از آنجایی که حفاظت و بقای هر جامعه ای در گرو وجود و بقای نسل است، نخستین و مهمترین وظیفه هر مسئول ارشد جامعه، صیانت و اعتلاء جامعه و حفظ نسل محسوب می شود.
تک فرزندی گرچه پدیده جدیدی نیست، اما در هیچ زمانی همانند اکنون فراگیر نبوده کمااینکه در سال های گذشته ترغیب خانواده ها به داشتن فرزند کمتر با شعار هایی نظیر «فرزند کمتر، زندگی بهتر» و «دو بچه کافی است» سبب شد تا بسیاری از خانواده ها به یک فرزند اکتفا کنند.
بااندکی تامل در آموزه های دینی مشاهده می شود که در این آموزه ها نه تنها به تک فرزندی توصیه نشده بلکه با آن مخالفت و با رعایت شرایطی دعوت به ازدیاد نسل شده است، به گونه ای که در قرآن کریم تکثیر نسل به عنوان یکی از مهمترین اهداف ازدواج معرفی شده است.
مقام معظم رهبری نیز در سخنانی با بیان اینکه مسئله نمای جوان برای کشور یک مسئله ی اساسی، مهم و تعیین کننده است، فرموده اند: کشورهایی که در دنیا دچار پیری جمعیت شده اند به دشواری راه علاجی برای مشکلات ناشی از آن یافته اند که لازم است برای حل این مشکل در کشور کار علمی، عمیق و اساسی صورت پذیرد چراکه کشور به جمعیت بیشتر نیاز دارد و متاسفانه امروز فرهنگسازی روی این مسئله تعطیل است.
براساس آمار، زاد و ولد در طول یک و نیم دهه به یک چهارم تا یک پنجم کاهش پیدا کرده و این نشان از سقوط جمعیتی در کشور است چراکه در دهه شصت میانگین تعداد فرزند آوری برای هر زنی که سنی بین ۱۵ تا ۴۹ سال داشته شش و نیم بوده است، اما در سال ۹۰ این تعداد به میانگین یک و هفت دهم کاهش یافته است.
به عبارتی می توان گفت این آمار زیر سطح جایگزینی است به طوریکه به ازای دو نفر که پدر و مادر یک فرزند هستند یک و هفت دهم میانگین تعداد فرزندان است که نشان دهنده کمتر بودن تعداد افراد جایگزین در نسل بعد آنهاست.
به راستی باید دید آیا مشکلات اقتصادی که در صحبت های برخی از زوج های جوان به عنوان دلیل اصلی داشتن فرزند کمتر از آن یاد می کنند سبب بروز کاهش جمعیت شده یا اینکه سیاست های کنترل جمعیت و یا فرهنگسازی نادرست در این زمینه چنین امری را به دنبال داشته است.
رئیس دفتر نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان و کارشناس امور اجتماعی در همین زمنیه در گفتگو با مهر بابیان اینکه کنترل جمعیت در گذشته در مقطعی از زمان مناسب بود، گفت: متاسفانه این سیاست خارج از زمان مطلوب و مورد نیاز ادامه یافت.
حجت الاسلام ناصر نقوی با اعلام اینکه هر نوع آسیبی که فکر آن را کنید از کاهش استحکام خانواده تا آسیب های امنیتی و تقسیم قدرت در جهان در پی کاهش نسل ایجاد می شود، گفت: آسیب های اجتماعی، فرهنگی، دینی، سیاسی و امنیتی از دیگر آسیب های این پدیده است.
وی بانگاهی کلی وضعیت امروز کشور را در حال و هوای پنجره جمعیتی دانست و افزود: کمترین افراد موجود در جامعه کنونی افراد کهنسال و نیز خردسالانند و عمده جمعیت کشور جوانند.
رئیس دفتر نماینده ولی فقیه در استان همدان با اعلام اینکه پدیده پنجره جمعیتی هر ۲۰۰ یا ۳۰۰ سال یکبار رخ می دهد، بیان داشت: این مسئله هم نقطه امید و هم نقطه خطر محسوب می شود، چراکه نگاه جمعیت جوان به رشد جمعیت کشور می تواند ضایعه تهدید نسل را جبران و یا آن را خطرناکتر کند.
