به گزارش مشرق، امیر خجسته نماینده دوره نهم مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیسیون سیاست داخلی و شوراها مجلس از حوزه انتخابیه همدان و فامنین در استان همدان است.
مدرس دانشگاه‌های همدان، تربیت معلم و سازمان حج و زیارت، معاونت فرهنگی ستاد رسیدگی به امور آزادگان در استان همدان، رئیس مرکز تربیت معلم شهید مقصودی همدان 1370 به مدت هشت سال، رئیس مرکز آموزش عالی ضمن خدمت فرهنگیان، نماینده مردم در اولین دوره شورای اسلامی شهر همدان، نامزد مطرح و مستقل نمایندگی مجلس شورای اسلامی در دوره های هفتم و هشتم، صاحب امتیاز و مدیر مسئول هفته‌نامه چشم‌انداز همدان و رئیس سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران استان همدان، از جمله مسئولیت‌هایی است که در کارنامه کاری خجسته به چشم می‌خورد.
بخش اول این گفت‌‌وگوی صمیمی از نظرتان می‌گذرد:
اهمیت شوراهای شهر و روستا از نظر شما به عنوان رئیس کمیسیون شوراهای مجلس چیست؟
خجسته: شوراها و مشورت گرفتن ریشه قرآنی دارد به این معنا که شورا یک بحث اعتقادی است و بحثی نیست که بگوییم در جایی مطرح شده و بعد هم آنرا جمع کنیم، در صدر اسلام در جنگ احزاب رسول گرامی دستور تشکیل یک شورا داد، هفت اصل قانون اساسی نیز صراحتاً در رابطه با شوراهاست و در قرآن هم به مشورت کردن با دیگران در امور مختلف توصیه شده است، یعنی صراحتاً در رابطه با موضوع شوراها و مشورت کردن آیات قرآنی وجود دارد و در روایات بر استفاده از نظرات دیگران تأکید شده است.
*شوراهای شهر و روستا «پارلمان‌های محلی و شهری» محسوب می‌شوند
شورا همان خردجمعی است؛ امام راحل در سال 58 بر وضع قوانین شوراها تأکید داشتند. امسال شانزدهمین سالی است که شوراهای شهر و روستا در کشور ما تشکیل شده‌اند. شوراهای شهر و روستا به یک اعتبار همان پارلمان‌های محلی و شهری محسوب می‌شوند.
یعنی همان‌طور که نمایندگان در مجلس شورای اسلامی قانون‌گذاری می‌کنند در شکل کوچک آن در شورای شهر و روستا، متناسب با مقتضیات محل و مشکلات شهری، به نحوی قانون‌گذاری میشود و اگر در مجلس شورای اسلامی قانون و بودجه تصویب میشود در شوراهای شهر و روستا نیز بودجه و قانون به تصویب می‌رسد اما در ابعاد کوچکتر.
اگر در مجلس در مورد استیضاح وزیری بحث میشود در شوراهای شهر و روستا هم شهردار به شکل کوچکتر مورد سؤال قرار می‌گیرد و نظارتی که به عهده مجلس است به نحوی در شکل پایین‌تر آن بر عهده شورای شهر و روستاست.
*لزوم تبیین جایگاه شوراهای شهر و روستا
یکی از اهدافی که پیگیری می‌کنیم تقویت شوراهای شهر و روستاست. اگر بتوانیم به خوبی در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم و پایگاه واقعی شوراهای شهر و روستا به درستی تبیین شود، در این شرایط هم اعضای شوراها متوجه جایگاهشان می‌َوند و هم مردم می‌توانند به خوبی مسئولیت‌‌های اعضای شوراهای شهر و روستا را درک کنند و بدانند که شوراها به عنوان یک پارلمان محلی و شهری عمل می‌کند و وظیفه آنان قانون‌گذاری و نظارت بر تعامل دستگاه‌های اجرایی است، اگر این موضوع به خوبی بین مردم جا بیفتد، بسیاری از مشکلات مجلس و نمایندگان حل میشود.
نمایندگان در مجلس به کارها و اموری که به آنان مربوط نمی‌شود و نباید در حوزه‌های انتخابیه به آنها بپردازند، می‌پردازند. وقت نمایندگان برای مسائلی صرف میشود که وظیفه شوراهای شهر و روستاست.
