از اواسط تابستان امسال روند تدریجی کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی آغاز شد و هم‌اینک به حدود نصف رسیده است.

گروه اقتصادی مشرق-نتیجه طبیعی نصف شدن قیمت طلای سیاه، نصف شدن درآمد نفتی کشورهای بزرگ صادرکننده نفت از جمله ایران است. در حالی که ایران تا اواسط تابستان امسال نفتش را با قیمت بالای 100 دلار می‌فروخت، این روزها مجبور است به رقم زیر 60 دلار اکتفا کند.

با توجه به وابستگی بالای بودجه دولت به قیمت نفت، کاهش درآمدهای حاصل از صادرات این محصول، تاثیر مستقیم در عملکرد دولت خواهد داشت که بررسی آن موضوع این گزارش نیست.

آنچه در این گزارش، مدنظر است، مواضع وزیر نفت دولت یازدهم نسبت به تحولات بازار نفت است. بیژن زنگنه تا همین یکی دو هفته پیش هم از اساس منکر این بود که کاهش قیمت نفت ناشی از توطئه سیاسی کشورهای غربی و عربی برای تحت فشار قرار دادن ایران و روسیه است.

از اواخر تابستان، کارشناسان و صاحبنظران نفتی با علم به این که روند نزولی قیمت نفت، ناشی از دلایل فنی و اقتصادی نیست و حتما نقشه‌ای سیاسی در پشت پرده است، به دولت یازدهم توصیه می‌کردند برای جلوگیری از تداوم سقوط بهای نفت، اقدامات عملی و موضع‌گیری رسانه‌ای انجام دهد.

توصیه کارشناسان در آن زمان، آن بود که اگر دولت ایران تقاضای تشکیل جلسه اضطراری اوپک را مطرح کند، همین اقدام چه به تشکیل جلسه اضطراری بیانجامد و چه نتیجه درخوری از جلسه بیرون نیاید، تاثیر روانی مثبت خود را بر بازار جهانی نفت خواهد گذارد و منحنی قیمت نفت را صعودی خواهد کرد.

اما هرچه کارشناسان بر این توصیه‌ها اصرار می‌کردند، مسئولان نفتی دولت یازدهم اعتقاد دیگری داشتند و روند قیمت نفت را عادی و طبیعی می‌خواندند.

اوج این مواضع عادی‌ خواندن تحولات بازار نفت، اواسط مهرماه از سوی زنگنه مطرح شد که از اساس منکر آن شد که کاهش قیمت نفت ناشی از توطئه سیاسی است. او تاکید داشت که قیمت نفت بر اثر شرایط فنی و اقتصادی، کاهش یافته است. مقصود زنگنه این بود که بر خلاف اظهارات منتقدان، چون کاهش قیمت نفت، ریشه بازرگانی و اقتصادی دارد، بنابراین درخواست برای تشکیل اوپک، خاصیتی ندارد.

ولی ماجرا با مواضع زنگنه، پایان نیافت. طی بیش از دو ماهی که از اظهارات زنگنه درباره بازار نفت گذشت، روند نزولی بهای طلای سیاه شدیدتر هم شد و دیگر برای دولتی‌ها نیز هیچ تردیدی باقی نگذاشت که در پس این سقوط، توطئه‌ای قرار دارد.

به تدریج مسئولان ارشد دولت یازدهم صراحتا کاهش قیمت نفت را توطئه سیاسی خواندند و به طور غیرمستقیم، تحلیل وزیر نفت را نادرست اعلام کردند.

سرانجام زنگنه نیز هفته گذشته بدون اشاره به مواضع دو ماه پیش خود، از توطئه بودن کاهش قیمت نفت سخن گفت.


مرور همین یک واقعه نشان داد آقای زنگنه که مسئولان قبلی وزارت نفت را گروهبان و خود و یارانش را ژنرال خطاب کرده بود، هنوز به اندازه آن گروهبان‌ها درباره بازار جهانی نفت و تحولات منطقه، شناخت و احاطه کافی ندارد.