گروه گزارش ویژه مشرق- «ما حکومت‌ها را شفاف می‌کنیم!». این شعار سازمانی است که از سال 2006 میلادی وبگاه خود را افتتاح کرده و از رابط‌های ناشناس خود، ده‌ها هزار سند را از کشورهای مختلف جمع‌آوری کرده و در اختیار مخاطبان جهانی خود قرار می‌دهد. گفته می‌شود ژولیان (جولیان) آسانژ، خبرنگار استرالیایی ریاست ویکی لیکس را برعهده دارد. وی برای در امان ماندن از فشارها به سفارت اکوادور در لندن پناهنده شده است.

ابتکار در تأسیس این پایگاه اینترنتی از آن زمان تا کنون جوایز متعددی را برای ویکی لیکس به ارمغان آورده و توجه بسیاری از مجامع و کارشناسان سیاسی را به خود جلب کند، تا جایی که خبرنگاران با استفاده از اسناد آن در مصاحبه با سیاستمداران، دردسر بزرگی برای آنها ایجاد کرده‌اند، دردسری که در بسیاری از کشورها معمولاً با یک جمله خاتمه داده می‌شود: «این سایت در ارائه اسناد، جهت‌گیری دارد و یکی دیگر از نیرنگ‌های غربی‌هاست!». بله. اینکه ویکی لیکس برای ادامه کار خود مجبور است گاهی سبیل دولت‌های قدرتمند جهان را چرب کند، امری بدیهی است، اما این دلیل نمی‌شود همه اسنادش دروغ باشد! ما نیز در اینجا اگر به نشر این اسناد، اقدام می‌کنیم، به منزله تأیید همه آنها نیست. (گزارش پیشین مشرق درباره پشت پرده سیاست در ترکیه به روایت اسناد ویکی‌لیکس)

پایگاه خبری Rinf زیر این عکس تیتر زده است: آیا ایران سلاح‌های هسته‌ای مخفی در کره شمالی دارد؟

از این‌ها که بگذریم، باید در مورد اسناد این سازمان پیرامون ایران، نکاتی را اشاره کنیم. اول اینکه بیشتر اسناد ویکی لیکس که مستقیماً به ایران مربوط است، برگرفته از سرویس پژوهشی کنگره آمریکا است و دوم اینکه با توجه به نشر برخی اسناد ویکی لیکس در سایت‌های ایرانی و خارجی، در اینجا تلاش می‌کنیم آنچه تا کنون به گوش شما نرسیده است را بیاوریم. جالب این است که با وجود اهمیت اسناد زیر، رسانه‌ها توجه چندانی به آن نکرده‌اند!

دستیابی به فناوری خارجی توسط ایران در موشک‌های بالستیک و تجهیزات هسته‌ای (1998 میلادی)

در این گزارش، اتهاماتی علیه کشور ما مطرح شده که عمده آنها با لفظ «reported» آمده است. یعنی خود پژوهشگران کنگره آمریکا نیز صرفاً بر اساس گمان‌های نیروهای اطلاعاتی سایر سازمان‌ها به نشر آن پرداخته‌اند. ابتدای گزارش اشاره شده که ایران در ژوئیه 1998، موشک‌های بالستیک خود را آزمایش کرد. این کار در صورتی انجام شد که از چندماه گذشته آن، کنگره در مورد تحریم روسیه بخاطر انتقال فناوری‌های نظامی و ساخت رآکتور هسته‌ای در ایران بر کلینتون فشار آورده است. سرویس تحقیقاتی کنگره معتقد است اقدام ایران در مورد آزمایش موشکی، کنگره را بر این امر مصمم‌تر ساخت.

از آنجا که توانمندی‌های داخلی ایران برای خیلی‌ها روشن نیست، نویسندگان سند گمان کرده‌اند انتقال این تکنولوژی به ایران، احتمالاً توسط دولت روسیه انجام شده است، اما به صورت غیرمستقیم، چون روسیه عضو MTCR (کنواسیون پایش فناوری موشکی) است. این کمک‌های علمی همچنین شامل فناوری‌های درجه یک نمی‌شود، با این حال ایران را قادر می‌سازد متحدان آمریکا در منطقه به ویژه اسرائیل را تهدید کند. به تصور سرویس تحقیقاتی کنگره، این تهدید زمانی شدیدتر می‌شود که ایران در رسانه‌ها متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای و شیمیایی است و ساخت رأکتور هسته‌ای و تجهیزات و تأسیسات مرتبط توسط روسیه می‌تواند به صورت موازی، زمینه دست یافتن ایران به سلاح هسته‌ای نیز بشود.

