رهبر انقلاب پس از این نهایی شدن متن وین و در خطبه‌های نماز عید فطر فرمودند: چه این متن تصویب بشود یا نشود به حول و قوه‌ی الهی اجازه‌ی هیچ‌گونه سوءاستفاده‌ای از آن داده نخواهد شد، اجازه‌ی خدشه در اصول اساسی نظام اسلامی به کسی داده نمی‌شود و قابلیت‌های دفاعی و حریم امنیت کشور به فضل الهی حفظ خواهد شد.

با توجه به تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی کشورمان طبق قطعنامه 2231 و در عین حال تاکید تیم‌ مذاکره‌کننده مبنی بر عدم الزام‌آور بودن این قطعنامه و به تبع آن عدم اجرا کردن بندهایی از آن، بررسی تبعات و بار حقوقی این قطعنامه در کنار بررسی متن توافق وین، در دستور کارشناسان مسائل بین‌الملل و مسائل سیاسی قرار گرفت.

بر همین اساس میزگرد «ایستگاه دوازدهم-بررسی توافق وین» با موضوع ارزیابی متن وین و قطعنامه 2231 با حضور فؤاد ایزدی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و کارشناس مسائل آمریکا، الیاس حضرتی مدیر مسئول روزنامه اعتماد و عضو حزب اعتماد ملی و ناصر ایمانی تحلیلگر مسائل سیاسی روز سه‌شنبه 30 تیرماه برگزار شد.

در این نشست ضمن بررسی متن جمع‌بندی وین، پیشنهادات مختلفی نیز به‌منظور کاهش آسیب‌های ناشی از قطعنامه 2231 از سوی کارشناسان این میزگرد مطرح شد.

آنچه در ادامه می‌آید مشروح مهم‌ترین بخش‌های میزگرد «ایستگاه دوازدهم-بررسی توافق وین» است:

در ابتدای این نشست فواد ایزدی کارشناس مسائل بین‌الملل و آمریکا با اشاره به بند اول قانون مجلس درباره صیانت از دستاوردهای هسته‌ای کشورمان گفت: لغو تحریم‌ها به صورت یک جا و کامل باید در متن توافقنامه درج شده و در روز آغاز اجرای تعهدات ایران انجام شود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه طبق متن برجام بند اول این قانون مجلس رعایت نشده است، افزود: چون ما در روز اجرا این حالت را داریم که تعهدات و تحریم‌های اتحادیه اروپا تعلیق می‌شود و بحث لغو تحریم‌های اروپا بعد از 8 سال خواهد بود که البته اگر در این 8 سال مشکلی پیش نیاید.

*برخلاف تحریم‌های اتحادیه اروپا بحث لغو تحریم‌های آمریکا مطرح نیست

وی ادامه داد: درباره تحریم‌های آمریکا نیز بحث تعلیق مطرح است آن هم به این باز می‌گردد که در طول 8 سال مشکلی پیش نیاید و برخلاف تحریم‌های اتحادیه اروپا که بحث لغو آن مطرح است تحریم‌های آمریکایی بحث لغوش مطرح نیست یعنی دولت آمریکا گفته من سعی می‌کنم که این تحریم‌ها را لغو کنم.

ایزدی با تأکید بر اینکه بنابراین لغو تحریم‌های آمریکا حتی پس از 8 سال هم قطعیت ندارد ادامه داد: 18 دستور رئیس‌جمهور آمریکا وجود دارد که قرار است 4 دستور از آن لغو شود که تأثیر زیادی هم ندارد و از موارد جدی محسوب نمی‌شود.

*بحث «تعلیق» تحریم‌ها اصل و اصالت روز اجراست

ایزدی در ادامه این میزگرد با بیان اینکه در متن قانون مجلس لغو یکجای تحریم‌ها مطرح شده اما این در حالی است که تازه پس از 8 سال بحث تحریم‌های هسته‌ای مطرح است نه همه تحریم‌ها، افزود: بنابراین اگر بخواهیم موضوع تحریم‌ها را بررسی کنیم باید گفت: بحث «تعلیق» اصل و اصالت روز اجراست.

