گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.
*****
روزنامه‌های اصلاح‌طلب نخستین روز هفته را با خبر از استیضاح‌های جدید در بهارستان، سفر مهم دکتر ظریف به مسکو و حواشی اینترنت پر سرعت آغاز نمودند؛ تعطیلات با طعم استیضاح مهمترین سوژه خبری این روزنامه‌ها برای تحلیل رفتار بهارستان نشینان در سه هفته اخیر بود، از سوی دیگر، این رسانه‌ها، با وجود نقض آشکار توافق ژنو توسط آمریکا در اعلام تحریم های جدید به بهانه مسئله هسته‌ای و موشکی ایران، مقابل این مسئله سکوت کرده و هیچ اشاره در صفحه اول خود به آن نداشته‌اند.
این روزنامه اصلاح طلب، اولین روز هفته را با تیتر«امیدواریم مذاکرات هسته ای با کمک روسیه به نتیجه برسد » و گزارش اختصاصی از مراسم تحلیف ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان آغاز کرد. سعيد پايبند سرمقاله نویس این روزنامه به بیان بروز گسترده رویکردهای ضد اخلاقی در جامعه سیاسی می پردازد، وی در سرمقاله« بداخلاقي‌هاي سياسي آفت جامعه» می نویسد «بعضي‌ها حق ندارند به اسم ديگران ولي به کام خودشان چهره‌هاي موثر را تخريب کنند و زير لواي باورهاي جامعه به مقاصدشان برسند. کسانيکه با اعمال شرارت و خشونت براي نيل به قدرت و حفظ بقاي خودشان به شيوه‌هاي بد اخلاقي پناه مي‌برند، صرفنظر از منافع ملي و خواسته‌هاي مردم، افراد خدوم را تخريب مي‌کنند، هميشه در پي سود خودشان هستند و هر شخصي در مسير راهشان باشد، از ميان برمي‌دارند و دنبال اميال خويش هستند. نقدها زماني براي ملت سودمند است، که در راستاي مرتفع نمودن مشکلات و موانع ملت باشند، مشکلي را حل نمايند و منجر به ترقي، پيشرفت و پويايي جامعه شوند، ملت رشيد ايران در انتخابات سال92 رياست‌جمهوري به گفتمان افراطي‌گري، بي‌اخلاقي‌ها و شعارگويي‌هاي بدون عمل جواب منفي دادند و به تفکر اعتدال و ميانه‌روي، راستگويي، اخلاق ورزي، خردجمعي و دوري از تنش‌هاي حزبي و جناحي روي آوردند. »
• آقای روحانی، چرا ستادهاي «تدبير و اميد » را تعطیل کردید ؟
ارگان رسمی حزب مردم سالاری در صفحه سیاسی خود به انتقاد از رفتار پسا انتخاباتی آقای روحانی پرداخته است، محمدعلي خالق‌نژاد در این یادداشت به پرسش درباره چرایی تعطیلی ستادهای تدبیر و امید که دردوران انتخابات بازوی تبلیغاتی آقای روحانی بودند پرداخته است و زبان به انتقاد گشوده است که پتانسیل این ستادها پر از پیروزی 24 خرداد استفاده نشد در حالی که رقیبان شکست خورده به حفظ ستادهای خود پرداختند، در یادداشت «ستادهاي تدبير واميد؛ فعالان ديروز، فراموش‌شدگان امروز »آمده است « اعضاي ستادهاي نامزد پيروز که بدون هيچ توقع و چشمداشتي به صورت خود جوش وداوطلبانه صرفا فقط براي موفقيت و پيروزي کانديداي‌شان بر رقيب، خود را به آب و آتش زده و در اين راه از هيچ کوششي فروگذار نمي‌کنند، کف انتظارشان هم اين است که بعد از پيروزي نامزدشان قدر ببينند نه آنکه به يکباره کنار گذاشته شوند و مصداق اين شعر گردند که مي‌گويد :«از دل برود هر آنکه از ديده برفت ». اين همه در حالي است که ما در آينده نزديک انتخابات سرنوشت ساز مجلس دهم را پيش رو داريم و با اين وضعيت جمع‌آوري اين همه نيروي باتجربه کار سختي خواهد بود. بهتر بود ستادهاي تبليغاتي بعد از انتخابات سازماندهي مي‌شدند و ضمن مشورت دادن به استانداران و فرمانداران و بخشداران در راستاي پيشبرد اهداف و برنامه‌هاي دولت ايفاي نقش مي‌کردند يا اينکه از شايسته‌ترين آنها در مناصب دولتي استفاده مي‌شد يا اينکه از تجربيات و قابليت‌هاي آنان استفاده مي‌کردند. نه آنکه يک باره همه را متفرق سازند. »
روزنامه اصلاح طلب ابتکار با تیتر پیشگویانه « دردسرهای افزایش پهنای باند برای وزیر » روانه پیشخوان مطبوعات شده است؛ این روزنامه همچنین با تیتر « برای شفاف سازی آمده ام » به ماموریت جدید آقای نجفی که در ماه های گذشته به دلیل بیماری از منصب دولتی خود استعفا داده بود و در مقطع کنونی سرپرست وزارت علوم شده است واکنش نشان داده است.
