گروه جنگ نرم مشرق- با توجه به گسترش صنعت توریسم در کشورمان طی 2 سال اخیر و در نتیجه، ورود گسترده گردشگران کشورهای غربی و شرقی به ایران، بر آن شده‌ایم تا برآوردی که این گردشگران از سفر به ایران به دست آورده و در وب‌سایت‌های خبری مهم و وبلاگ‌های شخصی خود منتشر می‌کنند را به صورت خلاصه در اختیار شما مخاطبان محترم قرار دهیم. این اطلاع‌رسانی کمک خواهد کرد بتوانیم خود را در آینه نگاه میهمانان غربی و شرقی خود ببینیم و بدانیم که از منظر دیگر ملل جهان، در چه سطحی از دلپذیری قرار داریم. ضمن آنکه رصد محتوای منتشرشده در فضای وب درباره زندگی در ایران کمک خواهد کرد تا ما نیز برآوردی خوب از نوع نگاه گردشگران خارجی که به ایران می‌آیند به دست آوریم و میزان دوستی و دشمنی آنان با خود را با سند و مدرک محاسبه کنیم.
***
نیک و داریس، یک زوج جهان‌گرد هستند که به نقاط مختلف جهان سفر کرده و پس از اتمام هر سفر، تصاویر و لحظه‌های مهم سفرشان را در وب‌سایت خود منتشر می‌کنند. این زوج جوان کانادایی که در سفر اخیر خود به ایران آمدند تا با مردم و دیدنی‌های کشورمان آشنا شوند، عکس‌ها و نظراتشان درباره ایران را در وب‌سایت خود با عنوان «ایرانیان: آیا آنها به همان اندازه که مردم می‌گویند خوب هستند؟» منتشر کردند که در ادامه مشاهده می‌کنید.
اما در میان همه جهان‌گردانی که به ایران می‌آیند آنچه توجه را به سمت این زوج جوان جلب می‌کند این نکته است که تلخ و شیرین زندگی در ایران را در کنار هم دیده‌اند و برخلاف اکثر توریست-خبرنگارها تنها به ذکر واقعیات موجود اکتفا کرده‌اند.
اگر تا به حال به ایران سفر کرده باشید، پس شایعاتی را در مورد مردم آنجا شنیده یا تجربه کرده‌اید. مسافران بی‌شماری در مورد مهمان‌نوازی و سخاوتمندی آنها جار و جنجال به راه انداخته‌اند. اما آیا ایرانیان به همان اندازه که مردم می‌گویند خوب هستند؟ ما 31 روز را در اینجا گذراندیم تا بتوانیم به نظرات خود در این مورد کاملاً شکل دهیم.
«در همه جا مردم خونگرم وجود دارد، اما تا به ایران نروید متوجه نمی‌شوید!»
مردم خونگرم ایران
از لحظه‌ای که وارد ایران شدیم، چند چیز واضح بود. ایرانیان خیلی در مورد خارجی‌ها کنجکاو هستند. تقریباً پس از گذشتن از مرز ترکمنستان، مردم محلی به گرمی از ما در خیابان استقبال کردند و فریاد می‌زدند: «به ایران خوش آمدید!» مردم ایران سه سوال دارند که می‌خواهند فوراً از بازدیدکنندگان بپرسند، و معمولاً ترتیب‌شان به صورت زیر است:
· اهل کجایی؟
· مذهبت چیه؟
· نظرت درباره ایران چیه؟
اگر گفتگو ادامه پیدا کند، ایرانیان حقیقتاً به اطلاعاتی در مورد خانواده شما، تحصیلات شما، عقاید و موضع شما در مورد سیاست‌های ایران، رسوم و جشن‌ها علاقه‌مند هستند. مردمی که در خیابان‌های ایران با شما مواجه می‌شوند خیلی به ندرت نسبت به شما دید تجاری دارند و تقریباً همیشه و از روی اخلاص علاقه‌مند به شما و دیدگاه شما در مورد کشورشان هستند.
