با ارائه متن برجام به خانه ملت بوسیله محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و انتشار آن، بازار اظهارنظرها از سوی نمایندگان مجلس پیرامون برجام داغ شد لذا برای بررسی بیشتر و تخصصی‌تر این متن از طرف برخی وکلای ملت درخواست تشکیل کمیسیون ویژه‌ای در صحن علنی مطرح شد.
مخالفت برخی با تشکیل کمیسیون ویژه
البته برخی نمایندگان به دلیل آنکه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس را مسئول بررسی برجام می‌دانستند، مخالف تشکیل کمیسیون ویژه‌ای برای بررسی برجام بودند اما در نهایت تشکیل این کمیسیون در صحن خانه ملت تصویب شد.
«غلامرضا تاج‌گردون» رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات یکی از نمایندگانی بود که تشکیل کمیسیون ویژه بررسی برجام را اشتباه می‌دانست و تاکید می‌کرد که این موضوع در حیطه وظایف کمیسیون امنیت ملی قرار دارد.
براساس آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در مواردی که مسائل مهم و استثنایی در کشور رخ دهد با پیشنهاد حداقل ۱۵ نفر و با تصویب در صحن علنی مجلس نمایندگان می‌توانند کمیسیون ویژه‌ای را برای رسیدگی و تهیه گزارشی در این ارتباط تشکیل دهند و اعضای این کمیسیون نیز بنابه نظر پیشنهاد دهندگان هفت تا ۱۵ نفر خواهند بود که در صحن علنی و با رای مخفی به صورت ورقه‌ای و براساس اکثریت نسبی آرای نمایندگان حاضر انتخاب می‌شوند.
همچنین هیات رئیسه این کمیسیون نیز با انتخاب یک نفر به عنوان رئیس، دو نفر به عنوان نایبان رئیس، یک نفر به عنوان مخبر و دو نفر به عنوان منشی شکل خواهد گرفت و هیات رییسه مجلس می تواند طرح ها و لوایحی را که در حوزه مسایل مربوط به کمیسیون ویژه تشخیص دهد به آن کمیسیون ارجاع کند.
از ابتدای دوره نهم مجلس تنها دو کمیسیون ویژه به درخواست نمایندگان شکل گرفته است، کمیسیون تولید ملی به عنوان اولین و کمیسیون ویژه بررسی برجام نیز دومین کمیسیون در این دوره از مجلس به حساب می‌آیند.
لذا براین اساس وکلای ملت در نشست علنی روز چهارشنبه (28 مردادماه) اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام را از میان 24 نامزد عضویت در این کمیسیون انتخاب کردند.
کمیسیون ویژه بررسی برجام در نهایت پس از ۴۰ روز بررسی و دعوت از کارشناسان خبره، موافقان و مخالفان برجام گزارش خود را به صحن علنی مجلس ارائه کرد.
فعالیت کمیسیونی بدون انتها
اما این پایان ماجرای کمیسیون ویژه بررسی برجام نبود زیرا از آن پس موضوع ادامه و یا عدم ادامه فعالیت این کمیسیون مورد اختلاف برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. برخی قرائت گزارش را در صحن توسط «نقوی‌حسینی» سخنگوی کمیسیون ویژه پایان فعالیت آن دانسته و تعدادی دیگر از نمایندگان ادامه فعالیت این کمیسیون را ضروری اعلام کردند.
«علی‌رضا زاکانی» رئیس کمیسیون ویژه بررسی برجام در این رابطه با اشاره به ماده 44 آیین‌نامه داخلی مجلس معتقد است که هیچگاه عمر کمیسیون ویژه پایان نمی‌یابد.
وی تاکید می‌کند که به طور مثال کمیسیون اصل 44 به ریاست فولادگر طی دو دوره از مجلس همچنان مشغول به کار است و اکنون بنده هم به عنوان رئیس کمیسیون ویژه به کار خود ادامه می‌دهم زیرا عمر این کمیسیون یک یا 2 ماهه نیست و تا جایی که بتوانیم گزارش تفصیلی خود را ارائه می‌کنیم.
