به گزارش مشرق، سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه کشورمان و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای امشب -دوشنبه- در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری به تشریح آخرین تحولات در زمینه مذاکرات هسته‌ای پرداخت.
وی گفت: ما در پایان شش ماه دوره توافق ژنو که قرار بود به یک توافق جامع برسیم موفق نشدیم علی رغم اینکه 18 روز در وین تمام تلاش‌های خود را انجام دادیم و منجر به تمدید 4 ماهه مذاکرات شد.
عراقچی نگارش متن توافقنامه را کاری شکلی خواند که زمانی صورت می‌گیرد که درباره همه موضوعات توافق سیاسی صورت گرفته باشد.
معاون وزیر خارجه گفت: 60 تا 70 درصد متن آماده است و 30 درصد در داخل پرانتز هست که باید درباره آن تصمیم گیری شود. اما اختلافات اساسی درباره موضوعات باقی مانده است. ما پیشرفت خوبی داشتیم و این باعث شد که تصمیم به تمدید مذاکرات گرفتیم.
عضو ارشد تیم مذاکره کننده گفت: میزان درک و تفاهمی که از مواضع هم وجود دارد در حد خوبی است با این حال اختلافات وجود دارد که برخی خیلی عمیق است و در مورد برخی نزدیک شدیم و راه‌حل‌هایی پیشنهاد شده است. امیدواریم در دور بعدی مذاکرات در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در 18 سپتامبر تلاش جدیدی را برای رسیدن به تفاهم صورت دهیم.
وی با اشاره به مذاکرات چهارجانبه‌‌ای که قرار است روز پنجشنبه در وین با سه کشور اروپایی برگزار شود، خاطرنشان کرد: آقای ظریف در حاشیه اجلاس شانگهای در دوشنبه پایتخت تاجیکستان نیز با وزیر خارجه چین به صورت دوجانبه درباره موضوع هسته‌ای گفت‌وگو می‌کند.
معاون ظریف درباره مذاکرات دوجانبه با آمریکایی‌ها نیز خاطرنشان کرد: علت اینکه با آمریکایی‌ها مذاکرات دوجانبه طولانی‌تر است، به خاطر این است که روابط دوجانبه با آمریکا نداریم.
*ناهار کاری ظریف و اشتون 17 سپتامبر در نیویورک
عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای عنوان کرد: در نیویورک مذاکرات دوجانبه هم خواهیم داشت. مذاکرات روز 17 سپتامبر با ناهار کاری بین ظریف و اشتون شروع و بعد از آن 18 سپتامبر با 1+5 نشست خواهیم داشت و احتمالا جلسه‌ای با حضور وزرای خارجه 6 کشور داشته باشیم، اما تاریخ دقیقی برای آن مشخص نشده است.
وی گفت: در نیویورک اگر بتوانیم مشکلات موجود را حل کنیم، زمانی را نیاز داریم به جزییات و ضمایم مربوط به سند توافق بپردازیم از جمله برداشته شدن تحریم‌ها.
*ناامید نیستیم و امیدواریم تا 24 نوامبر به تفاهم برسیم
عراقچی تصریح کرد: ناامید نیستیم و امیدواریم تا 24 نوامبر به تفاهم برسیم، البته منوط به اینکه نظرات ما تامین شده باشد.
*غنی سازی ایران برنامه‌ای صنعتی است
وی با بیان اینکه توافقی صورت نخواهد گرفت مگر اینکه درباره همه موضوعات توافق صورت گیرد، عنوان کرد: ظرفیت غنی سازی ایران بحث بسیار مهمی است که در مذاکرات اعلام کرده‌ایم، غنی سازی ایران برنامه‌ای صنعتی است و باید به اهداف خود درباره نیازهای آتی کشور برسیم. هرگز نباید تصور کنند غنی سازی ما در حد تحقیقاتی و سمبلیک باشد. این برنامه صنعتی است و چشم انداز صنعتی شدن باید مدنظر قرار گیرد.
عراقچی ادامه داد: اینکه با چه شکلی به این چشم انداز می‌رسیم می‌توانیم در مذاکرات درباره آن بحث کنیم. نفس قضیه یعنی برنامه غنی سازی ایران یک برنامه صنعتی است و اینکه به حد صنعتی برسد یکی از خواسته‌های اصلی ماست و مذاکرات جدی و ریز و جزیی در این زمینه ادامه دارد و امیدواریم در این زمینه به تفاهم برسیم.
