به گزارش مشرق، نظافت مسجد و حفظ امور بهداشتی آن تکلیف عموم مسلمانان است، یا باید خود به این کار بپردازند و یا مسئولی را بر آن گمارند. معمولا امروزه با توجه به ضرورت حفظ اموال متعلق به مسجد از قبیل فرش، پتو، لوستر، دستگاه های صوتی، وسایل آبدارخانه، کتابخانه و ... و لزوم رسیدگی به امور کفش داری و نظافت و غیره، شخصی را به عنوان مجاور مسجد انتخاب و انجام این اینگونه کارها را به او محول می کنند.
اما این موارد اغلب به علت ناچیز بودن دستمزد دریافتی، به صورت پاره وقت حضور یافته و بیشتر در امور کفش داری مشغول می شوند و دیگر امور، صوری و موردی انجام می پذیرد. به ویژه به امور نظافت مساجد آنچنان که باید و شاید پرداخته نمی شود و مسایل بهداشتی چندان رعایت نمی گردد.
بنابراین هیات امنا مساجد، مسئولیت دارند که در کنار افزایش درآمدهای عمومی مسجد به این امر مهم نیز توجه کرده و فردی مومن و لایق و باسواد را جهت انجام امور مختلف مسجد منصوب نمایند تا خانه های خدا به طور شایسته و بایسته حفاظت و نگهداری شود.
بانویی نظافت مسجد رسول الله را عهده دار بود
در صدر اسلام، مسجد مدینه هرچند از امکانات و پیرایه ها تهی بوده و به طور کاملا ساده بنا شده بود، دیوار و سایبانی نداشت، اما با این همه تاریخ از وجود زن مسلمان سیاهپوستی به نام «محجنه» (ام محجن) خبر می دهد که مسئولیت نظافت مسجد پیامبر(ص) را عهده دار بوده است.
زمانی که رسول اکرم(ص) می بیند از حجنه خبری نیست از حال او جویا می شود، اصحاب خبر مرگ او را یک روز قبل مرده بود می دهند. حضرت با لحن اعتراض آمیزی می فرمایند: چرا به من اطلاع ندادید؟ بلافاصله در سر مزار وی حضور یافته و برایش نماز می خواند و می فرماید که اینک او را در بهشت می بیند.
شمع گذاری مساجد
در گذشته که مردم هنوز به مواد نفتی و برق دسترسی نداشتند در تاریکی ها، شمع رایج ترین وسیله روشنایی محسوب می شد. مسلمانان با درک ثواب روشن کردن چراغ در مساجد، سعی بر این داشتند که به نوعی نیاز شمع مساجد را تامیین کرده و خانه های خدا را در اوقات نماز روشن نگه دارند.
بر این اساس معمولا جهت برآورده شدن حوائج خود، برای مساجد شمع نذر می کردند، چنین نذری به خصوص برای شب های تاسوعا و عاشورای حسینی در بین شیعیان بیشتر انجام می گرفت به طوری که دسته های شمع گذاران تشکیل می شد و آنان به صورت دسته جمعی و با نوحه و سینه زنی حرکت کرده و برای چهل مسجد شمع می گذاشتند و این عمل سبب می شد که مساجد معمولا تا مدتی از شمع بی نیاز می شدند.
امروزه هرچند شمع از حیز انتفاع خارج شده و استفاده ای در مساجد ندارند ولی با این همه نذر شمع برای شب های عاشورا- در بعضی از شهرها و روستاها- به روال گذشته انجام می پذیرد.
اما واقعیت این است که امروزه دیگر چنین نذری برای مساجد موضوعیت نداشته و انجام آن جز اسراف، اتلاف وقت، ایجاد دود و بو و اخلال در بهداشت مساجد حاصلی به بار نمی آورد. علاوه بر آن، مدیریت های مساجد هم به منظور مراعات مسایل نظافتی، اجازه شمع گذاری در مساجد را هم نمی دهند و عموما در خارج از مسجد محلی را برای آن در نظر می گیرند و به محض روشن شدن شمع هم آن را خاموش می کنند یعنی عملا امکان انجام نذر مقدور نیست.
حال با توجه به دلایل فوق هرچند فقها استنباط حرمت از این فعل را ننمایند، حداقل جای انکار نیست که امری مکروه است و طبق نظر فقها عظام نذر حتی برای کارهای مکروه، باطل و ساقط است.
