به گزارش مشرق، «قدرت فساد می آورد و قدرت مطلق، فساد مطلق». این حکم مشهور «لرد آکتون» فیلسوف انگلیسی قرن نوزدهم در هر برهه از تاریخ می تواند شاهد مثالی داشته باشد. شاهد مثال قرن بیست و یکمی این جمله معروف نیز جمهوری خلق چین است. ایستادن بر قله رشد اقتصادی جهان تنها نتیجه آزادسازی اقتصاد چین در سال ۱۹۷۸ نبود. بازشدن دروازه های اقتصاد روی دیگری هم داشت و آن بافته شدن فرشی از فساد اقتصادی در این کشور است که شکافتن رج به رج آن و بافت از نو می تواند عواقبی برای آینده اش داشته باشد. با این حال آموختن شیوه ها چنین مبارزه ای خالی از لطف نیست و می تواند آموزنده باشد.
دمیدن شیپور جنگ علیه «مگس ها و ببرها»
هجدهمین کنگره ملی حزب کمونیست چین در نوامبر 2012 پایان شوکه کننده ای داشت «شی جین پینگ»، رییس جمهور خلق چین در سخنرانی اش هشدار داد که فساد در کشورش به نقطه جوش رسیده و اگر به آن توجهی نشود اولین چیزی که از بین می رود اعتماد مردم به حزب است و دست آخر این خود حزب است که از دست می رود. «شی» قبل از آن که رییس جمهور شود، بارها اعلام کرده بود که قصد دارد علیه «ببرها و مگس ها»یی که تیشه به ریشه اقتصاد چین زده اند و از آبی که خودشان گل آلود کرده اند ماهی می گیرند وارد عمل شود.
پیش از او هم افرادی بودند که از این قبیل وعده ها بدهند اما فرق اساسی «شی» یا دیگر افراد این بود که رسما اعلام کرد «کمپین مبارزه با فساد شروع به کار کرده است.» از آن پس بود که گردباد مبارزه علیه تمامی افراد حزب در چین، از دانه درشت های آن که «ببرها» باشند تا «مگس ها» که افراد رده پایین حزب باشند، وزیدن گرفت. همین موضوع برای اثبات این که این تو بمیری رییس جمهور جدید با آن های دیگر فرق اساسی دارد، کافی بود.
تندباد اولیه انتقادها علیه این شیوه مبارزه «شی» این بود که او با این شمشیر دولبه قصد کنارزدن مخالفان خود در حزب را دارد. حتی اگر این نقد هم تا حدودی درست باشد باید گفت که مخالفان او درحزب فاسدترین آن ها هستند و «شی جین پینگ» همواره با این توجیه که «مشروعیت حزب در خطر است.» دهن منتقدان را بسته و ساب برنامه هایش را به پیش رانده است.
شی جین پینگ
این کمپین به طور مستقیم تحت نظارت «کمیسیون مرکزی بازرسی انضباطی» حزب کار می کند و در مواقع لزوم از کمک های سازمان امنیت ملی چین نیز بهره مند می شود. رییس این کمپین «ونگ گیشان» سیاست مداری است که در چین بیش تر به خاطر فعالیت های مالی و اقتصادی اش شناخته می شود. او هم زمان یکی از هفت اعضای کمیته مرکزی حزب کمونیست نیز هست. از آن جایی که این کمپین یک سازمان وابسته به حزب است صلاحیت قضایی ندارد به همین خاطر روند کار این گونه قرار گرفته که پس از پایان تحقیقات مدارک به ارگان های قضایی مربوط فرستاده شود تا از آن طریق افراد تحت تعقیب قرار بگیرند.
نخستین قربانی
اولین هدف آتش بار این کمپین اخراج ناگهانی «لی چون چنگ»، معاون حزب در «سیچوان» چنین بود که دسامبر 2012 یعنی تنها چند هفته بعد از اعلام آغاز به کار کمپین انجام شد. پس از آن دسته های تحقیقاتی به استان های جیانگشی، مغولستان داخلی، چنگ کینگ و هوبئی اعزام شدند. در این مرحله تنها تعداد انگشت شماری از مقامات محلی از دفاتر کاری خود اخراج شدند. ناگهان خبر کشف فساد گسترده استان «جیانگشی» بود که شوک اولیه اما مورد انتظار را وارد کرد. در اثر ای کشف 10 نفر از مقامات محلی و معاون فرماندار اخراج شدند و پرونده های شان برای بررسی بیش تر به دادگاه ارجاع شد.
