گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.
****
«تردیدها» با «تمدید» پایان یافت؛ اصلاح‌طلبان که تمام تمرکز خبری – تحلیلی خود را بر «توافق» معطوف کرده بودند، بازهم برای «تمدید» کارناوال شادی رسانه‌ای برپا ساختند. ارمغان مسافران وین نه «تعلیق» تحریم‌ها بود و نه «توافق نهایی» اما رئیس‌جمهور نوید توافق نهایی و پیروزی ملت ایران را در آینده نزدیک داد. از سوی دیگر روزنامه شرق در صفحه سیاست خود خبر مهمی را به نقل از منبع آگاه درج کرده است؛ این روزنامه نوشت «هیات ایرانی شرکت‌کننده در مذاکرات 1+5 مورد حملات جاسوسی قرارگرفته است. منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران دیروز در گفت‌وگو با «شرق» با تأیید این خبر گفت «حملات جاسوسی هکرها به رایانه‌های هیات ایرانی را رصد می‌کردیم» او افزود: «این حملات برای برداشتن اطلاعات و پرونده‌هایی از رایانه‌های مذاکره‌کنندگان ایرانی صورت می‌گرفت و ما می‌توانستیم با تکنولوژی‌ای که در اختیارداریم آن‌ها را رصد کنیم» این «منبع آگاه» که نخواست نامش فاش شود در پاسخ به این پرسش که آیا جاسوسان اینترنتی توانسته‌اند به اطلاعات و پرونده‌های مذاکره‌کنندگان ایرانی دست یابند یا خیر، گفت «خوشبختانه همه پیش‌بینی‌ها از قبل انجام‌شده بود و همه اعضای هیات دراین‌باره به‌طور کامل توجیه بودند؛ بنابراین هیچ‌کدام از اعضا با رایانه‌های کاریشان به اینترنت متصل نمی‌شدند و برای استفاده عام از اینترنت از رایانه‌های هتل استفاده می‌کردند»
ارگان رسمی حزب مردم‌سالاری سه‌شنبه را با تیتر «تمدید موافقت‌نامه ژنو تا 10 تیر 94» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· سخنان احمدی‌نژاد فتنه‌انگیز بود
روزنامه مردم‌سالاری در صفحه سیاسی خود به بازتاب سخنان علی مطهری در دانشگاه فردوسی مشهد پرداخت؛ نماینده مردم تهران در این جلسه دانشجویی گفت «این صحیح نیست که ما بگویم در سال 88 هر فردی که اعتراض کرد، فتنه‌گر است و یا اینکه هر فردی زیر نامه‌ای را در سال 88 امضا کرده فتنه‌گر است، ما باید حق حرف زدن داشته باشیم و حتی این مسئله را نیز در حادثه کوی دانشگاه تهران نیز مشاهده می‌کنیم که کسانی که اعتراض و یا تحصن کردند نیز با عنوان فتنه‌گر شناخته شدند، نباید فضا را طوری نمایش دهیم که بگویند در جمهوری اسلامی حق اظهارنظر وجود ندارد و آزادی بیان نیست.» وی سپس به نقش محمود احمدی‌نژاد در شکل‌گیری فتنه 88 اظهار داشت «به نظر من حضور و سخنرانی احمدی‌نژاد در جشن پیروزی سبب تحریک طرف مقابل بوده و سبب دوقطبی شدن جامعه شد. وی ادامه داد: چنین وقایعی که سبب تحریک طرف مقابل می‌شود فضا را متشنج کرده و حتی مسئله دیگر این است که نحوه اعلام نتیجه انتخابات نیز شبهه تقلب را تقویت کرد، حتی عامل دیگر در وقایع 88 این بود که موسوی پیشاپیش اعلام کرده بود من برنده انتخاباتم و تمامی این عوامل سبب ایجاد حوادث سال 88 شد.»