*وظیفه شوراها تنها انتخاب شهردار نیست
نمایندگان از آنجایی که جایگاهشان خوب تبیین نشده است، ناچارند به آن امور بپردازند. لذا تمام اموری که مجلس شورای اسلامی به عنوان قوه مقننه انجام می‌دهد، به نوعی دیگر همین امور در شورای شهر و روستا انجام میشود. هم‌اکنون اینگونه تصور می‌کنند که وظیفه شوراهای شهر و روستا فقط انتخاب شهردار است، در حالی که این طور نیست. این اشکال و آسیبی است که به طور جدی به شورای شهر و روستا وارد شده است.
در مجلس شورای اسلامی بعد از برگزاری این دوره از انتخابات شوراها که مسئول اجرای آن هم کمیسیون امور شوراها بود، کمیته‌ای تشکیل دادیم که در این کمیته نواب کمیسیون امور شوراهای مجلس، مسئول شدند در سطح ملی، وظایف شوراهای شهر و روستا را آسیب‌شناسی کنند.
راهکارها را از نخبگان و اهل تخصص و افرادی که ایده‌هایی سازنده دارند، نظرات را جمع‌بندی می‌کنند، تا انشاءالله در آینده نزدیک شرح وظایف شفاف شوراها تدوین شود.
عدم تدوین این شرح وظایف و حدود اختیارات آنان موجب پراکندگی و تشتت در قوانین شوراها شده است. هم‌اکنون این کمیته کار تخصصی خودش را انجام داده و در حال جمع‌بندی است. این وظایف در قالب یک طرح بعداً در صحن علنی مجلس برای طی مراحل قانونی و تصویب مطرح میشود که پس از تصویب نیز برای اجرا ابلاغ خواهد شد.
قانون انتخابات شوراهای شهر و روستا نیز انشاءالله اصلاح خواهد شد. در حال حاضر شوراهای شهر و روستا نمی‌دانند شرح وظایفشان چیست؟ شرح وظایف شوراها مفصل‌تر از انتخاب شهردار است و قانون‌گذار خوب وظایف شوراها را تعریف نکرده است که ما باید آنها را به خوبی شناسایی کنیم.
*شرح وظایف شوراها تا پایان سال تدوین میشود
برای انتخاب شوراهای شهر و روستا باید قوانینی وضع شود که جامع و کامل باشد؛ سعی می‌کنیم شرح وظایف شوراها در اسرع وقت تا پایان سال جاری تعیین تکلیف کنیم. شرح وظایفی شفاف، مدون و تعریف شده و پس از آن باید فرهنگ‌سازی کنیم که جایگاه شوراها با این شرح وظایف به خوبی تبیین شوند، آن هم به عنوان پارلمان‌های شهری و محلی، این اهداف هم تحقق نمی‌یابد مگر با مدیریت واحد شهری.
*تمام دستگاه‌های خدمت‌رسان در آینده باید زیر نظر مدیریت یکپارچه شهری باشند
هدف بعدی ما در زمینه وظیفه شوراها، مدیریت یکپارچه شهری است. با تشتتی که در شوراها وجود دارد، علیرغم خدمات زیادی که در شهرها ارائه میشود، مانند آب، برق، گاز، بیمارستان‌ها و آموزش و پرورش، پلیس و ... ، اما مدیریت یکپارچه شهری وجود ندارد که با تحقق این هدف همه این خدمات زیر نظر شهردار انجام خواهد شد. در آینده تمام دستگاه‌های خدمت‌رسان باید زیر نظر مدیریت یکپارچه شهری باشند.
کمیسیون شوراهای مجلس چه راهکارهایی برای برطرف کردن مشکل موازی‌کاری شوراهای شهر و روستا با فرمانداری‌ها در نظر گرفته است؟
خجسته: عدم وجود شرح وظایف شوراها یک خلأ قانونی است که قطعاً آنرا تدوین می‌کنیم، برخی قوانین موازی با یکدیگر نیز وجود دارد که باید آنها را نیز بررسی و تعیین تکلیف کنیم، بعد از انتخابات شوراها، با تمام توانمان آسیب‌شناسی انجام دادیم و از همه نخبگان و کارشناسان و اهل نظر برای این منظور دعوت کردیم.
هم‌اکنون یک آشفتگی مدیریتی را در شهر شاهدیم، لذا هدف اول ما این است که چارچوب و شرح وظایف شوراها را تدوین کنیم و در گام بعدی به دنبال مدیریت یکپارچه شهری هستیم.