هر قدر این برکه گل آلود هم زده می شد، فساد بیش تری که ریشه هایش به اصلاحات اقتصادی 1978 می رسید، بیرون می زد. به همین خاطر در نیمه دوم سال 2013 یک کمیته مجاز برای بررسی عملکرد «ژو یونگ کانگ»، عضو سابق کمیته مرکزی و دفتر سیاسی حزب کمونیست و رییس سازمان امنیت داخلی این کشور تشکیل شد. شیوه نزدیک شدن به ژو با کنار زدن و اخراج کردن و دستگیری افرادی بود که به هر ترتیبی با او در ارتباط بودند. مقامات ارشد سیچوان، «جیانگ جمین» مدیر اجرایی سابق شرکت نفت چین و معاون سابق وزیر امنیت ملی که با ژو یونگ کانگ ارتباط نزدیکی داشتند همگی اخراج شدند.
سقوط «جیانگ جمین» ضربه سختی به این عضو سابق زد؛ چرا که او دوستی نزدیکی با ژو داشت و همین ثابت می کرد تا دستگیری ژو یونگ کانگ راه زیادی باقی نمانده است. همان زمان سایت «جیای شین» که سایتی غیررسمی برای روزنامه نگاری تحقیقی در چین است بدون آن که تیغ سانسور دامن گیر نوشته هایش شود یک ویدئو به همراه مقاله ای با عنوان «سه دست کش سفید ژو یونگ کانگ، منتشر کرد.
این پرونده با شرح ریز اتهامات ژو از دست داشتن پسران او در فساد اقتصادی پرده برداشت. او پس از بازنشستگی و اخراج از حزب عاقبت در ژوئن 2015 به دادگاه محلی چین وارد شد و در مقابل جرایم هم چون «رشوه خواری، سوءاستفاده از قدرت و افشای اسرار دولتی» حکم حبس ابد گرفت. ژو یونگ کانگ در دادگاه خود که نه در پایتخت بلکه در شهر «تیانجین» به صورت غیرعلنی برگزار شده بود در فرصت دفاع گفت: «من اتهامات مطرح شده از طرف دادستان را که در اساس درست است قبول دارم، به گناهان خود اعتراف و اظهار ندامت می کنم.»
مطابق با کیفرخواست، عموم اتهامات او مربوط به زمانی است که به عنوان معاون «جیانگ جمین» در شرکت نفت چین مشغول به کار بود.
نوامبر سال 2013 دور جدید بررسی های فساد اقتصادی در دیگری شهرهای چین هم چون شانشی، جیلین، یوننان، آنهویی، هونان و کوانگ دونگ، و هم چنین در خبرگزاری «شینهوا»، وزارت بازرگانی، و شرکت های دولتی ناظر بر ساخت و ساز سد «سه دره» آغاز شد. در این مرحله از تحقیقات درام اصلی سیاسی در شهر «شیانشی» اتفاق افتاد. پس از افشای نتیجه تحقیقات در ابتدای سال 2014 چهار نفر از اعضای رده بالای شورای حکام حزب کمونیست به سرعت اخراج شدند. رسانه های چینی از این واقعه با عنوان «زلزله بزرگ سیاسی» یاد کردند.
سقوط چهار ببر گرسنه
در آن زمان که سکوت کمیته مبارزه با فساد درباره فرجام کار ژو یونگ کانگ افکار عمومی را به سمت شایعه شکانده بود ناگهان خبر اخراج ژنرال «شو ژایهائو» عضو سابق دفتر سیاسی حزب کمونیست و نایب رییس کمیسیون مرکزی ارتش در سال های 2004 تا 2013 منتشر شد.
بزرگ ترین جرم او این بود که برای تبلیغات به برخی افراد رشوه پرداخت کرده است. یکی از زیردستان او در ارتش درباره نحوه کار او به محققان گفته بود: «روش کار ژنرال برای انجام کارها و انتخاب افراد این گونه است که ببیند اول طرف حسابش چه قدر پول دارد. در قدم دوم او برای نزدیکان و قوم و خویش هایش امتیاز ویژه قائل می شد. در مرحله سوم هم باید به احساسات تکیه کند تا از کار کردن با آن شخص حس خوبی داشته باشد. این قسمت بدترین قسمت کاری با ژنرال بود.»
