به گزارش مشرق،روزنامه فرامنطقه‌ای القدس العربی در گزارشی به ابعاد سفر رجب طیب اردوغان به آفریقا پرداخته و نوشت: اردوغانی که اهمیت ویژه‌ای در سیاست خارجه‌اش به قاره آفریقا نشان داده است، روز یکشنبه تور آفریقایی خود به تعدادی از کشورهای غرب آفریقا را با سفر به ساحل عاج آغاز کرد که هدف از آن، تقویت روابط اقتصادی میان ترکیه و قاره آفریقا است و قرار است که این سفر شامل غنا، نیجریه و گینه شود و تا روز پنجشنبه آتی ادامه خواهد داشت.
طبق آنچه که ریاست جمهوری ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد که هدف از این سفر، افزایش "شراکت استراتژیک" میان ترکیه و قاره آفریقا و گسترش روابط اقتصادی با کشورهای عضو گروه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا است.
بر اساس این بیانیه، این نخستین سفر رئیس جمهوری ترکیه به ساحل عاج و گینه است.
در ماه میلادی گذشته، اردوغان سفر دیگری به آفریقا داشت که شامل اتیوپی، جیبوتی و سومالی بود که منجر به گسترش حضور و فعالیت ترکیه در آفریقا شد.
قاره آفریقا 54 کشور دارد که تعداد ساکنان آن از یک میلیارد تن پا فراتر می‌گذارد و بیش از 70 درصد از ساکنان آن جوان هستند و از اقتصادی با رشد سریع برخوردار بوده و دارای موقعیت جغرافیایی است که اهمیت اقتصادی و نظامی نیز دارد. این قاره همچنین به منابع انرژی و گذرگاه‌های انتقال انرژی نزدیک است.
از زمانی که حزب عدالت و توسعه به قدرت رسیده است، ترکیه در راستای تقویت گسترده روابط با آفریقا عمل می‌کند و در راستای تحقق این هدف، آنکارا از سال 2009 تا به امروز توانسته است تعداد سفارتخانه‌های خود را در قاره آفریقا سه برابر افزایش دهد. همچنین، خطوط هوایی ترکیه ده‌ها سفر به آفریقا داشته است. ترکیه این هدف را از طریق افزایش روابط دیپلماتیک خود و ارائه حمایت انسانی به تعدادی از کشورهای آفریقا دنبال می‌کند که حمایت سیاسی این کشورها را در محافل بین‌المللی به ویژه در سازمان ملل و نهادهای وابسته به سازمان ملل و همچنین دستاوردهای اقتصادی به دست آورد و تبادل تجاری را نیز افزایش داد.
تحکیم روابط سیاسی میان ترکیه با تعدادی از کشورهای آفریقایی این کمک را به این کشور کرد تا آنکارا بتواند در سال 2008 وارد شورای امنیت شود. همچنین باعث شد ترکیه اکمل الدین احسان اوغلو، نامزد این کشور تصدی پست دبیرکلی سازمان همکاری اسلامی را در سال 2005 برعهده بگیرد.
سومالی بزرگترین دروازه ترکیه در تلاش آن برای گسترش نفوذش در آفریقا بوده است و در شرایطی که تمام جهان توجهی به گرسنگی و فاجعه انسانی در سومالی نداشت، اما اردوغان در سال 2011 اولین رهبر غیرآفریقایی بود که به کشوری که از بیش از 20 سال قبل فقیر و ناامن بوده، سفر کرد و راه را مقابل کمک‌های انسانی و اقتصادی و توسعه نامحدود ترکیه برای سومالی باز کرد.
سال‌ها پس از حمایت اقتصادی و انسانی، آنکارا با دولت سومالی به این توافق دست یافت که پایگاه نظامی ارتش ترکیه در خاک سومالی ایجاد شود که مشرف بر خلیج استراتژیک عدن است تا این پایگاه دومین پایگاه نظامی ارتش ترکیه در خارج از خاک این کشور پس از پایگاه نظامی ترکیه در قطر باشد که مشرف به خلیج فارس است.