• از خود نظام پنداري تا اپوزيسيون نمايي از دولت!
در سرمقاله این روزنامه محمدعلي وکيلي با توجه به سخنان رهبر انقلاب در ديدار با اعضاي هيأت دولت به نقد رفتار برخی از منتقدان دولت می پردازد و بیان می کند « از ابتداي شروع به کار دولت يازدهم، بذر بدگماني، مخالفت و تخريب به نام دلسوزي نظام توسط گروهي خاص در فضاي عمومي کاشته شد، تا با آن بذرها ميوه بي اعتمادي درو کنند. دولت در اين يکسال علاوه بر موفقيت ها، ناکامي‌هايي نيز در سبد خود دارد. اما اگر قرار بر قضاوتِ منصفانه و ارزيابي بي طرفانه باشد، کارنامه دولت دراين مدت قابل قبول بوده است. البته هنوز يک سال بيشتر از عمر دولت نگذشته است و مردم همچنان با انبوه مشکلات مواجه هستند » و راهکار برون رفت از این بحران را این گونه می داند «اجازه دهيم آنان که مورد اعتماد مردم قرار گرفته اند و مردم را اميدوار ساخته اند، فرصتِ خدمت پيدا کنند و به اعتماد مردم خيانت نشود. کار شکني و سنگ اندازي بر سر راهِ فعاليت دولت نه خدمت که نشان دهنده خيانت و از جوانمردي نيز به دور است. دولت در فرصت يکساله کاميابي و ناکامي‌هايي داشته است. ولي با ملاک قرار دادن ارزش‌هاي مردم و تطبيق آن با ارزش‌هاي نظام، مي‌توان داوري منصفانه اي در خصوص عملکردِ يکساله دولت روحاني داشت. »
روزنامه اصلاح طلب شرق صفحه اول خود را به تیترهای « 15 پرونده تخلف زنجانی پیش از ورود به معامله نفتی » و « رایزنی ظریف و لاوروف پیش از دیدار با اشتون » اختصاص داده است؛ این روزنامه یادداشت های صفحه اول خود را به سیاست خارجی اختصاص داده است .
الهه کولایی از اعضای حزب منحله مشارکت در سرمقاله «تلاش برای مهار تصاعد بحران» به افزایش منازعات در کشور اوکراین و واکنش روسیه به رخدادهای همسایه غربی اش پرداخته است و در این سرمقاله اذعان می کند « روسیه با درنظرگرفتن این واقعیت که جمعیت روس‌تبار در اوکراین در بخش مهمی مستقر هستند که به‌لحاظ منابع و موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌های اقتصادی برای روسیه اهمیت بسیار دارد، تلاش برای تحکیم سیطره بر این کشور از طریق روس‌تبارها را شدت بخشیده است. به هر حال فعالیت جنبش جدایی‌طلب در اوکراین –همان‌طور که اسناد و مدارک آن در روزهای اخیر از سوی مسوولان اوکراین و غرب و ناتو انتشار یافته است- بدون حمایت موثر و مستقیم روسیه میسر نبود. تجربه جدید روس‌ها در مورد جمهوری‌های دیگر نیز مدنظر سران کرملین قرار دارد. آنچه در سال‌های نخست پس از فروپاشی شوروی در گرجستان و به‌ویژه «آبخازیا» پیگیری شده بود در کنار تجربه‌های دو دهه گذشته، سبب شده تا سران روسیه با عزم جدی‌تر، استفاده از روس‌تباران و تاکید بر «وظیفه» مسکو در دفاع از حقوق روس‌تباران را مورد بهره‌برداری قرار دهند. »
• پرونده ناتمام زنجانی
آمنه شیرافکن در صفحه سیاسی روزنامه شرق به بیان توضیحات جدید درباره پرونده تخلفات مالی زنجانی پرداخته است؛ این روزنامه نگار در گزارش «15پرونده تخلف زنجانی پیش از ورود به معامله نفتی » بیان داشته است « وزیر نفتی که امضایش پای نامه تاییدیه «بابک زنجانی» ثبت شده، حالا مدعی است که از جزییات معامله بی‌خبر است. معاملهای که درنهایت به فساد تاریخی گسترده، منجر شده و از دیگر پرونده‌های فساد در ایران، گوی سبقت ربوده است. تاییدیه «بابک زنجانی» به امضای چهار وزیر دیگر دولت احمدی‌نژاد رسیده بود. » که این اظهارات با تکذیب رستم قاسمی همراه شده است و از سوی دیگر عضو کمیته پیگیری پرونده بابک زنجانی سخنان دیگری را بر زبان می آورد.
