به گزارش مشرق، تروریستی داعش که در ماه‌های پیش شکست‌های سنگینی را متحمل شده بود، با حمایت مجدد حامیان منطقه‌ای و بین المللی خود، بار دیگر دست به حمله زده و این بار شهر الرمادی مرکز استان الانبار را تصرف کرد. داعش از چهار محور به الرمادی یورش برد تا نیروهای ارتش و عشایر را از این شهر عقب براند. گفته می‌شود نیروهای امنیتی در استان الانبار، انتظار حمله تکفیری ‌های داعش را داشتند، اما عناصر داعش با بیش از 17 خودروی بمب ‌گذاری شده به طرف یگان‌های امنیتی مستقر در نزدیکی ساختمان دولتی و ساختمان استانداری حرکت کردند و همین امر موجب شد آن‌ها بتوانند این دو ساختمان را به آسانی تصرف کنند.

تروریست‌های داعش پس از ورود به شهر الرمادی پس از به اهتزاز درآوردن پرچم‌های سیاه و اعلام پیروزی بر نیروهای دولتی از طریق بلندگوهای مساجد در این شهر، مطابق معمول دست به جنایت زدند و503 نفر از جمله تعداد زیادی از نیروهای پلیس و مردم غیرنظامی در این شهر را اعدام کردند.

این در شرایطی است که نبردی سخت میان نیروهای عراقی با تروریست‌ها در جریان است و مردم غیرنظامی در الرمادی درحال فرار از شهر هستند. گفته می‌شود جنگنده‌های ائتلاف هم با بمباران مواضع تروریست‌ها وارد عمل شده‌اند، هر چند این حملات مانع پیشروی داعش نشده است.

بنا بر بعضی از گزارش‌‌ها نیروهای داعش پس از رمادی در حال پیشروی به سوی شرق و شهر حبانیه و سپس فلوجه هستند. در حال حاضر، نیروهای دولتی عراق با تجمع در حبانیه در حال آماده شدن برای ضد حمله به رمادی هستند)البته آخرین خبرها از آغاز عملیات آزادسازی رمادی حکایت دارد). اگر شهر حبانیه به دست داعش بیفتد مواضع این گروه برای تصرف فلوجه در شرق بغداد تقویت می‌شود. بنابراین دفاع از این شهر و نیز تقویت استحکامات دفاعی در فلوجه، برای دولت عراق امری ضروری محسوب می شود.

 موقعیت و اهمیت الرمادی

الرمادی به عنوان مرکز استان الانبار به لحاظ نزدیکی با بغداد، از اهمیت زیادی برخوردار است. فاصله الرمادی با بغداد 110 کیلومتر است. به گزارش برخی از محافل عراقی، حدود 80 درصد استان الانبار تحت کنترل داعش درآمده و آخرین دژ باقیما‌نده برای رسیدن به بغداد، شهر فلوجه در شرق این استان است. فلوجه در حال حاضر از سه محور در محاصره داعش است. یکی از مقامات فلوجه هشدار داده است که این شهر در آستانه خطر است و در صورتی که سقوط کند، میدان جنگ به بغداد و کربلا منتقل خواهد شد. این در حالی است که فاصله فلوجه با بغداد 40 کیلومتر است. 

در صورت سقوط فلوجه، رسیدن داعش به بغداد چندان دشوار نخواهد بود، اما از جنبه نظامی اگر داعشی‌ها هوشیار باشند است، بلافاصله به سمت بغداد حمله نخواهند کرد؛ زیرا در این صورت احتمال قیچی شدن نیروهای حمله کننده به بغداد وجود دارد. لذا احتمال ارجح آن است که این گروه ابتدا به طور کامل استان الانبار را به تصرف خود در آورد و پس از تثبیت کامل، از بین کربلا و بغداد یکی را برای حمله انتخاب کند.

با حضور فعال و عملیات‌های موفق ارتش عراق و نیروهای مردمی ، نیروهای داعش از مناطق راهبردی عراق عقب رانده شده‌‌اند به طوری که این گروه تروریستی از تصرف جنوب عراق منصرف شده و به سمت شمال و کردستان حرکت کرد. اکنون داعش غرب پایتخت را نشانه رفته و با تصرف الرمادی قصد دارد با سیطره بر کل استان و تهدید بغداد و کربلا ، دولت مرکزی را در فشار قرار دهد.

