به گزارش مشرق، مرحوم حجت الاسلام علی آل کاظمی در یکی از یاداشت های پایگاه اطلاع رسانی خود به مناسبت سالروز شهادت امام باقر(ع) نقش تاثیرگذار این امام همام برای ضرب اولین سکه مستقل اسلامی را تشریح کرده است.
متن یادداشت این پژوهشگر فقید حوزه به شرح ذیل است.
امامان شیعه علیهم السلام که از علوم الهی ولدنی بهرمند بودند، علی رغم دانش وآگاهی ومدیریت شایسته ای که داشتند به علت ستم گری رقبای بی کفایت و ریاست طلب خود از حق شرعی و میراث مسلمین که رسول خدا صلی الله علیه وآله برای آنان تعیین کرده بود کنارزده شدند و مسلمانان از حکومت عالمانه وعادلانه آنان محروم شدند، و همه ی عقب افتادگی ها و مشکلات جهان اسلام نیز به همین ظلم و ستم برمی گردد.
اینک به مناسبت سالروز شهادت امام باقر(ع) برای روشن شدن پاره ای ازاین ستم ها وظلم تاریخ نسبت به اهل بیت علیهم السلام به ابتکارعمل امام باقر علیه السلام درمورد ضرب اولین سکه در جهان اسلام اشاره می کنیم، که باتدبیر و آموزش امام باقرعلیه السلام ضرب شده است.
هر چند متاسفانه این اقدام به نام سکه مروانی از آن یاد می شود و حتی مورخین شیعه نیز وقتی سخن از اولین سکه اسلامی به میان می آید بی آنکه به نقش تعیین کننده امام باقر علیه السلام اشاره کنند ، ابتکار عمل ضرب این سکه را به عبد الملک مروان نسبت می دهند.
برای روشن شدن این برهه از تاریخ اسلام به نقش امام باقر علیه السلام در این زمینه با استناد به منابع معتبر تاریخی اشاره می کنیم :
جرجی زیدان درکتاب تاریخ تمدن خود پس از بحث پیرامون تاریخچه سکه هائی که دراسلام مورد استفاده قرار گرفته به نقل روایتی از دمیری در مورد اولین سکه ای که در جهان اسلام به صورت مستقل ضرب شده است می پردازد و می گوید:
«ولی در هرحال این سکه ها در ممالک اسلامی رسمیت نداشت ، ومعاملات معمولا با دینار ودرهم رومی وایرانی انجام می یافت، تاانکه عبد الملک بن مروان(تولد 65 مرگ 86 قمری ) در صدد برآمد تراز رومی را به عربی تبدیل کند، امپراطور روم که این را شنید بسیار برآشفت وعبدالملک راتهدید کرد اگر چنان کند اونیز فرمان می دهد روی دینار های رومی ناسزا به حضرت پیامبر سکه زنند، عبدالملک ازاین تهدید به هراس افتاد ، واز بزرگان اسلام چاره خواست ؟ یکی از آنان گفت : از حضرت امام محمد باقر علیه السلام چاره بخواهند.
گرچه این پیش نهاد برعبدالملک گران آمد که از رقیب هاشمی خود استمداد کند ، اما به ناچار حضرت را از مدینه به دمشق دعوت کرد وبه عامل خود در مدینه چنان نگاشت: «محمد بن علی بن الحسین را باکمال احترام به دمشق روانه کن، سه هزار درهم برای خرج سفر، وسیصد هزار درهم برای مخارج خانوادگی او بپرداز ، ووسائل راحتی او و همسفرانش را فراهم کن ».
همین که امام باقر علیه السلام به دمشق رسید ، عبدالملک موضوع را بیان کرد وحضرت فرمود:
«هم اکنون استادان ماهررا بخواه وبا تهیه قالب هائی از گل رس وشیشه ، وذوب کردن سکه های طلا ونقره ، وریختن دراین قالب ها سکه ضرب کنند ، ویک روی آن کلمه توحید ونام رسول الله را بنویسند، و اطراف سکه، تاریخ ضرب سکه ونام شهری که درآن سکه ضرب شده است را بنویسند، ودرهم های ده مثقالی ودینار های هفت مثقالی بسازند ».
عبد الملک دستور حضرت را اجراء کرد وبه عمال خود دربلاد فرمان داد بجای درهم ودینار رومی وایرانی درهم ودینار اسلامی رایج سازند. هرکس تخلف کند باید اعدام شود، ودر ضمن درهم ودینار رومی وایرانی را جمع آوری کنند وبه سکه های اسلامی مبدل سازند.
جرجی زیدان درباره تبدیل طراز درتاریخ خود به تفصیل سخن گفته است، طراز عبارت بوده است از نقش ونگاری که درحاشیه ی لباس ها ی کارکنان دربار خلافت وپرده ها به صورت زرنگار نگاشته می شده است ، چون مسیحیان تهیه وفروش لباس ها وپر ده های طراز دار را درانحصار داشته اند، شعار مذهبی خود «اب ابن وروح القدس» را درحاشیه ی این پارچه ها می نوشتند ومسلمانان چاره ای جز تهیه واستفاده از آنرا نداشتند، یک روز عبدالملک به فکرش رسید معنی کلمات این طرازهارا بداند ، همین که ترجمه عربی آنرا دانست بر آشفت که چگونه مسلمانان ندانسته با این شعار دمساز شده اند؟ لذا فورا دستور داد این طراز هارا عوض کنند ،وبه جای آن به زبان عربی لااله الاهو بنگارند. این کار موجب می شد بازار ازدست تاجران مسیحی گرفته شود ومسلمانان با شعار مستقل به سوی اقتصادی مستقل وخود کفا حرکت کنند، اینجا بود که امپراطور روم خلیفه ی مروانی را تهدید کرد ، وخلیفه درمانده ونگران عملی شدن تهدید امپراطور روم دست به دامن امام باقر علیه السلام شد.