تحلیلگران ترکیه‌ای بر این باورند که پایگاه نظامی در سومالی و تصمیم برای آموزش بیش از 10 هزار سرباز سومالیایی علاوه بر موقعیت سیاسی و جغرافیایی استراتژیک آن، یک ورودی مهم برای فروش سلاح ترکیه به قاره آفریقا و گشودن بازارهای جدید برای صنایع جنگی ترکیه باشد که شاهد پیشرفت سریعی در سال‌های اخیر بوده است.
ترکیه به خوبی می‌داند که سومالی با توجه به موقعیت جغرافیایی آن که رابطی میان قاره‌ها است و گذرگاه مهمی برای انتقال انرژی در جهان به شمار می‌آید و همچنین به دلیل منابع بسیار و ذخیره نفتی از چه اهمیتی برخوردار است، در نتیجه سومالی وارد سیاست کلی شده است که ترکیه برای تاثیرگذاری در دو سطح منطقه‌ای و بین‌المللی آن را در پیش گرفته است.
باکر آتاجان، تحلیلگر سیاسی ترکیه‌ای تصریح کرد که ترکیه از دیرباز در آفریقا به صورت کلی و در سومالی به صورت ویژه در راستای ارائه کمک‌های انسانی و حمایت به این کشورهای فقیر عمل می‌کند، اما در حال حاضر و با اعلام احداث پایگاهی در سومالی از مرحله گام‌های غیرنظامی به گام‌های نظامی انتقال یافته است.
وی در گفتگویی با روزنامه القدس العربی گفت: از مهمترین گام‌هایی که ترکیه در سال‌های اخیر اتخاذ کرده است، ایجاد پایگاه‌های نظامی در قطر و سومالی بوده است. اما آنگونه که برخی از کشورها می‌گویند که اردوغان برای بازگرداندن امپراتوری عثمانی تلاش می‌کند، ترکیه اهداف توسعه گرایانه به معنای منفی یا اشغال ملت‌ها را ندارد، بلکه عملیات توسعه طلبانه است که هدف از آن حفاظت از منافع ترکیه در منطقه و خلیج استراتژیک عدن است.
این تحلیلگر ترکیه‌ای در اظهاراتی غیرواقع بینانه و در راستای توجیه اهداف توسعه طلبانه نظام کشورش مدعی شد که این گام‌ها در راستای همسو بودن با گام‌های توسعه طلبانه ایران در منطقه و آفریقا صورت می‌گیرد و نفود ایران ایجاب کرد که ترکیه به این صورت دست به تحرکاتی بزند.
در همین حال، سعید الحاج، نویسنده و پژوهشگر در امور ترکیه گفت که سومالی جایگاه خاصی در سیاست خارجه دولت ترکیه دارد و آنکارا از دیرباز برای حمایت اقتصادی و انسانی از سومالی فعالیت می‌کند و در راستای ساخت فرودگاه‌ها، راه‌ها و پل‌ها از طریق تعداد زیادی از نهادهای جامعه مدنی فعال در آنجا عمل کرده است و این امر نمونه‌ای از قدرت نرم ترکیه را در این کشورها ارائه می‌دهد.
وی تصریح کرد که سیاست به صفر رساندن مشکلات و قدرت نرم دیگر به تنهایی کافی نبوده و دیگر مناسب شرایط کنونی در منطقه و جهان نیست و سیاست خارجه ترکیه برای ساخت شرکت‌های "قوی و کارآمد" متوسل شده است و این مساله‌ای است که در رابطه میان ترکیه با قطر نیز رخ داده است.
وی افزود: پس از ایجاد پایگاه در قطر، ترکیه به سمت سومالی رفت که مشرف به یک خلیج و تنگه‌ای دارای اهمیت استراتژیک بالاست و این مساله دلالت بر این دارد که سیاست خارجه ترکیه به سمت خارج در حرکت است و بدون ایجاد دشمنی‌ها به آرامی فعالیت می‌کند اما این سیاست به سال‌های آتی نیاز دارد تا نتایج مستقیم بیشتری را بدهد.
پایگاه خبر 7 ترکیه نیز در گزارشی اعلام کرد: پایگاه ترکیه در سومالی در چارچوب سیاست گشودن بازارهای جدید برای سلاح ترکیه و پیدا کردن بازارهای جدیدی برای فروش سلاح‌هاست که آنکارا در این مسیر گام برمی‌دارد.