این کارشناس مسائل آمریکا خاطرنشان کرد: من خیلی تعجب کردم که آقای دکتر ظریف در گزارشی که به مجلس داد گفت که ما در متن برجام اصلاً کلمه تعلیق نداریم در حالیکه در متن برجام 4 کلمه ساسبند(suspense) به معنای تعلیق داریم که در ادبیات تحریمی ما زمانی که می‌خواهیم از تعلیق صحبت کنیم می‌گوییم می‌خواهیم ساسبند کنیم و زمانی که صحبت از لغو است می‌گوییم لیفت(lift) یا ترمیدنت(Terminate)، بنابراین در متن برجام 12 تعلیق نه صرفاً به معنای ساسبند بلکه به معنای متوقف کردن اجرا وجود دارد که بیان دیگری برای مفهوم تعلیق است.

* پذیرش موضوع فراتر از پروتکل الحاقی از سوی ایران

این کارشناس مسائل بین‌الملل بر اساس بند دوم قانون مجلس توضیح داد: در متن برجام پیوست 4 ماده 6 به یکی از متن‌های آژانس که منتشر شده اشاره کرده که مربوط به لیست اقلام متعددی از تکنولوژی‌های روز دنیا است که لزوماً هیچ ربطی به هسته‌ای ندارد اما استفاده دوگانه و مضاعف دارد.

وی افزود: برخی از اقلام آن شامل دوربین‌های سرعت بالا، نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای صنعتی، پمپ‌های تخلیه، انواع فلزات نظیر آلومینیوم و فولاد است و این اقلام در صنایع نظامی و صنعت‌های متعددی کاربرد دارد.

ایزدی خاطرنشان کرد: ما این موضوع را که فراتر از پروتکل الحاقی است، قبول کرده‌ایم؛ در حالی که پروتکل الحاقی هم یک لیست بسیار کوتاهتری از اقلام دارد در حالیکه این متن 84 صفحه است؛ سپس یک کانال تهیه وجود دارد که اگر ایران بخواهد این مواد را وارد کند باید این کانال اجازه دهد؛ در قطعنامه 2231 و در ضمیمه آن آمده است همه کشورها حق این را دارند که همه محموله‌هایی که وارد ایران می‌شود را بازرسی کنند تا مطمئن شوند موارد قطعنامه نقض نشده است.

ایزدی با اشاره به بند سوم قانون مجلس در این زمینه یادآور شد: طبق بند سوم این قانون هیچ محدودیتی برای کسب دانش و فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای پذیرفته نیست و باید مصوبات شورای عالی امنیت ملی رعایت شود، ما به شدت در متن برجام محدودیت پذیرفته‌ایم یعنی تازه بعد از 8 سال این ظرفیت را پیدا می‌کنیم که با 30 سانتریفیوژ IR8 کار کنیم، قبل از آن نیز تعدادی مورد وجود دارد اما می‌گویند این سانتریفیوژها روتر نداشته باشد و این به معنای آن است که یک ماشین موتور نداشته باشد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه محدودیت‌ها بسیار گسترده است، گفت: نتیجه‌ای که می‌گیریم این است که طبق قانون جاری کشور متن برجام معتبر نیست چرا که هر سه مورد قانون هسته‌ای به صورت بسیار گسترده‌ای نقض شده و از این جهت به نظر می‌رسد ما هنوز کارمان با برجام تمام نشده است.

وی درباره اینکه تیم مذاکره‌کننده و وزارت خارجه تأکید دارد که قطعنامه 2231 الزام آور نیست و‌ به نوعی آن را «کاغذپاره» می‌دانند، در عین حال می‌گویند که برنامه غنی‌سازی ایران را به رسمیت شناخته است، توضیح داد:‌ زمانی که اولین بار جناب آقای دکتر ظریف در مصاحبه‌ با نشریه صدا موضوع تصویب قطعنامه را مطرح کرد دلیل تصویب قطعنامه را اینگونه بیان کرد که ما می‌خواهیم قطعنامه‌‌ای از سازمان ملل بگیریم که ضمانت اجرایی برای برجام ایجاد کنیم.

ایزدی  ادامه داد:‌آقای ظریف در مصاحبه با نشریه صدا گفت که ما می‌خواهیم قطعنامه‌ای تصویب شود که ضمانت اجرایی برجام باشد، اما اینکه اخیراً آقای عراقچی و ظریف گفته‌اند که ما بخشی از قطعنامه‌ را نمی‌خواهیم اجرایی کنیم، کل داستان را زیر سؤال می‌برد چرا که هدف قطعنامه این بود که همه ملزم شوند مفاد آن را اجرا کنند و ما که خودمان به دنبال قطعنامه رفتیم حالا می‌گوییم که نمی‌خواهیم آن را اجرا کنیم.

