گروه بین‌الملل مشرق - انتخاب و رای دادن به نامزد مورد نظر خود، هرگز به این معنا نیست که انتخابات به محور و بهانه ای برای تنش و تفرقه و هم ستیزی و شیوع نفرت تبدیل شود؛ بلکه در انتخابات آنچه اهمیت دارد اصل برگزاری انتخابات است که زمینه ساز مشارکت وسیع و گسترده همه طیف های جامعه در یک روند ملی و سراسری است و درست همین اصل است که انتخابات را به محوری برای وحدت و همبستگی تبدیل می کند.

در این شکی نیست که انتخابات فضا و فرصت مناسب و بی بدیلی را در اختیار مردم افغانستان قرار می‌دهد تا به صورت هماهنگ و در یک حرکت گسترده و همگانی به پای صندوق های رای حاضر شوند و نامزد مورد نظر خویش را انتخاب کنند. با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری (16 فروردین 1393)، صف‌ بندی ‌های انتخابات نیز شکل واضح‌ تری به خود می ‌گیرند.

رییس جمهور کرزی پیشتر نیز درخواست مشابهی را مطرح کرده (1) و تاکید کرده بود که انتخابات با وجود اختلافات، محوری برای وحدت و همبستگی مردم افغانستان است.

در مورد افغانستان چه می دانید؟

این کشور حدفاصل آسیای میانه و جنوب غربی آسیاست و پایتخت آن کابل است. همسایگان افغانستان، پاکستان در جنوب و شرق، ایران در غرب، تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان در شمال و چین در شمال شرقی هستند (2).

این کشور در محل ژئواستراتژیکی مهمی قرارگرفته که خاور، جنوب، باختر و آسیای میانه را وصل می‌کند. یک دوره کوتاه‌مدت که به نام "دهه دموکراسی" نامیده می‌شود در این کشور در ده سال پایانی دوره پادشاهی محمد ظاهرشاه به وجود آمد و با کودتای سال ۱۳۵۲ شمسی داوود خان به پایان رسید. داوود خان، پسر عموی محمد ظاهرشاه آخرین پادشاه افغانستان بود و خودش اولین رئیس جمهور کشور گردید. در سال ۱۳۷۳ یک نیروی خودجوش و چریکی به نام مجاهدین در این کشور شکل گرفت که رژیم کمونیستی ۱۴ ساله را شکست داد.


مجاهدین موفق به تشکیل دولت ملی نشدند و جای آنها را طالبان که از حمایت مادی و معنوی پاکستان و عربستان سعودی سود می‌برد، گرفت. طالبان نیز نتوانست بقایای مجاهدین را که علیه آنها پایداری می‌کردند، به طور کامل از بین ببرد. رژیم طالبان در سال ۱۳۸۰ با حمله ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحده آمریکا از هم پاشید.

در کنفرانس بین المللی بن آلمان قرار شد دولت انتقالی با ریاست "حامد کرزای" به مدت دو سال تشکیل شود تا مقدمات انتخابات در افغانستان برای سال 1383 فراهم شود. در سال 1383، حامد کرزای به عنوان رئیس جمهوری پنج ساله انتخاب شد. او در سال 1388 نیز مدت اقامت خود در راس قدرت را برای پنج سال دوم تمدید کرد.


میزان حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان

طبق آخرین آمار منتشر شده در سایت ناتو (20 فوریه 2014) مجموع نیروهای نظامی خارجی حاضر درافغانستان به 52686 نفر می رسد. بیشترین تعداد نیروها مربوط به ایالات متحده آمریکاست که 33 هزار نیرو دارد. بریتانیا و آلمان در رده های دوم و سوم این حضور قرار دارند. جدول زیر نیروها را به تفکیک آورده است:

همچنین در جدول زیر که مربوط به دو سال پیش است، میزان پراکندگی نیروهای مختلف را در سطح فغانستان می توان ملاحظه نمود:

همه نیروهای نظامی خارجی قرار است تا پایان سال میلادی جاری افغانستان را ترک نمایند؛ البته این در صورتی است که موافقت نامه امنیتی بین کابل و واشنگتن امضا نشود. این موافقت نامه دربردارنده حضور 15 هزار نیروی نظامی آمریکا در 9 پایگاه مجهز در سرتاسر افغانستان بعد از سال 2014 است. هدف از امضای این موافقت نامه، آموزش نیروهای نظامی و امنیتی افغانی اعلام شده است. طبیعی است که در صورت امضای چنین قراردادی نیروهای کشورهای دیگر هم ذیل عنوان ناتو بخشی از نیروهای خویش را در افغانستان باقی خواهند گذاشت.