روزنامه ابتکار سه‌شنبه را به تیترهای «بدون تردید مذاکرات به توافق نهایی منجر می‌شود» و «تمدید» اختصاص داد.
· آن هفت سال و این هفت ماه
سید علی محقق در سرمقاله روزنامه ابتکار به مقایسه تطبیقی روند مذاکرات در دوره گذشته و دوره دولت یازدهم پرداخته است، وی در بخشی از سرمقاله خود به بیان موانع موجود در روند توافق مذاکرات هسته‌ای می‌پردازد و سپس درباره جشن سوم آذر نوشت «ظریف یکی دو روز پیش‌تر تلویحاً گفته بود که ما در پایان روز سوم آذر جشن می‌گیریم؛ حالا اگر برای توافق جشن نگیریم برای مقاومت در برابر زیاده‌خواهی‌ها جشن خواهیم گرفت. تا همین جای کار هم باید به او و دیگر اعضای تیم مذاکره‌کننده خسته نباشید گفت، هرچند برای حصول نتیجه نهایی باید هفت ماه دیگر هم صبر کرد. هفت ماهی که هر یک ماه از آن نتیجه دیوار تحریم‌ها و بی‌اعتمادی‌هایی است که در آن دوران هفت‌ساله کذایی شکل گرفت و از میان برداشتن آن‌ها انگار قرار است همچنان زمان ببرد. هرچند تا هفت ماه دیگر هم در ایران و هم در اروپا و آمریکا اتفاقات جدید بسیاری درراه است و هیچ‌چیز معلوم نیست، اما قطعاً وقتی پای منافع ملی و مطالبات منطقی ایران در میان باشد هم روحانی و ظریف و هم مردم ایران هفت ماه که سهل است هفتاد ماه و حتی بیشتر هم می‌توانند مذاکرات را دنبال کنند و سختی‌ها را به جان بخرند...»
روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نیم تای بالای صفحه اول خود را به تیتر «تمدید دیپلماسی» اختصاص داده است.
· تمدید دیپلماسی
سارا معصومی خبرنگار اعزامی روزنامه اعتماد به محل مذاکرات هسته‌ای در گزارشی خبری به روند چگونگی تمدید توافق‌نامه پرداخته است؛ این روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با علی واعظ، تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران نوشت «مشکلاتی که باعث به وجود آمدن این بن‌بست شده است، مشکلاتی است که شش ماه پیش نیز وجود داشتند و آن نیز این است که غرب تأکید دارد که نمی‌تواند همه تحریم‌ها را لغو کند و ایران نیز تأکید دارد که شما باید همه تحریم‌ها را لغو کنید. آن‌ها می‌گویند شما باید ظرفیت غنی‌سازی‌تان را پایین آورید و ایران نیز این مسئله را قبول نمی‌کند. واعظ در پاسخ به این سؤال که چه تضمینی وجود دارد که دو طرف در این مدت به توافق برسند، گفت: مسئله اینجاست که طرف ایرانی پیش‌ازاین گمان می‌کرد که زمانی که ۱+۵ می‌گوید نمی‌تواند یا نمی‌خواهد همه تحریم‌ها را بردارد اغراق می‌کند اما مسئله اینجاست که این موضع اروپایی‌ها همان اندازه در این خصوص حداکثری است که موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص تعداد سانتریفیوژها. در حقیقت آنچه امروز مشخص‌شده است دیگر مواضع حداکثری نیست بلکه موضع واقعی طرفین است. تحلیلگر گروه بحران در پاسخ به این سؤال «اعتماد» که مواضع طرفین باهم فاصله پس از یک سال مذاکره فشرده فاصله بسیار زیادی دارد، گفت: بله فاصله دارد ولی الآن مشخص‌شده است که هر کس به‌طرف مقابل چه امتیازهایی باید بدهد. دیگر اینجا بحث چانه‌زنی مطرح نیست بلکه به لحظه تصمیم‌گیری رسیده‌ایم و فکر می‌کنم شانس این مسئله قبل از آنکه کنگره بر سرکار بیاید و تحریم‌های جدید علیه ایران وضع کند و پروسه مذاکرات را از ریل خارج کند، بیشتر است ولی از بهار به بعد این پروسه تحت‌فشارهای شدیدی قرار می‌گیرد و ممکن است از هم بپاشد.»
