستند، بیایند بنشینند و بگویند که چه می‌خواهند. من این را هم می‌دانم که افرادی در پشت پرده، مانع طالبان می‌شوند تا در گفت‌گوها شرکت نکنند. آوردن صلح واجب دینی بر من است، ولی باید طرف قضیه را بیابم. طالبان طرف قضیه نیستند.
گَل آغا شیرزی: با بزرگان طالبان که در کابل هستند و یا جاهای دیگر تماس داریم. می خواهیم به آنها بگوییم که ما یک جرگه خواهیم داشت. این جرگه در هر جای افغانستان که باشد مهم نیست ولی در داخل افغانستان با آنها صحبت کنیم نه در خارج، نه در عربستان و یا قطر. اگر رئیس جمهور یک شخصیت ملی باشد، صلح خود به خود ایجاد می‌شود.
محمد نعیم: من طرفدار شورای صلح حکومتی و نهاد حکومتی برای پیشبرد برنامه صلح نیستم بلکه طرفدار نهادی مستقل در این زمینه هستم. ما همچنین می‌خواهیم که با مشورت نهادهای محلی که در این زمینه ایجاد خواهد شد برنامه‌ای را ارائه کنند که مورد قبول مخالفان مسلح هم باشد و بتوانیم آن را عملی کنیم.
هدایت امین ارسلا: با مخالفان مسلح به صورت جدی و صادقانه با مخالفان مسلح خود گفت‌وگو خواهیم کرد. صلح به میان نمی آید مگر این که حکومتداری خوب وجود داشته باشد، عدالت تامین شود، اقتصاد خوب به میان بیاید و با فساد مبارزه جدی شود که پشتیبانی مردم به دست بیاید.
قطب الدین هلال: با مخالفان باید مذاکرات صادقانه و مخلصانه صورت گیرد. باید حرف‌های شان شنیده شود، نه این که فقط به آنها گفته شود که سلاح‌تان را بگذارید و به حکومت آغشته به فساد بپیوندید.
داوود سلطان زوی: مخالفان مسلح اگر واقعا می‌خواهند در افغانستان صلح بیاید و در افغانستانی کثرت‌گرا زندگی کنند، ما زمینه را برای زندگی و آزادی‌های سیاسی‌شان فراهم می‌کنیم. من حاضرم که با مخالفان مسلح دولت در هر جایی که آنها بخواهند بروم و گفت‌وگو کنم ولی به این شرط که حقوق مردم ما را پایمال نکنند.
ادامه دارد...
منابع:
این چالشها به هفت مورد می رسد. در این گزارش به دو مورد از چالشها اشاره می کنیم که نامزدها در رابطه با آن صحبتهایی را مطرح نموده اند. پنج مورد از چالشها هم برای گزارش چهارم باقی می ماند. سه چالش از پنج چالش باقی مانده برای گزارش چهارم، نامزدها تقریبا جواب قابل قبولی درباره آنها ارائه ندادند ولی رئیس جمهور منتخب به زودی پس از استقرار در کاخ ارگ باید تدبیری برای این چالشها اتخاذ کند. پس از ذکر هر یک از این چالشها، نظرات نامزدهای مختلف در رابطه با چالش موجود را بیان خواهیم کرد.
هفت چالش پیش روی رئیس جمهور بدین شکل است: 1. توافق نامه امنیتی با آمریکا. 2. طالبان و گفت و گوهای صلح. 3. ارتش توانمند و منضبط. 4. اقتصاد پویا. 5. ایجاد هویت ملی فراگیر. 6. مداخله آمریکا در امور داخلی افغانستان خصوصا امور فرهنگی. 7. کشت وتجارت بی رویه مواد مخدر.