*دست طرف مقابل با بند 11 و 12 باز است

این کارشناس مسائل آمریکا در ادامه به بند 11 و 12 قطعنامه 2231 اشاره کرد و اظهار داشت:‌ اگر طرف مقابل بخواهد مانعی برای ما ایجاد کند باید تذکر و اخطاریه (Notifications) بدهد و در واقع لازم نیست که مدرک بیاورد، از این رو دست طرف مقابل با دلیل یا بی‌دلیل باز است.

وی با اشاره به دلیل مذاکره‌ کردن ایران تصریح کرد: آیا ما مذاکره کردیم که توافق بگیریم؟ مقام معظم رهبری فرمودند اگر قرار است تحریم‌ها در روز امضاء لغو نشود پس ما برای چه مذاکره می‌کنیم؟ ما مذاکره می‌کنیم که تحریم‌ها لغو شود اما متنی خارج شد که نه تنها تحریم‌ها لغو نشده بلکه بحث تعلیق آنها مطرح است و دست طرف مقابل هم باز است و زمانی که ما به تعهدات خود عمل کردیم و خیال آنها راحت شد می‌توانند زیر میز بزنند، آیا ما این را نباید بدانیم؟

*تنها 30درصد از صحبت‌های ظریف با متن توافق همخوانی دارد

این کارشناس مسائل بین‌الملل متذکر شد: اگر شما به صحبت‌های وزیر امور خارجه کشورمان گوش دهید دقیقاً متوجه نخواهید شد که چه اتفاقی افتاده است و با شرمندگی باید بگویم که ایشان در کنار اینکه فرد متدین و فرزند انقلاب است اما دغدغه‌های سیاسی دارد لذا صراحت لهجه آقای ظریف و آقای عراقچی در بیان واقعیت‌های موجود با متن همخوانی ندارد و شاید حدود تنها 30درصد از صحبت‌های آقای ظریف در مجلس با متن همخوانی داشت.

این کارشناس مسائل بین‌الملل یادآور شد: متن 84 صفحه‌ای که ما در متن توافق برجام اجرای آن را پذیرفته‌ایم در عمل این ابزار را به طرف مقابل می‌دهد که نه تنها از سایت‌های هسته‌ای ما بازرسی داشته باشد بلکه می‌توانند به هر سایتی که این اقلام مشخص شده که کاربردهای متعددی دارد، دسترسی داشته باشد.

*امکان بازرسی از سایت‌های دانشگاهی و نظامی بر اساس متن توافق

وی افزود: حتی مکان‌هایی که قرار است این اقلام و مواد استفاده شود باید تلفن و آدرس آن به صورت جزئیات و اسم افراد باید داده شود، قبلاً مواد و اقلامی که ما نیاز داشتیم از طریق بازار آزاد وارد کشور می‌کردیم اما الآن هم جایی که این اقلام و مواد را تهیه می‌کنیم باید مشخص شود که این برای خرید ما مشکل ایجاد می‌کند، از سوی دیگر حتی امکان دارد از سایت‌های دانشگاهی و سایت‌های نظامی بر اساس متنی که توافق کرده‌ایم نیز بازرسی صورت بگیرد، آیا ما نباید اینها را بدانیم اما دوستان در این حوزه سکوت می‌کنند و فقط بخش‌های گل و بلبل متن توافق را می‌گویند.

ایزدی با تأکید بر اینکه این مسئله برای کشوری همچون ایران خوب ینست که طرف مقابل بتواند در حوزه استقلال تا این حد جلو بیاید، تصریح کرد: با این وضعیت فردا بحرین هم می‌تواند ادعا کند که می‌خواهد با بازرسی از کشتی ایرانی قطعنامه 2231 را اجرا کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سؤال که بنابراین چرا آقای ظریف و عراقچی تأکید دارند که قطعنامه الزام‌آور نیست گفت: ما می‌گوییم که آن را اجرا نمی‌کنیم؛ این در حالی است که تیم مذاکره کننده ما در تهیه پیش‌نویس این قطعنامه نقش داشته است و بخشی از قطعنامه، بخشی از برجام بوده است، ما فعلاً می‌گوییم که اجرا نمی‌کنیم اما بالاخره مجبور می‌شویم که آن را اجرا کنیم، بحرین، قطر، انگلیس و سایر کشورها که چنین تحفظی ندارند و می‌خواهند که این قطعنامه را اجرا کنند.