در دسامبر 2014 نوبت «لینگ جیوها» مشاور ارشد «هو جینتائو»، ششمین رییس جمهور خلق چین بود که در تور ماهی گیری هیات تحقیق فساد اقتصادی گیر کند. دستگیری او نیز همانند ژو یونگ کانگ با دستگیری اطرافیان و محاصره تسهیل شد. پس از دستگیری مشخص شد که او پدرخوانده شبکه مخفی دسته ای از مقامات بود که در استان شانشی فعالیت می کردند.
«سو رانگ» چارمین ببر بزرگی بود که کمپین مبارزه با فساد اقتصادی شکارش کرد. اخراج رسمی او از حزب در سال 2015 اتفاق افتاد. زندگی طولانی سیاسی سو از او یک سیاست مدار دنیادیده ساخته بود که توانسته به خوبی رهبری حزب را در سه استان چین به عهده بگیرد اما فعالیت های غیرقانونی انجام شده زیر نظر سو رانگ در میانه سال های 2007 تا 2013 در استان جیانگشی دلیل اصلی سقوط او از مرتبه بزرگ و بلند سیاسی اش بود.
آن مرد با داس آمد
سال ها بعد مورخان تاریخ چین زمانی که به شروع ریاست جمهوری «شی جین پینگ» برسند احتمالا از او به عنوان «شکافنده روندها» در چین یاد خواهد کرد. او زمانی که به ریاست جمهوری رسید به جای آن که از یک روند طبیعی در رشد سرسام آور در اقتصاد چین که فساد هم بخشی از آن بود استفاده کند جنگی را در صحنه اقتصادی کشورش به راه انداخت که برخی نتایج احتمالی آن را برای چین با نتایج جنگ های صلیبی مقایسه می کنند. درواقع دولت های پیش از او نیز سودای این مبارزه را داشتند اما شمشیری که «شی جین پینگ» برای این مبارزه برداشت شمشیر برنده تری بود که نتیجه درهم و برهمی برای اقتصاد چین به ارمغان آورد.
برخی از ناظران خارج از مرزهای چین معتقدند که این کار می تواند مانع فعالیت های غیرقانونی شود و اقتصاد پررونق آن را رنگ و لعاب بهتری ببخشد. گروه دیگر هم که این حرکت را با دوربین های سیاسی رصد می کنند معتقدند که برخی از این برخوردهای خشن برای حفظ مشروعیت، حزب کمونیست لازم است. این نگرانی ها از نقشی که فساد در ایجاد رشد اقتصادی داشت سرچشمه می گیرد. «بن هیلمن» استاد دانشگاه استانفورد که تخصص مطالعه چین است. در کتاب «حمایت و قدرت» (Patronage and Power) به خوبی نشان داده که فساد در رشد اقتصادی چین چه نقشی داشته است.
او می نویسد که فساد اداری به واسطه شبکه حمایتی درون کشور چگونه می تواند روند امور اقتصادی را تسهیل کند. هیلمن در کتابش می گوید: «شبکه های حمایتی چرخ های بوروکراسی ناکارآمد را روغن کاری می کند در عین این که باعث می شود غنائم زیادی نصیب افرادی شود که در این شبکه خصوصی در حال فعالیت هستند. اما این تنها کارایی شبکه های حمایتی نیست بلکه این شبکه کارآمد باعث می شود تا افراد خطاکار زیر سایه این شبکه از تیررس نگاه نظارتی سازمان انضباطی حزب کمونیست نیز در امان باقی بمانند.» درواقع نگاه هیلمن به شبکه های حمایتی به درک بهتر هم زیستی فساد و توسعه اقتصادی کمک می کند.
هم چنین به گفته «مایکل جانستون»، استاد علوم سیاسی در دانشگاه کلگیت همیلتون در نیویورک،سیاست های مالیاتی متناقض و یک سیستم بانک داری سیاسی با سازماندهی ضعیف فرصت کافی را برای رشوه خواری، پارتی بازی و دست آخر دزدی در روز روشن فراهم کرده است. با این حال قبل از پرداختن به موضوع اثرات این مبارزه نیاز است که دقیقا بفهمیم وقتی از فساد اقتصادی در چین حرف می زنیم قرار است از چه چیزی صحبت کنیم.