وی درباره راکتور آب سنگین اراک نیز گفت: راکتور اراک یکی از موضوعات جدی ماست. درک می کنیم نگرانی درباره راکتور آب سنگین وجود دارد. برای کسانی که تمایل رسیدن به بمب اتمی را داشتند راکتورهای آب سنگین مدنظر است، ولی سلاح هسته‌ای هیچ جایگاهی برای ما ندارد. متخصصان ما با طراحی‌های فناوری و تکنولوژیکی که صورت گرفته توانسته‌اند یک راکتور آب سنگین را طراحی کنند که مذاکرات در این باره ادامه دارد.
عراقچی بحث تحریم‌ها را از جمله موارد مورد اختلاف برشمرد و افزود: وجود یک جدول زمانی برای برداشته شدن تحریم‌ها در مقابل اقداماتی که طرف مقابل ما باید انجام دهد یکی از قسمت‌های سخت مذاکراتی ما خواهد بود.
معاون وزیر خارجه خاطرنشان کرد: در برخی مسائل توانسته‌ایم گزینه‌هایی را پیدا کنیم راهگشایی‌هایی هم ایجاد شده است.
*عکس العمل نشان می‌دهیم
وی درباره اقدام آمریکا در افزودن تحریم‌ها علیه ایران با بیان اینکه اختلاف تفسیر در توافقنامه ژنو وجود دارد، تصریح کرد: این خلاف اصل حسن نیت در اجرای توافق است و هم خلاف متن توافق است. با هر کس اعم از آمریکایی‌ها، خانم اشتون و اروپایی‌ها مذاکره کردیم این نکته را صراحتا اعلام و در مذاکرات اخیر در ژنو مجددا هم به این مسئله هم مسائل دیگر اعتراضات خیلی جدی کردیم و گفتیم در شرایط حاضر این قبیل حرکات می‌تواند مخرب باشد و مذاکرات را از مسیر خود خارج کند و اگر تکرار شود ما حتما تحمل نخواهیم کرد.
عراقچی در پاسخ به این سؤال اگر دوباره چنین اقداماتی صورت گیرد نیز تصریح کرد: ما حتما عکس العمل نشان خواهیم داد. اگر این تحریم‌ها تکرار شود، حتما عکس العمل مناسب را مدنظر قرار خواهیم داد، اما اجازه نمیدهیم کسانی که به دنبال شکست و توقف مذاکرات هستند از این مسیر به نتیجه برسند.
وی گفت: کسانی در آمریکا، منطقه و غرب هستند که مایل رسیدن به مذاکرات به سرانجام خود نیستند از طریق اقدامات مختلف سعی دارند در مسیر مذاکراتی خلل و تخریب ایجاد کنند. در عین حال حواسمان به این حرکت‌ها هست و اجازه نمیدهیم با بهانه‌های این چنینی مسیر مذاکرات را قطع یا به شکست بکشانند. با هوشیاری کامل و لازم مذاکرات را دنبال می‌کنیم.
وی در پاسخ به سؤالی به همکاری ایران و آژانس اشاره کرد و افزود: ما به توافق ژنو و پادمان پایبند هستیم و اجرا کرده‌ایم. یکسری سؤالات و شبهاتی را مطرح کرده‌اند و ما همواره در موضعی بودیم که با آژانس همکاری کنیم که به این سؤالات پاسخ داده شود روشنگری و شفاف سازی صورت گیرد که برنامه ایران همواره صلح‌آمیز بوده، هست و خواهد بود. ولی در طول چند سال گذشته که با آژانس همکاری می‌کردیم متاسفانه کسانی بودند که نمی‌خواستند این سوالات رفع شود و با هر سوالی سوال بیشتری مطرح می‌کردند و مباحث مورد سوء استفاده قرار گرفته است.
عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای خاطرنشان کرد: ما در این مدت 5 نفر از دانشمندانمان را از دست داده‌ایم و طبیعی است مراقب و با احتیاط رفتار کنیم. اجازه نمیدهیم کسی از هر امکانی ولو امکانات قانونی آژانس برای جاسوسی از مراکز ما سوء استفاده کند و ما نسبت به سوء استفاده از وظایف آژانس به شدت حساس و مراقب هستیم و اجازه این کار را نمیدهیم؛ ولی در عین حال مسیر همکاری با آژانس را طراحی کردیم. در سفر سال گذشته آمانو چارچوب همکاری را امضا کردیم که بر آن اساس به سوالات گذشته و حال پاسخ می‌دهیم، موانعی در نحوه اجرا توافق وجود داشت که با سفر اخیر آمانو این موانع برطرف شد.