قرائت گزارش، مهر پایان فعالیت
«عباسعلی منصوری‌آرانی» عضو کمیسیون ویژه بررسی برجام و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز برای فعالیت کمیسیون ویژه نقطه پایانی را قائل است و تاکید می‌کند که از زمان قرائت گزارش کمیسیون ویژه توسط نقوی‌حسینی در صحن مجلس مهلت فعالیت این کمیسیون به پایان رسیده و ادامه آن غیرقانونی است.
همچنین منصوری آرانی معتقد است که ادامه فعالیت کمیسیون ویژه بررسی برجام باید مجددا توسط نمایندگان مورد رای‌گیری قرار گیرد زیرا کمیسیون تخصصی و دائمی بررسی برجام همان کمیسیون امنیت ملی است که بار دیگر به ریل کاری خود بازگشته است.
تشکیل فراکسیونی با نام برجام!
اما ٍِ«عبدالرضا مصری» سخنگوی هیئت رئیسه مجلس در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان؛ ادامه فعالیت کمیسیون ویژه بررسی برجام را بدون هیچ منع قانونی و آییننامهای می‌داند زیرا معتقد است که در زمان تصویب تشکیل کمیسیون ویژه اعلام نشده که این کمیسیون تنها تا پایان قرائت گزارش خود در صحن می‌تواند فعالیت کند.
این نماینده مردم کرمانشاه در ادامه اظهار می‌کند: برداشت آییننامهای بنده آن است که چون کمیسیون ویژه تنها مختص بررسی برجام بوده و قرار نیست هیچ اقدام قانونی غیر از همان بررسی برجام انجام دهد، اکنون می‌تواند گزارش خود را مقدماتی بداند و اعلام کند که خواهان ارائه گزارش دیگری در مورد برجام هستند.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اذعان می‌کند: اعضای کمیسیون ویژه اکنون می‌توانند بدون هیچگونه منعی فراکسیونی با عنوان نظارت بر اجرای برجام را نیز در مجلس تشکیل دهند.
مصری با اشاره به برخی مخالفت‌ها پیرامون ادامه فعالیت کمیسیون ویژه بررسی برجام تاکید دارد: گاهی حساسیت‌ها از نوع سیاسی است اما هر نماینده‌ای می‌تواند اجرای برجام را طبق حق قانونی مجلس مورد بررسی قرار دهد.
وی در نهایت خاطرنشان می‌کند: بنده معتقدم کمیسیون ویژه تا حد زیادی فرصت‌ها را از دست داد اگرچه این اظهارنظر به معنای خوب یا بد بودن عملکرد اعضای این کمیسیون نیست اما کمیسیون ویژه می‌توانست به جای تهیه یک گزارش، طرحی را به صحن بیاورد و این امر منع قانونی نیز نداشت.
فعالیت کمیسیون ویژه حتی در مجلس دهم؟
تاکنون با تمامی اظهارنظرهای مخالف پیرامون ادامه فعالیت کمیسیون ویژه بررسی برجام به دلیل آنکه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس مسئول نظارت بر اجرای برجام است و باید هر ۶ ماه گزارشی را در این رابطه به صحن مجلس ارائه کند اما زاکانی رئیس این کمیسیون در نشست‌های مختلف همچنان بر ادامه فعالیت و بررسی بر اجرای برجام توسط این کمیسیون تاکید می‌کند.
حال باید دید آیا اکنون که در ماه‌های پایانی دوره نهم مجلس شورای اسلامی قرار گرفته‌ایم، کمیسیون ویژه بررسی برجام می‌تواند تا اتمام دوره مجلس به فعالیت خود ادامه دهد؟ البته شاید کمیسیون ویژه بررسی برجام هم بتواند همانند کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی که توانسته به مدت دو دوره فعالیت کند، در مجلس دهم نیز به فعالیت خود ادامه دهد.