فضای کنش‌گری طالبان

طالبان با شروع کارزار انتخاباتی، از چند ماه پیش تهدیدات خود را که قبلا به مسئولان دولتی گوشزد نموده بود، اجرایی کرد. این اقدامات بیشتر در قالب عملیاتهای انتحاری خود را نشان داده بود که در روز 19 اسفند ماه 1392 سخنگوی طالبان به طور رسمی، مردم شرکت کننده در انتخابات را تهدید کرد. "ذبیح الله مجاهد"، سخنگوی طالبان افغانستان گفت، این گروه شبه‌نظامی به روحانیون سراسر افغانستان تاکید کرده است که در وعظ‌های خود بگویند این انتخابات توطئه آمریکاست (3).

اظهارنظر مجاهد اولین تهدید رسمی طالبان برای به خشونت کشاندن انتخابات محسوب می‌شود. وی در این بیانیه اعلام کرده است: طالبان از تمام مردم افغانستان می‌خواهد تا کاملا این انتخابات را رد کنند و با شرکت در آن جانشان را به خطر نیندازند. سخنگوی طالبان افغانستان به نوع حمله اشاره نکرد، اما در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 شبه‌نظامیان طالبانی به کارمندان حوزه‌های رای‌گیری حمله کرده، کاندیداها را هدف قرار داده و به رای‌دهندگان حمله کردند و در برخی موارد انگشت رای‌دهندگان را نیز قطع کردند.


نامزدهای ریاست جمهوری از دریچه جریان‌شناسی قدرت

این اولین دوره در نظام جمهوری افغانستان است که قرار است قدرت به صورت قانونی و مسالمت آمیز از یک رئیس جمهور به رئیس جمهور دیگر منتقل شود. در این دوره از انتخابات 10 نامزد برای تصرف کاخ ارگ ریاست جمهوری افغانستان رقابت می کنند. هر چند احتمال می رود که 2 یا 3 نفر از نامزدها در روزهای پایانی به نفع گزینه ای مقبول تر کنار بکشند. در قسمت آخر بخش اول، نامزدها را به لحاظ طیفی دسته بندی خواهیم کرد. در بخش دوم گزارش به معرفی ابعاد دیگری همچون تحصیلات، معاونین و محل های سکونت نامزدها خواهیم پرداخت. این قسمت در سه نگاه به تقسیم ده نامزد فعلی انتخابات پرداخته است.

1.    زلمی رسول، گل آغا شیرزی، هدایت امین ارسلا و عبدالرحیم وردک: مردانی در سایه حامد کرزی

علی رغم اینکه رئیس جمهور فعلی افغانستان، بارها تصریح بر بی طرفی خویش در انتخابات داشته است، اما دامنه شایعات درباره برنامه او برای ریاست جمهوری بعد از خویش بسیار قوی تر از اظهارات کرزای مل کرده است. به دیگر بیان، حامد کرزای قصد ندارد یک بازنشسته سیاسی شود. او علاقمند به اجرای مدلی همچون مدل "پوتین- مدودف" در افغانستان است. تمایل کرزای به انتخاب شدن یکی از چهار شخصیت بالا دیگر راز پنهانی نیست.

این چهار نفر جزو افرادی هستند که تا قبل از اعلام نامزدی در انتخابات در حلقه محرمان رئیس جمهوری بوده‌اند و در میان بازار گرم انتقادها از رئیس جمهوری٬ خود را رو در روی حامد کرزی قرار نداده‌اند. مذاکراتی هم جریان دارد تا تعدادی از این پنج نفر به نفع یکی دیگر از نامزدها کنار بروند. اگر این مذاکرات نتیجه بدهد و حامد کرزی هم موضع صریحتری بگیرد، بخت پیروزی فردی از این فهرست در انتخابات هم زیاد می‌شود (4) و چه بسا که یکی از آنها پیشتاز رقابت‌ها باشند.
زلمی رسول، تا قبل از اعلام نامزدی وزیر خارجه حامد کرزی بود. او می‌گوید که در دوران حامد کرزی اداره امنیت ملی افغانستان را تاسیس کرده‌ است و سالها هم مشاور و معتمد حامد کرزی در زمینه امنیتی بوده است.