*شوراها حلقه‌های بی‌واسطه بین حاکمیت و مردم هستند
در سال 93 مصمم هستیم که بحث مدیریت یکپارچه شهری را به نتیجه برسانیم، اگر موضوع وظایف شوراها به خوبی جا بیفتد، در آینده شاهد شوراهایی کارآمد خواهیم بود، شوراها حلقه‌های بی‌واسطه بین حاکمیت و مردم هستند و تبلور مردم‌سالاری به معنای واقعی در شوراهای شهر وجود دارد و مردم سرنوشت خودشان را دست خودشان می‌گیرند.
گفته میشود شوراهای شهر و روستا بروکراسی اداری را افزایش دادند، شما با این ظر تا جه حد موافقید؟
خجسته: بروکراسی موجود است اما با وضع قوانین شفاف و شرح وظایف دقیق و شفاف می‌تواند به حداقل برسد.
چه دستگاهی بر عملکرد شوراهای شهر و روشتا نظارت می‌کند؟
خجسته: هم‌اکنون هیأت نظارت بر عملکرد مجلس شورای اسلامی نظارت می‌کند که چنین هیأتی هم باید به عملکرد شوراهای شهر و روستا نظارت کند.
*باید بر عملکرد شوراهای شهر و روستا نظارت شود
این هیأتی هم‌اکنون وجود ندارد و ما از این جهت دارای خلأ قانونی هستیم. نظارت بر شورای شهر و روستا باید وجود داشته باشد. تمام مواردی که بر روند عملکرد شوراها آشفتگی ایجاد کرده است را مورد بررسی قرار خواهیم داد و تعیین تکلیف می‌کنیم.
*شوراها نباید بی‌خاصیت باشند
شوراها نباید بی‌خاصیت باشند، باید درباره شوراها طبق قانون اساسی عمل کرد، قانون تمام دولتی‌ها را ملزم کرده که به قوانین وضع شده از سوی شوراها عمل کنند. امسال وضعیت شوراها را از نظر قانونی و جایگاه تعیین تکلیف می‌کنیم.
اشکالات زیادی در سیستم فعلی وجود دارد، کمیسیون شوراهای مجلس در گذشته کمیسیونی ساکت بود و بحثی نداشت اما امروز کمیسیون شوراها یکی از فعال‌ترین کمیسیون‌های مجلس است.
آقای لاریجانی رئیس مجلس نیز می‌گفت «این کمیسیون به اندازه چند سال کار کرده است»؛ ما امروز در بررسی تمام طرح‌ها و لوایح ارجاعی به کمیسیون نه تنها اصلاً عقب نیستیم بلکه از برنامه نیز جلوتر هستیم.
*به دنبال احیای مدیریت یکپارچه شهری هستیم
*احتمال انتخاب شهرداران توسط مردم
در آینده قانون‌گذار و کمیسیون مدیریت شهری و روستایی را تعیین میشود. ما می‌خواهیم مدیریت یکپارچه شهری را احیا کنیم و کلید آن به شهرداران بدهیم و شاید انتخاب شهرداران را نیز به مردم واگذار کنیم که البته این موضوع یکی از مسائلی است که فعلاً مورد بحث است.
اما در رابطه با روستاها، بیش از 20 دستگاه خدمت‌رسان داریم که کسی نیست آنان را مدیریت کند. دهیاری‌ها می‌توانند به عنوان شهرداران روستاها با انتخاب شورا کارشان را آغاز کنند اما جایگاهشان مشخص نیست. این موضوع یک بار در صحن علنی بحث شده ولی برخی نمایندگان نکاتی مطرح کردند که طرح در صحن علنی متوقف شد.
اعضای شوراهای روستاها حقوق دریافت نمی‌کنند شاید به همین دلیل بسیاری از روستاها برای تشکیل شورا استقبال نکردند الان روستاهایی وجود دارند که شورا ندارند.
*شوراها حق دخالت در امور اجرایی شهرداری‌ها را ندارند
شوراها حق دخالت در امور اجرایی شهرداری‌ها را ندارند. اگر دخالت کنند تشتت ایجاد میشود و اختلاف به وجود می‌آید. ما به عنوان قانون‌گذار حق دخالت در امور اجرایی را نداریم البته بر عملکرد قوه مجریه نظارت می‌کنیم اما حق دخالت نداریم. در آینده نیز به طور جدی از دخالت شوراها در امور شهرداری‌ها جلوگیری خواهیم کرد.