حجت الاسلام نقوی با بیان این مطلب که پس از هر پنجره جمعیتی وارد پدیده چاله جمعیتی می شویم، افزود: بروز این پدیده به این علت است که باگذشت زمان، سن جوانان روبه پیری و سن خردسالان که جمعیت کمی دارند به سمت جوانی می رود.
وی در ادامه سخنان خود با تاکید براین نکته که ریشه جریان تهدید نسل در مشکلات فرهنگی است، گفت: این تهدید در نگرش خانواده ها به ابعاد مختلف دین داری، همچون توکل و بندگی، اعتقاد به رزاق بودن خدا و نیز مسائل خانوادگی و فرهنگی مانند چشم و هم چشمی، اهمیت ندادن به ارزش پدر و مادر شدن، بالا بودن توقعات فرزندان از والدین و رفاه طلبی برخی خانواده ها ریشه دارد.
رئیس دفتر نماینده ولی فقیه در استان همدان با افزودن این نکته که در گذشته نیز مشکلات اقتصادی وجود داشت، عنوان کرد: گذشتگان ما با قناعت و براساس آموزه های دینی و قرآنی بر این باور صحیح بودند که رزق هر جنبنده ای برعهده خداوند است.
حجت الاسلام نقوی با تاکید بر این مطلب که گره های اقتصادی کور نیستند، گفت: قناعت و اقتصاد مقاومتی براساس مولفه های دینی می تواند گره های اقتصادی را می گشاید.
وی بااشاره به اینکه امروزه ابزار آلات و زمینه های تربیتی بسیار قوی تر و موثرتر از گذشته است، ادامه داد: متاسفانه در جامعه تفکری درست شده که خانواده باید یک فرزند داشته باشند.
رئیس دفتر نماینده ولی فقیه در استان همدان مهمترین سرمایه یک خانواده را فرزندان آن خانواده دانست و افزود: اگر خانواده ای فرزندی نداشته باشد هیچ چیز برای عرضه کردن ندارد و آینده این خانواده نگران کننده است.
حجت الاسلام نقوی فرهنگسازی در قالب گفتمان جمعیت را از موثرترین راهکارها دانست و ادامه داد: اگر بتوانیم تفکر نادرست تک فرزندی را در جامعه بشکنیم موفق عمل خواهیم کرد که در این راه افراد باسواد و نخبه باید پیشقدم شوند.
وی بابیان اینکه تاکنون در این موضوع غفلت و کوتاهی شده است، گفت: مردم در عرصه های مختلف نگهبان دین اسلام و انقلاب بوده اند و نباید این عرصه مهم را ببازیم.
مسئول انجمن «ایران جوان بمان» نیز با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری درخصوص خطرات کاهش جمعیت و سالمندی جامعه ایرانی، در گفتگو با مهر گفت: ستادی با هدف اغنای نخبگان و پاسخ به سئوالات جمعیتی و فرهنگسازی در راستای افزایش نرخ باروری در همدان با عنوان «انجمن ایران جوان بمان» شکل گرفته است.
نرگس محمدی پارسا باافزودن اینکه ۲۵ سال شعارها فرزند کمتر زندگی بهتر بوده، اما حالا چرخشی ۱۸۰ درجه در سیاست ها رخ داده، افزود: لازمه این تغییر خطر تهدید نسل در کشور است، چراکه آمارها در این خصوص هشدار دهنده است.وی باافزودن این نکته که سیاست های کنترل جمعیت اشتباه بود، بیان داشت: قرار براین بود نرخ باروری در سال ۶۵ که برای هر مادر شش و چهار دهم بود در مدت زمان معینی و تا سال ۹۰ به چهار فرزند برسد که البته بدون توجه به آمار با شیب تندی سقوط آزاد کرد، چراکه سال ۷۱ این نرخ باروری در کشور تحقق یافت اما سیاست ها متوقف نشد.
این پزشک عمومی با تاکید براین مطلب که ایران در لبه پرتگاه سالمندی قرار دارد، گفت: ایران که اکنون چهره جوانی به خود دارد و در دهه بعد به فاز میانسالی خواهد رفت و نخستین زمانی که برای چاله جمعیتی پیش بینی شده سال ۹۵ است.
