به گزارش گروه تاریخ مشرق؛ 25 بهمن 1367 امام در فتوایی سلمان رشدی را مرتد اعلام کرد و گفت:«از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعا آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرات نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کسی در این راه کشته شود، شهید است ان شاء الله»(1) همین ایام بنا بود رئیس جمهور وقت (آیت الله سیدعلی خامنه ای) به اروپا سفر کند.

*آیات شیطانی

انتشار کتاب آیات شیطانی مسلمانان جهان را خشمگین کرد. حجم تبلیغاتی که غربی‌ها برای تبلیغ و توزیع کتاب انجام دادند بسیار عجیب بود. آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: «مجلات را برای من می‌آوردند. یکی، دو ماه بود که این کتاب در مطبوعات دنیای غرب - مخصوصاً مجلات امریکایی - آن چنان تبلیغ می‌شد که هر کسی نگاه می‌کرد، می‌فهمید این یک توطئه است. لزومی ندارد که یک کتاب را - هرچند هم که خوب باشد - این‌قدر بزرگ کنند، در مجلات بنویسند، راجع به آن رپرتاژ بدهند، از فروشش بگویند، از ناشرش بگویند، از مطالبش بگویند، خلاصه کنند و عکس و فیلم بگیرند، این‌جا و آن‌جا پخش کنند و همه به مسلمانان بخندند! هر کسی میفهمید که این کار، عادی نیست. با جنجال، این کتاب را وسط انداختند، شاید بتوانند با آن، روحیه‌ی مسلمانان را تضعیف کنند و بشکنند.»(2)


*پیشروی فتوا

طولی نکشید که حکم امام خمینی مهمترین خبر جهان شد. مسلمانان جهان از حکم امام به وجد آمدند. در اروپا تبلیغات شدید علیه فتوای امام انجام شد. سران کشورهای اروپایی به شدت اعتراض کردند. در همین ایام آقای خامنه ای مهیای سفر به یوگسلاوی در اروپا بود. سخنان او در نمازجمعه در حمایت از فتوای امام بازتاب زیادی در جهان داشت و موضع رسمی جمهوری اسلامی محسوب می‌شد. بی‌بی‌سی گفت: «آقای خامنه ای رئیس جمهور ایران امروز در مراسم نمازجمعه‌ی تهران گفت سلمان رشدی چاره‌ای جز مرگ ندارد زیرا با یک میلیارد مسلمان و آیت الله خمینی درافتاده است... آقای خامنه ای در انتقاد از بریتانیا به خاطر صدور اجازه‌ی نشر کتاب گفت بریتانیا باید به مسلمانان توضیح دهد که چرا به یکی از اتباع خود اجازه‌ی چنین کاری را داده است. اما رئیس جمهور ایران در هشداری که خبرگزاری ایران آن را هشدار بی‎سابقه خوانده است، از تظاهر کنندگان خواست که به سفارتخانه بریتانیا و سایر کشورها در تهران نزدیک نشوند.»(3)

* سفر به یوگسلاوی

اول اسفند 1367 رئیس جمهور ایران به یوگسلاوی رفت. در این سفر شش روزه به رومانی هم رفت. در مصاحبه‌ مطبوعاتی‌اش در یوگسلاوی هم از فتوای امام حمایت کرد. روزنامه ایندیپندنت نوشت: «تایید سخنان امام خمینی توسط آقای خامنه ای در مصاحبه مطبوعاتی در یوگسلاوی، خشم مجلس محلی «سلونیا» را برانگیخته و آنها مقامات بلگراد را برای پذیرایی محترمانه از رئیس جمهور ایران مورد انتقاد قرار داده‌اند.»

به ادعای ایندیپندنت، نویسندگان مسلمان یوگسلاوی نیز ساعاتی پس از خروج رئیس جمهور ایران از آن کشور، فتوای امام را به باد انتقاد گرفتند.(4)


*بازدید از بوسنی

در یوگسلاوی رئیس جمهور از مقامات آنجا خواست از بوسنی و هرزگوین دیدار کند، «مقدّمات سفر به آن‌جا مهیّا شد و به سارایوو رفتیم. یک روز به خیابانهای سارایوو رفتم و مردم که شنیده بودند رئیس جمهور اسلامی آمده است - چون رسانه‌های گروهی یوگسلاوی که ما مهمانشان بودیم، عکس و گزارش و تفصیلات ما را در بلگراد منتشر کرده بودند - گروه گروه جمع شده بودند و زن و مرد، تحت تأثیر شوق و روحیه اسلامی، اشک میریختند و کف می‌زدند.»(5) مقامات یوگسلاوی با وجود پایان جنگ هنوز هم از فروش تجهیزات نظامی به ایران طفره می‌رفتند؛ «پس از پایان مذاکره طولانی و مفصل، حاضر نشد حتی تانکش را به ما بفروشد! در حالی که هروقت عراقی‌ها در جبهه کم می‌آوردند‌، بلافاصله انواع و اقاسم تانک‌‌های شرقی و غربی برایشان می‌آمد. وقتی یک تانک‌شان ضربت می‌خورد، معطلش نمی‌شدند. چرثقیل را می‌آوردند و آن را به داخل هور یا رودخانه پرتاب می‌کردند و از دور خارجش می‎کردند. برایشان اهمیت نداشت.»(6)


*قطع رابطه با انگلیس

وقتی از سفر بازگشت هنوز مسئله‌ی سلمان رشدی مهمترین مسئله کشور بود. در مجلس طرحی برای قطع رابطه با انگلیس را مطرح کرد.(7) مجلس سوم آن را تصویب کرد.(8)

پی نوشت:

1- صحیفه امام، ج21، ص 263
2- آیت الله سیدعلی خامنه ای، سخنرانی در دیدار با علما و روحانیون استان خراسان، 1369/3/15
3-اکبر هاشمی رفسنجانی، پایان دفاع، آغاز بازسازی، ص 519تا 520
4- همان، ص 530تا 538
5-آیت الله سیدعلی خامنه ای، خطبه های نماز جمعه ی سوم رمضان، 1373/11/14
6-آیت الله سیدعلی خامنه ای، سخنرانی در دیدار با جمعی از رزمندگان، ایثارگران و فرماندهان دوران دفاع مقدس، 1375/07/29
7-گفت گوی علی اکبر ولایتی با ویژه نامه تداوم آفتاب، روزنامه جام جم، مرداد 1387
8-همان