روزنامه اعتماد با تیتر « اینترنت پرسرعت ایستاد؟ » و « دولت روحانی منشا آرامش جامعه است » روانه کیوسک های مطبوعاتی کشور شده است؛ در صفحه اول این روزنامه فريبا پژوه به حواشی اینترنت پرسرعت پرداخته است و نوشته است «واكنش‌ها به اعطاي مجوز نسل جديد خدمات تلفن همراه توسط وزير دولت يازدهم همچنان ادامه دارد تا جايي كه روز پنجشنبه ابراهيم رييسي، دادستان جديد كل كشور، طي نامه‌يي به رياست‌جمهوري، خواستار تشكيل جلسه شوراي عالي فضاي مجازي براي بررسي ابعاد مختلف نحوه اعطاي مجوز خدمات نسل سوم تلفن همراه و اتخاذ تصميم در مورد آن شد»
• « جنتي» تازه‌‌ترين گزينه موجود براي استيضاح
در صفحه سیاسی روزنامه اعتماد، مهشید ستوده به جدیدترین استراتژی منتقدان دولت در استیضاح وزیران دولت یازدهم می پردازد، این نویسنده استیضاح را «دم دستي‌ترين ابزار نظارتي يك اقليت تندرو در مجلس» می داند و در همین راستا از اقدام دیگر آنان در اتخاذ این ابزار نظارتی سخن می گوید « از جديدترين و جدي‌ترين پروژه «علي جنتي» وزير فرهنگ و ارشاد است. وزيري كه اوضاعش به حد زيادي شبيه رضا فرجي دانا است. همچون فرجي‌دانا كه افراد حوزه كاري‌اش به شدت از عملكرد او راضي بودند و مجلس ناراضي، اين‌بار هم شرايط مشابه است. اين‌بار هم هنرمندان و نويسندگان از عملكرد وزارت ارشاد راضي هستند و بخشي از نمايندگان ناراضي. نقطه شباهت بعدي اين دو وزير كميسيون‌هاي تخصصي‌شان است. جنتي نيز همچون فرجي دانا با كميسيون تخصصي روبه‌رو است كه كمترين قرابت فكري را با آنها دارد. »
• رد صلاحیت آیت الله هاشمی را خلاف مصلحت نظام می دانستم
روزنامه اعتماد در صفحه گفت وگوی خود میزبان مهدی نصیری از برجسته ترین منتقدان آقای هاشمی و خاتمی بود؛ مهدی نصیری سردبیر و مدیر مسئول سابق روزنامه کیهان در این مصاحبه ابتدا به بیان نظرات خود در مسائل فلسفی و سپس سیاسی روز می پردازد؛ مدیر مسئول نشریه سمات در این مصاحبه نسبت به آقای هاشمی بیان می دارد « ما با رد صلاحیت آقای هاشمی می خواستیم امکان به قدرت رسیدن یک جناح را سلب کنیم به مصلحت نمی دانستم که البته با تایید صلاحیت آقای روحانی و رای آوردن ایشان این خطر به نحو بهتری رفع شد . ارزیابی من از عملکرد یک ساله دولت آقای روحانی مثبت است و دولت ایشان منشا ثبات و آرامش روحی و روانی برای جامعه ما – که سخت بدان نیاز دارد – بوده است اگرچه ممکن است انتقادهایی به ایشان وارد باشد » سردبیر نشریه صبح در ادامه این گفت و گو به بیان یکی از موارد اختلاف نظر با حسین شریعتمداری می پردازد و می گوید « مثلا وقتی ایشان آمدند نوع مواجهه ما با شهرداری تهران و آقای کرباسچی را تندروی می دانستند. البته در سال های بعد مواضع کیهان از زمان ما هم شدیدتر شد »
روزنامه آرمان با تیتر « تحریم های ایران را لغو کنید » که برگرفته از سخنان رخشان بنی اعتماد است و تیترخبری « 5 وزیر در صف استیضاح » به استقبال مخاطبان خود رفته است.
• آقاي رئيس‌جمهور منتظریم...!