از آنجا که روسیه عاشق چشم و ابروی ایران نیست، نویسندگان سند مجبور شده‌اند بدون ذکر منبع و میزان مبلغ، از دلارهای فراوانی بگویند که روسیه از این طریق از دولت ایران به جیب می‌زند و اقدامات بی‌محابای روسیه با وجود احتمال تحریم توسط آمریکا را به آن نسبت می‌دهند. البته آنها نمی‌نویسند چرا روسیه باید دلارهای ایرانی را به کمک‌های مالی آمریکا (مستقیم و همچنین غیرمستقیم از طریق صندوق بین‌المللی پول) ترجیح دهد؟!

اعتراف دیگری که در این سند آمده است به موشک‌های اسکاد مربوط می‌شود. نویسندگان اذعان کرده‌اند این موشک روسی در جنگ ایران و عراق به دست ایران رسید و ایرانی‌ها با استفاده از متخصصان خود، نمونه‌های متنوعی از آن تولید کردند. در سال 1993، ایران برای خرید 150 موشک نودونگ از کره شمالی اقدام کرد اما فشارهای آمریکا کره شمالی را از تحویل موشک‌ها منصرف ساخت. با این حال از آن پس تا زمان نگارش سند (1998)، ایرانیان موفق شدند به برخی تجهیزات الکترونیک، آلیاژهای مورد نیاز برای ساخت بدنه‌های فلزی، سیستم‌های هدایت موشکی، موتور موشک، فناوری سوخت موشک و تجهیزات آزمایش موشکی دست یابند.

ایرانی‌ها به اذعان این سند کنگره آمریکا توانستند با مهندسی معکوس موشک‌های نودونگ کره شمالی و تکمیل آن با دانش بومی‌سازی خود، مدل‌های متنوعی از جمله شهاب 3 را تولید کنند. نویسندگان از سازمان اطلاعات اسرائیل روایت کرده‌اند که ممکن است ایران به زودی موشک‌های شهاب 5 با برد 5500 و 10000 بسازند که به سواحل غربی ایالات متحده نیز می‌رسد.

سرویس تحقیقاتی کنگره آمریکا به نقل از گزارشی که در کنگره زیر نظر رامسفلد جمع آوری شده بوده، هدف اصلی نظامی ایران را خودکفایی در ساخت موشک‌های بالستیک میان بُرد می‌داند که اگر دستیابی به برخی تجهیزات و فناوری‌ها از کشورهای دیگر نیز در کار نباشد، باز هم ایران به هدف خود خواهد رسید، گر چه در مدت زمانی بیشتر. این یک اعتراف تکان دهنده‌ به عزم و دانش جوانان ایرانی است.

در این سند، همچنین مشخصات و بُرد موشک‌های شهاب 3 و 4 و زلزال 1، 2 و 3 آمده است که در زمان نگارش گزارش، از اطلاعات محرمانه بوده است و مشخص نیست چه کسی چنین اطلاعاتی از برنامه‌های نظامی ایران در اختیار کنگره آمریکا قرار داده است.

تحریم‌های عجیبی که هنوز علیه ایران تصویب نشده است (2000 میلادی)

بخش نخست سند یادشده با تعریف تحریم آغاز می‌شود. پژوهشگران سرویس تحقیقاتی کنگره آمریکا، هدف اصلی از إعمال تحریم علیه یک کشور را نه تضعیف آن، بلکه تغییر رفتار یا سیاست‌های آن می‌دانند. سپس شاخه‌ای از تحریم‌های آمریکا علیه کشورهای دیگر، یعنی تحریم‌های اقتصادی را برمی‌شمارد: ممنوعیت تجارت، محدودیت بر صادرات و واردات، لغو کمک‌های مالی، ممنوعیت سرمایه‌گذاری خارجی در کشور یادشده، پایش نمایندگی‌های آن کشور در آمریکا و نهایتاً محدودیت مبادلات مالی که شامل شهروندان، شرکت‌ها یا بخشی از اقتصاد آمریکا شود. تنها در دوره صد و ششم کنگره آمریکا، 150 طرح مرتبط با تحریم کشورهای مختلف ارائه شده است!

در بخشی دیگر از این سند، خبر از تغییر روند تصویب تحریم علیه کشورهای دیگر می‌دهد، تغییری که دست کنگره را بازتر می‌کند و طبیعتاً بده بستان در این زمینه نیز بیشتر می‌شود زیرا بسیاری از نمایندگان کنگره ارتباط قدرتمندی با گروه‌های فشار دارند. این تغییرات، دولت را ملزم می‌کند که پیش از إعمال تحریم علیه کشوری دیگر، توجیه تفصیلی آن را به کنگره بفرستد تا کنگره در صورت صلاحدید در مورد هزینه‌ها و فایده‌های تحریم، آن را تصویب کند.

