گروه بین‌الملل مشرق - در هفته های اخیر مردم یمن به دعوت عبدالمالک حوثی رهبر حرکت انصارالله در خیابان های صنعا پایتخت یمن به تظاهرات می پردازند، تظاهراتی که خواسته مردم شرکت کننده در آن برکناری مقامات فاسد یمن است و کشورهای عربی به خصوص عربستان را به هراس انداخته است.
یک ماه پیش افزایش قیمت سوخت در یمن باعث شروع اعتراضات در این کشور شد، اعتراضاتی که این روزها به خیابان های شهر صنعا پایتخت یمن هم کشیده شده است و مردم با تحصن در ورودی ها و خیابان های شهر یمن خواستار بازنگری در سیاست های اقتصادی یمن و کناره گیری دولت این کشور هستند، البته راهپیمایی و تحصن مردم یمن که به دعوت جریان حوثی صورت می گیرد، تنها اعتراض به قیمت سوخت نیست، بلکه اعتراضات به سیاست های ظالمانه دولت یمن در قبال مردم این کشور است.
یمن کشوری ثروتمند با مردمی فقیر
یمن کشوری است که صادرات نفت و گاز دارد و از منابع معدنی و زیرزمینی بسیاری برخوردار است، همچنین یمن موقعیت استراتژیک ویژه ای دارد و این کشور در طول تاریخ همیشه یکی نقاط تبادل کالا بین کشورهای مختلف بوده است، علاوه بر این کشورهای خارجی در سال های اخیر حجم زیادی کمک مالی به یمن کردند، اما با این وجود بیشتر مردم این کشور در فقر زندگی می کنند و اکثر شهرها و روستاهای یمن از کمبود امکانات لازم برای زندگی رنج می برند.
سه سال پیش مردم یمن پنجاه هفته در خیابان های شهرهای یمن تظاهرات کردند و پنجاه جمعه، نماز جمعه را در خیابان های شهرهای این کشور خواندند تا توانستند علی عبدالله صالح دیکتاتور یمن را کنار بزنند و با کناره گیری دیکتاتور، عبدربه منصور هادی معاون او بدون انتخابات به رئیس جمهوری یمن رسید، اما در واقع کنار رفتن علی عبدالله صالح باعث کناره گیری مقامات فاسد یمن نشد، هنوز فرماندهان نظامی وامنیتی یمن که مردم این کشور را در طول سال های حمکرانی علی عبدالله صالح و روزهای انقلاب یمن کشتند، بر سر پست های خودشان هستند و تنها راس نظام فاسد سابق یمن رفته است و هنوز بدنه آن نظام بر سرکار هستند.
یمن، حیاط خلوت عربستان
یمن در دهه های اخیر صحنه دخالت های کشور عربستان بوده است، عربستان یمن را حیاط خلوت خود می داند و به هیچ قیمتی حاضر نیست که کسانی در یمن به قدرت برسند که وابسته به آن کشور نباشند، به همین دلیل عربستان از سال های دور تاکنون همیشه با پول به دنبال کسب نفوذ در یمن بوده است و بسیاری از رهبران قبایل یمن حقوق بگیر عربستان هستند تا دستورات این کشور را در یمن به اجرا بگذارند.
عربستان به دنبال وهابی کردن مردم یمن
علاوه بر این عربستان با صرف هزینه های زیاد به تبلیغ وهابیت در یمن پرداخت، مردم یمن به صورت سنتی یا پیرو مذهب شافعی یا پیرو مذهب تشیع زیدی بودند، اما در چند دهه اخیر عربستان مدارس وهابیت را به صورت گسترده در یمن ایجاد کرده است که سبب شده است بخی از مردم یمن پیرو مکتب وهابیت شوند.
البته ترویج وهابیت در یمن به مناطق اهل سنت منحصر نبود، بلکه عربستان مدارس دینی وهابی را حتی در استان صعده که پایگاه اصلی شیعیان زیدی است، ایجاد کرد که با واکنش شیعیان زیدی این کشور مواجه شد، در طول تاریخ اهل سنت و شیعیان در یمن بدون هیچ مشکلی در یمن زندگی کردند و هیچ درگیری مذهبی بین پیروان این دو مذهب به وجود نیامد، اما وهابیت با ورودش به یمن یک موج ضد شیعی را در این کشور به راه انداخته است.