محمدی به میانگین سن فرزندآوری پس از ازدواج اشاره و عنوان کرد: این میانگین در کشور حدود سه و نیم سال است که باید کمتر شود.
وی بابیان اینکه هدف، تنها افزایش جمعیت نیست، گفت: فرزندانی که به این دنیا دعوت می کنیم باید به درستی تربیت شوند و در شرایط مطلوب رشد کنند.
مسئول انجمن ایران جوان بمان با بیان اینکه فراهم کردن شرایط مطلوب به معنای وجود مادیات نیست، ادامه داد: یکی از مشکلات تربیتی که در خانواده ها وجود دارد این است که کودک قبل از اینکه احساس نیاز به چیزی کند والدین آن را برای وی تهیه می کنند و کودک نه تنها از داشتن آن وسیله لذت نمی برد بلکه هرگز سعه صدر را نمی آموزد.
محمدی بااعلام اینکه آنچه جامعه را به سمت پیری کشانده و زنگ های خطر را به صدا درآورده مشکلات فرهنگی است، افزود: عقاید یک جامعه اسلامی نباید به عقاید سکولار و مادی گرا آغشته شود.
وی مشکلات اقتصادی را زاییده مشکلات فرهنگی دانست و گفت: در دین اسلام بر این تاکید شده که خداوند روزی رسان است و از طرفی به واسطه وجود یک فرزند بسیاری از خطرات از خانواده دور و برکت خداوند شامل حال آن خانواده می شود.
این مسئول همچنین به مسئله قناعت اشاره و عنوان کرد: باحضور هر فرزند والدین و حتی دیگر فرزندان قناعت را می آموزند و باید این نکته را درنظر گرفت که امکانات بسیار باعث شادی بچه ها نمی شود.
محمدی ادامه داد: پشت پرده این فرهنگ و سیاست نادرست، مادری تحقیر شد، زیرا یک مادر با داشتن بیش از سه فرزند منطبق با این افکار در جامعه نبود.
وی همچنین به افزایش عمل های سزارین در ایران به عنوان یکی دیگر از پیامدهای منفی این فرهنگ اشاره کرد و گفت: ۶۰ درصد زایمان ها در ایران با شیوه سزارین صورت می گیرد که به اصطلاح به آن جنون سزارین در جامعه می گویند.
مدیر گروه سلامت خانواده معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز از کاهش نرخ باروری در همدان نسبت به میانگین کشوری خبر داد.
شهلا نوری با اهمیت به اجرای سیاست جمعیت در کشور، گفت: آگاه‌سازی نسل جوان در راستای ازدواج بهنگام، فرزندآوری به موقع و حفظ باروری سالم دارای ارزش است.
وی با بیان اینکه متأسفانه نرخ باروری در کشور کمتر از حد جایگزینی است، گفت: نرخ باروری در کشور ۱.۸ درصد و در استان همدان ۱.۷ درصد است.
نوری افزود: نرخ جایگزینی جمعیت باید به ۲.۱ درصد برسد تا جایگزینی صورت گیرد، اگر کمتر از این میزان باشد بر رشد جمعیت اثر منفی خواهد گذاشت.
وی با اهمیت به برنامه‌ریزی مناسب و گسترده در راستای افزایش نرخ جایگزینی جمعیت در جامعه، عنوان کرد: مدیریت صحیح در افزایش باروری به شیوه صحیح، کاهش سن ازدواج و افزایش ازدواج از سوی جوانان در جامعه مد نظر است.
مدیر گروه سلامت خانواده معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به وجود بیش از ۱۱ میلیون جمعیت جوان ازدواج نکرده در کشور، افزود: بالا رفتن سن ازدواج، کاهش ازدواج، عدم اقدام به موقع در فرزندآوری، طلاق، اشتغال و تحصیلات به ویژه از سوی دختران در کاهش نرخ باروری اثرگذار بوده است.
وی با اشاره به افزایش فاصله‌گذاری در فرزندآوری از سوی مادران، عنوان کرد: این میزان در کشور ۵.۵ سال بوده که باعث احتمال ناباروری می‌شود.
نوری با بیان اینکه متأسفانه آمار ناباروری در کشور ۲۰.۲ درصد است، افزود: این در حالی است در برخی از کشورهای جهان نرخ ناباروری ۱۲ درصد بوده است.