*شورای عالی امنیت ملی نباید سریع درباره برجام تصمیم‌گیری کند

وی با تأکید بر اینکه ما نباید به هیچ وجه در این زمینه عجله کنیم، گفت: من شنیده‌ام شورای عالی امنیت ملی می‌خواهد در چند روز آینده رأی‌گیری داشته باشد و به نظر ما این کار خیلی سریع است، مجلس قطعاً باید در این زمینه ورود پیدا کند یک بازه 30 روزه بعد از اعلام نظر کنگره وجود دارد از این رو نباید عجله داشته باشیم و خدای ناکرده نباید در شورای امنیت ملی نوعی رأی‌گیری شود که در عمل نقش مجلس را کمرنگ کند.

ایزدی خاطرنشان کرد: یکی از کارهایی که مجلس در حال حاضر می‌تواند انجام دهد و دیر هم نشده این است که نکات مورد نظر خود را مکتوب کرده و این متن مکتوب شده در روز توافق به عنوان نکاتی که ایران مد نظرش است در آنجا ثبت شود.

در ادامه این میزگرد ناصر ایمانی تحلیلگر مسائل سیاسی اظهار داشت: حقیقت این است که ما با توافق وین و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل پذیرفتیم که از این به بعد یک کشور تحت کنترل هستیم و شاید کمتر کشوری در این حد قبول کرده باشد.

ایمانی افزود: تیم مذاکره‌کننده ما یک تیم منفعل نبود و حتی در آخرین مذاکرات و در روزهای پایانی جزئیات به تهران منتقل می‌شد و تصمیمات در اینجا گرفته می‌شد و نتیجه آن امروز همین جمع‌بندی است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی  تاکید کرد: قطعاً‌ مجلس شورای اسلامی می‌تواند در جزییات جمع بندی مذاکرات ورود کند البته در آینده ممکن است بحثی را بین مجلس و شورای عالی امنیت ملی در خصوص بررسی این جمع بندی داشته باشیم که کدام یک ذی صلاح هستند.

وی تصریح کرد: صلاحیت بررسی کشورها در جمع بندی مذاکرات و قطعنامه شورای امنیت مخدوش نشده است و مجلس شورای اسلامی کاملاً اختیار دارد و می‌تواند تمام یا بخش‌هایی از جمع‌بندی مذاکرات وین را تأئید و یا رد کند.

ایمانی با بیان اینکه جمع بندی مذاکرات وین نباید در شورای امنیت ملی مطرح شود بلکه باید به مجلس شورای اسلامی ارائه شود. شورای امنیت ملی بر اساس قانون اساسی، وظیفه مستقیمی ندارد که در مورد توافق به صورت جزئی اظهارنظر کند به دلیل آنکه شورای امنیت ملی تعیین کننده سیاست‌های کلی امنیتی و دفاعی کشور است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی با بیان اینکه الزام حقوقی برای اینکه در شورای عالی امنیت ملی مطرح شود وجود ندارد پیشنهاد کرد این موضوع در این شورا مطرح نشود چون به دلیل تصویب مصوبات آن از سوی مقام معظم رهبری ممکن است مجلس برای ورود به آن دچار محضوریت شود.

وی خاطرنشان کرد: مجلس اصلاً نباید در بررسی متن جمع‌بندی عجله کند بلکه باید بر متن توافق و کلماتی که بار حقوقی دارد با استفاده از کارشناسان متخصص و زبده تخصصی بررسی کند.آقای ظریف و عراقچی به دلیل اینکه جمع‌بندی دستپخت خودشان است مقداری علاقه به متن آن دارند البته از روی مطابع سیاسی آنها نیست.

ایمانی متذکر شد:‌مجلس شورای اسلامی قبل از اظهار نظر کنگره آمریکا هیچ دلیلی ندارد که در خصوص جمع‌بندی مذاکرات وین اظهارنظر و یا قانونی را تصویب کند و این امر نه تنها الزام ندارد بلکه ممکن است ما را دچار مشکل کند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از صاحب‌نظران و نخبگان کشور امروز منتظر جزئیات جمع‌بندی مذاکرات هستند، گفت: نمی‌دانم چرا جزییات همیشه باید محرمانه باشد درصورتیکه باید در اختیار افکار عمومی قرار گیرد تا آنها درگیر این موضوعات شوند.در جریان قرار گرفتن افکار عمومی از جزییات مذاکرات باعث می‌شود تا سطح توقع مردم را محدود کنیم.