 واکنش دولت

بلافاصله پس از سقوط الرمادی به دست داعش، حیدر العبادی نخست وزیرعراق از واحد‌های مردمی موسوم به «الحشد الشعبی» خواست که برای مقابله با داعش آماده شوند. العبادی دستور ورود نیروهای بسیج مردمی به استان الانبار برای پاکسازی تمام مناطق استان را صادر کرد و شورای استانداری الانبار نیز با این موضوع موافقت کرد. براساس گزارش‌ها، حدود سه هزار نفر از نیروهای مردمی وارد یک پایگاه نظامی در نزدیکی رمادی شده اند و عملیات را شروع کرده‌اند.

نخست‌ وزیر عراق با تاکید بر این که گروه تروریستی داعش به‌ زودی در رمادی و الانبار شکست خواهد خورد،گفت: جنایاتی که داعش مرتکب می‌شود، آخرین تلاش‌های این گروه تروریستی برای جبران شکست‌های خود و بالا بردن روحیه اعضایش است. العبادی در خصوص نفوذ تروریست‌های داعش به شهر رمادی مرکز استان الانبار از تمامی روسای گروه‌های سیاسی، مقامات و نمایندگان عراق دعوت کرد در میادین نبرد با داعش از نیروهای عراقی حمایت کنند و از آنچه که نبرد را از مسیر درستش منحرف می‌کند، دوری کنند چرا که دشمن مردم عراق یکی است.

 سابقه اشغال استان الانبار

داعش از سال 1392 تاکنون در استان الانبار حضور داشته است. در همان زمانی که معارضین دولت مرکزی خیمه‌های تحصن برپا کرده بودند و رسانه‌های عربی و غربی از این موضوع حماسه آفریده بودند، داعش مشغول زمینه سازی و ایجاد پایگاه‌های غیر قابل دسترس برای خود بود. در ان زمان آمریکایی‌ها مانع تحرک ارتش عراق در این استان شده و در نتیجه داعش موفق شد هسته‌های اولیه خود را در استان ایجاد کند.

اکنون پس از گذشت دو سال، خبر سقوط الانبار توسط داعش به گوش می رسد. برخی گزارش‌ها حاکی از کشتار سنی‌های مخالف توسط داعش دارد. برای نمونه طی یک ماه گذشته داعش 100 نفر از جوانان این استان را اعدام کرده و ده‌ها دختر و زن جوان آنان را ربوده‌اند.

برخی از عشایر و مسئولان محلی الانبار درخواست کمک از ارتش عراق و ارسال تجهیزات به این استان برای مقابله با داعش دارند. اما نکته قابل تامل آن است که مخالف ورود الحشد الشعبی به استان هستند.

نیروهای آمریکایی در زمان اشغال عراق ضربات سختی در استان الانبار متحمل شدند. به گزارش نشریه واشنگتن پست یک سوم نظامیان آمریکایی کشته شده در عراق در خلال سالهای 1382 تا 1389 در استان الانبار و در جنگ با القاعده کشته شده اند. تفنگداران آمریکایی در سال 1383 جنگ خونینی را در فلوجه تجربه کردند. ارتش آمریکا در آن سال 100 نفر از سربازانش را در فلوجه از دست داد. این آمار و ارقام نشان می دهد جنگجویان القاعده انگیزه و تجربه زیادی در نبرد دارند و اکنون که در تشکیلات داعش و به همراه بعثی‌ها گرد آمده‌اند، تهدیدی جدی علیه دولت مرکزی عراق محسوب می‌شوند، لذا اقدامات حساب شده و قاطع علیه این گروه با تکیه بر نیروهای مردمی امری حیاتی و راهبردی است، در غیر این صورت دولت عراق باید آماده نبرد با این ترویست‌های در دروازه های های بغداد باشد.

ارتش و نیروهای امنیتی و پلیس عراق یکپارچه نیستند و در نتیجه احتمال وجود افراد خائن و کسانی که تن به معامله با داعش می‌دهند بسیار است. برای نمونه تصرف موصل بر اثر خیانت برخی از مسئولین استانداری و نظامی و امنیتی و همدستی آنان با داعش رخ داد. در رمادی نیز بنا بر بعضی از گزارش‌های اطلاعاتی دست‌هایی در کار بوده تا پیشروی و تصرف الرمادی توسط داعش را تسریع کند

 دلایل پیشروی داعش

طی ماه‌های گذشته روند شکست داعش در عراق کلید خورد و مناطق زیادی توسط ارتش عراق از سیطره این گروه تروریستی خارج شد. اما اکنون سوال آن است که چرا داعش دوباره دست به پیشروی زده و شهر مهمی مانند الرمادی را تصرف کرده است؟

قطعا سقوط شهر الرمادی پایتخت بزرگترین استان عراق به دست داعش، چالشی بزرگ برای دولت مرکزی این کشور ایجاد کرده و بار دیگر شبح تروریسم داعش بر سر عراقی ها سایه افکنده است.