معاون ظریف اضافه کرد: مسیر همکاری با آژانس الان مسیر همکاری و تفاهم است، آماده رفع ابهامات و حل همه مسائل گذشته هستیم، چون به گذشته خود اطمینان داریم و برنامه ایران صلح‌آمیز بوده و برای برطرف کردن شبهه‌های موجود با آژانس همکاری داریم و انتظار داریم آژانس این همکاری‌ها را در گزارشات خود منعکس کند.
وی عنوان کرد: بحث چاشنی‌های انفجاری در گزارش آمانو به صورتی که شایسته آن بود منعکس نشده است. امیدواریم در این مسیر مسائل گذشته را حل کنیم و فضایی که ایجاد می‌شود بر 1+5 اثر خود را بگذارد و در آن موارد هم به توافق برسیم.
عراقچی درباره ابعاد احتمالی نظامی PMD و واژه «ارزیابی سیستمی» که توسط آژانس مطرح شده، گفت: ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران مسائل مربوط به گذشته است و علاقه نداریم از این واژه استفاده کنیم چون ابعاد نظامی وجود ندارد.
معاون وزیر خارجه ادامه داد: انتظار می‌رود وقتی این مسائل حل می‌شود، آژانس ارزیابی خود را اعلام کند. اختلاف نظری وجود دارد، معتقد بودیم آژانس می‌تواند بعد از هر موضوع ارزیابی خود را اعلام کند اما آمانو معتقد بود که ارزیابی‌ها را کنار هم قرار دهد و نهایی انجام دهد که ما با این مشکلی نداریم فقط خواسته ما این است هر موضوعی که بررسی می‌شود فایل آن همانجا بسته شود و اطمینان ایجاد شود که به این فایل برنخواهند گشت که باعث سوء استفاده‌هایی شود.
وی گفت: آژانس ارزیابی اولیه خود را درباره چاشنی‌های انفجاری مطرح و اعلام کرد پاسخ‌های ایران در این زمینه در راستای یک برنامه صنعتی می‌تواند جواب دهد.
عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای با بیان اینکه در صنعت نفت و حفاری‌های نفتی از این چاشنی‌ها استفاده کردیم و اسناد آن را به آژانس ارائه دادیم، خاطرنشان کرد: قراردادهایی بین وزارت دفاع و نفت در مورد این چاشنی‌های انفجاری وجود داشته است. جمع بندی آژانس این بود که توضیحات ایران با یک کاربرد صنعتی مطابقت دارد.
عراقچی عنوان کرد: امیدواریم اگر حسن نیت وجود داشته باشد و دست‌هایی در خارج سعی در تخریب این مسیر نکند، یک به یک این مباحث را با آژانس به سرانجام برسانیم.
وی همچنین درباره نشست‌هایی که در نیویورک قرار است درباره موضوع هسته‌ای برگزار شود، گفت: ما آمادگی کامل برای مذاکرات در نیویورک درباره موضوع هسته‌ای داریم و اگر آقای روحانی به نیویورک تشریف بیاورد ملاقات‌های دوجانبه‌ای با سران کشورها خواهد داشت و الان درخواست‌هایی از سوی کشورهای مختلف برای ملاقات با روحانی مطرح شده است.
*تا آخرین لحظه پای میز مذاکره خواهیم بود اما از حقوقمان کوتاه نمی‌آییم
معاون وزیر خارجه تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران با جدیت کامل و حسن نیت در مذاکرات حضور می‌یابد تا آخرین لحظه پای میز مذاکره خواهیم بود ولی از حقوق خود کوتاه نخواهیم آمد و میز مذاکره را ترک نمی‌کنیم، تا آخر هستیم و با جدیت مذاکره می‌کنیم و برای هر موضوع ایده داریم. برای هر موضوع مورد اختلاف گزینه و ایده‌های مختلف داریم و طراحی کردیم و بعضا به طرف‌های مقابل اطلاع دادیم و بعضا در نیویورک مطرح خواهیم کرد.
عراقچی تصریح کرد: اگر حسن نیت و جدیت در طرف مقابل وجود داشته باشد که تا الان معتقدیم وجود دارد، رسیدن به تفاهم سخت هست، ولی غیرممکن نیست. از نظر ما راه‌حل وجود دارد. اگر همه ما پایبند به هدف مذاکرات باشیم، رسیدن به توافق امکانپذیر است.
وی یادآورشد: اگر کشوری در طرف مقابل به دنبال دستاوردهای سیاسی است و دنبال اهداف دیگری هست، ما مشکل خواهیم داشت، ولی اگر به هدف مذاکره پایبند باشند و به دنبال رفع نگرانی و ایجاد اطمینان باشند، رسیدن به تفاهم امکانپذیر است.