در این گزارش آمده است: ترکیه فعالیت‌های خود را در این چارچوب از طریق افزایش حضور خود در خاورمیانه و آفریقا آغاز کرد و انتخاب ترکیه برای ایجاد پایگاه در قطر و سومالی به دلیل اهمیت ژئوپلیتیک این کشور و همچنین دلایل دیگر است. اردوغان سه شنبه گذشته گفت که کشورش به حمایت از مردم سومالی ادامه می‌دهد تا آنها در امنیت و صلح زندگی کنند. این سخنان وی در همایش فعالیت‌های ترکیه و سومالی مطرح شد که شورای روابط اقتصاد خارجی ترکیه در استانبول آن را برگزار کرد.
در همین حال لطفی الوان، معاون نخست وزیر ترکیه گفت که حجم سرمایه‌گذاری‌های کشورش در سومالی در اوایل سال گذشته به 100 میلیون دلار آمریکا رسید.
وی گفت: زمانی که به امکانات فعالیت در سومالی نگاه می‌کنیم این مساله که سومالی طولانی‌ترین ساحل را در آفریقا داشته و همچنین منابع انرژی بسیاری دارد توجه ما را بیشتر جلب می‌کند و سرمایه‌گذاران ما را به سرمایه‌گذاری در سومالی ترغیب می‌کند.
در کنار کمک‌های انسانی و نامحدود که هیات امدادرسانی و هلال احمر ترکیه به صورت دائمی به شهروندان سومالی می‌دهند دولت ترکیه تعدادی از طرح‌های بزرگ را در این کشور برای توسعه پایتخت و نهادهای دولتی و ارائه خدمات عمومی به ساکنان ایجاد کرده است.
ناظران معتقدند، اردوغان تلاش می‌کند خسارت‌هایی را که کشورش پس از مساله سوریه و عزل محمد مرسی، رئیس جمهور سابق مصر دید، جبران کند و وی می‌خواهد نفوذ سیاسی و دیپلماتیک کشورش در جهان را نیز بیشتر کند.
این در حالی است که تعدادی از روزنامه‌های ترکیه‌ای نوشتند که تحرکات دیپلماتیک جدید اردوغان و روی بازی که ترکیه به کشورهای آفریقایی نشان می‌دهد در چارچوب سیاست‌های دولت حزب عدالت و توسعه است که هدف از آن رساندن تولیدات ترکیه‌ای به اقصی نقاط کشور است.
در سال‌های اخیر حجم تبادل تجاری میان ترکیه و تعدادی از کشورهای آفریقا از جمله تونس، مراکش، الجزایر و همچنین لیبی به صورت چشمگیری افزایش یافت.
در لیبی نیز شرکت‌های پیمانکاری ترکیه برای بازسازی آن پس از تخریب‌های رخ داده در جریان انقلاب علیه معمر قذافی، تلاش می‌کنند اما نابسامانی اوضاع امنیتی این شرکت‌ها را واداشت تا از لیبی خارج شوند چرا که گروه‌های لیبیایی تهدید کردند که ترک‌ها را در لیبی هدف قرار می‌دهند. ترکیه در شهر استانبول در سال 2008 نشست سران آفریقا و ترکیه را با نام همبستگی و شراکت برای آینده‌ای مشترک برگزار کرد که این نشست در نوع خود بی‌سابقه بود. در این نشست نمایندگانی از 50 کشور آفریقایی شرکت کردند و در همان سال نشست سران اتحادیه آفریقا که در آدیس آبابا برگزار شد ترکیه را یک هم‌پیمان استراتژیک خواند.
آنکارا همچنین روابط خوبی با کشور جیبوتی دارد که با آن توافقی را برای برگزاری همایش فعالیت‌های مشترک امضا کرد که اردوغان در افتتاحیه این همایش گفت: ترکیه همواره در کنار قاره آفریقا ایستاده است و به این رویکرد خود ادامه خواهد داد چرا که ترکیه به خوبی به حجم مشکلات در قاره آفریقا و حجم امکاناتی که این قاره از آن برخوردار است، واقف است.