بنابراین ناذرین بهتر است یا به علت سقوط یا بطلان نذر از آن صرف نظر نمایند و یا اینکه همه ساله مبلغی معادل آن را صرف دیگر هزینه های ضروری یکی از مساجد بکنند تا کاملا خود را بری ء الذمه احساس کنند.
اما این موارد اغلب به علت ناچیز بودن دستمزد دریافتی، به صورت پاره وقت حضور یافته و بیشتر در امور کفش داری مشغول می شوند و دیگر امور، صوری و موردی انجام می پذیرد. به ویژه به امور نظافت مساجد آنچنان که باید و شاید پرداخته نمی شود و مسایل بهداشتی چندان رعایت نمی گردد.
بنابراین هیات امنا مساجد، مسئولیت دارند که در کنار افزایش درآمدهای عمومی مسجد به این امر مهم نیز توجه کرده و فردی مومن و لایق و باسواد را جهت انجام امور مختلف مسجد منصوب نمایند تا خانه های خدا به طور شایسته و بایسته حفاظت و نگهداری شود.
بانویی نظافت مسجد رسول الله را عهده دار بود
در صدر اسلام، مسجد مدینه هرچند از امکانات و پیرایه ها تهی بوده و به طور کاملا ساده بنا شده بود، دیوار و سایبانی نداشت، اما با این همه تاریخ از وجود زن مسلمان سیاهپوستی به نام «محجنه» (ام محجن) خبر می دهد که مسئولیت نظافت مسجد پیامبر(ص) را عهده دار بوده است.
زمانی که رسول اکرم(ص) می بیند از حجنه خبری نیست از حال او جویا می شود، اصحاب خبر مرگ او را یک روز قبل مرده بود می دهند. حضرت با لحن اعتراض آمیزی می فرمایند: چرا به من اطلاع ندادید؟ بلافاصله در سر مزار وی حضور یافته و برایش نماز می خواند و می فرماید که اینک او را در بهشت می بیند.
شمع گذاری مساجد
در گذشته که مردم هنوز به مواد نفتی و برق دسترسی نداشتند در تاریکی ها، شمع رایج ترین وسیله روشنایی محسوب می شد. مسلمانان با درک ثواب روشن کردن چراغ در مساجد، سعی بر این داشتند که به نوعی نیاز شمع مساجد را تامیین کرده و خانه های خدا را در اوقات نماز روشن نگه دارند.
بر این اساس معمولا جهت برآورده شدن حوائج خود، برای مساجد شمع نذر می کردند، چنین نذری به خصوص برای شب های تاسوعا و عاشورای حسینی در بین شیعیان بیشتر انجام می گرفت به طوری که دسته های شمع گذاران تشکیل می شد و آنان به صورت دسته جمعی و با نوحه و سینه زنی حرکت کرده و برای چهل مسجد شمع می گذاشتند و این عمل سبب می شد که مساجد معمولا تا مدتی از شمع بی نیاز می شدند.
امروزه هرچند شمع از حیز انتفاع خارج شده و استفاده ای در مساجد ندارند ولی با این همه نذر شمع برای شب های عاشورا- در بعضی از شهرها و روستاها- به روال گذشته انجام می پذیرد.
اما واقعیت این است که امروزه دیگر چنین نذری برای مساجد موضوعیت نداشته و انجام آن جز اسراف، اتلاف وقت، ایجاد دود و بو و اخلال در بهداشت مساجد حاصلی به بار نمی آورد. علاوه بر آن، مدیریت های مساجد هم به منظور مراعات مسایل نظافتی، اجازه شمع گذاری در مساجد را هم نمی دهند و عموما در خارج از مسجد محلی را برای آن در نظر می گیرند و به محض روشن شدن شمع هم آن را خاموش می کنند یعنی عملا امکان انجام نذر مقدور نیست.
حال با توجه به دلایل فوق هرچند فقها استنباط حرمت از این فعل را ننمایند، حداقل جای انکار نیست که امری مکروه است و طبق نظر فقها عظام نذر حتی برای کارهای مکروه، باطل و ساقط است.
بنابراین ناذرین بهتر است یا به علت سقوط یا بطلان نذر از آن صرف نظر نمایند و یا اینکه همه ساله مبلغی معادل آن را صرف دیگر هزینه های ضروری یکی از مساجد بکنند تا کاملا خود را بری ء الذمه احساس کنند.