به گفته وی مجلس شورای اسلامی باید قدرت برگشت پذیری غرب به تحریم ها و ما را به قبل از مذاکرات به صورت دقیق بررسی کند،البته آقای عراقچی و ظریف تأکید داشتند که در صورت برگرداندن تحریم‌ها در مدت دو یا سه ساعت می‌توانیم به حالت قبلی برگردانیم.

در ادامه این میزگرد، الیاس حضرتی مدیرمسئول روزنامه اعتماد در بخش دیگری از اظهارات خود با تأکید بر اینکه این مذاکرات مربوط به کل نظام است، اظهار داشت: یک بار به آقای ظریف گفتم که آیا این مذاکرات مذاکره ظریف با آمریکا یا وزارت امور خارجه با کشورهای 1+5 است و او پاسخ داد که این مذاکره نظام جمهوری اسلامی ایران با قدرت‌های جهانی است؛ این بدان معناست که همه نظام در مقابل این مذاکرات مسئول است.

*راه انداختن راهپیمایی علیه مذاکرات اشتباه است/ صدا و سیما مانند اپوزوسیون عمل می کند

حضرتی تصریح کرد: معنا ندارد که برخی از محل نمازهای جمعه راهپیمایی راه بیندازند آن هم زمانی که می‌بینند رهبر معظم انقلاب پشت این مذاکرات است و بعد صدا و سیما نیز در برنامه‌های خود مانند یک اپوزیسیون مانند مذاکرات وارد شود بنابراین نقد مذاکرات اشکال ندارد ولی باید این کار را به درستی انجام داد.

*مجلس می تواند توافق هسته ای را تغییر دهد

مدیرمسئول روزنامه اعتماد در پاسخ به این سؤال که آیا مجلس می‌تواند برخی نقاط ضعف این توافق را اصلاح کند یا خیر، گفت: کسی جلوی کار مجلس را نگرفته است و نمایندگان می‌توانند جزئیات توافق را نیز تغییر دهند و مجلس اصلاً‌محدودیتی ندارد اما قطعاً تابع برخی ملزومات قانونی است.

وی افزود: اگر شورای عالی امنیت ملی توافق را تأئید کند قطعاً امضای رهبری نیز پای آن خواهد بود و فکر می‌کنم در این صورت دیگر مجلس وارد بحث توافق نشود.

حضرتی با اشاره به قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل درباره توافق هسته‌ای و الزاماتی که این قطعنامه برای ایران ایجاد می‌کند، گفت: بر اساس اعتمادی که به صحبت‌های عزیزانمان در تیم هسته‌ای داریم آنها گفته‌اند چیزی که ما پذیرفتیم برجام بوده است.

* 70 درصد مشکلات کشور ربطی به تحریم ها ندارد

این فعال اصلاح‌طلب با بیان اینکه این توافق با تصمیم رسمی نظام انجام شده است تصریح کرد: مردم ما نیز ثانیه به ثانیه مذاکرات را دنبال می‌کردند و به درست یا غلط کل مباحث کشور و زندگی خود را با آن گره زده بودند.

وی تصریح کرد: به نظر من 70درصد مشکلات کشور هیچ ارتباطی به تحریم‌ها ندارد ولی مردم به اندازه 120 درصد این احساس را داشتند که اگر مسئله هسته‌ای حل شود پس از آن همه مشکلات حل می‌شود.

حضرتی در بخش دیگری از اظهارات خود با تأکید بر لزوم قدردانی از تیم هسته‌ای و به ویژه شخص محمدجواد ظریف گفت: گاهی اوقات کسی امکان رسیدن به چیزی را دارد ولی برای رسیدن به آن تلاش نمیکند ولی باید بگوییم که زور تیم مذاکره‌کننده بیشتر از این نرسید و این بهترین چیزی بود که به دست آمد و زمانی کسی چیزی را می‌خواهد اما نمی‌تواند به دست بیاورد. ولی تلاش خود را برای رسیدن به بهترین انجام می‌دهد.