وی افزود: کشور جیبوتی یکی از کشورهای باثبات شاخ آفریقاست که پیشرفتی را در روند توسعه رقم زده است. همچنین در عین حال یکی از مهمترین مراکز آفریقایی به دلیل آن امکانات اقتصادی و منابع انسانی است که در اختیار دارد. این کشوری است که در روابط بین‌المللی‌اش در منطقه دارای اهمیت است.
طبق آنچه که ریاست جمهوری ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد که هدف از این سفر، افزایش "شراکت استراتژیک" میان ترکیه و قاره آفریقا و گسترش روابط اقتصادی با کشورهای عضو گروه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا است.
بر اساس این بیانیه، این نخستین سفر رئیس جمهوری ترکیه به ساحل عاج و گینه است.
در ماه میلادی گذشته، اردوغان سفر دیگری به آفریقا داشت که شامل اتیوپی، جیبوتی و سومالی بود که منجر به گسترش حضور و فعالیت ترکیه در آفریقا شد.
قاره آفریقا 54 کشور دارد که تعداد ساکنان آن از یک میلیارد تن پا فراتر می‌گذارد و بیش از 70 درصد از ساکنان آن جوان هستند و از اقتصادی با رشد سریع برخوردار بوده و دارای موقعیت جغرافیایی است که اهمیت اقتصادی و نظامی نیز دارد. این قاره همچنین به منابع انرژی و گذرگاه‌های انتقال انرژی نزدیک است.
از زمانی که حزب عدالت و توسعه به قدرت رسیده است، ترکیه در راستای تقویت گسترده روابط با آفریقا عمل می‌کند و در راستای تحقق این هدف، آنکارا از سال 2009 تا به امروز توانسته است تعداد سفارتخانه‌های خود را در قاره آفریقا سه برابر افزایش دهد. همچنین، خطوط هوایی ترکیه ده‌ها سفر به آفریقا داشته است. ترکیه این هدف را از طریق افزایش روابط دیپلماتیک خود و ارائه حمایت انسانی به تعدادی از کشورهای آفریقا دنبال می‌کند که حمایت سیاسی این کشورها را در محافل بین‌المللی به ویژه در سازمان ملل و نهادهای وابسته به سازمان ملل و همچنین دستاوردهای اقتصادی به دست آورد و تبادل تجاری را نیز افزایش داد.
تحکیم روابط سیاسی میان ترکیه با تعدادی از کشورهای آفریقایی این کمک را به این کشور کرد تا آنکارا بتواند در سال 2008 وارد شورای امنیت شود. همچنین باعث شد ترکیه اکمل الدین احسان اوغلو، نامزد این کشور تصدی پست دبیرکلی سازمان همکاری اسلامی را در سال 2005 برعهده بگیرد.
سومالی بزرگترین دروازه ترکیه در تلاش آن برای گسترش نفوذش در آفریقا بوده است و در شرایطی که تمام جهان توجهی به گرسنگی و فاجعه انسانی در سومالی نداشت، اما اردوغان در سال 2011 اولین رهبر غیرآفریقایی بود که به کشوری که از بیش از 20 سال قبل فقیر و ناامن بوده، سفر کرد و راه را مقابل کمک‌های انسانی و اقتصادی و توسعه نامحدود ترکیه برای سومالی باز کرد.
سال‌ها پس از حمایت اقتصادی و انسانی، آنکارا با دولت سومالی به این توافق دست یافت که پایگاه نظامی ارتش ترکیه در خاک سومالی ایجاد شود که مشرف بر خلیج استراتژیک عدن است تا این پایگاه دومین پایگاه نظامی ارتش ترکیه در خارج از خاک این کشور پس از پایگاه نظامی ترکیه در قطر باشد که مشرف به خلیج فارس است.
تحلیلگران ترکیه‌ای بر این باورند که پایگاه نظامی در سومالی و تصمیم برای آموزش بیش از 10 هزار سرباز سومالیایی علاوه بر موقعیت سیاسی و جغرافیایی استراتژیک آن، یک ورودی مهم برای فروش سلاح ترکیه به قاره آفریقا و گشودن بازارهای جدید برای صنایع جنگی ترکیه باشد که شاهد پیشرفت سریعی در سال‌های اخیر بوده است.