در حال حاضر اگر شهرداران خلاف میل شوراها اقدامی انجام دهند، شوراها او را استیضاح می‌کنند. شوراها باید بر عملکرد شهرداری‌ها نظارت کنند و اگر ضعیف بود می‌توانند شهردار را استیضاح کنند.
مجلس در زمینه نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا چه اقداماتی می‌خواهد انجام دهد؟
*مخالف نظارت مجلس بر انتخابات شوراهای شهر و روستا هستیم
خجسته: در این زمینه، خودمان به جد با این بحث مخالف هستیم که مجلس بخواهد بر انتخابات شوراهای شهر و روستا نظارت کند چرا که مجلس نه ابزار نظارتی دارد و نه سلاحی برای اینکه نظارت، اصلاً مجلس اهرمی برای نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا ندارد.
*در این دوره از انتخابات شوراها اتفاقات بدی افتاد
در این دوره از انتخابات شوراهای شهر و روستا یکسری اتفاقات افتاد که خوشآیند نیست و من نباید آنها را در اینجا مطرح کنم.
باید بگویم هم‌اکنون افرادی که برای عضویت در شوراهای شهر و روستا کاندیدا می‌شوند، همه تأیید صلاحیت می‌شوند، یا اگر من به عنوان نماینده مجلس بخواهم، از جایگاه خودم استفاده می‌کنم و فرد تأیید صلاحیت نمی‌شود و ردّ صلاحیت میشود که این عدالت نیست.
*با آقای جنتی برای واگذاری مسئولیت نظارت بر انتخابات شواها صحبت کردیم
*نظر مثبت لاریجانی برای واگذاری این مسئولیت
ما در این دوره از انتخابات شوراهای شهر و روستا شاهد موضوعات خوبی نبودیم و در این زمینه با آیت‌الله جنتی و شورای نگهبان صحبت کردیم و در حال کار کردن روی این موضوع هستیم که نظارت بر انتخابات شورهای شهر و روستا به شورای نگهبان واگذار شود، در این باره با آقای لاریجانی نیز صحبت کردیم. در سیاست‌های کلان نظام هم مطرح کردیم تا این وظیفه به شورای نگهبان واگذار شود چون اصلاً کار شورای نگهبان همین است.
قبل از انتخابات شوراهای شهر و روستا، با آقایان جنتی و کدخدایی صحبت کردم ولی زیر بار نرفتند و می‌گفتند زمان نیست و کار سنگینی است و مواردی از این دست را مطرح می‌کردند.
ما مصمم هستیم که نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا را به شورای نگهبان واگذار کنیم.
نظر شورای نگبهان در این باره چیست؟
خجسته: ما در این باره صحبت و مقدمات آن را ایجاد کردیم، نظر آقای لاریجانی هم همین است که انتخابات شوراهای شهر و روستا مانند سایر انتخابات توسط شورای نگهبان برگزار شود، چون وظیفه شورای نگهبان همین است.
بنده به عنوان نماینده مجلس مگر چقدر کار نظارتی انجام دادم که بروم وظیفه نظارتی را بر عهده بگیرم. من در این دوره تازه وارد مجلس شدم و اطلاعات نظارتی کاملی هم ندارم، اگر کسی از خطوط قرمز عبور کند، باید تعیین تکلیف شود. ما در حال تدوین مقدمان این امر هستیم.
مردم تصور می‌کنند مجلس با واگذاری مسئولیت نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا به شورای نگبهان مخالف است، آیا این نظر درست است؟
*مصمم هستیم نظارت بر انتخابات شوراها را به شورای نگهبان واگذار کنیم
خجسته: این درست نیست، ما مصمم هستیم که نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا را به شورای نگهبان واگذار کنیم، چون مجلس ابزار نظارتی ندارد، شورای نگهبان سال‌هاست انتخابات مختلفی را برگزار می‌کند و با قدرت کار کرده و تسلط دارد و نیروها و ابزارهای لازم را داراست.
انتخابات ریاست جمهوری با شوراهای شهر و روستا و انتخابات مجلس خبرگان رهبری با مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد، شورای نگهبان هم که قرار است در این دوره کار نظارتی بر انتخابات ریاست جمهوری را انجام دهد، لذا می‌تواند تنها با افزودن نیرو بر انتخابات شوراهای شهر و روستا نیز نظارت کند.
در این دوره از انتخابات شوراهای شهر و روستا در برخی از حوزه‌ها، اتفاقات بدی افتاد که آنها را مطرح نمی‌کنم.