· اصولگرایی در آستانه انهدام تاریخی
«انهدام» یا «بازسازی» کدام‌یک فرجام اصولگرایان خواهد بود؛ محسن رضایی از «انهدام» و امیر محبیان از «بازسازی» سخن می‌گویند؛ محمدحسین مهرزاد در صفحه احزاب روزنامه اعتماد به ارزیابی آتیه سیاسی اردوگاه اصولگرایان پرداخته است؛ وی در همین راستا نوشت «حالا اصولگرایان از یک‌سو برای جایگزینی آیت‌الله مهدوی کنی با مشکل مواجه شده‌اند و از سوی دیگر برای یکپارچگی در این جریان باید با نظرات متفاوت و بعضاً متضاد چالش‌های جدیدی را تجربه کنند. مکانیزم‌های در پیش‌گرفته تاکنون توسط اصولگرایان همراه با پیروزی تمام‌عیار نبوده و حالا در شرایطی باید سازوکار جدید انتخاب شود که چهره‌های اثرگذار در این جریان که نقش پدری برای همه ایفا کنند نیز حضور ندارند. شاید به همین دلیل است که محسن رضایی چندی پیش هشدار داد این جریان در آستانه انهدام است و امیر محبیان، تحلیلگر اصولگرا نیز از به‌روزرسانی گفتمان اصولگرایی سخن گفت. راه پیش روی اصولگرایان مسیر صعب دارد که اگر بخواهند با شیوه‌های پیشین به استقبالش بروند تنها با امداد غیبی شیخ سالخورده در شورای نگهبان ممکن است امکان توفیق بیابند. این در شرایطی است که رقیب اصلاح‌طلب هرروز به مدل اجرایی وحدت موجود نزدیک‌تر می‌شد و اتفاقاً برخلاف اصولگرایان از اتحاد رقیب استقبال می‌کند.»
روزنامه شرق
روزنامه اصلاح‌طلب شرق صفحه اول خود را به تیتر «تمدید امید» اختصاص داد.
· حمله جاسوسان به دیپلمات‌های ایرانی
روزنامه شرق در صفحه سیاست خود خبر مهمی را به نقل از منبع آگاه درج کرده است؛ این روزنامه نوشت «هیات ایرانی شرکت‌کننده در مذاکرات 1+5 مورد حملات جاسوسی قرارگرفته است. منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران دیروز در گفت‌وگو با «شرق» با تأیید این خبر گفت «حملات جاسوسی هکرها به رایانه‌های هیات ایرانی را رصد می‌کردیم» او افزود: «این حملات برای برداشتن اطلاعات و پرونده‌هایی از رایانه‌های مذاکره‌کنندگان ایرانی صورت می‌گرفت و ما می‌توانستیم با تکنولوژی‌ای که در اختیارداریم آن‌ها را رصد کنیم» این «منبع آگاه» که نخواست نامش فاش شود در پاسخ به این پرسش که آیا جاسوسان اینترنتی توانسته‌اند به اطلاعات و پرونده‌های مذاکره‌کنندگان ایرانی دست یابند یا خیر، گفت «خوشبختانه همه پیش‌بینی‌ها از قبل انجام‌شده بود و همه اعضای هیات دراین‌باره به‌طور کامل توجیه بودند؛ بنابراین هیچ‌کدام از اعضا با رایانه‌های کاریشان به اینترنت متصل نمی‌شدند و برای استفاده عام از اینترنت از رایانه‌های هتل استفاده می‌کردند» او توضیح داد که «از قبل تمام تمهیدات برای مقابله با جاسوسان اینترنتی و فعالیت‌های احتمالی جاسوسی اتخاذشده بود، بنابراین هیچ صدمه‌ای از این بابت به هیات ایرانی و مدارکشان وارد نشده است»
