اما اینکه چرا در میان گزینه های موجود، نزاجا به سراغ این تانک رفته است را باید در ویژگی ها و سوابق آن جستجو کرد. تانک روسی T-90 در حقیقت پیشرفته ترین تانک عملیاتی حال حاضر در ارتش روسیه محسوب شده و در چندین مدل نیز به ارتش روسیه و همچنین بازار صادراتی عرضه شده است. این تانک روسی در حقیقت یک مدل ارتقاء یافته بر اساس تانک T-72B است و از سال 1993 میلادی وارد خدمت شده است.
این تانک روسی توسط دفتر طراحی و کارخانجات Uralvagonzavod طراحی و ساخته شده است. در نگاه اول، طراحی ظاهری این تانک بر اساس T-72 صورت گرفته است و برای مخاطبان عادی تشخیص این دو تانک قدری مشکل است. این تانک در حدود 45 تن وزن داشته و طول آن 9.63 متر، عرض آن 3.78 متر و ارتفاع آن 2.22 متر است.
یکی از نکات مهم در این تانک در مقایسه با نمومه های قبلی، نصب زره های جدید است. در تانک T-90، بدنه از ترکیب فولاد و مواد کامپوزیتی تشکیل شده است و بر روی آن نیز به صورت استاندارد، زره واکنشی Kontakt-5 نصب می شود. یکی از خاطرات مهم درباره این تانک آن است که در سال 1999 میلادی در جریان جنگ چچن، تانک مذکور توانسته در برابر اصابت 7 فروند راکت ضد زره آر پی جی مقاومت کرده و در میدان نبرد باقی بماند.
سامانه دفاعی دیگری که بر روی این تانک نصب می شود، Shtora یا "پرده" نام دارد. این سامانه که شبیه به دو چشم بر روی بخش جلویی برجک این تانک نصب می شود، وظیفه اخلال در سامانه های اپتیکی و مسافت سنجهای لیزری در سامانه های موشکی ضد زره مثل تاو و یا کورنت را دارد.
این سامانه دفاعی همچنین شامل هشدار دهنده های لیزری و همچنین نارنجک های دودزا نیز هست که با کشف تابش لیزر به بدنه تانک در جهت مورد نظر، پرده دود را ایجاد و قفل لیزری را می شکند.
سامانه Shtora بر روی تانک T-90
بر روی این تانک همچنین پوششی مخصوص کاهش شانس کشف توسط سامانه های جستجوگر تلویزیونی، فروسرخ و رادار موجی میلیمتری به نام Nakidka قابل نصب است. سامانه مغناطیسی مقابله با مین EMT-7 نیز بر روی این تانک نصب شده است که این سیستم با انتشار پالس الکترومغانطیسی، مین های موجود در سر راه خود را منفجر می کند.
اما شاید یکی از مهمترین سامانه های دفاعی قابل نصب بر روی تانک تی 90 ، سیستم دفاع فعال ARENA باشد. این سیستم مشتمل بر یک مجموع از چندین رادار است که بر روی برجک تانک نصب می شود و تهدیدات ضد زره شامل انواع موشک ها و راکت ها مثل سری آر پی جی و یا تاو را شناسایی کرده و سپس یک خرج انفجاری که در اطراف بدنه نصب شده است به سمت تهدید مورد نظر پرتاب شده و در کنار آن منفجر می شود.
این سیستم به صورت اختیار قابل نصب بر روی تانکهای سری T-90 بوده و بر اساس سفارش مشتری امکان نصب بر روی تانک وجود دارد.
در بخش تسلیحات تانک تی 90 به یک قبضه توپ 125 میلی متری مدل 2A46 مجهز شده است. این توپ بر روی تانکهایی مثل سری T-72 و T-80 نیز نصب شده است. این توپ بدون خان، توان شلیک انواع مهمات نفوذ کننده ضد زره، شدیدالانفجار ضد تانک و همچنین موشک های هدایت لیزری مخصوص پرتاب از لوله تانک را نیز دارد.
