به گزارش مشرق، بامداد 27 دی‌ماه، با خوانده شدن بیانیه مشترک ایران و 1+5 توسط محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و فدریکا موگرینی، مسئول هماهنگی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز اجرای برجام رسما فرارسید و طرف غربی تحریم‌های هسته‌ای خود بر ضد جمهوری اسلامی ایران را رفع کرد.
در این بیانیه آمده است: «از آنجا که ایران به تعهدات خود عمل کرده است، امروز تحریم‌های مالی و اقتصادی ملی و چندجانبه مربوط به برنامه هسته‌ای ایران منطبق با برجام برداشته شد. اتحادیه اروپایی، کشورهای 1+5، مرکب از جمهوری خلق چین، جمهوری فرانسه، جمهوری فدرال آلمان، فدراسیون روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا و ایران همچنین در زمینه استفاده‌های صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، در چارچوب برجام، همکاری خواهند کرد. تحریم‌های سازمان ملل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران برداشته شد. قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت که برجام را مورد تأیید قرار داد، از این پس در کنار پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان پی تی)، تنها چارچوب حقوقی مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران خواهد بود ...»
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری نیز روز اجرای برجام را روز پیروزی ملت ایران خواند. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که برجام از بدو حصول تاکنون، با انتقادات متعددی نیز مواجه بوده است.
به هر روی، برجام با همه نقاط قوت و ضعفش اکنون اجرایی شده است. آنچه مهم است، نگاه به آینده همراه با فراموش نکردن گذشته است:
الف – اگرچه برای طرف غربی اجرای عملی برجام از 26 دی یا 27 دی آغاز شد، اما در واقع ایران ماه‌هاست که اجرای برجام را شروع کرده است. بنابراین اگر روز اجرا، پدیده جدیدی باشد، برای طرف غربی است نه طرف ایرانی. ایران در حالی به روز اجرا رسید که سانتریفیوژهایش کاهش یافته بود، ذخایر اورانیوم خود را منتقل کرده بود و قلب رآکتور اراک را خارج کرده بود. اکنون این نوبت طرف غربی‌ست که نشان دهد به تعهداتش پایبند است؛ هرچند که تعهد طرف غربی امری سلبی و به‌عبارت ساده‌تر، عدم اجرای تحریم‌ها و پایان مسدودیت منابع مالی ایران است؛
ب – همان‌طور که پیش‌تر در خبرگزاری فارس مورد اشاره قرار گرفته است، برجام در آمریکا تصویب نشد، بلکه تنها مخالفت با آن آن‌قدر نبود که بتوان جلوی دستگاه اجرایی را در اجرای آن گرفت. نکته مهم دیگر آنکه حتی در بین دموکرات‌ها هم در روند فوق در خصوص برجام صدای واحد وجود نداشت، اگرچه اکثریت دموکرات‌ها از آن حمایت کردند اما سناتور مشهوری چون «رابرت منندز» در خیل مخالفان برجام قرار گرفت. بنابراین اکنون در آمریکا برجام سندی است که با مخالفت جدی جمهوری‌خواهان از یک‌سو و موافقت نه‌چندان متحد دموکرات‌ها از سوی دیگر مواجه است. (جزئیات بیشتر)
اگرچه به‌نظر نمی‌رسد که تا زمان حضور اوباما در کاخ سفید مشکلی در واشنگتن برای اجرای برجام وجود داشته باشد، اما در مورد آینده دورتر نمی‌توان نظری داد.
ج – در حالی که همین دولت اوباما هم بر سر کار است، شیطنت‌هایی از واشنگتن دیده شده است. از جمله آنها یکی لغو امتیاز روادیدی در خصوص سفرکننده‌گان به ایران و 3 کشور دیگر و همچنین تحریم‌هایی به مناسبت آزمایش موشک عماد بود.
د – فواد ایزدی، کارشناس مسائل آمریکا گفته است که پس از برجام، در آمریکا 30 طرح ضدایرانی مطرح شده است. (جزئیات بیشتر) برخی از این طرح‌ها را که در کنگره آمریکا مطرح شده یا خواهند شد، به‌صورت گزارش تقدیم مخاطبان خود کرده است. هم‌اکنون طرح در مجلس نمایندگان آمریکا در آستانه رای‌گیری مجدد است که بر مبنای آن، موانعی بر سر راه رفع تحریم‌های موسسات مالی ایرانی ایجاد خواهد شد.