ترکیه به خوبی می‌داند که سومالی با توجه به موقعیت جغرافیایی آن که رابطی میان قاره‌ها است و گذرگاه مهمی برای انتقال انرژی در جهان به شمار می‌آید و همچنین به دلیل منابع بسیار و ذخیره نفتی از چه اهمیتی برخوردار است، در نتیجه سومالی وارد سیاست کلی شده است که ترکیه برای تاثیرگذاری در دو سطح منطقه‌ای و بین‌المللی آن را در پیش گرفته است.
باکر آتاجان، تحلیلگر سیاسی ترکیه‌ای تصریح کرد که ترکیه از دیرباز در آفریقا به صورت کلی و در سومالی به صورت ویژه در راستای ارائه کمک‌های انسانی و حمایت به این کشورهای فقیر عمل می‌کند، اما در حال حاضر و با اعلام احداث پایگاهی در سومالی از مرحله گام‌های غیرنظامی به گام‌های نظامی انتقال یافته است.
وی در گفتگویی با روزنامه القدس العربی گفت: از مهمترین گام‌هایی که ترکیه در سال‌های اخیر اتخاذ کرده است، ایجاد پایگاه‌های نظامی در قطر و سومالی بوده است. اما آنگونه که برخی از کشورها می‌گویند که اردوغان برای بازگرداندن امپراتوری عثمانی تلاش می‌کند، ترکیه اهداف توسعه گرایانه به معنای منفی یا اشغال ملت‌ها را ندارد، بلکه عملیات توسعه طلبانه است که هدف از آن حفاظت از منافع ترکیه در منطقه و خلیج استراتژیک عدن است.
این تحلیلگر ترکیه‌ای در اظهاراتی غیرواقع بینانه و در راستای توجیه اهداف توسعه طلبانه نظام کشورش مدعی شد که این گام‌ها در راستای همسو بودن با گام‌های توسعه طلبانه ایران در منطقه و آفریقا صورت می‌گیرد و نفود ایران ایجاب کرد که ترکیه به این صورت دست به تحرکاتی بزند.
در همین حال، سعید الحاج، نویسنده و پژوهشگر در امور ترکیه گفت که سومالی جایگاه خاصی در سیاست خارجه دولت ترکیه دارد و آنکارا از دیرباز برای حمایت اقتصادی و انسانی از سومالی فعالیت می‌کند و در راستای ساخت فرودگاه‌ها، راه‌ها و پل‌ها از طریق تعداد زیادی از نهادهای جامعه مدنی فعال در آنجا عمل کرده است و این امر نمونه‌ای از قدرت نرم ترکیه را در این کشورها ارائه می‌دهد.
وی تصریح کرد که سیاست به صفر رساندن مشکلات و قدرت نرم دیگر به تنهایی کافی نبوده و دیگر مناسب شرایط کنونی در منطقه و جهان نیست و سیاست خارجه ترکیه برای ساخت شرکت‌های "قوی و کارآمد" متوسل شده است و این مساله‌ای است که در رابطه میان ترکیه با قطر نیز رخ داده است.
وی افزود: پس از ایجاد پایگاه در قطر، ترکیه به سمت سومالی رفت که مشرف به یک خلیج و تنگه‌ای دارای اهمیت استراتژیک بالاست و این مساله دلالت بر این دارد که سیاست خارجه ترکیه به سمت خارج در حرکت است و بدون ایجاد دشمنی‌ها به آرامی فعالیت می‌کند اما این سیاست به سال‌های آتی نیاز دارد تا نتایج مستقیم بیشتری را بدهد.
پایگاه خبر 7 ترکیه نیز در گزارشی اعلام کرد: پایگاه ترکیه در سومالی در چارچوب سیاست گشودن بازارهای جدید برای سلاح ترکیه و پیدا کردن بازارهای جدیدی برای فروش سلاح‌هاست که آنکارا در این مسیر گام برمی‌دارد.
