نگاه ایران به همسایگانش توأم با مهرورزی و همبستگی است
سیدعلی موجانی، مدیر کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه در ابتدای این نشست گفت: ایده برگزاری این نشست با عنوان «به صرف شعر» در وزارت امور خارجه، حدود 8 ماه پیش با جناب آقای دکتر ظریف، وزیر امور خارجه مطرح و مورد موافقت ایشان واقع شد.
وی ادامه داد: افزایش تعامل فرهنگی میان ایران و همسایگان به دلیل پیوستگی‌ها و دلبستگی‌های تاریخی به یکدیگر، امری بسیار مهم و ضروری بود. بنابراین لازم بود وزارت خارجه در اجرای برنامه دیپلماسی عمومی و نیز نیل به مسئولیت فرهنگی ایران در قلمرو پیرامونی، حرکت سمبیلک خود را آغاز کند. چنان که امروز نگرش جامعه ایران و مقامات دولت، نسبت به همسایگان خود، نگاهی مهرورزانه و از سر همبستگی و دوستی است.
موجانی با بیان اینکه تجربه قبلی برگزاری نشست شعرخوانی با حضور شاعران افغانستان، تجربه بسیار خوبی بود، اظهار داشت: تحولات اخیر در جغرافیای کردستان با گستره و دامنه بسیار وسیع این جغرافیا از شمال شام و بخش‌هایی از عراق، ترکیه و ایران، رویدادهایی تلخ و دردناک را رقم زده است که شاید بشود با شعر و ادبیات، این دردمندی را التیام بخشید.
وی خاطرنشان ساخت: درک شرایط پیرامونی و ارتباط با سلول‌های فرهنگی و اندیشمندان خردگرا یک نیاز برای دستگاه دیپلماسی است تا از این تعامل دریابد که در فضای پیرامون ایران چه روی داده و در هماهنگی با کشورهای همسایه، مسئولیت‌های تاریخی و بین‌المللی را ـ که ایفای آن می‌تواند از آلام و مصائب صادر شده بر مردم منطقه بکاهد ـ در دستور کار خود قرار دهد.
به باور موجانی، رویدادهای ماه‌های اخیر با همه تلخی و پلشتی، آثاری که بر جوامع متنوع منطقه نهاد، بر تقویت درک سرنوشت جمعی و ضرورت افزایش سطح همکاری منطقه‌ای افزود. این امر حتی سبب شد سطح مناسبات و تعاملات درون منطقه‌ای در گام اول برای دفاعی مشترک سازمان‌یافته و در گام دوم و در افقی زودرس به لایه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز رسوخ یافته، با واقع‌بینی سبب شود که هر عضو از جوامع درون منطقه دریابد سرنوشت دیگری، سرنوشت اوست. بنابراین از این روست که وزارت امورخارجه مصمم است در برقراری تعاملات فرهنگی با کشورها و ملت‌های همسایه پیشگام شود.
مدیر کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه با بیان اینکه نشست بعدی «به‌صرف شعر» احتمالاً برای شعر بلوچ و یا ترکمن و با حضور شاعران آن خطه برگزار می‌شود، ادامه داد: کُرد و کردی، مفاهیم متنوع و جامعی هستند که لهجه و گویش‌های متعدد، فرهنگ‌های مختلف و جغرافیایی متنوع از کردستان تا بادیه‌الشام، بار این مفاهیم را به دوش می‌کشد. کردها در مناطق گوناگون صحرایی و کوهستانی پراکنده شده و در چند کشور، آمیختگی و تعامل ایجاد کرده‌اند که این ظرفیت بزرگی برای این مردمان هم‌زبان و هم‌نژاد ما است.
وی اضافه کرد: اگر به این مفتخریم که ترک‌های عثمانی حامل فرهنگ ما ایرانی‌ها به سرزمین بالکان بودند، کردها هم در شامات و مصر، بخشی از زبان فارسی، شعر و اندیشه شعرا و حکمای ما به همراه مفاهیم غنی عرفان و تصوف اسلامی ـ ایرانی را گسترش داده‌اند.
موجانی آنگاه گفت: این جلسه در دو بخش برنامه‌ریزی شده است؛ اول آن که چند تن از اساتید به سخنرانی درباره شعر کردی و نقش آن در صلح و مدارا می‌پردازند و سپس چند قطعه از شعرای گرامی کردزبان خواهیم شنید که عمدتاً در وصف رسول (ص) رحمت و مهربانی است؛ چرا که میلاد رحمه‌للعالمین (ص) با آن حوادث تلخ و تصاویر زشتی که غربی‌ها تولید کردند و تکفیری‌ها با اعمال نابخرادنه و متاثر از فقر شناخت از پیامبر مکرم اسلام (ص) در اروپا بَرساخته‌اند، بهانه خوبی است تا جلوه‌های رحمانی ایشان در شعر و ادب مرور شود. همچنین خواندن مولودی با نوا، صوت و صدایی آشنا از اساتید موسیقی کردی، ما را از انگیزه و توجه نسبت به «مولودنامه» کردی سرشار خواهد کرد.
شعرای کرد بیش از همه از حافظ گرته‌برداری کرده‌اند
دکتر اسماعیل شمس، مدیر گروه دانشنامه کرد سخنران بعدی مراسم بود که سخنان خود را با عنوان «حافظ، شعر کردی؛ صلح و مدارا در کردستان» ارائه کرد. وی در این نشست گفت: شاید برای فارس‌زبانان، نقش حافظ و چرایی توجه شاعران کرد به او بسیار اهمیت داشته باشد؛ چرا که شاعران ما تأثیر فراوانی از شعرای پارسی‌گو گرفته‌اند، اما نقش حافظ در سرود‌ه‌های آنان بسیار عمیق‌تر و بسیط‌تر است.
وی ادامه داد: از قرن دهم که شعر کردی، بنیانگذاری و مکتوب شده، شاعران کرد، توجه زیادی به گرته‌برداری از شاعرانی مانند مولوی جامی، نظامی و بقیه داشته‌اند، اما نقش حافظ برجسته‌تر از دیگر شعراست. حتی بعضی از شاعران کرد، شعر خود را با تضمین اشعار حافظ شروع می‌کنند. حتی شیخ احمد جزیری، معروف به «ملای جزیری» که در کردستان ترکیه و در جزیره ابن عمر این کشور زیست می‌کرده، دیوانش را با نخستین بیت دیوان حافظ یعنی «الا یا ایها الساقی...» شروع می‌کند.
شمس با طرح سئوال «چرا حافظ؟» خاطرنشان کرد: شعر حافظ شیراز، ویژگی‌های زیادی دارد و همگان او را شاعر بحران‌ها و شاعر محلی‌گرایی می‌دانند. اینکه می‌گویم شاعر بحران‌ها، به این دلیل است که او در بحران‌هایی که با آمدن مغولان و بعد از آن تیموریان و ... در ایران شروع شد، همواره از عشق و مدارا سخن گفته است. او روحیه مهرورزانه عشق و جمالی را ترویج می‌کند که فراتر از همه مذاهب است. شعرای کرد با این نگاه به حافظ توجه داشته‌اند.
وی در ادامه این بحث خود اظهار داشت: جغرافیای کردستان از نظر ژئوپلیتیکی، ایران را از یک سو به شام و از سوی دیگر به آناتولی وصل می‌کند و کردها نردبان و پلی برای وصل کردن این‌ها بوده‌اند. مولانا خالد شهرزوری که از متاخرین این حلقه وصل بود، فرهنگی‌ترین شاعر کرد به شمار می‌آید. او بود که فرهنگ فارسی را از منتها الیه شرق یعنی از هند به منتها الیه غرب، یعنی مصر و آفریقا برد. قصیده‌ای که مولاناخالد درباره امام رضا (ع) می‌سراید، به تمام دنیای شام و آناتولی و هند و آفریقا می‌رسد. این نقش وصل و سفیری و مترجمی فرهنگی به وضوح در او دیده می‌شود. بنابراین خوشحالم که چنین نشست و شب شعری در کتابخانه تخصصی وزارت خارجه برگزار می‌شود و امیدوارم تبعات و نتایج خوب و ارزنده‌ای به دنبال داشته باشد.
دکتر شمس آنگاه افزود: البته حضور در این جغرافیا، فقط نفع و حس در پی نداشته و مضرات و آسیب‌هایی هم برای کردها در پی داشته است. مثلاً آشوری‌ها به ظلم و خشونت و ویرانگری مشهورند و در کتیبه‌هایشان با افتخار به آن اشاره می‌کنند. در زمان آنها زاگرس شرقی و غربی محل تاخت و تاز و تهاجم بود و مهاجمان آشوری از ایران برای رسیدن به شرق استفاده کردند. در زمان بعد از اسلام نیز مناطق کردنشین، مقصد ترک‌ها، مغولان و تیموریان، کانون منازعه برای حمله به غرب بوده است. اگر در آن روزگار، آب و خاک حاصلخیز کردستان، مورد طمع واقع می‌‌شده، امروز، نفت و ژئوپلیتیک آنجا مبنای این کار است.
وی با بیان اینکه ایران و به ویژه جغرافیای غرب ایران کردستان در هیچ دوره‌ای مثل قرون 7 تا 10 هجری، مورد منازعه قرار نگرفته است، گفت: کردها در این دوره‌ها بیش‌تر از هر دوره‌ای آسیب دیدند، اما دوره رشد شعرای کرد، دقیقاً همین زمان بوده است. در جایی که کردستان، به محل جنگ و خشونت تبدیل شده بود، شعرا به دنبال دنیای آرمانی خود بودند. احمد خانی، سراینده اثر برجسته «کرمانجی» می‌گوید که این شعرها را گفتم تا عشق را در کردستان پرورش دهم. ملای جزیری هم عشق، برادری، باهم بودن و ... را در آثارش ترویج می‌کند.
مدیر گروه دانشنامه کرد با بیان اینکه شاعران کرد، مداراجویانه، عاشقانه و نه صرفاً مقلدانه از شعر فارسی گرته‌برداری کرده‌اند و از آن برای ساختن مرهمی بر پیکره رنجور کردی بهره برده‌اند، تأکید کرد: ما باید فارغ از قومیت و نژاد و مذهب، از این گفتمان برای نزدیک کردن دل‌ها و آدم‌ها و دل‌ها استفاده کنیم و از ملامت‌ها نترسیم. به قول سعدی درخت دوستی بنشانیم و به فرزندانمان بیاموزیم که به دنیا نیامده‌اند که بجنگند و دیگران را بکشند، بلکه وظیفه دارند دیگران را ارتقا بدهند و دنیای بهتری را برای نسل‌های بعدی رقم بزنند.
الغرض غول بیابانت کنم!
در ادامه این نشست، استاد ابوالقاسم مؤیدزاده، شاعر نامدار کرد مقیم مهاباد به خوانش اشعاری از خود پرداخت که یکی از آنها بخشی از یک مخمس فارسی 150 بندی در نعت رسول مکرم اسلام (ص) بود که شاعر، 12 بند از آن را در این برنامه ارائه کرد که بخشی از این مخمس به شرح زیر است:
گفته بودم باز حیرانت کنم
حیلتی سازم پریشانت کنم
هیبتی آرم هراسانت کنم
چهره بگشایم بسامانت کنم
یک نظر کردن غزلخوانت کنم
* * *
سازمت حالی که دست از تن کشی
پای از رقص‌الجمل کردن کشی
صد طلسم طوق بر گردن کشی
کوه‌ها بر دوش از آهن کشی
الغرض غول بیابانت کنم
* * *
کاخ‌هایت سازم از سیم و طلا
تا که راز خفته گردد بر ملا
ناگهانت گسترم دام بلا
خود شیطان را بخوانی الصلا
بحر خون را موج خیزانت کنم
* * *
سر در آری خسته اندر شهر فقر
تشنگی نوشت کنم از نهر فقر
هستی‌ات در بر بگیرد قهر فقر
دم به دم نوشانمت از قهر فقر
روز و شب بی‌آب و بی‌نانت کنم
* * *
یک شبی ناگه کنی عزم سفر
خود به جان بگزینی‌اش خوف و خطر
زآنکه سهمی نیستت از ماحضر
سر به سر، سرگشته‌ایّ و در به در
خضر فرخ پی دعاخوانت کنم....
اول بودی اگرچه آخر بودی
بیژن ارژن، رباعی‌سرای سرشناس کرمانشانی، شاعر بعدی این مراسم بود که پس از نقل چند جمله، اشعاری به مناسبت میلاد رسول نورانی اسلام، حضرت محمد مصطفی (ص) قرائت کرد.
هرچند که آخرین پیمبر بودی
از هرچه که آمده ست برتر بودی
حرف اول، کلام آخر ای یار!
اول بودی، اگر چه آخر بودی
* * *
نی می‌خواند، دف‌زن‌ها همراهند
پر می‌سوزد فرشتگان آگاهند
انگشتان سوخته باران هم
روی نت «لا اله الا الله» اند
* * *
ارژن، یک رباعی هم درباره ضرورت وحدت در شرایط کنونی خواند:
پشت سر هم شبم گره خورد به هم
زنجیر هزار غم گره خورد به هم
پشت بیشه، بوی شغالان کم بود
شاخ دو گوزن هم گره خورد به هم
انتقاد از نبود الفبای واحد در میان کردها
در ادامه این نشست فرهنگی، دکتر شهباز محسنی، رئیس دانشگاه سقز با موضوع «درونمایه عرفانی ادبیات کردی» به سخنرانی پرداخت و گفت: برای ما بسی مایه مباهات است که برانگیزاننده مولانا و مشوق او در خلق مهم‌ترین اثر فکری و عرفانی جهان، یعنی مثنوی معنوی حسام‌الدین چلبی، از شاعران کرد اطراف ارومیه فعلی در قرن هفتم هجری بوده است.
وی ادامه داد: مولانا خالد شهرزوری، در سلیمانیه که بوده با پای پیاده از ایران، افغانستان و شبه قاره گذشته و پس از 14 ماه سفر به دهلی رسیده تا در خدمت شخصیت شاه عبدالله دهلوی تلمذ کند. آنگاه می‌گوید:
خالدا، گر نیستی دیوانه و صحرا نورد
تو كجا و كابل و غزنین و خاك قندهار
محسنی با بیان اینکه ایران قلب جهان است، اظهار داشت: ایران به لحاظ فرهنگی، پرچمدار تمدن اسلامی است و من متاسفم که ابن خلدون در قرن 9 اعلام کرد که صدای شکستن استخوان‌های تمدن اسلامی را می‌شنوم، اما امیدواریم با همکاری و همبستگی حاصل از درک شرایط کنونی و نیز رویکرد مسئولان بخش مطالعاتی و پژوهشی وزارت خارجه و سایر دستگاهها دوباره صدای این تمدن از ایران شنیده شود.
رئیس دانشگاه سقز خاطرنشان کرد: اطلاعات ما درباره کردها در قبل از اسلام مجهول است، اما بعد از اسلام، اطلاعات ما از این مردمان واضح‌تر است و کاملاً آشکار است که آنان به عنوان عامل پشتیبان در خدمت اسلام هستند. صلاح‌الدین ایوبی برای شور و نشاط، ترجمه شاهنامه از فارسی را در میان سربازانش توزیع می‌کند تا در بین آنها شور ایجاد کند. با آنکه آثار ادیان باستان و رومی در میان کردها، رسوخ کرده بود، اما با افول مسیحیت و طلوع اسلام، کردها از آن حمایت کردند و کوشیدند. البته با ظهور تصوف، کردها از آن استقبال کردند و می‌شود گفت که تجربه‌های دینی آنان، توام با رسوخ در روش‌های عارفانه است.
محسنی در ادامه این بحث خود اظهار داشت: نبود یک الفبای واحد در ادبیات کردی تاثیر بدی گذاشته است. کردها در ایران به فارسی می‌نویسند، در ترکیه از الفبای لاتین استفاده می‌کنند و در آسیای میانه از خط سیریلیک. در حالی که باید برای استانداردسازی ادبیات کردی تلاش کرد؛ چرا که ادبیات مدون کردی از قرن 11 میلادی شروع شده است، اما متاسفانه به دلیل نگرش‌های ناسیونالیستی و کمی ارتباطات کردها، هنوز صاحب یک الفبای واحد نیست.
با پایان سخنرانی دکتر محسنی، علی‌مدد رضوانی، شاعر افغانستانی که مجری شب شعر کردی بود، گفت: جنگ در افغانستان طی سه دهه موجب شده اگر شاعری از عشق بگوید، همه تعجب کنند! این گفته‌های شما باعث شد تا من یاد یک دوبیتی بیفتم که می‌گوید:
اسیر نابسامانی شده دل
پریشان چون پریشانی شده دل
میان این همه رنج و مصیبت
مثال مرد افغانی شده دل!