گسترش تظاهرات مردمی به سراسر یمن
تظاهرات ضد دولتی در یمن به صنعا پایتخت این کشور منحصر نشد، بلکه شهرهای دیگر یمن هم شاهد تظاهرات ضد دولتی بود، در این تظاهرات تنها طرافداران جریان حوثی شرکت نکردند، بلکه اقشار مختلف مردم در آن حضور داشتند، حتی نظامیان یمنی هم در این تظاهرات ها شرکت کردند و اعتراض خودشان را در خصوص عملکرد دولت این کشور ابراز کردند.
مردم یمن با برگزاری این تظاهرات ها درخواست کردند که علاوه بر تعدیل قیمت سوخت در این کشور، دولت یمن هم کناره گیری کند و یک دولت عملگرا با وزاری کارآمد بر سر کار بیاید، چون دولت کنونی که پس از انقلاب یمن کنترل اوضاع را به دست گرفته است، در عرض چند سال اخیر نتوانسته است هیچ اقدامی در حل مشکلات امنیتی، سیاسی و اقتصادی این کشور صورت دهد.
دولت یمن به دنبال تفرقه اندازی در میان مردم
اما رئیس جمهور یمن با وجود اینکه خواسته های مردم را مشروع می داند، اما با بی توجهی به خواسته های مردم، به آنها پاسخ مثبت نمی دهد، بلکه دولت یمن هم طرافداران خود را به خیابان ها کشانده است تا جامعه یمن را دو قطبی کند، حضور طرافداران دولت یمن در خیابان های صنعا وضعیت را پیچیده کرده است، البته حتی بیشتر طرافداران دولت هم مخالف فساد اقتصادی دولت یمن هستند.
رئیس جمهور یمن در قدم بعدی سعی کرد با تشکیل کمیته های سیاسی و اقتصادی احزاب یمنی را به سمت خود بکشاند تا اینگونه نشان بدهد که تظاهرات مردم یمن اقدامی یک جانبه از سوی جریان حوثی است تا اوضاع سیاسی یمن را به هم بزند، اما گسترش تظاهرات مردمی در یمن این اقدام رئیس جمهور یمن را بی اثر کرد.
دخالت شورای امنیت برای توقف تظاهرات در یمن
رئیس جمهور یمن که توانایی متوقف کردن تظاهرات و تحصن را در خود نمی بیند، شورای امنیت را در این قضیه درگیر کرده است و این شورا به جریان حوثی برای آنچه که سنگ اندازی در مرحله انتقال قدرت یمن خوانده است، هشدار داده است و رهبران این گروه را براساس بند هفت شورای امنیت به تحریم و ضبط اموال تهدید کرده است، اما جریان حوثی این اقدام شورای امنیت را دخالت در مسائل داخلی یمن دانسته است.
اقشار مختلف مردم یمن و در راس آنها جریان حوثی با وجود تمام فشارهای داخلی و خارجی اعلام کردند که تا رسیدن به خواسته های مشروعشان در خیابان ها می مانند، همچنین آنها گفته اند که در صورت عدم اجابت خواسته هایشان مراحل بعدی اعتراضات را در صنعا و دیگر شهرهای یمن شروع می کنند و به نافرمانی مدنی دست میزنند.
برنامه دولت یمن برای محدود کردن نفوذ حوثی‌ها
از بیش از یک سال پیش برنامه گفتگوی ملی در یمن آغاز شد تا گروه های مختلف سیاسی یمن خواسته های خودشان را مطرح کنند و ساختار دولت آینده یمن مشخص شود، یکی از تصمیمات اتخاذ شده در این گفت و گوها تصویب نظام فدرال برای آینده یمن بود و براساس این نظام، کشور یمن به شش ایالت تقسیم می شود.