هدایت امین ارسلا، ضمن مقام‌های متعدد در کابینه در تمام این سالها چهره‌ای نزدیک به حامد کرزی و از مشاوران ارشد او بوده است. از جمله افرادی که حامد کرزی بر سر آنها با پارلمان وارد بحث و جدل شده٬ آقای ارسلا بوده است.

گل آغا شیرزی، مدتی به عنوان وزیر در کابینه حامد کرزی کار کرد ولی بیشتر شهرت او به دلیل فعالیتش به عنوان والی ولایت‌های قندهار و ننگرهار است.

عبدالرحیم وردک، در حکومت آقای کرزی به عنوان وزیر دفاع کار کرد و در نهایت در جنجالی که میان دولت و پارلمان پیش آمد، نمایندگان مجلس به او رای اعتماد ندادند؛ ولی حامد کرزی او را کنار نگذاشت و به عنوان سرپرست وزارت دفاع خواهان ادامه کار او شد.

2.    عبدالله عبدالله و اشرف غنی احمد زی: جدی ترین رقابت

این دو شخصیت، از جدی ترین چهره های انتخاباتی هستند. این دو، رقیب اصلی خود را نامزد خروجی از شخصیتهای نزدیک به حامد کرزای می دانند.

عبدالله عبدالله، رهبر اپوزیسیون ـ که سابقه جهاد و مقاومت با احمدشاه مسعود دارد ـ (5) است. او در دور قبلی انتخابات جدی ترین رقیب حامد کرزای بود. پس از اینکه آخرین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به دور دوم کشید، عبدالله عبدالله به دلیل وقوع تقلب حتمی در دور دوم، از شرکت در دور دوم انصراف داد و حامد کرزای به عنوان رئیس جمهور اعلام شد. آرامش نسبی در مناطق تاجیک نشین و هزاره نشین همراه با حضور محمد محقق از پر نفوذ ترین چهره‌های هزاره‌ها در کنار عبدالله عبدالله صدها هزار رای‌دهنده را به نفع او به پای صندوقها خواهد کشاند.
 
اشرف غنی احمد زی، چهره‌ای دانشگاهی است که این روزها بیشتر در هیاتی سنتی حاضر می شود. او سرور دانش وزیر عدلیه پیشین و عبدالرشید دوستم رهبر قومی ازبکها را با خود همراه کرد؛ ازبکهایی که متحد تر از سایر اقوام دنباله رو عبدالرشید دوستم هستند و او را در کنار اشرف غنی احمدزی به عنوان نامزد معاون اول او می‌‎بینند.

3.    چهار نامزد مستقل: فرصتی برای عرض اندام

چهار نامزدی که قصد معرفی جایگاهی آنها را داریم، از شانس کمتری برای رسیدن به بالاترین پست اجرایی در کشورشان، برخوردارند:

عبدالرب رسول سیاف، با شخص اسامه بن لادن رابطه نزدیکی داشت. آقای سیاف تنها کاندیدایی است که در انتخابات معاونانش بیشتر از اینکه موضوع قومیت به چشم بیاید، ایدیولوژی و خط فکری محافظه‌کار به چشم می‌آید.

قطب الدین هلال، عضو حزب اسلامی است که این حزب همین حالا در کنار طالبان با دولت افغانستان در جنگ است. حزب اسلامی جناح حکمتیار اخیرا حمایت خود را از آقای هلال در انتخابات پیشرو اعلام کرد.

محمد نادر نعیم، داوود از بستگان آقای نعیم و پسر عموی آخرین پادشاه افغانستان بود که بعد از کودتای افسران چپگرا به همراه خانواده اش در کاخ ریاست جمهوری افغانستان تیرباران شد. او می‌گوید که عده زیادی از مردم افغانستان علاقه خود را به خانواده سلطنتی حفظ کرده‌اند و به او رای می‌دهند.

داوود سلطان زوی، نماینده پیشین پارلمان با سابقه کار به عنوان خلبان است. او در سالهای اخیر مجری یک برنامه سیاسی در شبکه تلویزیونی خصوصی طلوع هم بوده‌است.

ادامه دارد...

منابع: