آیت‌اللهِ مبارز
آیت‌الله "نمر باقر النمر" مجتهد شیعه 56 ساله عربستانی، در این سالها صدای اصلی اعتراض به ظلم حکومت عربستان علیه شیعه و سنی بوده است. شیخ نمر همواره در خطابه‌‌هایش رژیم سعودی را به اعمال سیاستهای تبعیض‌آمیز طایفه‌ای سازمان‌یافته و منظم بویژه در مناطق شرقی عربستان و بالاخص در دو منطقه "الاحساء" و "القطیف" متهم کرده که حدود یک قرن است بر این مناطق حاکمیت دارد.
بازداشت‌ها، اتهامات، و حواشی
نخستین بازداشت شیخ نمر در می 2006 میلادی رخ داد. نیروهای امنیتی سعودی او را در بازگشت از بحرین و به دلیل مشارکت در همایشی بین‌المللی درباره قرآن کریم بازداشت کردند. در اتهام شیخ نمر چنین آمده که وی از حکومت عربستان خواسته است به وضعیت قبرستان بقیع رسیدگی کرده، مذهب تشیع را به رسمیت شناخته و شیوه‌های آموزشی و درسی (وهابی) کنونی حاکم بر عربستان را تغییر داده یا لغو کند.
بازداشت دوم، در 23 آگوست 2008 میلادی رخ داد. وی، در بیستم تیر 1392 چندی پس از سخنرانى آتشین‌اش در نماز جمعه "العوامیه" عربستان، در حالی که از مزرعه‌اش بازمی‌گشت، از ناحیه پا توسط نیروهای سعودی مورد هدف قرار گرفت و به مکان نامعلومی انتقال داده شد. حالا، پس از 2 سال حبس در سلول انفرادی و تحمل انواع شکنجه سرانجام حکم اعدام وی به جرم رهبری اعتراضات، فتنه‌گری، نافرمانی، برانگیختن فرقه‌گرایی، تحریک افراد تحت پیگرد قانونی بر ارتکاب جرایم تروریستی، اخلال در وحدت ملی، عدم وفاداری به وطن"، "اهانت به رهبران خلیج فارس و علما" و قتل نیروهای امنیتی، توسط "محمد بن نایف" -ولیعهد عربستان- صادر و توسط وزارت کشور سعودی‌ها اعلام شده است.
طبق اعلام دیده‌بان حقوق بشر، از فوریه 2011 تا آگوست یکهزار و 40 نفر طی اعتراضات شیعیان عربستان دستگیر شدند و هنوز 240 نفر از آنها در بازداشت به سر می‌برند.
از سوی دیگر "عبدالمحسن بن ولید" -شاهزاده سعودی- که اخیرا در فرودگاه لبنان با بیش از دو تن مواد مخدر کپتاگون دستگیر شده است، می‌تواند برگ برنده با ارزش در دستان لبنان باشد. اخیرا «مجتهد» که افشاگر آل سعود و فعال شبکه‌های اجتماعی است، در صفحه توییتر خود احتمال داده است لبنان که این شاهزاده سعودی را در اختیار دارد، او را با شیخ نمر النمر مبادله کند و یا در تغییر سیاستهای عربستان در سوریه، یمن، خلیج فارس و جامعه شیعیان این کشور تأثیر داشته باشد.
واکنش‌ها
واکنش‌های خارجی
سازمان ملل
اما درحالی که این خبر همچنان توسط مقامات رسمی سعودی تأیید یا تکذیب نشده موج واکنش‌ها به آن آغاز شده است، «فرحان حق» سخنگوی دبیرکل سازمان ملل گفت: موضع سازمان ملل مخالفت با حکم اعدام است.
عفو بین الملل
در همین زمینه سازمان عفو بین الملل هم با انتقاد از روند دادگاه جنایی عربستان تاکید کرد که حکم صادر شده تکان دهنده است و خواستار الغای این حکم شد. معاون رئیس سازمان عفو بین‌الملل در امور مربوط به خاورمیانه آفریقای شمالی در این خصوص ابراز داشته: «حکم اعدام شیخ نمر باقر النمر بخشی از کمپین مقامات سعودی برای سرکوب تمامی مخالفان از جمله مدافعان حقوق جامعه مسلمانان شیعه عربستان است. حکم تکان‌دهنده شیخ النمر به دنبال دستگیری برادر وی نمایانگر مسیری است که عربستان سعودی به منظور متوقف کردن شیعیان در دفاع از حقوقشان پیش گرفته است. شیخ النمر باید آزاد شود و عربستان باید به تبعیض سیستماتیک و تعرض به جامعه شیعیان پایان دهد».