اما در تقسیم استان های یمن به ایالت ها نظر حوثی ها مورد توجه قرار نگرفت، یعنی مناطق حضور جریان حوثی مانند استان های صعده و عمران به جای اینکه خودشان یک اقلیم جدا باشند، جزو اقلیم ازال به مرکزیت استان صنعا قرار گرفتند، این در حالی بود که نظر حوثی ها بر این بود که استان های صعده، عمران، جوف و حجه خود یک اقلیم باشند، اقلیمی که هم در استان جوف منابع نفتی دارد و هم در استان حجه راه دریایی و بندرگاه دارد و مردم در این اقلیم به راحتی زندگی می کنند، اما دولت یمن از ترس گسترش نفوذ حوثی ها نظر آنها را در خصوص تفسیم یمن به اقلیم های مختلف رد کرد.
جبهه متحد احزاب یمنی بر ضد عربستان
حوثی ها در چند سال اخیر توانستند با گروه های جدیدی در یمن متحد شوند که از جمله این گروه ها می توان به گروه های سیاسی جنوب یمنی و گروه های ملی گرا اشاره کرد، جبهه سیاسی که جریان حوثی با متحدانش در یمن تشکیل داده است، به دنبال یک یمن مستقل بدون سیطره عربستان است، به همین دلیل است که عربستان برای از دست دادن نفوذش در یمن به هر قیمتی به دنبال ضربه زدن به جریان حوثی است.
جریان حوثی امروز دیگر یک گروه مسلح در کوه ها نیست، بلکه این گروه به یک جنبش اجتماعی بزرگ و رو به رشد تبدیل شده است و طرافداران این گروه حتی در صنعا پایتخت یمن تظاهرات صدها هزار نفری برگزار می کنند، جریان حوثی که در ابتدا یک جریان فکری بود، امروز طرافدارانش فراتر از قبایل و شهرها هست و در صورت برگزاری انتخابات آزاد در یمن این گروه رای زیادی می آورد.
آینده یمن
هنوز فرصت رسیدن به یک توافق سیاسی برای پایان دادن به تظاهرات اعتراضی مردم یمن وجود دارد، اما دولت یمن باید بداند که مردم از خواسته های خود دست نمی کشند و آنها به دنبال کنارگذاشتن مقامات فاسد این کشور هستند، مردم یمن تظاهرات و تحصن خودشان را به نزدیکی نقاط حساس شهر صنعا از جمله فرودگاه این شهر کشانده اند و در صورت نپذیرفتن خواسته های مردم از سوی دولت یمن ممکن است بحران سیاسی این کشور ابعادی بزرگتر از تظاهرات پیدا کند و کار به درگیری هم کشیده شود.
همچنین درگیری ها در استان جوف بین طرافداران جریان حوثی و گروه های وهابی و قبایل وابسته به عربستان در هفته های اخیر ادامه دارد، استان جوف یکی از استان های نفت خیز یمن است که عربستان به دنبال بیرون کردن جریان حوثی از این استان است، اما جریان حوثی که قدرتش را از نفوذ بین مردم استان جوف می گیرد، در مقابل حملات نظامی جریان های وابسته به عربستان مقاومت می کند و ممکن است که در صورت گسترش درگیری ها در این استان، حوثی ها سناریوی عمران را در این استان هم اجرا کنند و با کنترل کامل استان جوف به صورت موقت، احزاب و قبایل وابسته به عربستان را از این استان بیرون کنند.
یک ماه پیش افزایش قیمت سوخت در یمن باعث شروع اعتراضات در این کشور شد، اعتراضاتی که این روزها به خیابان های شهر صنعا پایتخت یمن هم کشیده شده است و مردم با تحصن در ورودی ها و خیابان های شهر یمن خواستار بازنگری در سیاست های اقتصادی یمن و کناره گیری دولت این کشور هستند، البته راهپیمایی و تحصن مردم یمن که به دعوت جریان حوثی صورت می گیرد، تنها اعتراض به قیمت سوخت نیست، بلکه اعتراضات به سیاست های ظالمانه دولت یمن در قبال مردم این کشور است.