· ساختمان فاطمی زیر تیغ شورای مشورتی خاتمی
مرتضی مبلغ معاون سیاسی دولت اصلاحات و از اعضای شورای مشورتی خاتمی در انتقاد از رویکرد دولت نسبت به سیاست داخلی گفت «دولت از بدو کار به دو مشکل سیاست خارجی و اقتصاد اهتمام بیشتری داشته است و به مشکل سوم یعنی سیاست داخلی، نهادهای مردمی، احزاب و...کمتر توجه کرده و حتی بعضاً مغفول واقع‌شده است. درصورتی‌که حل مشکلات سیاست داخلی پاشنه آشیل موفقیت دولت است» وی همچنین بدون درنظرگرفتن فشارهای جریان اصلاحات به وزیر کشور برای معرفی معاون سیاسی اصلاح‌طلب اظهار داشت «جریان‌هایی خارج از دولت به وزارت کشور فشار می‌آورند تا معاون سیاسی کسی باشد که تحول آنچنانی ای در کشور ایجاد نکند تا همان سبک و سیاق گذشته ادامه پیدا کند.» به نظر می‌رسد به نزدیک شدن به فضای انتخابات بهارستان دهم فشار جریان اصلاح‌طلب به وزارت کشور برای تصدی معاونت سیاسی این وزارت خانه افزایش یابد و این سخنان در جهت زمینه‌سازی این پروژه است.
روزنامه آرمان صفحه اول خود را به تیترهای «هفت روز مذاکره؛ هفت ماه تمدید» و «روحانی: ما پیروزیم» اختصاص داد.
· اختلاف در شوراهای اصلاحات یا پروژه اصولگرایان
موسوی لاری، مرعشی و مبلغ از شورای مشورتی آقای خاتمی در جلسه با اعضای شورای هماهنگی جبهه اصلاحات برای وحدت در این اردوگاه سیاسی حضور پیدا کردند تا رنگ «اختلاف» در اصلاحات به «وحدت» تغییر کند؛ اما گروه سیاسی روزنامه آرمان معتقد است که اختلاف در بدنه اصلاحات، پروژه جریان اصولگرایان برای پیروزی در انتخابات آتی است و در همین راستا نوشت «پروژه دیگری آغازشده است و آن‌هم وجود چندین نهاد تصمیم گیر در اردوگاه اصلاحات است. اصولگرایان می‌کوشند این‌گونه القا کنند که عدم وحدت در میان نیروهای اصلاح‌طلب منجر به ناکامی آن‌ها در انتخابات مجلس دهم است که از طرح این شایعه 3 هدف را دنبال می‌کنند. اول اینکه به‌نوعی می‌خواهند به حامیان خود که طی سال‌های اخیر ریزش چشمگیری داشته القا کنند اصلاح‌طلبان سهمی در مجلس دهم ندارند و کرسی‌های این مجلس به نام اصولگرایان است. دومین گمانه هم از طرح چنین موضوعی، کاهش از تلخی شکست در 24 خرداد 1392 است چراکه برخی از اصولگرایان هنوز نتوانسته‌اند از شوک آن شکست خارج شوند و شنیدن اخبار اختلاف در اردوگاه رقیب مرهمی بر غم‌هایشان است. گمانه آخر تأثیرگذاری بر روحیه اصلاح‌طلبان و حامیان آن‌هاست. بدین شکل که درصدد هستند با کوبیدن بر طبل اختلاف میان اصلاح‌طلبان، این شایعه را واقعی جلوه دهند تا حامیان اصلاحات از رفتن پای صندوق‌های رأی ناامید شوند و اصلاح‌طلبان تازه‌کار هم با باور چنین موضوعی از میزان تلاش خود برای به مجلس فرستادن هم طیف‌های خود بکاهند»