*آمریکایی‌ها حق ندارند مشکلات داخلیشان را به هزینه مذاکرات حل کنند
عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای درباره جلسات استماع کنگره آمریکا و طرح اظهارات توسط تیم مذاکره کننده آمریکایی در این جلسات، گفت: کنگره آمریکا به عنوان یک پارلمان وظیفه نظارتی دارد، مثل مجلس ما که بعد نظارتی قوی دارد و نمایندگان دغدغه‌هایی برای تامین منافع ملی کشور دارند. ما هم از این جلسات چند ساعته در کمیسیون امنیت ملی مجلس داریم.
وی توضیح داد: در کنگره آمریکا لابی‌های مختلف کار می‌کنند که در صدر آن لابی صهیونیست‌ها هستند که به طور جدی کار می‌کند و حتما صهیونیست‌ها و دیگرانی که در منطقه و خارج منطقه هستند مذاکرات ثمربخشی که ایران حقوق خود را تامین می‌کند، نمی‌پسندند و همه تلاش خود را برای تخریب این مذاکرات صورت می‌دهند، از ارسال پهپاد تا تلاش برای شکست دادن مذاکرات.
معاون وزیر خارجه افزود: ما به هیأت آمریکایی گفته‌ایم اگر با جناح های داخلی خود مشکل دارند حق ندارند با هزینه ما رفع کنند. هر بار سعی کردند چنین کنند ما موضع گرفتیم. چه در موضع‌گیری علنی و چه در ملاقات‌های خصوصی تذکر دادیم. مشکل آنهاست و مشکل مذاکره نیست حق ندارند این مشکلات را به هزینه مذاکرات و هزینه طرف ایرانی حل کنند.
*اگر مذاکرات به نتیجه نرسد کار به آسانی قبل نخواهد بود
عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای درباره اینکه اگر بعد از 4 ماه تمدید به نتیجه رسیدید امکان تمدید مذاکرات هست؟ گفت: اجازه دهید امیدوار باشیم مذاکرات به نتیجه برسد. اما اگر به نتیجه نرسد کار به آسانی بار قبل نخواهد بود. توافق ژنو برای ما یک سال فرصت مذاکره داده که 24 نوامبر پایان می‌یابد، ادامه شرایط فعلی بعد از آن به شدت مشکل خواهد بود، هم توافق ژنو چنین پیش بینی را ندارد و هم شرایط در آمریکا و اروپا تغییر می‌کند. این فرصت ایجاد شده توسط توافق ژنو، اگر تا 24 نوامبر به نتیجه نرسیم از دست خواهد رفت، اما دیپلماسی هیچ وقت تمام نمی‌شود، حتی در شرایط درگیری کشورها.
عراقچی ادامه داد: اگر به نتیجه نرسیم عقلانیتی که در همه طرف‌ها وجود دارد کمک خواهد کرد، مسیری انتخاب شود که مناسب باشد و مذاکرات ادامه یابد. الان زود است راجع به آن موقع فکر کنیم. قطعا باید شرایط جدیدی طراحی شود. ما و همه طرف‌های مذاکره کننده کسی روی این بعد فکر نکرده و همه علاقه دارند روی وجه مثبت فکر کنند و به توافق برسیم و همه تلاش‌ها بر این متمرکز شده که مذاکرات در موعد مقرر به نتیجه برسد.
معاون وزیر خارجه درباره تغییر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و تاثیر آن بر روند مذاکرات گفت: در دیپلماسی همیشه منافع ملی و اصول و قواعد حاکم بر منافع ملی کشورها تعیین کننده مسیر است، ولی افراد و ظرفیت شخصی آنها تا درصد و میزانی می‌تواند نقش ایفا کند، این گونه نیست که یک دیپلمات از صفر صد بسازد و یا دیگری نتواند.
وی گفت: معتقدم محدوده مانور دیپلمات‌ها حدود 10 درصدی است که مهارت‌های دیپلماتیک می‌تواند تعیین کننده باشد ولی آنچه مذاکرات را هدایت می‌کند منافع ملی کشورها و خطوط قرمز آنهاست و هیچ دیپلماتی نمی‌تواند از خط قرمزها عبور کند. آقای سولانا دیپلمات بسیار ماهری بود و ظرفیت‌های شخصی بالایی داشت ولی موفق نبود هم خانم اشتون چنین است. اگر تا 24 نوامبر به نتیجه نرسیم ادامه مسیر با حضور خانم موگرینی خواهد بود ایشان تا مسلط شود ممکن است زمانی نیاز باشد. همه ترجیح می‌دهیم به آن موقعیت فکر نکنیم و متمرکز شویم تا 24 نوامبر (3 آذر) کار را به سرانجام برسانیم.