«حتی لازم نیست در ایران در هتل جای بگیرید، فقط کافیست با چهره‌ای بهت‌زده در خیابان بایستید تا یک خانواده محلی شما را به خانه خود دعوت کند.»
هرچند من به چنین چیزی کاملاً اتکا نمی‌کنم اما این مسئله احتمالاً در ایران درست است. لحظه‌ای که نقشه را بیرون می‌آورید، کسی برای کمک به شما در آنجا وجود دارد. گاهی اوقات که تشنه به نظر می‌رسید، کسی شما را برای صرف چای دعوت می‌کند و فقط پس از سه دقیقه گفتگوی صادقانه، دوست ایرانی جدیدتان خانه خود، سفره خود، و زندگی خود را به شما پیشنهاد می‌دهد به این امید که شما احساس سرور کنید. خوش‌آمدگویی به خارجیان شدیداً در تار و پود فرهنگ ایرانیان تنیده شده است و از تصویری که رسانه‌ها از آنها ترسیم می‌کنند، بسیار احساس شرمندگی می‌کنند.
«آیا اخباری که می‌گویند ایرانیان همگی تروریست و افراطی هستند را باور می‌کنید؟»
ــ یک مرد ایرانی که در پرسپولیس ایران دیدیم (یک ملاقات سه دقیقه‌ای)
ایرانیان کاملاً از پوشش خبری رسانه‌های خارجی آگاهند و از آن وحشت دارند. آنها می‌دانند که چه کسی هستند و این تبعیضِ صرفاً خبری است که باعث می‌شود وقتی می‌گویی قصد سفر به ایران را دارید غربی‌ها به نفس نفس بیفتند. ایرانیان مردم سربلندی هستند، که برای اعتقاداتشان ایستاده‌اند و تغییرات بزرگی در دولت و حقوق بشر در سراسر تاریخ خود ایجاد کرده‌اند. دولت کنونی هنوز جای کار دارد، و محلی‌ها اغلب برای کشور خود احساس غرور می‌کنند و در عین حال برخی سیاست‌های دولت را رد می‌کنند.
مردم جهان درباره ایران چه فکر می‌کنند؟
مردم فکر می‌کنند که ایرانیان عرب هستند. اما آنها عرب نیستند.
مردم فکر می‌کنند که در ایران بمب منفجر می‌شود. اصلاً این طور نیست.
مردم فکر می‌کنند که ایرانیان تروریست هستند. مشکل بتوان خارج از مناطق مرزی چنین چیزی را یافت.
مردم فکر می‌کنند که ایرانیان از غرب متنفرند. نه نیستند. برخی از آمریکاییان متنفرند و اگر به تاریخ آنها نگاه کنید خودتان متوجه می‌شوید که علتش چیست.
«در ایران هیچ وقت مورد سرقت قرار نمی‌گیرید»
ایران جایی است که باید به هنگام ورود به ایران مراقب باشید. درست است، بزه‌کاری‌های جزئی و تجارت‌های بد اندکی در اینجا وجود دارد، اما این بدان معنا نیست که اصلاً وجود ندارند. ایرانیان انسان هستند، و در یک کشور در حال توسعه زندگی می‌کنند و باید همانند دیگر نقاط جهان به هنگام سفر به اینجا اقدامات احتیاطی را در نظر بگیرید. در حالی‌که عمده جمعیت محلی کاملاً سخاوتمند، دوست داشتنی و مورد اعتمادند، اما باز هم رانندگان تاکسی، راهنماهای تور و تجاری هستند که به دنبال پول مفت باشند.
«همیشه در ایران قیمت خود را سه بار چک کنید وگرنه ممکن است هنگام پرداخت اختلاف داشته باشد»
اگر عیبی در ویژگی بی عیب و نقص و مهمان‌نوازی ایران وجود داشته باشد، نبود صداقت در معامله است. این بدین معنی نیست که هر کس در آنجا دست به خرید بزند کمی گران‌تر خواهد خرید، بلکه باید دانست که مردمی که کار تجارت می‌کنند گاهی اوقات قیمتی را به شما می‌دهند و سپس در انتها انتظار بیشتری دارند. اطمینان حاصل کنید که قیمت خود را کاملاً شفاف سازید و هیچ وقت بیشتر از آنچه توافق کرده‌اید نپردازید.
