به گزارش مشرق، شعر انقلاب اسلامي به پاس مجاهدت‌هاي شعرايي چون حميد سبزواري كه عمر هنري خود را صرف سرايش اشعاري در وصف انقلاب اسلامي و اهداف و آرمان‌هاي آن كرده‌اند، اكنون به يك مكتب ادبي تبديل شده است. لقب پدر شعر انقلاب براي حميد سبزواري نيز بر همين اساس انتخاب شده است. حال در شرايطي كه به برگزاري جشنواره شعر فجر به عنوان جشنواره شعر انقلاب نزديك مي‌شويم، ماهيت و باقي ماندن اصالت شعر انقلاب از سوي شاعراني كه با مضمون انقلاب اسلامي شعر گفته‌اند، مورد ترديد قرار گرفته است. از اين‌رو در كنار برگزاري جشنواره شعر فجر، جشنواره شعر انقلاب اسلامي نيز برگزار مي‌شود.
چرا فجر جشنواره شعر انقلاب نيست؟
جشنواره شعر فجر در سال 85 آغاز به كار كرد و چند دوره اول آن غيررقابتي بود. سپس شكل مسابقه به خود گرفت و در نهايت طي دوره هشتم به جشنواره‌اي بين‌المللي تغيير وضعيت داد. اين جشنواره به‌رغم اينكه عنوان «فجر» را كه نشانه‌اي از انقلاب است با خود يدك مي‌كشد، اما در مقابل نگاه انقلابي در آن كمتر به چشم مي‌آيد. ايرادي كه به ديگر جشنواره فجر از جمله جشنواره بين‌المللي فيلم فجر نيز وارد است. در بند اول آيين‌نامه شعر فجر آمده است: جشنواره شعر فجر با هدف جريان‌سازي ادبي و بالندگي گونه‌هاي شعر امروز و به منظور ايجاد انگيزه و رقابت بين شاعران برگزار مي‌شود. اين جشنواره كه نامش برگرفته از دهه فجر انقلاب اسلامي ايران است، به تقويت و اعتلاي شعر در جمهوري اسلامي ايران همت مي‌گمارد، اما شعر انقلاب در آثار منتخب اين جشنواره تا چه حد حضور و نمود دارد؟
كمال شفيعي كه دبير نخستين جشنواره شعر انقلاب بوده است، در مصاحبه ای به ارائه پيشنهاد ايجاد جشنواره شعر انقلاب به مرحوم اميرحسين فردي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: خاطرم هست وقتي مرحوم فردي به حوزه هنري آمدند، با آن نگاه وسيعي كه داشتند، كارهاي شگفتي انجام دادند. زماني من خدمتشان رسيدم و گفتم: آقاي فردي بعد از گذشت بيش از سه دهه از انقلاب اسلامي نياز داريم كه به تعريف برخي مفاهيم و مقولات بپردازيم. ايشان گفتند: مثلاً چه مفاهيمي؟ من گفتم: شما زحمت كشيديد و «جشنواره داستان انقلاب اسلامي» را راه انداختيد، ولي جاي «شعر انقلاب اسلامي» خالي است. ايشان گفتند: «شعر انقلاب اسلامي» يعني چه؟ مگر ما جشنواره شعر فجر را نداريم؟ گفتم: شعر فجر يك برند ملي است كه تمامي موضوعات را دربر مي‌گيرد و وقتي به تمام موضوعات مي‌پردازد، ديگر لزوماً به «شعر انقلاب اسلامي» نمي‌پردازد، هرچند در ايام دهه فجر برگزار مي‌شود، ولي به هيچ وجه موضوعش شعر انقلاب اسلامي نيست؛ يعني موضوعيتش، موضوعيت ادبيات انقلاب اسلامي نيست.
هم‌اكنون نيز جشنواره فجر هيچ ادعايي درباره اينكه به مضمون انقلاب به عنوان ماهيت اصلي جشنواره مي‌پردازد، ندارد.
شعر انقلاب چيست؟
ميلاد عرفان‌پور، شاعر جوان كشورمان درباره تعريف شعر انقلاب با اشاره به برداشت‌هاي غلطي مانند انتخاب همه شعرهايي كه بعد از انقلاب اسلامي در سال 57 سروده شده‌اند به عنوان شعر انقلاب، مي‌گويد: تعريفي كه ما مي‌پسنديم و طرفداران زيادي هم دارد و صاحب‌نظراني مانند محمدرضا سنگري هم اين را در آثارشان تبيين كرده‌اند، اين است كه شعر انقلاب شعري است كه در ذيل اهداف و آرمان‌ها و چارچوب‌هاي انقلاب اسلامي سروده شده باشد. وي ادامه مي‌دهد: در اين تعريف مي‌توان به راحتي شعرهايي را كه در زمينه فرهنگ و آموزه‌هاي اسلامي سروده مي‌شود در همين چارچوب انقلاب اسلامي مشترك دانست و از آنجا كه انقلاب اسلامي از آموزه‌هاي دين اسلام بهره مي‌برد بنابراين از هم جدا نيستند و در يك چارچوب قرار مي‌گيرند.
