به گزارش مشرق، علامه شیخ محمدتقی شوشتری از ستارگان علم و عرفان و در عبادت و سلوک یکی از اسوه‌های حقیقت و فضیلت بودند و بسیار مورد توجه علما و بزرگان قرار داشتند و در ایام حیات پر برکت خویش، در شهر شوشتر سکنی داشتند.
*ولادت و کودکی
ایشان در سال ۱۳۲۰ قمری در شهر نجف اشرف دیده به جهان گشود؛ پدرش اهل شوشتر و مادرش اهل کرمان بود.
مرحوم علامه تا هفت‌سالگی در نجف اشرف زندگی کرد و هنگامی که پدرش تحصیلات عالیه خود را به پایان رساند و به درجه اجتهاد نائل شد و به شوشتر برگشت؛ او نیز به همراه مادر و دایی خود در شوشتر به پدرش ملحق شد، چیزی از ورود او به شوشتر نگذشته بود که مادرش بدرود حیات گفت.
*آغاز طلبگی
مرحوم شوشتری از هفت‌سالگی شروع به آموزش و خواندن قرآن نمود و خط تَعلیق یا ترسل اولین شیوه از خوشنویسی فارسی را که خواندن آن نیز مشکل بود، فراگرفت؛ سپس فراگیری دروس رایج حوزوی را نزد پدر و برخی استادان حاضر در شوشتر آغاز کرد و با توجه به نبوغ و ذکاوت فراوانی که داشت، ابتدای کتاب‌های درسی را نزد استاد می‌خواند و بقیه را با مطالعه خود به پایان می‌برد.
*مهاجرت به کربلا
شیخ شوشتر همزمان با دستور کشف حجاب از سوی رضاشاه، در اعتراض به این مسئله اقدام به ترک کشور کرد؛ ایشان که در آن زمان به مقام اجتهاد نائل شده بود، به همراه مرحوم سید باقر حکیم راهی کربلا شد و مدت ۶ سال در آنجا سکنی گزید و در این مدت پایه‌های اصلی قاموس الرجال را بنا نهاد که حاشیه‌ای بر رجال مرحوم علامه شیخ عبدالله مامقانی بود.
مرحوم علامه در عتبات، به خدمت مرحوم شیخ آقابزرگ تهرانی رسید و موفق به کسب اجازه روایت از آن بزرگوار شد.
ایشان در سال ۱۳۶۰ هجری قمری همزمان با برکناری رضاشاه، به شوشتر بازگشت و بقیه عمر پربرکت خود را در میان مردم این شهر سپری نمود.علامه شوشتری
بازنگری در قاموس الرجال و نوشتن مستدرکی بر آن، نگارش النجعه فی شرح اللمعه، نگارش، الاخبارالدخیله و مستدرک آن و چند تألیف دیگر از کارهایی بود که ایشان در مدت اقامت در شوشتر به آن پرداخت.
*اساتید
ایشان در مورد اساتید خود آورده است "نزد چند نفر از آقایان مثل آقا سید حسین نوری و آقا سید مهدی آل طیب که از شاگردان پدرم بودند و آقا سید علی‌اصغر حکیم و مرحوم والد مشغول درس خواندن شدم تا وقتی‌که به‌جایی رسیدم که از هر کتابی همان ابتدایش که شروع مطلب بود را آنها می‌گفتند و بقیه‌اش را من خودم با مطالعه به آخر می‌بردم، بیشتر کتاب‌ها را هم با مطالعه خودم گذراندم".
*اجازه نامه ها
مرحوم شوشتری در جایی نقل کرده‌اند که در سن ۱7-۱6 سالگی اجتهاد را در خود احساس کرده‌اند.
مرحوم علامه از حاج‌آقا بزرگ تهرانی صاحب کتاب معروف الذریعه، در محرم ۱۳۶۰ هجری قمری اجازه روایت گرفت و خود از آن بزرگوار به برخی اشخاص اجازه نقل حدیث داده‌اند که ازجمله آنها می‌توان به آیت‌الله مرعشی نجفی، آیت‌الله حاج شیخ رضا استادی، حاج شیخ غلامرضا عرفانیان، سید جمال الدین دین‌پرور، سید محمدحسن آل غفور، محمدعلی جاودان، دکتر سید کمال حاج سید جوادی و دکتر قیس آل قیس اشاره نمود.