راننده تاکسی ایرانی: «شما آدم خیلی خوبی هستید، قابل شما را نداره»
مسافر اسپانیایی: «باشه، ممنون!»
این یک اشتباه بزرگ در ایران است. در آنجا قانونی وجود دارد به نام «تعارف» که یک سیستم بسیار پیچیده حفظ آبرو است. تعارف ایجاب می‌کند هدایا و خدماتی پیشنهاد داده شوند حتی اگر شخص پیشنهاددهنده توان مالی آن را نداشته باشد. برای ممانعت از ریختن آبرو، یک پیشنهاد را باید سه بار رد کرد، تا بدین طریق شخص پیشنهاددهنده فرصت کافی داشته باشد تا از پیشنهاد خود شانه خالی کند.
گیج‌کننده است؟ درسته!
در حالی‌که این بازی اجتماعی نسبت به قبل کمتر وجود دارد، رانندگان تاکسی و بازاریان هنوز هم اغلب خدمات و محصولات خود را به صورت رایگان پیشنهاد می‌دهند. اگر کسی این پیشنهادات را بدون در نظر گرفتن معاهده ناگفته تعارف بپذیرد، شکل بسیار بدی دارد. تعارف زمین مین‌گذاری شده تابوهای اجتماعی برای کسانی است که آن را درک نمی‌کنند.
یک مسافر نروژی به ما گفته بود: «ایرانیان حتی مذهبی هم نیستند. در تمامی مغازه‌ها مشروبات الکلی وجود دارد. آنها پارتی گرفته، مشروبات خورده و حشیش می‌کشند.» حرف‌هایی تصورات ما در مورد ایران را به بیراهه می‌کشاند. مسلماً چنین چیزی مزخرف است.
چیزی که این مسافر سعی داشت به ما بگوید این بود که همه کس در ایران یک مسلمان محافظه‌کار نیست، و این کاملاً درست است. ما همه گونه آدم با سبک‌های زندگی و مذاهب مختلف دیدیم. ما با بهایی، مسیحی، مسلمان، زرتشتی، و حتی آدم‌های بدون مذهب ملاقات کردیم. یک چیز حتمی است، و آن اینکه در اکثر موارد پوشش خارج از خانه به اجبار دولت است و اکثر مردم ایران اگر اجازه داشتند به گونه کاملاً متفاوتی لباس می‌پوشیدند.
بنا به دلایلی، مسافرانی به خود اجازه داده‌اند تا دست به اشاعه تصورات غلط در مورد ایران بزنند. ما خود مشتاقیم به مردم بگوییم که ایران چقدر امن است و چقدر مردم آنجا شگفت‌انگیز هستند، چرا که این عین حقیقت است. اکثریت مردم ایران مسلمانان محافظه‌کار هستند، و برای مسافران مشروبات الکلی به راحتی قابل یافت نیست.
«آیا ایرانیان به همان اندازه که مردم می‌گویند خوب هستند؟»
«کاملاً درست است!»
یک چیز حتمی است و آن این که مردم ایران مهمان‌نوازترین مردمی هستند که در طول مسافرت خود تا به حال دیده‌ایم، و تنها رقیب آنها ترکیه و مصر هستند. اما مهم است تا به هنگام سفر از احساسات خود پیروی کرده و همیشه کمی محتاط باشید. هیچ وقت گارد خود را کاملاً باز نگذارید و اوقات بسیار خوبی را در ایران خواهید داشت. ایران یکی از کوچک شمرده‌شده‌ترین و ناشناخته‌مانده‌ترین مکان‌های روی زمین است. پس با توضیح صادقانه بگذارید تا دیگران به آن پی ببرند. ایران آنقدر فوق‌العاده است که نیازی به اغراق ندارد.