عرفان‌پور تأكيد مي‌كند: بنابراين من فكر مي‌كنم مهم‌ترين مؤلفه شعر انقلاب اسلامي همين همسويي شعر با اهداف و آرمان‌ها و چارچوب‌هاي انقلاب اسلامي است. و اگر شعري در اين چارچوب‌ها و اهداف قرار بگيرد شعر انقلاب اسلامي است و هيچ محدوديت موضوعي و قالبي نخواهد داشت.
اما تعريف جامع و كاملي از سوي مقام معظم رهبري درباره شعر انقلاب وجود دارد در اين تعريف «شعر انقلاب آن شعري است كه در خدمت هدف‌هاي انقلاب است يعني درخدمت عدالت، انسانيت، دين، وحدت، رفعت ملي، پيشرفت همه‌جانبه كشور و در خدمت انسان‌سازي به معناي واقعي كلمه است.»
شعر انقلاب و خطر تحريف
احمد بابايي، شاعر و پژوهشگر ادبيات آييني كشور مي‌گويد: اگر تعريف و شاخص‌هاي درست در شعر انقلاب ارائه و پيگيري نشود، احتمال انحراف بسيار بالا است، اما بيشتر از احتمال انحراف، احتمال قائم به افراد بودن، شخصي شدن و سليقه‌گرايي در شعر انقلاب مطرح است. باز بيش از اينها احتمال مافيايي‌شدن و اعمال منفعت‌‌گرايي در شعر انقلاب قطعي است. اگر شاخصه‌ها و مؤلفه‌هاي شعر انقلاب تعيين نشود لابد و ناگزير، شعر انقلاب، گردنه‌اي براي دنياطلبي عده‌اي شهرت‌طلب خواهد شد كه نمونه‌هاي آن را در سي و هفت سال پيش به وفور، مشاهده كرده‌ايم. هم‌اكنون پنجمين جشنواره شعر انقلاب و دهمين جشنواره شعر فجر در آستانه برگزاري هستند. خروجي هر كدام از اين جشنواره‌ها مي‌تواند تعيين كند كه شعراي انقلاب اسلامي تا چه حد براساس مؤلفه‌هاي شعر انقلاب فعاليت داشته‌اند يا اينكه فضاي شبه‌روشنفكري كه پيش از اين در فضاي جشنواره فجر ديده شده بود باز نيز خودنمايي خواهد كرد.
چرا فجر جشنواره شعر انقلاب نيست؟
جشنواره شعر فجر در سال 85 آغاز به كار كرد و چند دوره اول آن غيررقابتي بود. سپس شكل مسابقه به خود گرفت و در نهايت طي دوره هشتم به جشنواره‌اي بين‌المللي تغيير وضعيت داد. اين جشنواره به‌رغم اينكه عنوان «فجر» را كه نشانه‌اي از انقلاب است با خود يدك مي‌كشد، اما در مقابل نگاه انقلابي در آن كمتر به چشم مي‌آيد. ايرادي كه به ديگر جشنواره فجر از جمله جشنواره بين‌المللي فيلم فجر نيز وارد است. در بند اول آيين‌نامه شعر فجر آمده است: جشنواره شعر فجر با هدف جريان‌سازي ادبي و بالندگي گونه‌هاي شعر امروز و به منظور ايجاد انگيزه و رقابت بين شاعران برگزار مي‌شود. اين جشنواره كه نامش برگرفته از دهه فجر انقلاب اسلامي ايران است، به تقويت و اعتلاي شعر در جمهوري اسلامي ايران همت مي‌گمارد، اما شعر انقلاب در آثار منتخب اين جشنواره تا چه حد حضور و نمود دارد؟
كمال شفيعي كه دبير نخستين جشنواره شعر انقلاب بوده است، در مصاحبه ای به ارائه پيشنهاد ايجاد جشنواره شعر انقلاب به مرحوم اميرحسين فردي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: خاطرم هست وقتي مرحوم فردي به حوزه هنري آمدند، با آن نگاه وسيعي كه داشتند، كارهاي شگفتي انجام دادند. زماني من خدمتشان رسيدم و گفتم: آقاي فردي بعد از گذشت بيش از سه دهه از انقلاب اسلامي نياز داريم كه به تعريف برخي مفاهيم و مقولات بپردازيم. ايشان گفتند: مثلاً چه مفاهيمي؟ من گفتم: شما زحمت كشيديد و «جشنواره داستان انقلاب اسلامي» را راه انداختيد، ولي جاي «شعر انقلاب اسلامي» خالي است. ايشان گفتند: «شعر انقلاب اسلامي» يعني چه؟ مگر ما جشنواره شعر فجر را نداريم؟ گفتم: شعر فجر يك برند ملي است كه تمامي موضوعات را دربر مي‌گيرد و وقتي به تمام موضوعات مي‌پردازد، ديگر لزوماً به «شعر انقلاب اسلامي» نمي‌پردازد، هرچند در ايام دهه فجر برگزار مي‌شود، ولي به هيچ وجه موضوعش شعر انقلاب اسلامي نيست؛ يعني موضوعيتش، موضوعيت ادبيات انقلاب اسلامي نيست.