ه – اگر دولت آینده آمریکا جمهوری‌خواه باشد، بدون شک در مسیر اجرای برجام مشکلاتی رخ خواهد داد. اگرچه برجام 5 طرف دیگر هم دارد اما نباید فراموش کرد که بیشترین حجم تحریم‌های ضدایرانی متعلق به آمریکا بود و بیشترین مذاکره هم با آمریکا برای حصول توافق صورت گرفت. در بین کاندیداهای جمهوری‌خواه، کسی نیست که سخن از نقض یا لغو برجام نزده باشد.
و – اگرچه تنش‌های هسته‌ای با واشنگتن با برچیده شدن بخش زیادی از زیرساخت‌های هسته‌ای ایران کاهش یافت اما نباید فراموش کرد، ایران و آمریکا هنوز اختلافات زیادی با هم دارند، در مسائل منطقه‌ای، مساله حقوق بشر، آنچه واشنگتن حمایت از تروریسم می‌خواند و ... و هنوز راه تحریم ایران بر اساس این عناوین برای ایالات متحده باز است. همچنین نباید از یاد برد در پرونده منطقه‌ای، واشنگتن متحدینی در خاورمیانه دارد که بی‌امان راه فشار بر ایران و دوستانش را می‌پیمایند. واشنگتن بی‌پروا در کنار متحدان خود در خاورمیانه مانده است؛ همین چند روز پیش بود که جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده پس از دیدار با وزیر خارجه رژیم سعودی، تصریح کرد که کشورش در مناقشه با ایران، در کنار ریاض می‌ایستد. به طریق اولی، واشنگتن در کنار اسرائیل ایستاده و خواهد ایستاد.
ز – امید است بهبود تجارت خارجی پس از رفع تحریم‌ها (البته در صورت تحقق)، مقوله اقتصاد مقاومتی مدنظر مقام معظم رهبری را به دست فراموشی نسپارد. بهترین گزینه برای اقتصاد ایران تکیه به درون است، چه تحریم باشد و چه نباشد و اصولا این تکیه به درون است که انگیزه تحریم‌های جدید را از متخاصمان خواهد گرفت. وقتی بنیاد اقتصاد ایران از اقتصادی خام‌فروش به اقتصادی تولید‌کننده بدل شود، دیگر کسی فکر تحریم ایران را نمی‌کند.
رئیس‌جمهور عصر روز یکشنبه در کنفرانس مطبوعاتی خود تصریح کرد که برجام منجر به اعتماد به آمریکا نخواهد شد. اگر چنین است، این بی‌اعتمادی باید در مراحل مختلف اجرای برجام هم دیده شود.
در این بیانیه آمده است: «از آنجا که ایران به تعهدات خود عمل کرده است، امروز تحریم‌های مالی و اقتصادی ملی و چندجانبه مربوط به برنامه هسته‌ای ایران منطبق با برجام برداشته شد. اتحادیه اروپایی، کشورهای 1+5، مرکب از جمهوری خلق چین، جمهوری فرانسه، جمهوری فدرال آلمان، فدراسیون روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا و ایران همچنین در زمینه استفاده‌های صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، در چارچوب برجام، همکاری خواهند کرد. تحریم‌های سازمان ملل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران برداشته شد. قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت که برجام را مورد تأیید قرار داد، از این پس در کنار پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان پی تی)، تنها چارچوب حقوقی مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران خواهد بود ...»
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری نیز روز اجرای برجام را روز پیروزی ملت ایران خواند. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که برجام از بدو حصول تاکنون، با انتقادات متعددی نیز مواجه بوده است.
به هر روی، برجام با همه نقاط قوت و ضعفش اکنون اجرایی شده است. آنچه مهم است، نگاه به آینده همراه با فراموش نکردن گذشته است:
الف – اگرچه برای طرف غربی اجرای عملی برجام از 26 دی یا 27 دی آغاز شد، اما در واقع ایران ماه‌هاست که اجرای برجام را شروع کرده است. بنابراین اگر روز اجرا، پدیده جدیدی باشد، برای طرف غربی است نه طرف ایرانی. ایران در حالی به روز اجرا رسید که سانتریفیوژهایش کاهش یافته بود، ذخایر اورانیوم خود را منتقل کرده بود و قلب رآکتور اراک را خارج کرده بود. اکنون این نوبت طرف غربی‌ست که نشان دهد به تعهداتش پایبند است؛ هرچند که تعهد طرف غربی امری سلبی و به‌عبارت ساده‌تر، عدم اجرای تحریم‌ها و پایان مسدودیت منابع مالی ایران است؛
ب – همان‌طور که پیش‌تر در خبرگزاری فارس مورد اشاره قرار گرفته است، برجام در آمریکا تصویب نشد، بلکه تنها مخالفت با آن آن‌قدر نبود که بتوان جلوی دستگاه اجرایی را در اجرای آن گرفت. نکته مهم دیگر آنکه حتی در بین دموکرات‌ها هم در روند فوق در خصوص برجام صدای واحد وجود نداشت، اگرچه اکثریت دموکرات‌ها از آن حمایت کردند اما سناتور مشهوری چون «رابرت منندز» در خیل مخالفان برجام قرار گرفت. بنابراین اکنون در آمریکا برجام سندی است که با مخالفت جدی جمهوری‌خواهان از یک‌سو و موافقت نه‌چندان متحد دموکرات‌ها از سوی دیگر مواجه است. (جزئیات بیشتر)
اگرچه به‌نظر نمی‌رسد که تا زمان حضور اوباما در کاخ سفید مشکلی در واشنگتن برای اجرای برجام وجود داشته باشد، اما در مورد آینده دورتر نمی‌توان نظری داد.