یمن کشوری ثروتمند با مردمی فقیر
یمن کشوری است که صادرات نفت و گاز دارد و از منابع معدنی و زیرزمینی بسیاری برخوردار است، همچنین یمن موقعیت استراتژیک ویژه ای دارد و این کشور در طول تاریخ همیشه یکی نقاط تبادل کالا بین کشورهای مختلف بوده است، علاوه بر این کشورهای خارجی در سال های اخیر حجم زیادی کمک مالی به یمن کردند، اما با این وجود بیشتر مردم این کشور در فقر زندگی می کنند و اکثر شهرها و روستاهای یمن از کمبود امکانات لازم برای زندگی رنج می برند.
یمن، حیاط خلوت عربستان
یمن در دهه های اخیر صحنه دخالت های کشور عربستان بوده است، عربستان یمن را حیاط خلوت خود می داند و به هیچ قیمتی حاضر نیست که کسانی در یمن به قدرت برسند که وابسته به آن کشور نباشند، به همین دلیل عربستان از سال های دور تاکنون همیشه با پول به دنبال کسب نفوذ در یمن بوده است و بسیاری از رهبران قبایل یمن حقوق بگیر عربستان هستند تا دستورات این کشور را در یمن به اجرا بگذارند.
علاوه بر این عربستان با صرف هزینه های زیاد به تبلیغ وهابیت در یمن پرداخت، مردم یمن به صورت سنتی یا پیرو مذهب شافعی یا پیرو مذهب تشیع زیدی بودند، اما در چند دهه اخیر عربستان مدارس وهابیت را به صورت گسترده در یمن ایجاد کرده است که سبب شده است بخی از مردم یمن پیرو مکتب وهابیت شوند.
البته ترویج وهابیت در یمن به مناطق اهل سنت منحصر نبود، بلکه عربستان مدارس دینی وهابی را حتی در استان صعده که پایگاه اصلی شیعیان زیدی است، ایجاد کرد که با واکنش شیعیان زیدی این کشور مواجه شد، در طول تاریخ اهل سنت و شیعیان در یمن بدون هیچ مشکلی در یمن زندگی کردند و هیچ درگیری مذهبی بین پیروان این دو مذهب به وجود نیامد، اما وهابیت با ورودش به یمن یک موج ضد شیعی را در این کشور به راه انداخته است.
گسترش تظاهرات مردمی به سراسر یمن
تظاهرات ضد دولتی در یمن به صنعا پایتخت این کشور منحصر نشد، بلکه شهرهای دیگر یمن هم شاهد تظاهرات ضد دولتی بود، در این تظاهرات تنها طرافداران جریان حوثی شرکت نکردند، بلکه اقشار مختلف مردم در آن حضور داشتند، حتی نظامیان یمنی هم در این تظاهرات ها شرکت کردند و اعتراض خودشان را در خصوص عملکرد دولت این کشور ابراز کردند.
دولت یمن به دنبال تفرقه اندازی در میان مردم
اما رئیس جمهور یمن با وجود اینکه خواسته های مردم را مشروع می داند، اما با بی توجهی به خواسته های مردم، به آنها پاسخ مثبت نمی دهد، بلکه دولت یمن هم طرافداران خود را به خیابان ها کشانده است تا جامعه یمن را دو قطبی کند، حضور طرافداران دولت یمن در خیابان های صنعا وضعیت را پیچیده کرده است، البته حتی بیشتر طرافداران دولت هم مخالف فساد اقتصادی دولت یمن هستند.
رئیس جمهور یمن در قدم بعدی سعی کرد با تشکیل کمیته های سیاسی و اقتصادی احزاب یمنی را به سمت خود بکشاند تا اینگونه نشان بدهد که تظاهرات مردم یمن اقدامی یک جانبه از سوی جریان حوثی است تا اوضاع سیاسی یمن را به هم بزند، اما گسترش تظاهرات مردمی در یمن این اقدام رئیس جمهور یمن را بی اثر کرد.