تانک T-90A ارتش روسیه
در سالهای اخیر طیف جدیدی از مهمات با برد بیشتر و قابلیت نفوذ بالاتر برای این تانک ساخته شده است که بر اساس سفارش مشتری امکان تحویل آن است. از این جمله می توان به مهمات نفوذ گر 3BM-44M و همچنین موشک های پرتاب شونده از لوله سری 9M119M است است که در حدود 5 کیلومتر برد داشته و از سامانه هدایتی موج سوار لیزری بهره می برند، اشاره کرد که این موشک توان نفوذ در حدود 900 میلی متر زره واکنشی را دارد.
توپ 125 میلی متری این تانک، از قابلیت بارگذاری گلوله و تخلیه پوکه مورد نظر به صورت اتوماتیک بهره برده و به همین دلیل خدمه این تانک به 3 نفر شامل فرماننده، توپچی و راننده محدود می شود. یک قبضه تیربار 7.62 و یک قبضه تیربار کالیبر 12.7 میلی از دیگر سلاح های نصب شده بر روی این آن به حساب می آید.
در بحث سامانه های کشف و کنترل آتش تی 90، این تانک روسی در مدلهای ابتدایی از مشکلات زیادی رنج می برد و برد کشف هدف آن با استفاده از سامانه ای به نام PNK-4S/SR AGAT در شب به 1100 متر محدود شده بود. در ادامه روسیه با کمک شرکت تامسون فرانسه، سامانه های جدید شناسایی حرارتی روی این تانک نصب کرد که برد کشف هدف را برای این تانک تا 8 کیلومتر افزایش داد.
در بخش سیستم پیشران نیز این تانک روسی معمولا از یک دستگاه موتور دیزل 12 سیلندر به قدرت 840 یا 950 اسب بخار بهره می برد که سرعت این تانک در حدود 60 کیلومتر بر ساعت و برد عملیاتی آن در حدود 550 کیلومتر رسانده است.
تاکنون در حدود 2200 دستگاه از تانک تی 90 در چندین مدل تولید شده است. مدل T-90 گونه پایه ای این تانک است که در ابتدای دهه 1990 میلادی تولید شده است. مدل A از این تانک برای ارتش روسیه با ارتقاء موتور و سامانه دید حرارتی ساخته شده و مدل K آن نیز با افزایش سامانه های مخابراتی به عنوان تانک فرماندهی برای ارتش این کشور توسعه یافته است.
مدل صادراتی این تانک با عنوان T-90S با موتوری به قدرت 1000 اسب بخار و بدون سامانه دفاعی Shtora عرضه شد. مدل صادراتی فرماندهی نیز با عنوان SK عرضه شده است. مدل Bhishma گونه ای مخصوص از تانک تی 90 مخصوص ارتش هند است که برخی از قطعات و سامانه های آن در درون این کشور تولید می شود.
مدل Bhishma در ارتش هندوستان
همچنین، مدل AM پیشرفته ترین مدل بر اساس مدل A است که زره و سامانه کنترل آتش جدید بر روی آن نصب و نسل جدیدی از توپهای 125 میلی متری مدل 2A46 نیز در آن استفاده شده است. تمامی مدل های تانک مذکور، قابلیت مقابله با عوامل جنگ نوین و تصفیه هوا در این شرایط را دارند. کشورهای روسیه، سوریه، آذربایجان، هندوستان، ترکمنستان، الجزایر و اوگاندا کاربران فعلی این مدل از تانک هستند.
ایران کدام مدل تانک T 90 را خواهد خرید؟
اما جدیدترین مدل از این تانک روسی مدل MS است که تنها چند نمونه از آن تولید شده و روسیه به دنبال مشتری به منظور دریافت سفارش و تولید انبوه آن است و به نظر می رسد، ایران نیز به دنبال خرید این مدل خواهد بود. در T-90MS از نسل جدید زره های کنتاک 5 به اسم Relikt استفاده می شود و روسها مدعی هستند که دو برابر از کنتاکت 5 مقاوم تر بوده و در مجموعه به همراه بدنه خود تانک زرهی در حدود 1350 میلی متر برای این تانک ایجاد کرده است.