آزادی مورد نظر پهلوی در برهنگی بود
سخنان استاد عبدالعلی شمس، پژوهنده فرهنگ و جامعه کردستان نیز که فی البداهه ایراد شد بر اصل «مدارا در روش و سیره پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص)» تمرکز داشت. وی گفت: این برنامه درباره همبستگی، عدالت، اعتدال و صلح است و این موضوع آن است که ما را به هم نزدیک می‌کند. این روزها ولادت حضرت محمد (ص) است و اگر همه سیره حضرت نبی (ص) را به یاد بیاوریم و مثل همان زمان رفتار کنیم، مطمئنا در میان ما همبستگی ایجاد می‌شود. در نگاه وی مبنای حاکمیت و انقلاب اسلامی در ایران اجرای عدالت بوده و هست و اگر در این روزها که به خاطره سالگرد انقلاب اسلامی نزدیک می‌شویم به حافظه رجوع کنیم در می‌یابیم در دوران شاه ملعون هم عدالت بود. هنگامیکه پهلوی بر سر قدرت بود، آزادی مورد نظر آن سلسله در برهنگی بود؛ وگرنه چرا مثلا من به دانشجوی بیگناه به دلیل انتقاد از رژیم پهلوی 100 روز در زندان انفرادی باید بگذرانم.
شمس تأکید کرد: زاگرس و زاگرس‌نشینان، همواره سدی برای حفظ ایران بوده‌اند و هنوز هم هستند. اگر داعش به مرزهای ایران می‌رسید، شاید افراد نادانی به دنبالشان راه می‌افتادند و ایران را مورد هجوم قرار می‌دادند، اما زاگرس‌نشینان در کنار سایر ایرانیان سد راه این جریان تندرو و افراطی هستند و اجازه نمی‌دهند که از این سد آهنین عبور کنند. در نگاه او سنگر اول مقاومت ایران و منطقه دیگر زاگرس نیست و این ژئوپلتیک منطقه است که ایجاب می‌کند جبهه مقاومت ما در حلب و قامشلو و جبال شام باشد.
او با بیان اینکه عمق استراتژیک ایران تا شامات است یادآور شد که اگر این نگاه در جامعه ما نضج گیرد، درک ضرورت مقاومت در برابر داعش و تکفیر و تندروی به هر شکلی معنایی تازه پیدا می‌کند. در نگاه او اولین حکومت مردمی ایرانی به نام مادها با حضور عناصر اجتماعی غرب ایران، خاصه کردها، هنگامی که تشکیل شد، این امکان را فراهم آورد تا دخالتها و دست اندازیهای اقوام جاهل و خشونت طلب آن روزگار پایان یابد. فلذا این همبستگی تاریخی تجربه ارزنده ای برای ما است. آشوریان در زمان حکومت خود تا تکاب و شاهین‌دژ می‌تاختند، اما نمی‌توانستند به حکومت ماد تعرض کنند و امروز هم کسانی از تکفیریان نمی‌تواند این مقاومت را منطقه که با همبستگی کردها چه در ایران، چه در عراق و چه در سوریه تضمین شده است را بشکند.
استاد شمس با بیان اینکه کردها دوست ملت ایران هستند، گفت: در کوبانی و شمال سوریه از شرف و کیان کردها دفاع می‌شود و اگر آنها در آن سرزمین شکست بخورند، گویی تمام کردها تا عمق خاک ایران شکست خورده‌اند. امروز اهمیت مقاومت آن شده که قوم، نژاد و زبان یا جنسیت را نمی شناسد همه در برابر یک خطر مشترک هستیم. اینجاست که می‌بینیم زنان کوبانی از خودشان دفاع کردند و اجازه ندادند این پیشگویی محقق شود. پس در حقیقت قرن 21 متعلق به زنان است.