در بخش جالبی از این سند، از تحریم‌هایی یادشده که قرار بوده از لیست خارج شود. مهمترین آنها، غذا و دارو است که تا زمان ریاست جمهوری کلینتون به ایران، لیبی و سودان صادر نمی‌شده است اما به هر حال با توجه به تغییر روند تصویب تحریم، از این پس با اجازه کنگره ممکن است إعمال شود و اگر تهدید نظامی مطرح باشد، رئیس جمهور می‌تواند مستقلاً چنین تحریم‌هایی را إعمال کند.

در سال 1999 میلادی، کنگره آمریکا تحریم ایران برای جلوگیری از اشاعه هسته‌ای را تصویب کرد. طبق این قانون، رئیس جمهور آمریکا موظف شد هر شخص حقیقی یا حقوقی را که اقداماتش منجر به انتقال کالا، خدمات یا فناوری‌های مرتبط با تسلیحات کشتار جمعی به ایران شود، تحریم کند. چنین اشخاصی از هرگونه قرارداد با دولت آمریکا، هرگونه خرید و فروش تسلیحاتی با مؤسسات آمریکایی، دسترسی به هرنوع کالای نظامی و دفاعی و خدمات مرتبط با طراحی و ساخت آن و نهایتاً هرگونه مجوزی برای دسترسی به کالاها و فناوری‌های دارای استفاده دوگانه محروم شده‌اند.

البته اتهامات دیگری نیز در کنگره علیه ایران مطرح شده است که دستمایه برخی طرح‌های قانونی شده: آزار اقلیت مذهبی، کمک به تروریسم در کشورهای دیگر، ساخت سلاح کشتار جمعی. برخی دیگر از انواع تحریم‌ها توسط نمایندگان کنگره مطرح شده که تا زمان نگارش تصویب نشده: تحریم کالاها و فناوری‌های مرتبط با ساخت فضاپیما، تحریم فروش رایانه‌های پیشرفته، تحریم فروش پوشاک و پارچه و ... .

همه پایگاه‌های هسته‌ای ایران (2007 میلادی)

این سند که توسط سرویس تحقیقاتی کنگره آمریکا و بر مبنای اطلاعات آژانس انرژی اتمی تدوین شده است، وجود مراکز بزرگ و پراکنده برای فعالیت‌های هسته ایران را زمینه اتهام خود به ایران قرار می‌دهد و با ذهنیت توهم توطئه مدعی می‌شود ایران می‌تواند فعالیت‌های نظامی هسته‌ای خود را در مجموعه پراکنده‌ای از پایگاه‌های نظامی و هسته‌ای مخفی کند. سپس به تشریح پایگاه‌های هسته‌ای ایران می‌پردازد:

اسناد ویکی لیکس مدعی شده‌اند ایران موشک‌های کره شمالی را مهندسی معکوس کرده و نمونه‌های مختلفی از آن را می‌سازد

روابط ایران و هند، مانع همگرایی هند با آمریکا در قضیه هسته‌ای (2006 میلادی)

سرویس تحقیقاتی کنگره آمریکا در سند یادشده از روابط دیرینه ایران و هند می‌گوید که آخرین نمونه‌اش تشکیل جنبش غیرمتعهدها و تداوم سیاست «نه شرقی نه غربی» توسط دو کشور پس از انقلاب اسلامی بوده است. طبیعی است هند نمی‌تواند موضع سختی در قبال ایران بگیرد. بوش تلاش می‌کند همکاری نظامی با هند را در جهت حرکت دادن هند به سمت جبهه غربی در عدم اشاعه هسته‌ای استفاده کند. اما دیدگاه‌های هند در مورد برنامه هسته‌ای ایران با آمریکا متفاوت است، گر چه از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای دفاع نمی‌کند.

کنگره آمریکا مدعی شده است برخی اشخاص حقیقی و حقوقی هندی روابط محدودی با ایران در زمینه همکاری نظامی، شیمیایی و هسته‌ای دارند از این رو در چند نوبت از جمله در جولای 2006 میلادی به تحریم آنها پرداخت. کنگره در این ابهام قرار دارد که در صورت وجود همکاری میان ایران و هند، آیا کمک‌های تسلیحاتی و هسته‌ای آمریکا به هند، به نفع ایران نخواهد بود و آیا آمریکا این گونه تلاش‌های خود برای مهار قدرت هسته‌ای ایران را خنثی نخواهد کرد؟ البته در قوانین آمریکا، دریافت کنندگان کمک‌های هسته‌ای آمریکا متعهد می‌شوند که از انتقال هرگونه فناوری و تجهیزات به کشورهای دیگر خودداری کنند و در صورت چنین اقدامی، کمک‌های آمریکا باید متوقف شود. حالا برخی نمایندگان کنگره مدعی هستند چنین موردی برای هند پیش آمده است.