· یک‌قدم تا مجلس اصلاحات
مرتضی الویری از اعضای برجسته حزب منحله مجاهدین در گفت‌وگو با روزنامه آرمان پیرامون استمرار فعالیت‌های جریان اصلاحات در سپهر سیاسی کشور بار دیگر بر تشکیل مجلس اصلاحات تأکید کرد، وی در این گفت‌وگو درباره عدم تشکیل این مجلس سیاسی اظهار داشت «دلیلش سیاست احمدی‌نژاد در قبال احزاب به‌ویژه اصلاح‌طلبان بود. فضای نامساعدی که در آن دوره حاکم بود، اجازه هرگونه نشست و جلسه‌ای حتی برای برگزاری مجمع عمومی احزاب، داده نمی‌شد، پس طبیعی است چنین شرایطی، برگزاری چنین گردهمایی ناممکن بود.» وی همچنین با رد مسئله حل اختلافات در بدنه اصلاحات پیش از تشکیل مجلس اصلاحات گفت «شکل‌گیری مجلس اصلاحات علی‌القاعده در درون خود مکانیزم هایی را ارائه خواهد داد که اصلاح‌طلبان مقابل یکدیگر قرار نگیرند. البته کارکرد اصلی مجلس اصلاحات تصویب منشور اصلاح‌طلبی و مشخص کردن سیاست‌های کلی اصلاح‌طلبان در قبال مسائل روز ازجمله انتخابات است. در بسیاری از حوزه‌های انتخاباتی در دوره انتخابات تعدادی دوستان اصلاح‌طلب کاندیدا می‌شوند و به‌جای آنکه مدد و کمک‌کننده یکدیگر باشند، در مقابل هم قرار می‌گیرند. یکی از اهدافی که می‌توان از مجلس اصلاحات یا کنگره بزرگ اصلاح‌طلبان انتظار داشت آن است که مکانیزمی قرار دهد برای آنکه اگر در حوزه‌ای چند کاندیدای اصلاح‌طلب حضور پیدا کردند با چه روشی باید این کاندیداهای متعدد به اتحاد برسند و فردی را برگزینند که بیشترین احتمال را برای پیروزی دارد یا حتی به یک اصولگرا رأی دهند تا مانع ورود یک تندرو به مجلس شوند»
روزنامه اصلاح‌طلب شهروند صفحه اول خود را به تیترهای «تمام نشد» و «وجود 178 منبع ثابت آلودگی هوا در کشور» اختصاص داد.
· اصولگرایان به دنبال اعتدال
هشدار نسبت به استیلای «تندروها» نصیحت اصلاح‌طلبان برای رقیب سیاسی خود است؛ روزنامه شهروند در صفحه سیاسی خود به بررسی آینده اصولگرایی پرداخته است؛ گروه سیاسی این روزنامه با هشدار نسبت به تلاش گروه‌های تندرو برای رهبری و استیلای گفتمانی بر اردوگاه اصولگرایان نوشت «به نظر می‌رسد انتخاب دبیر کل برای جامعه روحانیت مبارز که به‌زودی صورت خواهد گرفت تا اندازه زیادی می‌تواند اصولگرایان را از خطر افتادن به دام تندروها نجات دهد پروسه‌ای که ظاهراً بیشتر طیف‌های این جریان با آن موافقت کرده‌اند. دبیر کل حزب موتلفه اسلامی دراین‌باره می‌گوید: معتقد هستیم که درهرصورت سرنوشت اصولگرایان به یکدیگر گره‌خورده است. علاوه بر این اگر بپذیریم که وحدت با محور قرار دادن خطی میانه که بتواند خواسته‌های متعارف همه گروه‌های سیاسی اصولگرایی را به دنبال داشته باشد، حاصل خواهد شد، بنابراین اصولگرایان راهی جز این ندارند که رویه اعتدال را در وحدت میان خود پیشه کنند.»