وی با بیان اینکه ما باید تندروی و افراط را از دامن اسلام بزداییم، گفت: در میان کردها، شیعه و سنی و مسیحی زندگی می‌کنند و تقاضایم از وزارت خارجه ایران این است که کردها را همچون سایر اقوام ایرانی از شمال شام و مصر تا تاجیکستان همبسته دنیای مشترکی بدانند و آنان را به منابع خرد و حکمت، عرفان و اخلاق تمدن اسلامی ـ ایرانی و کتاب‌هایی از این نوع که نیاز این جوامع است، تغذیه و تسلیح کنند.
چرا تکفیری‌ها و سلفی‌ها با جشن میلاد نبی خدا (ص) مخالفند
در بخش دیگر این نشست، استاد دکتر شیخ ابوبکر سپهرالدین نقشبندی نیز به رغم بیماری، به بیان نکات و اشاراتی پرداخت. در نظر او، اهتمام وزارت امور خارجه به این نوع و سطح از تعاملات، امری نیک و قابل تحسین بوده و نیازی است که اگر به بطن منطقه کردستان نگریسته شود، در عمق خواست مردم مسلمان و پاک‌نهاد آن سرزمین است.
به نظر نقشبندی، رویکرد دنیای سلفی و تکفیری در بدعت دانستن هر آنچه در درک و شناخت آنها معنا نمی‌یابد، امری مذموم و غیرقابل پذیرش است. اینکه چرا میلاد سرور کائنات، حضرت خاتم (ص) و آخرین حلقه ارتباط آسمان و زمین نباید گرامی دانسته شود و امری که موجب سرور و شادمانی همه فرق اسلامی است، چرا باید از سنن و آئین‌های ما حذف شود، سئوالی قابل تامل است. مگر نه این بود که پیامبر (ص) برگزیده شد تا انسان از جهل که نمودهای متعدد داشت، فاصله گیرد؟ جهلی که فرمان می‌راند تا دختر را زنده به گور کنند. این رحمت بر عالم و نقطه ثبات اخلاق و دانایی را مگر می‌توان با حذف اعیاد میلادش به فراموشی سپرد و از اسلام سخن گفت؟ وی تاکید کرد که بر خلاف برخی از تصورات رایج باور سلفی‌ها و تکفیری‌ها بدعت نزد اهل خرد اعم از فرق متعدد سنی و شیعی گاه واجب است.
وی در ادامه این بحث گفت: مگر می‌توان امر صریح قرآنی که حکم می‌کند «وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ ..» را نادیده گرفت و به جای مسلح شدن به دانش دفاعی با همان ابزار عهد رسالت به دفاع برخاست؟
در نگاه نقشبندی، بدعت یا نوآوری در 5 سطح دسته‌بندی می‌شود؛ بدعتی که از واجب و مستحب شروع شده و به حرام می‌رسد. بنابراین ذیل یک عنوان بردن همه امور، برداشت و قرائتی ناصحیح و غیرعالمانه از دین است.
این استاد عرفان با تاکید بر اموری که موجب اسراف و تبذیر در امور و حتی سنن و آئین‌ها شده گفت: در حالی که جوامع مسلمان در تامین معاش خود یا دفاع از خود در برابر دست اندازی‌ها به همدلی و مشارکت نیاز دارند، جهاتی از خشونت را که موجب وهن اسلام می‌شود، باید بدعت شمرد.
وی در نهایت آرزو کرد تا این رویه گرامیداشت هفته وحدت در ایران برای گسترش دامنه شناخت از سیره و اخلاق پیامبری عظیم الشان (ص) نه تنها استمرار یابد، بلکه بر دامنه آن به لحاظ کمیت آئین‌های توام با موعظه و مطالعه تاریخ حیات آن بزرگوار به هفته‌ها افزوده شود.
خواندن مولودنامه کردی و اجرای موسیقی زنده، پایان‌بخش این برنامه بود، در این نشست علاوه بر حضور جمعی از معاونان و مدیران وزارت خارجه، خانم ایمانیه، رئیس انجمن بانوان دیپلماتیک و همسر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز حضور داشتند.
یادآور می‌شود، پیش‌تر، دو نشست «به صرف شعر» در سال جاری برگزار شده بود که در افتتاحیه آن، علاوه بر شاعران نامدار کشورمان، حضور محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز رنگ و بوی دیگری به این نشست داده بود. نشست دوم نیز با حضور شاعران افغانستان در آبان‌ماه امسال برگزار شد.