گروه سیاسی مشرق - مدیریت محیط زیست کشور دچار حواشی نمایشی شده است. معصومه ابتکار رئیس سازمان به کارهای نمایشی، سیاسی و فعالیت در کارهای فرعی خود را مشغول کرده و کمتر به بحران‌زدایی درباره آلودگی هوای تهران، خوزستان و کلانشهرهای مختلف کشور مبادرت می‌ورزد.

در همین زمینه اگر نگاهی به کانال تلگرامی این مدیر دولتی بیندازیم شاهد حضور نمایشی و زینتی معصومه ابتکار در جشنواره فیلم فجر و یا کنسرت‌ها [1]و برنامه‌های هنری هستیم؛ آنهم در روزهایی که بحران ریزگردها در شهر بحران‌زده اهواز دوباره رو به تشدید است و رئیس اداره پایش حفاظت محیط زیست خوزستان در این باره بیان می‌کند که «غلظت گرد و غبار در اهواز به 9 برابر حد مجاز رسیده است.»[2]

رونمایی از فسیل‌های استردادی ایران از آمریکا که بیشتر یک نمایش مدیریتی سیاسی است از جمله این موارد است که اخیرا در سازمان محیط زیست اتفاق افتاد.

وی چندی پیش نیز در گفت‌‌وگو با روزنامه انگلیسی «گاردین» و در سالروز هوای پاک، نسبت به روابط آتی ایران با غرب به ویژه آمریکا ابراز نظر کرد و مواضع جناحی خود به نفع جریان اصلاحات را با این رسانه بیگانه در میان گذاشت.

معاون رئیس‌جمهور ایران در ادامه با ارسال یک سیگنال سیاسی، به خبرنگار گاردین اعلام کرد که مهم‌ترین موضوعی که دولت روحانی با آن مواجهه خواهد بود، انتخابات ماه فوریه پارلمان و مجلس خبرگان است.

امضاء نمادین تابلو حفاظت از محیط زیست توسط ابتکار در حاشیه جشنواره فیلم فجر با نام شب محیط زیستی جشنواره یکی دیگر از این نوع فعالیت‌هاست.

ابتکار اخیرا به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها در صفحه تلگرام خود عکس یادگاری از خود و یک فعال محیط زیست منتشر کرده و بیان کرده است:‌ «امسال روز جهانی تالاب ها به میزبانی استانداری اصفهان با هدف حمایت از تالاب های کشور به ویژه رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی برگزار شد و در یک تفاهم نامه سه جانبه میان کنوانسیون رامسر، سازمان حفاظت محیط زیست و استاندار اصفهان با موفقیت های عملی به سرانجام رسید. حاصل اتفاقات مهم آن روز از حضور مسئولین تا نمایندگان جوامع محلی و سمن ها که آستین همت برای گاوخونی بالا زده اند تا افتتاح ایستگاه پایش کیفی هیدرومتری تالاب گاوخونی در 12 کیلومتری ورودی این تالاب به منظور پایش و رصد وضعیت کمی و کیفی آب در محدوده پایین دست رودخانه زاینده رود، لبخند امیدوارانه ای بود که در چهره مردم دیدیم.»

در این دوران راهکارهای عاجل معصومه ابتکار برای بحران‌زدایی نگاه به آسمان و تغییرات جوی آب و هوا بوده است و در این زمینه وزش باد و بارش برف و باران هرازگاهی به کمک وی برای رهایی از انتقاداتی که به نحوه مدیریتش در سازمان محیط زیست وارد می‌شود، آمده است و درمسائل حاد نیز زدن ماسک و خروج فیزیکی از حوزه بحران و پناه بردن به مناطق خوش آب و هوا توصیه وی و مشاورانش به مردم بوده است. برون سپاری مسئولیت و خارج از دسترس نشان دادن راه حل مشکلات زیست محیطی بدون ارائه هیچ راه حل کاربردی مفیدی از جمله شاخصه‌های مدیریتی ابتکار در سازمان محیط زیست است.

