گروه جنگ نرم مشرق- پنجشنبه هفته گذشته موسسه امریکن اینترپرایز کنفرانسی با موضوع روابط شیعیان خاورمیانه علیه ایران برگزار کرد. در این کنفرانس، چند تن از تحلیلگران و کارشناسان درباره وضعیت شیعیان در خاورمیانه، سخنرانی کردند.
در یکی از میزگردها، جاسم حسین عضو سابق مجلس بحرین، عباس کاظم عضو ارشد مدرسه مطالعات پیشرفته بین‌الملل دانشگاه جان هاپکینز، احمد مجیدیار عضو موسسه امریکن اینترپرایز، توبی ماتیاسن استاد دانشگاه کمبریج، برندا شافر استاد دانشگاه جورج تاون، فیلیپ اسمیت استاد دانشگاه مریلند و مایکل روبین عضو موسسه اینترپرایز سخنرانی کردند.
مهمترین مباحثی که اعضای حاضر در این میزگرد مطرح کردند، عبارت است از:
· چگونگی استقلال گروه‌های مختلف شیعه در منطقه خاورمیانه از تسلط و نفوذ ایران
· با توجه به وجود گروه‌های متفاوت شیعه در عراق، باید برای دور کردن آنها از ایران، برنامه‌های متفاوتی اتخاذ کرد.
· استفاده از تمایل رقابت میان حوزه‌های علمیه قم و نجف: مهمترین هدف حوزه نجف، تقویت جامعه شیعه در داخل کشور است اما حوزه قم به دنبال ایجاد یک حکومت شیعی به سبک ایران در عراق است.
· حوزه علمیه نجف بیشتر بر مباحث فقهی و علمی تمرکز دارد تا مباحث سیاسی.
· شیعیان سکولار در عراق به هیچ وجه با تسلط ایران بر عراق موافق نیستند و با هر اقدامی برای افزایش نفوذ ایران، مقابله می‌کنند.
· تنها گروه‌هایی که از افزایش نفوذ ایران در عراق حمایت می‌کنند، احزاب و جریان‌های سیاسی هستند زیرا به حمایت مالی و سیاسی ایران نیاز دارند.
· در بحرین، شیعیان رقابتی میان حوزه‌های علمیه قائل نیستند و تحصیل طلاب بحرینی در حوزه علمیه قم، نقش حداقلی در افزایش نفوذ ایران در بحرین دارد.
· مشکل بحرین، سوءمدیریت حکومت است که با استفاده از ابزار زور و دریافت کمک مستقیم از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای سرکوبی خیزش‌های مردمی در سال 2011، بهانه و فرصت را به ایران داد تا نفوذش در این کشور را افزایش دهد.
· ایران در خیزش‌های مردمی بحرین در سال 2011 مداخله‌ای نداشت و پیروی شیعیان بحرینی از مراجع ایرانی، نمی‌تواند توجیه‌کننده این باشد که ایران پشت پرده قیام‌های مردمی بوده است.
· در مورد عربستان، شیعیان این کشور به طور سنتی به حوزه علمیه نجف اقبال داشته‌اند اما سختگیری‌هایی که حزب بعث در دهه 1970 اعمال کرد سبب شد شیعیان عربستانی به اجبار به قم بروند و در آنجا تحصیلات علوم دینی را انجام دهند.
· در مورد لبنان، با وجود مخالفت‌های برخی گروه‌های مذهبی با ولایت فقیه مدنظرامام خمینی (ره)، اما گروه‌های متعدد لبنانی با ایران روابط صمیمانه و نزدیکی دارند.
· مقابله با نفوذ ایران در میان شیعیان لبنانی بسیار سخت است، هرچند غیرممکن نیست.
· در کشور آذربایجان، وضع متفاوت از سایر کشورها است. دولت این کشور، یک دولت سکولار و معتقد به جدایی دین از سیاست است. به همین دلیل راه برای نفوذ ایران در میان شیعیان این کشور، دشوار است.
· در پاکستان، شیعیان با مشکلات زیادی روبرو هستند و کشتار شیعیان رو به افزایش است. با وجود این مشکلات، شیعیان پاکستان، تمایلی به کمک خارجی ندارند و از نفوذ ایران نیز استقبال نمی‌کنند اما در صورت تشدید فشارها امکان روی آوردن آنها به ایران وجود دارد.