چالش اول: توافق نامه امنیتی با آمریکا
حامد کرزی اختلاف دیدگاه زیادی با اوباما بر سر امضای توافق نامه امنیتی دارد. امضای این توافق نامه که چند ماه از موعد مقررش به تاخیر افتاده، غربی ها را هم تقریبا مطمئن کرده که رئیس جمهور فعلی افغانستان نمی خواهد زیر بار این توافق نامه برود (1). تنش ها میان افغانستان و آمریکا جدی شده است. امضای این پیمان منجر به این خواهد شد که پس از خروج ده ها هزار آمریکایی تا آخر سال 2014 از افغانستان، عده ای از نیروهای آمریکایی- حدود ده هزار نفر- در 9 پایگاه نظامی آمریکا در مناطق مختلف افغانستان، به ماموریت خود ادامه دهند.
تنش ها از آن جا بالا رفت که پیش شرط کرزی برای امضای توافق نامه از سوی آمریکایی ها نادیده انگاشته شد. اولین پیش شرط توقف حملات شبانه ناتو به خانه های شهروندان بود. دومین پیش شرط هم برقراری مذاکرات صلح با طالبان بود. با این همه ناظران اعتقاد دارند که قصد کرزی از کارشکنی در امضای توافق نامه امنیتی، جلب حمایت آمریکایی ها برای حمایت از نامزد مطلوب کرزی- که در شایعات نام زلمی رسول، وزیر خارجه و مشاور امنیتی پیشین حامد کرزای مطرح می شود - است (5).
نظرات نامزدها در رابطه با توافق نامه امنیتی با آمریکا:
عبدالله عبدالله: پیمان امنیتی با واشنگتن را در جریان یک ماه بعد از استقرار امضا می کنم.
اشرف غنی احمدزی: حاکمیت ملی ما با امضای این قرار داد از لحاظ قانونی تثبیت می شود.
زلمی رسول: امیدواریم که موضوع موافقتنامه امنیتی قبل از انتخابات حل شود و اگر نشود در صورت پیروزی در مورد آن فکر می‌کنیم.
عبدالرب رسول سیاف: برنامه تامین امنیت را واضح، روشن و طوری خواهم ریخت که در سه تا چهار ماه اول کار ما، مردم تغییر ملموسی احساس کنند.
گَل آغا شیرزی: موافقتنامه امنیتی به نفع مردم است و باید امضا شود. چنانچه حالا امضا شود خوب است. اگر من رئیس جمهور شدم امضا می کنم.
محمد نعیم: منافع ملی ما باید در اولویت باشد ولی ما نیازمند هستیم و امضای چنین موافقتنامه هایی نیاز خواهد بود.
هدایت امین ارسلا: موافقتنامه امنیتی با آمریکا مهم است و ما به آن نیاز داریم، بنابراین باید آن را امضا کنیم.
قطب الدین هلال: من اگر به ریاست جمهوری رسیدم، در مورد اینکه توافق‌نامه امنیتی را امضا کنم یا نه، تصمیم خواهم گرفت.
داوود سلطان زوی: ما هر نوع قراردادی را که به نفع افغانستان باشد امضا خواهیم کرد. موافقتنامه امنیتی با آمریکا را نیز چنانچه منافع ما در آن تضمین شود، امضا می‌کنیم.
عمده ترین گروه شورشی در افغانستان طالبان است. طالبان دغدغه ای 10 ساله برای حاکمیت مرکزی بوده اند. آزاد نمودن حدود 600 نفر از زندانیان زندان بگرام (زندانی که در نزدیکی کابل بوده و چند ماهی است که مدیریت آن ها به افغانی ها واگذار شده است) نشان واضحی از حسن نیت عملی کرزی برای طالبان بود. گزارش شده بود که 37 نفر از این زندانی ها از تروریست های خطرناک بودند.
این اقدام کرزی که تقریبا با تعجب همه مواجه شده است، نشانی از کوتاه آمدن کرزی در برابر مطالبات طالبان دارد. طالبان هم در پاسخ ابراز داشته است که با تمام توان خویش در مقابل برگزاری انتخابات خواهد ایستاد. آگاهی از ظرفیت های طالبان به اعتراف وزارت داخله (کشور) افغانستان نیز منجر شد. آنها پنج درصد از حوزه های رای گیری را فاقد امنیت لازم برای برگزاری انتخابات قلمداد کردند. نیروهای امنیتی افغان، دو هفته پیش توانستند حوزه های رای گیری در ایالت های (استان) غور، بدخشان، تنگرهار و کاپیسا را از دست طالبان خارج کنند.