حسين عبداللهي، مدیر مسئول این روزنامه در صفحه اول به یادآوری سخن آقای روحانی که «مردم محرم نظام هستند.» پرداخته است و از رئیس جمهور «شكستن مصلحت سكوت» را درخواست کرده است و بیان داشته است « برخي اوقات رئيس‌جمهور محترم صريح سخن‌هايي بر زبان مي‌آورد كه مورد بهره‌برداري مخالفان قرار مي‌گيرد، مشخص است كه ريشه اين شيوه در تنهايي روحاني است که شخصا اقدام به پاسخگويي به هجمه‌ها مي‌كند اما اگر آقاي روحاني كليد محرم دانستن مردم را با قدرت بيشتري به دست بگیرد نياز به هزینه از خود ندارد. جناب رئيس‌جمهور افكار عمومي آماده قضاوت درباره عملكرد دولت و عملكرد سنگ‌اندازان است و بارها تاييد شده كه بهترين قضاوت از سوي افكار عمومي صورت مي‌گيرد پس هنوز دير نشده و بياييد با مردم از آنچه به نام مصلحت ساختگی شما را در موضوعاتی مجاب کرده سکوت پیشه کنید، سخن بگوييد. »
• تعطیلات با طعم استیضاح
توهم یا واقعیت. هرچه هست، فرشاد اعظمی خبرنگار روزنامه آرمان معتقد است نمایندگان حامی جریان پایداری در تعطیلات مجلس کماکان به تکاپو برای استیضاح دیگر وزرا مشغول هستند و در راستا پروژه استیضاح کابیه دولت یازدهم از وزیر نیرو، ارشاد، کشور و آموزش و پرورش یاد می شود؛ همچنین این خبرنگار معتقد است که در شرایط آتی شاهد ترمیم جایگاه میانه رو ها در بهارستان خواهیم بود.
• دیكتاتور نیستیم
خبرنگار روزنامه آرمان در انتهای کنگره جامعه اسلامی مهندسین توانسته است با محمد رضا باهنر به گفت وگو درباره مسائل انتخاب نماینده بهارستان در هیات نظارت بر مطبوعات ، استیضاح وزیر علوم و فراکسیون رهروان ولایت بنشیند. وی درپاسخ به سوال اعتراض برخی از نمایندگان از رفتار لاریجانی در جلسه معرفی نماینده مجلس در هیات نظارت بر مطبوعات پاسخ داد «این تعداد زیاد و كم را شما رسانه‌ها از خودتان مطرح می‌كنید. اتفاقا آنهایی كه معتقدند، هیات‌رئیسه و ریاست محترم مجلس جناب آقای لاریجانی برخورد تبعیض‌آمیز با نمایندگان داشته‌اند تعداد بسیار اندكی از نمایندگان هستند. حتی من می‌توانم بگویم این تعداد انگشت‌شمار است. كسانی كه این آمار ارائه می‌دهند و می‌گویند مجلس از عملكرد ریاستش ناراضی است باید از خود آنها بپرسید. من چند دوره است كه نماینده‌ام؛ می‌دانم در وقایع استیضاح دكتر فرجی‌دانا هیات‌رئیسه به وظایف قانونی‌اش عمل كرد. هیات‌رئیسه مجلس موظف است به آئین‌نامه عمل كند. نحوه عمل به آئین‌نامه را هم رسانه‌ای و هر فردی و حتی هر نماینده‌ای با توجه به عقایدش به یك گونه مشخص تعبیر و تفسیر نماید. اینجا داستان كاملا مشخص است، در قوانین مجلس آمده است كه اگر به رئیس‌مجلس یك تذكر آئین‌نامه‌ای داده شد، می‌شنود و قبول می‌كند یا نمی‌كند به خود رئیس مجلس یا اعضای هیات‌رئیسه ربط دارد. درست است كه ما قسم خوردیم به آئین‌نامه عمل كنیم اما باید با برداشت شخص خود به آئین‌نامه عمل كنیم. رئیس مجلس نه دیكتاتور است و نه آئین‌نامه مجلس را زیر پا گذاشته است. »
این روزنامه دولتی در جدیدترین شماره اش به دستاورد سفر دکتر ظریف به روسیه پرداخته است و آن را یا تیتر « گزارش روس ها از احتمال کاهش تحریم ها » پوشش داده است همچنین در صفحه اول این روزنامه حسن غفوری فرد از اعضای هئیت دولت شهید رجایی در یادداشت «میراث دولت 12 روزه » به ویژگی های شخصیتی شهید رجایی و شهید باهنر می پردازد و دراین باره تصریح می کند « یکی از مهمترین ویژگیهای این دو بزرگوار این بود که با تمام وجود «ذوب در ولایت» بودند و یکی از توفیقاتشان