پیشروی داعش دلایل متعددی دارد که به برخی از آن اشاره می شود:

1) بافت سنی ـ بعثی در استان‌های غربی همواره بستر مناسبی را برای رشد گروه‌های تروریستی مانند داعش فراهم نموده است. لذا جای شگفتی ندارد که به رغم اختلافات ایدئولوژیک، شاهد پیوند میان داعش و بعثی ها در مواجهه با دولت شیعی عراق هستیم. عشایر استان‌های سنی نشین نیز که در میان مردم نفوذ زیادی دارند دو دسته هستند: گروهی با داعش همسو بوده و با آنان همکاری می کنند و گروهی مخالف بوده و علیه آنان وارد مبارزه شده اند. اما بخش زیادی از عشایر سکوت کرده که سکوت آنان یا ناشی از ترس از داعش و یا به دلیل ناخشنودی از دولت مرکزی می باشد.

2) ارتش و نیروهای امنیتی و پلیس عراق یکپارچه نیستند و در نتیجه احتمال وجود افراد خائن و کسانی که تن به معامله با داعش می‌دهند بسیار است. برای نمونه تصرف موصل بر اثر خیانت برخی از مسئولین استانداری و نظامی و امنیتی و همدستی آنان با داعش رخ داد. در رمادی نیز بنا بر بعضی از گزارش‌های اطلاعاتی دست‌هایی در کار بوده تا پیشروی و تصرف الرمادی توسط داعش را تسریع کند. به همین دلیل برخی ناظران از تکرار تجربه موصل سخن گفته‌اند، به ویژه آن که مرکز عملیات مشترک این شهر همانند موصل، با سرعت زیادی تصرف شد. این در حالی است که «صباح کرحوت» رئیس شورای استانداری الانبار، دولت و وزارت دفاع و کشور عراق را مسئول سقوط الرمادی دانست. چنین نگاهی حاکی از اختلاف استانداری الانبار با دولت مرکزی بوده و حداقل آن است که زمینه‌های همکاری با دولت مرکزی را کاهش داده است.

3) در سطح میدانی حملات هوایی ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا در عمل فاقد کارآیی و جدیت است و مشاوره‌های نظامی که این کشور در مبارزه با داعش به بغداد می دهد، گرهی از کار نگشوده و در نتیجه ارتش عراق در وضعیتی که احساس می کرد سرنوشتی جز شکست ندارد، از شهر الرمادی عقب نشینی کرد. زمانی که ائتلاف به اصطلاح جهانی علیه داعش به رهبری ایالات متحده امریکا شکل گرفت معلوم بود که برای مقابله با داعش هیچ گونه عزم جدی وجود ندارد. این ائتلاف فقط نمایشی بود برای تکرار ادعاهای توخالی مبارزه با تروریسم و نیز نگرانی حامیان داعش از پیشروی‌های خارج از محدوده داعش؛ و گرنه اگر قرار باشد داعش در دایره سیاست‌های آمریکا و عربستان جهت تضعیف دولت شیعی عراق و ایجاد فتنه مذهبی در این کشور قدم بردارد؛ نه تنها مهار نمی‌شود، بلکه مورد پشتیبانی هم قرار می‌گیرد. تصرف الرمادی توسط داعش، پرده تازه‌ای از حمایت‌های سازندگان داعش بود که در کنار پیشروی‌های این گره در سوریه (مانند تصرف شهر تدمر در مرکز سوریه) عملیاتی شد.

4) در سطح سیاسی، در باره شرکت گروه‌های مردمی شیعی در نبرد علیه داعش اختلافات عمیقی وجود دارد. برخی دولتمردان اساسا با طرح «الحشد الشعبی» به ویژه با ماهیت شیعی مخالف هستند و این گونه استدلال می کنند که عراق با این امر وارد جنگ های مذهبی ـ طائفه‌ای خواهد شد.. در همین راستا جنگ روانی گسترده‌ای علیه «الحشد الشعبی» شکل گرفته است. قطعا چنین اختلافاتی در ساختار قدرت، مانع همگرایی و انسجام در مجموعه دولت جهت مبارزه با داعش شده و مبارزه با داعش را از یک هدف ملی، به یک موضوع مذهبی تقلیل می دهد.