در این گزارش آمده است: ترکیه فعالیت‌های خود را در این چارچوب از طریق افزایش حضور خود در خاورمیانه و آفریقا آغاز کرد و انتخاب ترکیه برای ایجاد پایگاه در قطر و سومالی به دلیل اهمیت ژئوپلیتیک این کشور و همچنین دلایل دیگر است. اردوغان سه شنبه گذشته گفت که کشورش به حمایت از مردم سومالی ادامه می‌دهد تا آنها در امنیت و صلح زندگی کنند. این سخنان وی در همایش فعالیت‌های ترکیه و سومالی مطرح شد که شورای روابط اقتصاد خارجی ترکیه در استانبول آن را برگزار کرد.
در همین حال لطفی الوان، معاون نخست وزیر ترکیه گفت که حجم سرمایه‌گذاری‌های کشورش در سومالی در اوایل سال گذشته به 100 میلیون دلار آمریکا رسید.
وی گفت: زمانی که به امکانات فعالیت در سومالی نگاه می‌کنیم این مساله که سومالی طولانی‌ترین ساحل را در آفریقا داشته و همچنین منابع انرژی بسیاری دارد توجه ما را بیشتر جلب می‌کند و سرمایه‌گذاران ما را به سرمایه‌گذاری در سومالی ترغیب می‌کند.
در کنار کمک‌های انسانی و نامحدود که هیات امدادرسانی و هلال احمر ترکیه به صورت دائمی به شهروندان سومالی می‌دهند دولت ترکیه تعدادی از طرح‌های بزرگ را در این کشور برای توسعه پایتخت و نهادهای دولتی و ارائه خدمات عمومی به ساکنان ایجاد کرده است.
ناظران معتقدند، اردوغان تلاش می‌کند خسارت‌هایی را که کشورش پس از مساله سوریه و عزل محمد مرسی، رئیس جمهور سابق مصر دید، جبران کند و وی می‌خواهد نفوذ سیاسی و دیپلماتیک کشورش در جهان را نیز بیشتر کند.
این در حالی است که تعدادی از روزنامه‌های ترکیه‌ای نوشتند که تحرکات دیپلماتیک جدید اردوغان و روی بازی که ترکیه به کشورهای آفریقایی نشان می‌دهد در چارچوب سیاست‌های دولت حزب عدالت و توسعه است که هدف از آن رساندن تولیدات ترکیه‌ای به اقصی نقاط کشور است.
در سال‌های اخیر حجم تبادل تجاری میان ترکیه و تعدادی از کشورهای آفریقا از جمله تونس، مراکش، الجزایر و همچنین لیبی به صورت چشمگیری افزایش یافت.
در لیبی نیز شرکت‌های پیمانکاری ترکیه برای بازسازی آن پس از تخریب‌های رخ داده در جریان انقلاب علیه معمر قذافی، تلاش می‌کنند اما نابسامانی اوضاع امنیتی این شرکت‌ها را واداشت تا از لیبی خارج شوند چرا که گروه‌های لیبیایی تهدید کردند که ترک‌ها را در لیبی هدف قرار می‌دهند. ترکیه در شهر استانبول در سال 2008 نشست سران آفریقا و ترکیه را با نام همبستگی و شراکت برای آینده‌ای مشترک برگزار کرد که این نشست در نوع خود بی‌سابقه بود. در این نشست نمایندگانی از 50 کشور آفریقایی شرکت کردند و در همان سال نشست سران اتحادیه آفریقا که در آدیس آبابا برگزار شد ترکیه را یک هم‌پیمان استراتژیک خواند.
آنکارا همچنین روابط خوبی با کشور جیبوتی دارد که با آن توافقی را برای برگزاری همایش فعالیت‌های مشترک امضا کرد که اردوغان در افتتاحیه این همایش گفت: ترکیه همواره در کنار قاره آفریقا ایستاده است و به این رویکرد خود ادامه خواهد داد چرا که ترکیه به خوبی به حجم مشکلات در قاره آفریقا و حجم امکاناتی که این قاره از آن برخوردار است، واقف است.
وی افزود: کشور جیبوتی یکی از کشورهای باثبات شاخ آفریقاست که پیشرفتی را در روند توسعه رقم زده است. همچنین در عین حال یکی از مهمترین مراکز آفریقایی به دلیل آن امکانات اقتصادی و منابع انسانی است که در اختیار دارد. این کشوری است که در روابط بین‌المللی‌اش در منطقه دارای اهمیت است.