ج – در حالی که همین دولت اوباما هم بر سر کار است، شیطنت‌هایی از واشنگتن دیده شده است. از جمله آنها یکی لغو امتیاز روادیدی در خصوص سفرکننده‌گان به ایران و 3 کشور دیگر و همچنین تحریم‌هایی به مناسبت آزمایش موشک عماد بود.
د – فواد ایزدی، کارشناس مسائل آمریکا گفته است که پس از برجام، در آمریکا 30 طرح ضدایرانی مطرح شده است. (جزئیات بیشتر) برخی از این طرح‌ها را که در کنگره آمریکا مطرح شده یا خواهند شد، به‌صورت گزارش تقدیم مخاطبان خود کرده است. هم‌اکنون طرح در مجلس نمایندگان آمریکا در آستانه رای‌گیری مجدد است که بر مبنای آن، موانعی بر سر راه رفع تحریم‌های موسسات مالی ایرانی ایجاد خواهد شد.
ه – اگر دولت آینده آمریکا جمهوری‌خواه باشد، بدون شک در مسیر اجرای برجام مشکلاتی رخ خواهد داد. اگرچه برجام 5 طرف دیگر هم دارد اما نباید فراموش کرد که بیشترین حجم تحریم‌های ضدایرانی متعلق به آمریکا بود و بیشترین مذاکره هم با آمریکا برای حصول توافق صورت گرفت. در بین کاندیداهای جمهوری‌خواه، کسی نیست که سخن از نقض یا لغو برجام نزده باشد.
و – اگرچه تنش‌های هسته‌ای با واشنگتن با برچیده شدن بخش زیادی از زیرساخت‌های هسته‌ای ایران کاهش یافت اما نباید فراموش کرد، ایران و آمریکا هنوز اختلافات زیادی با هم دارند، در مسائل منطقه‌ای، مساله حقوق بشر، آنچه واشنگتن حمایت از تروریسم می‌خواند و ... و هنوز راه تحریم ایران بر اساس این عناوین برای ایالات متحده باز است. همچنین نباید از یاد برد در پرونده منطقه‌ای، واشنگتن متحدینی در خاورمیانه دارد که بی‌امان راه فشار بر ایران و دوستانش را می‌پیمایند. واشنگتن بی‌پروا در کنار متحدان خود در خاورمیانه مانده است؛ همین چند روز پیش بود که جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده پس از دیدار با وزیر خارجه رژیم سعودی، تصریح کرد که کشورش در مناقشه با ایران، در کنار ریاض می‌ایستد. به طریق اولی، واشنگتن در کنار اسرائیل ایستاده و خواهد ایستاد.
ز – امید است بهبود تجارت خارجی پس از رفع تحریم‌ها (البته در صورت تحقق)، مقوله اقتصاد مقاومتی مدنظر مقام معظم رهبری را به دست فراموشی نسپارد. بهترین گزینه برای اقتصاد ایران تکیه به درون است، چه تحریم باشد و چه نباشد و اصولا این تکیه به درون است که انگیزه تحریم‌های جدید را از متخاصمان خواهد گرفت. وقتی بنیاد اقتصاد ایران از اقتصادی خام‌فروش به اقتصادی تولید‌کننده بدل شود، دیگر کسی فکر تحریم ایران را نمی‌کند.
رئیس‌جمهور عصر روز یکشنبه در کنفرانس مطبوعاتی خود تصریح کرد که برجام منجر به اعتماد به آمریکا نخواهد شد. اگر چنین است، این بی‌اعتمادی باید در مراحل مختلف اجرای برجام هم دیده شود.