هم‌اكنون نيز جشنواره فجر هيچ ادعايي درباره اينكه به مضمون انقلاب به عنوان ماهيت اصلي جشنواره مي‌پردازد، ندارد.
شعر انقلاب چيست؟
ميلاد عرفان‌پور، شاعر جوان كشورمان درباره تعريف شعر انقلاب با اشاره به برداشت‌هاي غلطي مانند انتخاب همه شعرهايي كه بعد از انقلاب اسلامي در سال 57 سروده شده‌اند به عنوان شعر انقلاب، مي‌گويد: تعريفي كه ما مي‌پسنديم و طرفداران زيادي هم دارد و صاحب‌نظراني مانند محمدرضا سنگري هم اين را در آثارشان تبيين كرده‌اند، اين است كه شعر انقلاب شعري است كه در ذيل اهداف و آرمان‌ها و چارچوب‌هاي انقلاب اسلامي سروده شده باشد. وي ادامه مي‌دهد: در اين تعريف مي‌توان به راحتي شعرهايي را كه در زمينه فرهنگ و آموزه‌هاي اسلامي سروده مي‌شود در همين چارچوب انقلاب اسلامي مشترك دانست و از آنجا كه انقلاب اسلامي از آموزه‌هاي دين اسلام بهره مي‌برد بنابراين از هم جدا نيستند و در يك چارچوب قرار مي‌گيرند.
عرفان‌پور تأكيد مي‌كند: بنابراين من فكر مي‌كنم مهم‌ترين مؤلفه شعر انقلاب اسلامي همين همسويي شعر با اهداف و آرمان‌ها و چارچوب‌هاي انقلاب اسلامي است. و اگر شعري در اين چارچوب‌ها و اهداف قرار بگيرد شعر انقلاب اسلامي است و هيچ محدوديت موضوعي و قالبي نخواهد داشت.
اما تعريف جامع و كاملي از سوي مقام معظم رهبري درباره شعر انقلاب وجود دارد در اين تعريف «شعر انقلاب آن شعري است كه در خدمت هدف‌هاي انقلاب است يعني درخدمت عدالت، انسانيت، دين، وحدت، رفعت ملي، پيشرفت همه‌جانبه كشور و در خدمت انسان‌سازي به معناي واقعي كلمه است.»
شعر انقلاب و خطر تحريف
احمد بابايي، شاعر و پژوهشگر ادبيات آييني كشور مي‌گويد: اگر تعريف و شاخص‌هاي درست در شعر انقلاب ارائه و پيگيري نشود، احتمال انحراف بسيار بالا است، اما بيشتر از احتمال انحراف، احتمال قائم به افراد بودن، شخصي شدن و سليقه‌گرايي در شعر انقلاب مطرح است. باز بيش از اينها احتمال مافيايي‌شدن و اعمال منفعت‌‌گرايي در شعر انقلاب قطعي است. اگر شاخصه‌ها و مؤلفه‌هاي شعر انقلاب تعيين نشود لابد و ناگزير، شعر انقلاب، گردنه‌اي براي دنياطلبي عده‌اي شهرت‌طلب خواهد شد كه نمونه‌هاي آن را در سي و هفت سال پيش به وفور، مشاهده كرده‌ايم. هم‌اكنون پنجمين جشنواره شعر انقلاب و دهمين جشنواره شعر فجر در آستانه برگزاري هستند. خروجي هر كدام از اين جشنواره‌ها مي‌تواند تعيين كند كه شعراي انقلاب اسلامي تا چه حد براساس مؤلفه‌هاي شعر انقلاب فعاليت داشته‌اند يا اينكه فضاي شبه‌روشنفكري كه پيش از اين در فضاي جشنواره فجر ديده شده بود باز نيز خودنمايي خواهد كرد.
منبع : روزنامه جوان