*تألیفات
از جمله آثار گرانسنگی که مرحوم علامه به رشته تحریر در آورده می توان به "بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه"، "قاموس الرجال"، "النجعه فی شرح اللمعه"، "الاخبار الدخیله""، "قضاوامیرالمؤمنین البدائع"، "الاوائل"، "الاربعون حدیثا"، "آیات بینات فی حقیقه بعض المنامات"، "حواشی مصحف و مواعظ" و .. اشاره کرد.
بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه: در ۱۴ جلد به‌صورت موضوعی تألیف شده است؛ مرحوم علامه در علت نام‌گذاری آن می‌فرماید "چون شرح من بر نهج البلاغه به‌گونه‌ای مسرت بخش تدوین گردیده آن را بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه نام نهادم.
مرحوم آیت‌الله حاج سید محمدحسن مرعشی شوشتری در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتند به نقل از ایشان چنین می‌گوید "بنده در مورد مسئله ولایت اهل‌بیت(ع) خیلی تحقیق کرده‌ام و خیال می‌کردم که دراین‌باره متخصص هستم و مطلبی نمانده که آن را ندیده باشم تا این که کتاب بهج الصباغه از علامه شوشتری را دیدم و فهمیدم مطالبی هست که ما از آن اطلاع نداریم".
قاموس الرجال: کتابی تخصصی بوده و فقط کسانی می‌توانند از آن بهره‌مند شوند که از تخصص بالایی در علم رجال برخوردار باشند.
آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی فرموده‌اند "علامه شیخ با این کتاب (قاموس الرجال) به رکود و افسردگی که در عالم علم رجال بود، پایان بخشیده و راه را برای آیندگان باز نموده است".
*علامه شوشتری در نگاه علما و بزرگان
مرحوم آیت‌الله سید محمدحسن آل طیب از علمای بزرگ شوشتر می گوید " حاج شیخ محمدتقی از عمر خودش استفاده کرد و تألیفاتی را به عالم اسلام عرضه نمود".
مرحوم استاد شیخ علی دوانی نیز در وصف مرحوم شوشتری آورده است "علامه محقق عالی‌قدر آقای شیخ محمدتقی شوشتری محققی است که به نظر بنده در میان کلیه علمای اسلامی اگر نگوییم بی‌نظیر است، قطعاً کم‌نظیر است. محقق شوشتری در آنچه نوشته یا اظهارنظر کرده از فقه و حدیث و تاریخ و رجال و درایه ابداعات و نوآوری‌هایی دارد که منحصر به خود اوست و تاکنون کسی نظیر آنها را ابراز نداشته است".
آیت‌الله سید محمدعلی موسوی جزایری، نماینده ولی فقیه در خوزستان نیز درباره شیخ شوشتر می گوید "مرحوم امام امت عنایت خاص به مرحوم شیخ داشتند و در بعضی موارد به یاد دارم، اشخاصی که از حاج شیخ تأییدی می‌گرفتند و ایشان مراتب علمی آنان را تصدیق می‌کردند و به استحقاق آنها شهادت می‌دادند، به محض این که این گواهی به دست امام(ره) می‌رسید، می‌فرمودند "کفایت می‌کند و مطلب از نظر ما ثابت است".
*روحیات و سلوک عملی
مرحوم شیخ را به حق می‌توان از کسانی دانست که در این زمینه مساعی فراوانی به خرج داده و یکی از علل محبوبیت و جاذبه وی در بین مردم، سلوک عملی ایشان بوده است.
*انتقاد پذیری
آیت‌الله استادی از ایشان پرسیده بودند آیا اتفاق افتاده گاهی خودتان به فرمایش قبلی خودتان انتقاد کنید؟ علامه با تأکید پاسخ می‌دهند «بله! بله شده است».
*توصیه ای به طلاب
مرحوم علامه از همان آغاز بنا را بر طلب حقیقت گذاشته بود و می‌فرمودند "طلاب باید نیتشان پاک باشد، طلبگی را وسیله نان خوردنشان قرار ندهند و الا به‌جایی نخواهند رسید، ولی اگر قصدشان خدمت به اسلام باشد خدمت به دیانت باشد البته خداوند هم کمکشان می‌کند «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا» و چه زیبا گفت حافظ: «حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی» «دام تزویر مکن چون دگران قرآن را»
*وفات
مرحوم شوشتری سرانجام در ۱۹ ذی‌حجه ۱۴۱۵ مطابق با ۲۹ اردیبهشت ۱۳۷4، در سن ۹۵ سالگی دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت و پیکر مطهرش در شوشتر به خاک سپرده شد.