نظرات نامزدهای ریاست جمهوری در مورد گفت و گوهای صلح با طالبان:
عبدالله عبدالله: ما آماده گفت‌وگوهای صادقانه هستیم و طرف مقابل باید متوجه باشد که اگر به جنگ ادامه می‌دهند، دولت متعهد است که از جان و مال و از حق مردم و از امنیت آنها دفاع کند.
اشرف غنی احمدزی: ما راه حل سیاسی را با جدیت تعقیب می‌کنیم و راهکاری به میان می آوریم که پیکر افغانستان از لحاظ سیاسی دوباره یکپارچه شود. اگر آنها شرط دارند، دیگر مردم افغانستان هم شرط دارند. باید راه میانه در پیش گرفته شود.
زلمی رسول: دست‌یابی به صلح، روندی آسان و کوتاه‌مدت نیست. این روند باید ادامه پیدا کند، چون ما می‌دانیم که در رهبری طالبان افرادی هستند که می‌خواهند صلح شود. ما در جستجوی یافتن مکانیسم بهتری برای رسیدن به نتیجه مطلوب خواهیم بود.
عبدالرب رسول سیاف: اگر طالبان افغان هستند، بیایند بنشینند و بگویند که چه می‌خواهند. من این را هم می‌دانم که افرادی در پشت پرده، مانع طالبان می‌شوند تا در گفت‌گوها شرکت نکنند. آوردن صلح واجب دینی بر من است، ولی باید طرف قضیه را بیابم. طالبان طرف قضیه نیستند.
محمد نعیم: من طرفدار شورای صلح حکومتی و نهاد حکومتی برای پیشبرد برنامه صلح نیستم بلکه طرفدار نهادی مستقل در این زمینه هستم. ما همچنین می‌خواهیم که با مشورت نهادهای محلی که در این زمینه ایجاد خواهد شد برنامه‌ای را ارائه کنند که مورد قبول مخالفان مسلح هم باشد و بتوانیم آن را عملی کنیم.
هدایت امین ارسلا: با مخالفان مسلح به صورت جدی و صادقانه با مخالفان مسلح خود گفت‌وگو خواهیم کرد. صلح به میان نمی آید مگر این که حکومتداری خوب وجود داشته باشد، عدالت تامین شود، اقتصاد خوب به میان بیاید و با فساد مبارزه جدی شود که پشتیبانی مردم به دست بیاید.
قطب الدین هلال: با مخالفان باید مذاکرات صادقانه و مخلصانه صورت گیرد. باید حرف‌های شان شنیده شود، نه این که فقط به آنها گفته شود که سلاح‌تان را بگذارید و به حکومت آغشته به فساد بپیوندید.
داوود سلطان زوی: مخالفان مسلح اگر واقعا می‌خواهند در افغانستان صلح بیاید و در افغانستانی کثرت‌گرا زندگی کنند، ما زمینه را برای زندگی و آزادی‌های سیاسی‌شان فراهم می‌کنیم. من حاضرم که با مخالفان مسلح دولت در هر جایی که آنها بخواهند بروم و گفت‌وگو کنم ولی به این شرط که حقوق مردم ما را پایمال نکنند.
ادامه دارد...
منابع:
(2) http://www.khabaronline.ir/(X(1)S(4ggbivadxhb5umo3z2p3lzbu))/detail/336404/World/32
(3) The Afghan National Security Forces
http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1928410/%D8%B9%D8%A8%D9%88%D8%B1+%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85+%D8%AD%D8%A7%D9%85%D8%AF+%DA%A9%D8%B1%D8%B2%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D9%87%D8%A7+.html