حملات هوایی ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا در عمل فاقد کارآیی و جدیت است و مشاوره‌های نظامی که این کشور در مبارزه با داعش به بغداد می دهد، گرهی از کار نگشوده و در نتیجه ارتش عراق در وضعیتی که احساس می کرد سرنوشتی جز شکست ندارد، از شهر الرمادی عقب نشینی کرد.

نکته قابل توجه آن است که آمریکا نیز مخالف فعالیت گروه‌های شیعه و حمایت های ایران در عراق است و به این ترتیب به بحث مذهبی در عراق دامن می زند. حتی آمریکایی‌ها اعلام کرده اند که پوشش هوایی عملیات الانبار، مشروط به عدم حضور نیروهای مردمی در این عملیات است. در همین راستا طرح تسلیح اهل سنت و کردها برای مقابله با داعش از سوی آمریکا ارائه شده است. آمریکایی‌ها به دنبال تکرار تجربه سال 1386 هستند که قبیله‌های سنی را با عنوان «مجالس الصحوات» (شوراهای بیداری) در برابر القاعده ایجاد کردند و موفق شدند این گروه را از مناطق سنی نشین، از جمله الانبار خارج کنند.

البته دولت عراق مخالف این طرح است؛ زیرا این نگرانی وجود دارد که با توجه به فضای دو قطبی حاکم بر منطقه و عراق، اهل سنت عراق ممکن است از سلاح خود علیه شیعیان و چه بسا ایران استفاده کنند. نگرانی دیگر مقامات عراقی آن است که مسلح شدن قبیله‌های سنی، پروژه تجزیه عراق را سرعت خواهد بخشید.

 جمع بندی

عراق همچنان آبستن حوادث خونین است. به رغم آن که گروه تکفیری ـ تروریستی داعش مدتی در عراق دچار شکست وعقب نشینی‌های متوالی شده بود، اما با توجه به نقاط ضعف حاکمیت عراق و ارتش و نیروهای امنیتی و نیز دور تازه حمایت‌های حامیان خارجی، دست به پیشروی‌هایی زده و این بار شهر الرمادی مرکز استان الانبار در غرب عراق را هدف قرار داده است. استان‌های سنی نشین با بافت خاص عشایری و نفوذ بعثی‌ها، بستر مناسبی برای حضور داعش محسوب می‌شود و این گروه با بهره برداری از شکاف‌های سیاسی ـ مذهبی میان اهل سنت و دولت مرکزی و در مواردی با ایجاد رعب و وحشت، موجودیت خود را بر این مناطق تحمیل می کند.

شهر الرمادی هر چند دارای موقعیت مهمی است و داعش قصد دارد به سمت فلوجه و از آن جا به سوی پایتخت خیز بردارد، اما توانمندی‌های دولت عراق به ویژه نیروهای مردمی (الحشد الشعبی) فراتر از آن است که اجازه پیشروی به سوی پایتخت و یا کربلا را به این گروه بدهد. شاید به همین دلیل است که گروه‌های سنی مخالف دولت و نیز آمریکایی‌ها به بهانه برانگیخته شدن نزاع شیعی ـ سنی و یا افزایش نفوذ ایران در عراق، با حضور الحشد الشعبی در استان الانبار مخالف هستند.

اما تجربه موفق این نیروها در آزادسازی مناطقی مانند تکریت، نشان داده است بدون اتکا به بسیج مردمی، مقابله با داعش کار ساده‌ای نیست و اگر اهل سنت و آمریکایی‌ها مدعی مبارزه با داعش هستند، نهایتا باید الحشد الشعبی را نه تنها به رسمیت بشناسند، بلکه خواستار حضور آنان در الانبار جهت راندن داعش از مناطق مختلف این استان شوند. بی‌تردید این بار نیز ارتش عراق با کمک نیروهای مردمی، فاز جدیدی از مباره علیه داعش را آغاز کرده و مناطق تصرف شده در الانبار را آزاد خواهد نمود.

فروکاستن مبارزه با داعش در عراق در حد نزاع های مذهبی ـ طائفه ای، توطئه‌ای است که حامیان داعش و خصوصا عربستان دنبال می‌کنند. هدف از این توطئه تضعیف دولت مرکزی، بازداشتن عراقی‌ها از وفاق ملی علیه تروریسم و کند کردن روند مقابله با داعش و در نتیجه استمرار جنگ و خشونت و انفجارات در عراق می باشد، واقعیت تلخی که متاسفانه از زمان اشغال عراق تاکنون تداوم داشته است.

منیع: تبیین