در مدل MS سامانه های جدید روسی نصب شده است که توان کشف هدف تا فاصله 7500 متری را امکان پذیر می کند نصب دوربین پانارومیک با قابلیت دید 360 درجه از میدان نبرد برای فرمانده با قابلیت دید در شب، روز و آب و هوایی بد و همچین دید حرارتی از جمله قابلیتهای سامانه کنترل آتش Kalina است. توان کشف این سامانه با استفاده از دید حرارتی 3500 متر گزارش شده است.
در بخش پیشران این تانک از موتوری به قدرت 1130 اسب بخار بهره برده و سرعتی در حدود 60 کیلومتر بر ساعت را برای این تانک فراهم می کند. برد عملیاتی در این مدل نیز 550 کیلومتر است.
در این مدل، سلاح اصلی همان توپ بدون خان 125 میلی متری مدل 2A46M-5 به همراه قابلیت حمل 40 گلوله است و سلاح ثانویه آن نیز یک قبضه مسلسل 7.62 میلی متری است که در بالای برجک نصب شده و به صورت کنترل از راه دور عمل می کند. مهمات توپ این مدل نیز همان گونه که در بالا به آن اشاره شد انواع شدیدالانفجار، نفوذ گر و همچنین موشک های لوله پرتاب هدایت لیزری سری 9M119M است.
T-90MS
سامانه دفاع فعال "آرنا" و سیستم اخلالگر Shtora که در بالا به آن نیز اشاره شد نیز قابلیت نصب بر روی این این مدل از تی 90 را بر اساس سفارش مشتری دارد. ترکیبی از هدایت ماهواره ای و اینرسیایی به همراه سیستم جدید دیده بانی PNM Sosna-U برای توپچی از دیگر سامانه های جدید نصب شده در این مدل از تانک تی 90 است که بهای هر دستگاه از این مدل تانک T-90 در حدود 4.5 میلیون دلار اعلام شده است.
در چند سال اخیر این مدل از تانک T-90 در بسیاری از نمایشگاه های تسلیحاتی توسط روسها به نمایش درآمده است و آنها امید دارند که بتوانند مشتری لازم برای راه اندازی خط تولید این مدل از تانک را جذب کنند.
با توجه به تجارب و تاکیدات صورت گرفته، نیروهای مسلح کشورمان سالهاست از یک نیروی صرفا مصرف کننده و متکی به خارج، خارج شده و اکنون بخش های مختلف فنی و مهندسی موجود در صنایع دفاعی، به محض ورود تکنولوژی و تجهیزات جدید نظامی، کار بر روی آنها را جهت استخراج فناوری های جدید و به روز کردن دانش فنی آغاز می کنند.
با این اوصاف و تجربه های تولید کنندگان تانک تی 90 مبنی بر واگذاری تولید بخشی از تجهیزات این تانک به کشورهای دیگر (مانند هند) این گزینه و احتمال، کاملا منطقی و مبتنی بر شواهد است که خرید تانک جدید برای نیروی زمینی ارتش، در نهایت به انتقال تکنولوژی و دانش فنی ساخت برخی تجهیزات و سامانه های مدرن ختم خواهد شد.
با توجه به اینکه موضوع انتقال دانش فنی و تولید مشترک، در موضوعاتی مانند همکاری ایران و روسیه در خصوص سوخو 30 نیز مورد تاکید صریح وزیر دفاع کشورمان و سایر مسئولان نیروهای مسلح قرار گرفته، در نهایت می توان پیش بینی کرد که در صورت تحقق خرید این تانک پیشرفته توسط نیروهای مسلح کشورمان، ثمرات این موضوع صرفا به ارتقاء بلافاصله یگانهای رزمی نزاجا ختم نشده و در نهایت، ارتقاء دانش فنی و انتقال تکنولوژی جدید، برای به روزرسانی تجهیزات موجود مانند تانک بومی و افتخارآفرین «ذوالفقار» و نیز ارتقاء تانک های t72 مورد استفاده قرار خواهد گرفت.