الوفاق بحرین
جنبش الوفاق بحرین هم با بیان اینکه این حکم آتش اعتراضات علیه رژیم سعودی را شعله‌ور می‌کند، خواستار ازادی این روحانی شد.
آیت‌الله سیستانی
هر چند در سطح مقامات عراق هنوز واکنشی مطرح نشده ولی در مرداد ماه امسال منابع نزدیک به مرجعیت شیعه در عراق تاکید کردند: آیت الله «سید علی سیستانی» از «فؤاد معصوم» رئیس جمهور جدید این کشور خواست به منظور جلوگیری از اعدام شیخ «نمر النمر» در عربستان سعودی، وارد عمل شود.
حزب‌الله لبنان
حزب الله لبنان با صدور اطلاعیه‌اى دستگیرى شیخ نمر النمر توسط دولت ریاض را به شدت محکوم کرده و خواستار آزادى فورى وى شد. حزب الله هم چنین سرکوب انقلابیون توسط نیروهاى امنیتى عربستان در شهرهاى عوامیه و قطیف را که منجر به کشته و زخمى شدن عده‌اى شد را محکوم کرد.
خانواده شیخ نمر
خانواده شیخ نمر هم در بیانیه‌ای با رد حکم اعدام این روحانی برجسته شیعه عربستانی خواستار ابطال این حکم در نهاد قضایی سعودی شدند. خانواده شیخ نمر اعلام کرد: این حکمی سیاسی است ،زیرا مبتنی بر اتهامات باطل است.
برگزاری تظاهرات در خیابان‌های قطیف
همچنین در داخل عربستان نیز چهارشنبه شب هزاران نفر از مردم در شهر قطیف در حمایت از آیت‌الله نمر باقر النمر به خیابان‌ها آمدند و علیه دولت ریاض شعار سر دادند.
در همین زمینه تلویزیون المیادین هم در گزارشی با اشاره به اینکه در عربستان سعودی همزمان با آغاز اعتراضات در دیگر کشورهای عربی در سال 2011، موجی از اعتراضات مسالمت آمیز برای انجام اصلاحات سیاسی و پایان دادن به تبعیض میان مردم در این کشور آغاز شد، تاکید کرد که این اعتراضات با برخورد نیروهای امنیتی سعودی به خشونت کشیده شد و بنابر گزارش نهادهای بین المللی حقوق بشر حکومت عربستان با بکارگیری گاز اشک آور و گلوله و همچنین دستگیری گسترده معترضان به مطالبات آنها پاسخ داد که این رفتار خشم مردم را برانگیخت.
المیادین در گزارش خود با اشاره به اینکه تلاش‌ها برای پایان دادن به این اعتراضات به شکل مسالمت‌آمیز ناکام ماند،تاکید کرد که دستگیری آیت‌الله نمر النمر در تابستان سال 2012 باعث شد تا امیدها برای پاسخ به مطالبات مردمی برای برابری در زمینه حقوق اقلیت‌ها و حقوق زنان بی‌نتیجه مانده است.
فواد ابراهیم
"فواد ابراهیم" از رهبران مخالفان عربستانی هم در این زمینه گفت: حکم صادر شده برای آیت‌الله نمر باقر النمر یک حکم سیاسی بود نه حکمی قضایی، این حکم را دستگاه قضایی صادر نکرد بلکه وزارت کشور سعودی صادر کرده است.
فواد ابراهیم در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با المیادین با بیان اینکه دادگاه آیت‌الله النمر فاقد شفافیت بود و غیرعلنی برگزار شد، اظهار داشت که این دادگاه به هیچ وجه عادلانه نبود، دادستان اتهاماتی را به ایشان وارد کرد و برای شهادت مامورانی که وی را دستگیر و به سوی وی در زمان دستگیری تیراندازی کرده بودند، احضار کرد.
وی با بیان اینکه این اتهامات به هیچ وجه صحت ندارد تصریح کرد که در این کشور(عربستان) دستگاه قضایی نیست و اتاق‌های امنیتی حکم را صادر می‌کنند.