متن یادداشت این پژوهشگر فقید حوزه به شرح ذیل است.
امامان شیعه علیهم السلام که از علوم الهی ولدنی بهرمند بودند، علی رغم دانش وآگاهی ومدیریت شایسته ای که داشتند به علت ستم گری رقبای بی کفایت و ریاست طلب خود از حق شرعی و میراث مسلمین که رسول خدا صلی الله علیه وآله برای آنان تعیین کرده بود کنارزده شدند و مسلمانان از حکومت عالمانه وعادلانه آنان محروم شدند، و همه ی عقب افتادگی ها و مشکلات جهان اسلام نیز به همین ظلم و ستم برمی گردد.
اینک به مناسبت سالروز شهادت امام باقر(ع) برای روشن شدن پاره ای ازاین ستم ها وظلم تاریخ نسبت به اهل بیت علیهم السلام به ابتکارعمل امام باقر علیه السلام درمورد ضرب اولین سکه در جهان اسلام اشاره می کنیم، که باتدبیر و آموزش امام باقرعلیه السلام ضرب شده است.
هر چند متاسفانه این اقدام به نام سکه مروانی از آن یاد می شود و حتی مورخین شیعه نیز وقتی سخن از اولین سکه اسلامی به میان می آید بی آنکه به نقش تعیین کننده امام باقر علیه السلام اشاره کنند ، ابتکار عمل ضرب این سکه را به عبد الملک مروان نسبت می دهند.
برای روشن شدن این برهه از تاریخ اسلام به نقش امام باقر علیه السلام در این زمینه با استناد به منابع معتبر تاریخی اشاره می کنیم :
جرجی زیدان درکتاب تاریخ تمدن خود پس از بحث پیرامون تاریخچه سکه هائی که دراسلام مورد استفاده قرار گرفته به نقل روایتی از دمیری در مورد اولین سکه ای که در جهان اسلام به صورت مستقل ضرب شده است می پردازد و می گوید:
«ولی در هرحال این سکه ها در ممالک اسلامی رسمیت نداشت ، ومعاملات معمولا با دینار ودرهم رومی وایرانی انجام می یافت، تاانکه عبد الملک بن مروان(تولد 65 مرگ 86 قمری ) در صدد برآمد تراز رومی را به عربی تبدیل کند، امپراطور روم که این را شنید بسیار برآشفت وعبدالملک راتهدید کرد اگر چنان کند اونیز فرمان می دهد روی دینار های رومی ناسزا به حضرت پیامبر سکه زنند، عبدالملک ازاین تهدید به هراس افتاد ، واز بزرگان اسلام چاره خواست ؟ یکی از آنان گفت : از حضرت امام محمد باقر علیه السلام چاره بخواهند.
گرچه این پیش نهاد برعبدالملک گران آمد که از رقیب هاشمی خود استمداد کند ، اما به ناچار حضرت را از مدینه به دمشق دعوت کرد وبه عامل خود در مدینه چنان نگاشت: «محمد بن علی بن الحسین را باکمال احترام به دمشق روانه کن، سه هزار درهم برای خرج سفر، وسیصد هزار درهم برای مخارج خانوادگی او بپرداز ، ووسائل راحتی او و همسفرانش را فراهم کن ».
همین که امام باقر علیه السلام به دمشق رسید ، عبدالملک موضوع را بیان کرد وحضرت فرمود:
«هم اکنون استادان ماهررا بخواه وبا تهیه قالب هائی از گل رس وشیشه ، وذوب کردن سکه های طلا ونقره ، وریختن دراین قالب ها سکه ضرب کنند ، ویک روی آن کلمه توحید ونام رسول الله را بنویسند، و اطراف سکه، تاریخ ضرب سکه ونام شهری که درآن سکه ضرب شده است را بنویسند، ودرهم های ده مثقالی ودینار های هفت مثقالی بسازند ».
عبد الملک دستور حضرت را اجراء کرد وبه عمال خود دربلاد فرمان داد بجای درهم ودینار رومی وایرانی درهم ودینار اسلامی رایج سازند. هرکس تخلف کند باید اعدام شود، ودر ضمن درهم ودینار رومی وایرانی را جمع آوری کنند وبه سکه های اسلامی مبدل سازند.
جرجی زیدان درباره تبدیل طراز درتاریخ خود به تفصیل سخن گفته است، طراز عبارت بوده است از نقش ونگاری که درحاشیه ی لباس ها ی کارکنان دربار خلافت وپرده ها به صورت زرنگار نگاشته می شده است ، چون مسیحیان تهیه وفروش لباس ها وپر ده های طراز دار را درانحصار داشته اند، شعار مذهبی خود «اب ابن وروح القدس» را درحاشیه ی این پارچه ها می نوشتند ومسلمانان چاره ای جز تهیه واستفاده از آنرا نداشتند، یک روز عبدالملک به فکرش رسید معنی کلمات این طرازهارا بداند ، همین که ترجمه عربی آنرا دانست بر آشفت که چگونه مسلمانان ندانسته با این شعار دمساز شده اند؟ لذا فورا دستور داد این طراز هارا عوض کنند ،وبه جای آن به زبان عربی لااله الاهو بنگارند. این کار موجب می شد بازار ازدست تاجران مسیحی گرفته شود ومسلمانان با شعار مستقل به سوی اقتصادی مستقل وخود کفا حرکت کنند، اینجا بود که امپراطور روم خلیفه ی مروانی را تهدید کرد ، وخلیفه درمانده ونگران عملی شدن تهدید امپراطور روم دست به دامن امام باقر علیه السلام شد.