ظاهراً تشرهای کنگره تا حدودی جواب داده است و هند تلاش می‌کند بر صدور تجهیزات و فناوری‌ها نظارت بیشتری داشته باشد. اما این کفایت نمی‌کند. نویسندگان سند پیشنهاد می‌کنند تلاش‌های بیشتری معطوف شود بر اینکه هند از تلاش‌های دولت بوش برای محدودسازی غنی‌سازی اورانیوم و بازفرآوری در ایران و توافق بر پروژه‌های چندجانبه برای تولید سوخت مورد نیاز ایران و نظارت بر تأسیسات ایرانی جهت عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای حمایت کند.

سانتریفیوژهای ایران با وجود تحریم‌ها همچنان می‌چرخد (2008 میلادی)

در این گزارش با اشاره به قطعنامه‌های پیاپی شورای امنیت سازمان ملل که ایران را در صورت عدم تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای خود به تحریم‌های بیشتر نوید می‌داد، آن را ناکارآمد توصیف کرده است زیرا ایران همچنان به غنی‌سازی اورانیوم در سانتریفیوژهای تأسیسات هسته‌ای نطنز، افزایش تعداد سانتریفیوژها، تحقیق بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر، تولید سوخت بیشتر برای سانتریفیوژها، توسعه رآکتور آب سنگین و ... ادامه داده است.

سرویس تحقیقاتی کنگره از آنجا که خود سندی برای متهم کردن ایران نیافته است، مدعی شده است که طبق گمان شورای اطلاعات آمریکا، ایران تا سال 2003 میلادی برنامه تولید سلاح هسته‌ای را در پیش گرفته بود، اما در آن تاریخ متوقف شد گر چه این گزینه را همچنان در نظر دارد و هر زمان ممکن است دوباره برنامه خود را از سر گیرد. اعتراف جالب آژانس اطلاعاتی این است که «هیچ چیز جز تصمیم سیاسی ایران نمی‌تواند مانع از تولید سلاح هسته‌ای توسط ایران شود».

نویسندگان سند اذعان کرده‌اند که ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری کرده است اما آژانس مدعی شده که این همکاری‌ها برای ایجاد اطمینان از همه جوانب برنامه غنی‌سازی و رآکتور آب سنگین کافی نبوده است! ضمن اینکه طبق اظهار نظر شورا، برخی فعالیت‌های مرسوم نظامی ایران نیز ممکن است استفاده‌های محدودی برای ساخت سلاح هسته‌ای داشته باشد! بنابراین راهبردی که شورا تجویز می‌کند بسیار قابل تأمل است: دنیا باید تا آینده‌ای نه چندان دور، همچنان خطر هسته‌ای ایران را حس کند!

بخش مهم دیگری از این سند، اعترافی فنی است به اینکه برنامه هسته‌ای ایران، نظامی نیست. نویسندگان تأکید می‌کنند ایران فاقد بسیاری از ملزومات یک بمب هسته‌ای است، مواردی که تقریباً قابل دسترس نیست: دانش فیزیک پیشرفته و در عین حال عملیاتی، فناوری ساخت ماشین‌های نصب بمب بر موشک، پنهان‌سازی تأسیسات فرآوری اورانیوم، پنهان‌سازی عملیات حمل اورانیوم از معدن و انتقال اورانیوم غنی‌شده از تأسیسات و از همه مهمتر اینکه ایران نهایتاً به ساخت بمب‌های ساده اتمی موفق خواهد شد و این بمب‌ها بدون انجام آزمایش‌های موشکی (که اثرات آن قطعاً توسط دستگاه‌های حس‌گر دریافت خواهد شد) بر موشک‌های دوربُرد قابل نصب نیست.

دلیل استعفای رئیس سازمان انرژی اتمی ایران (2009 میلادی)

ویکی لیکس در سندی که خودش مستقلاً منتشر کرده است، مدعی شده که یکی از افراد بسیار نزدیک به برنامه هسته‌ای ایران خبر از بروز یک حادثه در پایگاه هسته‌ای نطنز داده است. این فرد، معرفی نشده است اما ویکی لیکس وی را مورد اعتماد خود می‌داند. به فاصله دو هفته از اخلال در نطنز، آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی ایران استعفا داده است و به باور پژوهشگران ویکی لیکس، این دو اتفاق به هم مرتبط است، گر چه از پیش از واقعه یادشده نیز استعفای وی مطرح بوده است.

منابع