آدام کوگل
"آدام کوگل" -کارشناس ویژه دیده‌بان حقوق بشر- ابراز کرده که دولت ریاض با بازداشت و صدور حکم شیخ نمر قصد داشته که این پیام را به مخالفان و جهان شیعه بدهد: «ما هر کس را که بخواهیم بازداشت و سرکوب می‌کنیم، فارغ از اینکه چقدر بزرگ و کاریزماتیک باشد. ما نه تحمل داریم و نه انعطاف».
نوری المالکی
«نوری المالکی» معاون اول رئیس جمهوری عراق، عزم سعودی‌ها برای اجرای حکم اعدام شیخ نمر النمر روحانی معروف عربستانی را نقض آشکار حقوق بشر و آزادی مذهبی و تعدی آشکار به حرمت علمای اسلام و مسلمانان دانست و به سعودی‌ها درباره اعدام النمر هشدار داد و از آنها خواست که از حمایت گروه‌های جنایتکار دست بردارند.
دیوید کامرون
در میان رهبران سیاسی جهان نیز، به ادعای «آی بی تایمز»، «دیوید کامرون» نخست وزیر انگلیس پس از فشار افکار عمومی، اعلام کرده که با شریک تجاری خود عربستان -نه بر سر موضوع شیخ نمر!- که بر سر موضوع اعدام نوجوانی به نام «علی النمر» -برادرزاده شیخ نمر که او هم به اعدام محکوم شده- صحبت خواهد کرد.
جرمی کوربین
«جرمی کوربین» رهبر حزب کارگر -که اخیرا در انتخابات پارلمانی انگلیس به پیروزی رسید- ضمن محکوم کردن شدید اقدام عربستان علیه شیخ نمر، قول پیگیری مستمر قضیه را داده است.
واکنش‌ها در ایران
وی در مورد اعدام شیخ نمر گفت: عربستان با این تصمیم، بحران یمن را به منطقه شرقیه منتقل خواهد کرد. رئیس کمیسیون امنیت ملى و سیاست خارجى مجلس تصریح کرد: با توجه به جایگاه علما در جهان تشیع و محبوبیت آن ها در میان مردم و حساسیت مردم نسبت به سرنوشت آن ها اتخاذ چنین تصمیمى توسط عربستان، منطقه شرقیه با یک بحران جدى امنیتى و عکس العمل مواجه خواهد شد.
حسین امیر عبداللهیان
معاون عربی و افریقای وزیر امور خارجه هشدار داد: اعدام شیخ نمر هزینه سنگینی را متوجه عربستان سعودی خواهد کرد.
هاشمی رفسنجانی
واکنش مراجع شیعی و حتی علمای سنی در عین عدم واکنش دولتی‌ها
در حالیکه صدور حکم اعدام برای شیخ نمر واکنش مراجع عظام، ائمه جماعت سنی، علمای اهل سنت، و چند تن از اعضای مجلس خبرگان را در پی داشته، اما هنوز خبری از واکنش مقامات ارشد دولت نیست و ظاهرا سیاست سکوت را در پیش گرفته‌اند. (گزارش مربوطه را از اینجا مطالعه نمایید).
پیامدهای پیش‌بینی شده
روزنامه «کریستین ساینس مانیتور» در گزارش خود آورده است که اعدام نمر اشتباه بزرگی است و به راهبرد آمریکا در مبارزه با تکفیری‌های داعش که همانا پایان دادن به فرقه‌گرایی در عراق است لطمه شدیدی خواهد زد. به ادعای این روزنامه، اوباما معتقد است که یک دولت غیرفرقه‌ای در عراق، کلید حل بسیاری از مسائل است. این روزنامه آمریکایی هم‌اکنون مدعی شده که با این اقدام عربستان، اوباما و جان کری برای متقاعد کردن رهبران شیعه عراق برای پایان دادن به مناقشات بین‌الفرقه‌ای به مشکل بزرگ برخواهند خورد.
جمع‌بندی
منابع:
http://www.ibtimes.co.uk/sheikh-nimr-al-nimr-who-saudi-arabias-most-vocal-shia-critic-sentenced-death-dissent-1525781/
http://www.aljazeera.com/news/2015/10/saudi-arabia-court-confirms-shia-cleric-nimr-al-nimr-death-sentence-151026064004105.html
http://www.bbc.com/news/world-middle-east-29627766
http://www.theatlantic.com/international/archive/2015/09/saudi-arabia-beheading-crucifixion-nimr/407221/