دخالت شورای امنیت برای توقف تظاهرات در یمن
رئیس جمهور یمن که توانایی متوقف کردن تظاهرات و تحصن را در خود نمی بیند، شورای امنیت را در این قضیه درگیر کرده است و این شورا به جریان حوثی برای آنچه که سنگ اندازی در مرحله انتقال قدرت یمن خوانده است، هشدار داده است و رهبران این گروه را براساس بند هفت شورای امنیت به تحریم و ضبط اموال تهدید کرده است، اما جریان حوثی این اقدام شورای امنیت را دخالت در مسائل داخلی یمن دانسته است.
اقشار مختلف مردم یمن و در راس آنها جریان حوثی با وجود تمام فشارهای داخلی و خارجی اعلام کردند که تا رسیدن به خواسته های مشروعشان در خیابان ها می مانند، همچنین آنها گفته اند که در صورت عدم اجابت خواسته هایشان مراحل بعدی اعتراضات را در صنعا و دیگر شهرهای یمن شروع می کنند و به نافرمانی مدنی دست میزنند.
برنامه دولت یمن برای محدود کردن نفوذ حوثی‌ها
از بیش از یک سال پیش برنامه گفتگوی ملی در یمن آغاز شد تا گروه های مختلف سیاسی یمن خواسته های خودشان را مطرح کنند و ساختار دولت آینده یمن مشخص شود، یکی از تصمیمات اتخاذ شده در این گفت و گوها تصویب نظام فدرال برای آینده یمن بود و براساس این نظام، کشور یمن به شش ایالت تقسیم می شود.
اما در تقسیم استان های یمن به ایالت ها نظر حوثی ها مورد توجه قرار نگرفت، یعنی مناطق حضور جریان حوثی مانند استان های صعده و عمران به جای اینکه خودشان یک اقلیم جدا باشند، جزو اقلیم ازال به مرکزیت استان صنعا قرار گرفتند، این در حالی بود که نظر حوثی ها بر این بود که استان های صعده، عمران، جوف و حجه خود یک اقلیم باشند، اقلیمی که هم در استان جوف منابع نفتی دارد و هم در استان حجه راه دریایی و بندرگاه دارد و مردم در این اقلیم به راحتی زندگی می کنند، اما دولت یمن از ترس گسترش نفوذ حوثی ها نظر آنها را در خصوص تفسیم یمن به اقلیم های مختلف رد کرد.
حوثی ها در چند سال اخیر توانستند با گروه های جدیدی در یمن متحد شوند که از جمله این گروه ها می توان به گروه های سیاسی جنوب یمنی و گروه های ملی گرا اشاره کرد، جبهه سیاسی که جریان حوثی با متحدانش در یمن تشکیل داده است، به دنبال یک یمن مستقل بدون سیطره عربستان است، به همین دلیل است که عربستان برای از دست دادن نفوذش در یمن به هر قیمتی به دنبال ضربه زدن به جریان حوثی است.
جریان حوثی امروز دیگر یک گروه مسلح در کوه ها نیست، بلکه این گروه به یک جنبش اجتماعی بزرگ و رو به رشد تبدیل شده است و طرافداران این گروه حتی در صنعا پایتخت یمن تظاهرات صدها هزار نفری برگزار می کنند، جریان حوثی که در ابتدا یک جریان فکری بود، امروز طرافدارانش فراتر از قبایل و شهرها هست و در صورت برگزاری انتخابات آزاد در یمن این گروه رای زیادی می آورد.
آینده یمن
هنوز فرصت رسیدن به یک توافق سیاسی برای پایان دادن به تظاهرات اعتراضی مردم یمن وجود دارد، اما دولت یمن باید بداند که مردم از خواسته های خود دست نمی کشند و آنها به دنبال کنارگذاشتن مقامات فاسد این کشور هستند، مردم یمن تظاهرات و تحصن خودشان را به نزدیکی نقاط حساس شهر صنعا از جمله فرودگاه این شهر کشانده اند و در صورت نپذیرفتن خواسته های مردم از سوی دولت یمن ممکن است بحران سیاسی این کشور ابعادی بزرگتر از تظاهرات پیدا کند و کار به درگیری هم کشیده شود.