وی اخیرا کمپین چالش دمای 18 درجه را راه‌اندازی کرد که از روی یک کمپین جهانی الگو برداری شده بود اما این کمپین مورد توجه مردم قرار نگرفت و بسیاری این انتقاد را از رئیس سازمان محیط زیست مطرح کردند که این سازمان وظیفه اجرایی دارد و کمپین زدن بیشتر کار سازمان‌های مردم نهاد و NGOهاست تا سازمان عریض و طویلی چون سازمان محیط زیست. [3]

این در حالی است که بسیاری از کارشناسان بیان می‌دارند که موضوع حمل‌ونقل عمومی از جمله موارد مهمی است که باید در زمینه کاهش آلودگی هوای تهران و شهرهای دیگر بدان توجه شود. به عنوان نمونه شهردار تهران درباره این کمپین که بر روی مصارف خانگی و آلودگی گرمایشی هوا تمرکز دارد بیان می دارد: « آلایند‌‌ه‌ها براساس تجزیه و تحلیل صورت گرفته 82 درصد از منابع متحرک از جمله ماشین، موتورسیکلت‌ها و وسایل نقلیه تولید می‌شود.گرمایش خانگی تنها 4 درصد در آلودگی هوای شهر تهران مؤثر است. 3.5 میلیون خودرو در شهر تهران تردد می‌کند که از این تعداد 300 هزار خودرو کاربراتوری است و 50 درصد موجب آلایندگی هوای شهر تهران را است».

محمد باقر قالیباف بیان داشته است که «‌آماده هستیم که هر سیاست و تصمیمی دولت در مورد آلودگی هوا اتخاذ می‌کند اجرایی کنیم و مسئولیت آلودگی هوا طبق قانون بر دوش دولت است.»[4]

در همین باب، مدتی پیش قالیباف از آمادگی شهرداری برای مقابله با آلودگی هوای تهران درصورت واگذاری اختیارات سخن گفته بود و از برنامه شهرداری و انجام مطالعاتی در این باره نیز خبر داده بود.

معصومه ابتکار اما در واکنش به این مطلب بیان داشت: شهرداری باید به تکالیف مشخص شده خود از سوی دولت در زمینه کاهش آلودگی هوا عمل کند و امکان سپردن امور کلان و نظارت به شهرداری وجود ندارد چون بسیاری از اختیارات در حوزه شهرداری نیست.

رئیس سازمان محیط زیست که شاخصه مدیریتی‌اش برون سپاری مسئولیت در این باره نیز با اشاره به اینکه بخش‌ها و دستگاه‌های مختلف در مقابله با آلودگی هوا نقش دارند که یکی از آنها شهرداری است، گفت: شهرداری باید مجموعه اقداماتی را در این زمینه انجام دهد و تاکنون هم یکی ازجمله بخش‌های موثر در کاهش آلودگی هوا بوده است.[5]

این درحالی است که بنابر همین شیوه مدیریتی پیش از این ابتکار مجلس را یکی از عوامل افزایش آلودگی‌های زیست محیطی مطرح کرده بود. [6]

به هر حال موضوع رفع آلودگی هوا یک موضوع همگانی است که بایستی با مشارکت عموم نهادها و مردم حل و فصل شود اما مدیریت این مسئله با دولت و سازمان محیط زیست است که بایستی با برنامه مدون و هدفدار و با شناسایی دقیق عوامل بحران‌زا در حوزه محیط زیست بخش‌های مختلف را هماهنگ کرده و فرهنگ‌سازی لازم و اصولی و نه نمادین را انجام دهند تا مسئله زیست محیطی کشور حل و فصل شود که در این بخش شاهد فعالیت چشمگیری از سوی سازمان محیط زیست در دوران ریاست ابتکار نبوده‌ایم.