هم همین بود. وقتی کل اعضای دولت خدمت امام(ره) شرفیاب شدیم، ایشان با اشاره به اختلافات پیشین رئیس جمهوری و نخست وزیر وقت- شهید رجایی و بنیصدر- فرمودند: «این گونه نباشد که بین رئیس جمهوری و نخست وزیر اختلاف باشد و خوب است این دو در جلسات یکدیگر شرکت کنند.» آن دو شهید هم به دلیل تبعیت مطلقی که از امام(ره) داشتند، چنین کردند. به همین دلیل هم اگرچه فقط شهید باهنر باید در جلسه روز شهادتش حضور مییافت، اما شهید رجایی هم در آن جلسه شرکت کرد و هر دو با هم به شهادت رسیدند. »
• دشنه انتقاد بر پیکره دولت
داریوش قنبری ، عضو شورای مرکزی حزب مردم سالاری در یادداشت «دولت یازدهم و دشنه انتقاد مغرضانه» به رفتارشناسی منتقدان دولت و نقد آنان و سپس به واگویی توفیقات دولت در حوزه های مختلف می پردازد و در زمینه اقتصادی بیان می دارد «اقدامات انجام شده از سوی دولت در حوزه اقتصادی به باور نگارنده قابل تحسین است. متوقف شدن آهنگ نزولی ارزش پول ملی و کاهش نرخ دلار، کنترل تورم و کند شدن نرخ رشد آن و بهبود دیگر شاخص‌های اقتصادی کشور نشان از آن دارد که دولت در این حوزه نه تنها کم کاری نکرده است، بلکه تلاش کرده است رشد منفی اقتصادی را به سمت رشد مثبت متمایل سازد. حال آنکه با وجود این موفقیت‌ها برخی که در دولت گذشته با وجود کاستی‌ها به تحسین می‌پرداختند، در دولت کنونی به تخریب مغرضانه روی آورده‌اند.»
روزنامه اصلاح طلب آفتاب یزد با تیتر « استیضاح وزیر به دلیل افزایش سرعت اینترنت ! » و « با قالیباف ، زدوبند نکردم » روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است؛ این روزنامه نخستین روز کاری را با طعم تلخ استیضاح برای حامیان دولت شروع کرده است و از دو گزینه جدی یعنی واعظی و رحمانی فضلی برای استیضاح بعد از تعطیلات سه هفته ای نمایندگان سخن گفته است.
• انشعاب در پایداری‌ها
این روزها همه از انشعاب های سیاسی سخن می گویند، روزی در فراکسیون رهروان ولایت و فردای آن با تشکیلات نوپای ندا در اصلاحات. روزنامه آفتاب یزد در صفحه سیاسی خود خبر از انشعاب در جبهه پایداری داده است و دلیل آن نزدیکی یا دوری به رئیس جمهور سابق، محمود احمدی نژاد است. سقای بی ریا، سخنگوی جبهه پایداری در کنفرانس خبری خود درباره نسبت این جبهه با احمدی نژاد گفت«در حال حاضر نه حمایتی از او داریم و نه همکاری می کنیم » این درحالی رخ می دهد که برخی از اعضای پایداری همچنان حامی احمدی نژاد هستند و امکان انشعاب در این جبهه سیاسی را تشدید می کند.
• بی غیرت نیستیم
روزنامه اصلاح طلب آفتاب یزد امروز میزبان مهدی تند گویان از اعضای شورای شهر تهران بود؛ در این گفت وگو به مانند دیگر گفت و گوهای ایشان نوک پیکان انتقادات به سمت شهرداری و آقای قالیباف گرفته شده است، در قسمتی از این مصاحبه تندگویان نسبت به فعالیت شهرداری در تکریم و امنیت شغلی بانوان واکنش نشان داده است و بیان داشته «شورای شهر به طور رسمی تا الان موضع گیری نکرده و اعضا به صورت شخصی واکنش نشان می دهند خیلی متاسفم که با این موضوع سیاسی برخورد می شود انگار آقایان اصلاح طلب همه بی دین ، بی ایمان و بدون زن و بچه هستند و دنبال تکریم بانوان نیستند و آقایان اصولگرا با غیرت. آقایان اصولگرا اگر با غیرت هستند پاسخگوی پروژه های شهری باشند که همه مثل قارچ این طرف، آن طرف سبز می شود و کسی هم پاسخگوی آن نیست. با پولی که برای پل صدر هزینه کرده اند به راحتی می توانستند 2 خط متروی دیگر برای تهران راه اندازی کنند. »