روزنامه دولتی ایران، صفحه اول خود را به تیترهای «راهی جز توافق و پایان تحریم وجود ندارد» و «فرصت دوباره رأی دیپلماسی» اختصاص داد.
· ارمغان مسافران وین
محمد نوری در یادداشت صفحه اول روزنامه ایران به ارزیابی ارمغان‌های تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای برای ملت ایران پرداخت؛ وی در بخشی از یادداشت خود این‌گونه از ارمغان این تیم یاد نمود «کار بزرگ دیپلمات‌ها در 16 ماه گذشته ازجمله در هفت روز مذاکره وین این بود که چراغ مذاکره میان ایران و غرب را فروزان نگه‌داشته‌اند. آن‌ها با تکیه‌بر توان و تجربه خویش در امر دیپلماسی موفق شده‌اند غول بی‌رحم تحریم را از معرکه هسته‌ای دور سازند، نکته‌ای که مخالفان از اقرار به آن می‌گریزند این است که ظرف یک سال اخیر روابط ایران و غرب از آستانه جنگ به آستانه صلح و همکاری کشیده شده است و هر گامی از ژنو تا نیویورک و از مسقط تا وین طرفین را به این هدف نزدیک‌تر ساخته است، اجلاس وین مهر تأیید تازه‌ای بر این مسیر انتخابی زد و طرفین هم‌پیمان شدند تا این مناقشه را جز از راه مذاکره دنبال نکنند.» و سپس با هشدار نسبت به وارونه‌سازی مذاکرات از سوی طیفی که آنان را تندرو می‌خواند، نوشت «این گروه از هر فرصتی برای زیر سؤال بردن برنامه مذاکرات و تضعیف تیم دیپلماسی دولت اعتدال بهره می‌جوید، این جریان از چند روز قبل در رسانه‌های خود دو سناریو برای وین ساخته‌وپرداخته کرد و حتی تیتر جراید خویش را نیز از قبل مهیا ساخته است. سناریو اول آن‌ها این بود که چنان‌که طرفین به توافق نهایی دست یافتند این اتفاق را نوعی سازش و عقب‌نشینی از اصول انقلاب معرفی کند، در سناریو دوم که امروز محور مطالب رسانه تندروها قرارگرفته است ادعا می‌شود که امضا نشدن توافق نهایی نشانه ادامه دشمنی طرف مقابل و حجتی است بر تعطیلی مذاکره.»
· سردبیر روزنامه‌های زنجیره‌ای؛ تخریب‌ها جواب نمی‌دهد
ماشاءالله شمس‌الواعظین سردبیر روزنامه‌های زنجیره‌ای عصر اصلاحات که بارها به دلیل تخلف، اهانت و تخریب به آموزه‌های نظام جمهوری اسلامی ایران محکوم‌شده است؛ در گفت‌وگو با روزنامه دولتی ایران بر وجود رانت قدرت از سوی برخی از رسانه‌های ایران تأکید کرد؛ وی با مشابهت‌سازی عدم اثربخشی آنچه تخریب‌های دولت خاتمی با دولت فعلی می‌خواند، اظهار داشت «اگر دولتی موردعلاقه مردم باشد، معرفت پیشینی اجازه ورود یا موفقیت عملیات تخریبی علیه دولت را نمی‌دهد. مقابله‌به‌مثل از سوی دولت ورود در دامی است که حریف گسترانده و کاملاً غلط است و باید اقدامات توضیحی پیرامون فلان مسئله متوقف شود. دولت می‌تواند باکار خودش قضاوت مردم را نسبت به خود تغییر دهد یا اگر در جای موفقی هست تثبیت کند.»