منبع:حوزه
*ولادت و کودکی
ایشان در سال ۱۳۲۰ قمری در شهر نجف اشرف دیده به جهان گشود؛ پدرش اهل شوشتر و مادرش اهل کرمان بود.
مرحوم علامه تا هفت‌سالگی در نجف اشرف زندگی کرد و هنگامی که پدرش تحصیلات عالیه خود را به پایان رساند و به درجه اجتهاد نائل شد و به شوشتر برگشت؛ او نیز به همراه مادر و دایی خود در شوشتر به پدرش ملحق شد، چیزی از ورود او به شوشتر نگذشته بود که مادرش بدرود حیات گفت.
*آغاز طلبگی
مرحوم شوشتری از هفت‌سالگی شروع به آموزش و خواندن قرآن نمود و خط تَعلیق یا ترسل اولین شیوه از خوشنویسی فارسی را که خواندن آن نیز مشکل بود، فراگرفت؛ سپس فراگیری دروس رایج حوزوی را نزد پدر و برخی استادان حاضر در شوشتر آغاز کرد و با توجه به نبوغ و ذکاوت فراوانی که داشت، ابتدای کتاب‌های درسی را نزد استاد می‌خواند و بقیه را با مطالعه خود به پایان می‌برد.
*مهاجرت به کربلا
شیخ شوشتر همزمان با دستور کشف حجاب از سوی رضاشاه، در اعتراض به این مسئله اقدام به ترک کشور کرد؛ ایشان که در آن زمان به مقام اجتهاد نائل شده بود، به همراه مرحوم سید باقر حکیم راهی کربلا شد و مدت ۶ سال در آنجا سکنی گزید و در این مدت پایه‌های اصلی قاموس الرجال را بنا نهاد که حاشیه‌ای بر رجال مرحوم علامه شیخ عبدالله مامقانی بود.
ایشان در سال ۱۳۶۰ هجری قمری همزمان با برکناری رضاشاه، به شوشتر بازگشت و بقیه عمر پربرکت خود را در میان مردم این شهر سپری نمود.علامه شوشتری
بازنگری در قاموس الرجال و نوشتن مستدرکی بر آن، نگارش النجعه فی شرح اللمعه، نگارش، الاخبارالدخیله و مستدرک آن و چند تألیف دیگر از کارهایی بود که ایشان در مدت اقامت در شوشتر به آن پرداخت.
*اساتید
ایشان در مورد اساتید خود آورده است "نزد چند نفر از آقایان مثل آقا سید حسین نوری و آقا سید مهدی آل طیب که از شاگردان پدرم بودند و آقا سید علی‌اصغر حکیم و مرحوم والد مشغول درس خواندن شدم تا وقتی‌که به‌جایی رسیدم که از هر کتابی همان ابتدایش که شروع مطلب بود را آنها می‌گفتند و بقیه‌اش را من خودم با مطالعه به آخر می‌بردم، بیشتر کتاب‌ها را هم با مطالعه خودم گذراندم".
*اجازه نامه ها
مرحوم شوشتری در جایی نقل کرده‌اند که در سن ۱7-۱6 سالگی اجتهاد را در خود احساس کرده‌اند.
مرحوم علامه از حاج‌آقا بزرگ تهرانی صاحب کتاب معروف الذریعه، در محرم ۱۳۶۰ هجری قمری اجازه روایت گرفت و خود از آن بزرگوار به برخی اشخاص اجازه نقل حدیث داده‌اند که ازجمله آنها می‌توان به آیت‌الله مرعشی نجفی، آیت‌الله حاج شیخ رضا استادی، حاج شیخ غلامرضا عرفانیان، سید جمال الدین دین‌پرور، سید محمدحسن آل غفور، محمدعلی جاودان، دکتر سید کمال حاج سید جوادی و دکتر قیس آل قیس اشاره نمود.
از جمله آثار گرانسنگی که مرحوم علامه به رشته تحریر در آورده می توان به "بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه"، "قاموس الرجال"، "النجعه فی شرح اللمعه"، "الاخبار الدخیله""، "قضاوامیرالمؤمنین البدائع"، "الاوائل"، "الاربعون حدیثا"، "آیات بینات فی حقیقه بعض المنامات"، "حواشی مصحف و مواعظ" و .. اشاره کرد.
بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه: در ۱۴ جلد به‌صورت موضوعی تألیف شده است؛ مرحوم علامه در علت نام‌گذاری آن می‌فرماید "چون شرح من بر نهج البلاغه به‌گونه‌ای مسرت بخش تدوین گردیده آن را بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه نام نهادم.
مرحوم آیت‌الله حاج سید محمدحسن مرعشی شوشتری در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتند به نقل از ایشان چنین می‌گوید "بنده در مورد مسئله ولایت اهل‌بیت(ع) خیلی تحقیق کرده‌ام و خیال می‌کردم که دراین‌باره متخصص هستم و مطلبی نمانده که آن را ندیده باشم تا این که کتاب بهج الصباغه از علامه شوشتری را دیدم و فهمیدم مطالبی هست که ما از آن اطلاع نداریم".
قاموس الرجال: کتابی تخصصی بوده و فقط کسانی می‌توانند از آن بهره‌مند شوند که از تخصص بالایی در علم رجال برخوردار باشند.
آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی فرموده‌اند "علامه شیخ با این کتاب (قاموس الرجال) به رکود و افسردگی که در عالم علم رجال بود، پایان بخشیده و راه را برای آیندگان باز نموده است".
مرحوم آیت‌الله سید محمدحسن آل طیب از علمای بزرگ شوشتر می گوید " حاج شیخ محمدتقی از عمر خودش استفاده کرد و تألیفاتی را به عالم اسلام عرضه نمود".
مرحوم استاد شیخ علی دوانی نیز در وصف مرحوم شوشتری آورده است "علامه محقق عالی‌قدر آقای شیخ محمدتقی شوشتری محققی است که به نظر بنده در میان کلیه علمای اسلامی اگر نگوییم بی‌نظیر است، قطعاً کم‌نظیر است. محقق شوشتری در آنچه نوشته یا اظهارنظر کرده از فقه و حدیث و تاریخ و رجال و درایه ابداعات و نوآوری‌هایی دارد که منحصر به خود اوست و تاکنون کسی نظیر آنها را ابراز نداشته است".
آیت‌الله سید محمدعلی موسوی جزایری، نماینده ولی فقیه در خوزستان نیز درباره شیخ شوشتر می گوید "مرحوم امام امت عنایت خاص به مرحوم شیخ داشتند و در بعضی موارد به یاد دارم، اشخاصی که از حاج شیخ تأییدی می‌گرفتند و ایشان مراتب علمی آنان را تصدیق می‌کردند و به استحقاق آنها شهادت می‌دادند، به محض این که این گواهی به دست امام(ره) می‌رسید، می‌فرمودند "کفایت می‌کند و مطلب از نظر ما ثابت است".
*روحیات و سلوک عملی
مرحوم شیخ را به حق می‌توان از کسانی دانست که در این زمینه مساعی فراوانی به خرج داده و یکی از علل محبوبیت و جاذبه وی در بین مردم، سلوک عملی ایشان بوده است.
*انتقاد پذیری
آیت‌الله استادی از ایشان پرسیده بودند آیا اتفاق افتاده گاهی خودتان به فرمایش قبلی خودتان انتقاد کنید؟ علامه با تأکید پاسخ می‌دهند «بله! بله شده است».
*توصیه ای به طلاب
مرحوم علامه از همان آغاز بنا را بر طلب حقیقت گذاشته بود و می‌فرمودند "طلاب باید نیتشان پاک باشد، طلبگی را وسیله نان خوردنشان قرار ندهند و الا به‌جایی نخواهند رسید، ولی اگر قصدشان خدمت به اسلام باشد خدمت به دیانت باشد البته خداوند هم کمکشان می‌کند «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا» و چه زیبا گفت حافظ: «حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی» «دام تزویر مکن چون دگران قرآن را»
*وفات
مرحوم شوشتری سرانجام در ۱۹ ذی‌حجه ۱۴۱۵ مطابق با ۲۹ اردیبهشت ۱۳۷4، در سن ۹۵ سالگی دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت و پیکر مطهرش در شوشتر به خاک سپرده شد.
منبع:حوزه