گروه بین‌الملل مشرق- خلاصه گزارش: سازمان سیا اگرچه به یک نهاد جاسوسی شهرت دارد، اما تحولات سال‌های اخیر در روش‌های دخالت آمریکا در کشورهای مختلف (گزارش‌های مشرق را از این‌جا، این‌جا، این‌جا، این‌جا، و این‌جا بخوانید) موجب شده تا این آژانس، علاوه بر جمع‌آوری اطلاعات، دست به عملیات‌های خراب‌کارانه و کودتا در کشورهای هدف بزند. سیا طی 100 سال اخیر، به طور میانگین هر چهار سال، یک دولت را در دنیا سرنگون کرده است. اما این آمار خیره‌کننده چگونه ممکن است؟ مقامات سیا به جای آن‌که در هر کشوری خودشان را به دردسر بیندازد، ارتش‌های مزدور متشکل از نیروهای بومی برای خود تشکیل می‌دهند و اهداف خود را پیاده می‌کنند. سازمان جاسوسی آمریکا ممکن است در این مسیر صدها میلیون دلار از جیب آمریکایی‌ها هزینه کند، پایگاه‌های هوایی مخفی تأسیس نماید، دست به قاچاق مواد مخدر بزند، صدها هزار نفر را تنها در یک کشور به کشتن بدهد، با تروریست‌ها هم‌دست شود، و یا حتی گروه‌های تروریستی‌ای را تأسیس کند که بعدها میلیون‌ها دلار جایزه برای سر رئیس آن‌ها تعیین می‌کند.

بعد از گذشت چند سال از آغاز بحران در سوریه^[1] و فعالیت گسترده گروه تکفیری داعش در این کشور، شواهد مختلفی، دست داشتن دولت آمریکا در ایجاد^[2] و بعداً حمایت مخفیانه^[3] از این گروهک تروریستی^[4] را اثبات کرده است. بر همین اساس این‌که داعش را یک ارتش مخفی تحت خدمت سیا بنامیم، حرف بی‌راهی نیست. البته صرفاً گزارش‌های خبری نیست که صحت این نظریه را تقویت می‌کند، بلکه مرور تاریخ هم نشان می‌دهد احتمال این‌که داعشی‌ها مزدوران سیا باشند، از احتمال این‌که خلاف این مطلب درست باشد، بیش‌تر است.

همان‌طور که کودتای 28 مرداد در ایران (گزارش مشرق را از این‌جا بخوانید) به ما یاد داد، سیا همیشه یکی از پایه‌های سیاست تغییر رژیم آمریکا در کشورهای مختلف بوده است. آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا برای اجرای نقشه‌های^[5] خراب‌کارانه خود^[6]، از ابزاری موسوم به «ارتش مخفی^[7]» استفاده می‌کند^[8]. اعضای این ارتش مخفی، از قاتل و متخصص ترور گرفته تا قاچاقچی و مشاور دولتی را شامل می‌شود. هر کشوری متناسب با ویژگی‌های جغرافیایی، سیاسی، فرهنگی، و اجتماعی خود، استفاده از بخشی از این ارتش مخفی یا حتی پرورش دادن اعضای جدیدی برای آن را ایجاب می‌کند.

دانلود مستند با حجم 130 مگابایت

گروه بین‌الملل مشرق در دو گزارش مفصل قصد دارد به «برخی» از پرونده‌هایی بپردازد که سیا در آن‌ها با استفاده از ارتش مخفی خود اقدام به خراب‌کاری در کشورهای مختلف کرده است. البته لازم به ذکر است که سازمان جاسوسی آمریکا در همه عملیات‌های خود موفق نبوده، هرچند که مسلماً تمام تلاش خود را کرده است. یکی از مواردی که دولت آمریکا از سال 2006 تا کنون^[9] هنوز در آن موفق نشده، استفاده از معارضان و بعدها تروریست‌های داعشی برای براندازی دولت بشار اسد^[10] در سوریه است^[11].

آن‌چه در ادامه می‌خوانید بخش اول از این سری گزارش است که شامل لیست «برخی» از کشورهایی^[12] می‌شود که سیا از یک قرن پیش تا کنون در آن‌ها با ارتش‌های مخفی^[13] و مزدوران خود^[14]، حکومت را هدف قرار داده^[15] یا عملیات‌های دخالت‌جویانه دیگری در آن‌ها انجام داده است. از جمله این کشورها شوروی، اوکراین، سوریه، اندونزی، کوبا، ویتنام، السالوادور و برزیل هستند.

کودتای 28 مرداد 1332 (1954 میلادی) سیا در ایران تا کنون بارها در رسانه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است؛ در این سری گزارش، این کودتا را بررسی نخواهیم کرد. هم‌چنین لیست کامل‌تر کشورهایی که سیا در آن‌ها دخالت کرده و نام همه آن‌ها در این گزارش نیامده، از این قرار است (این لیست هم ممکن است شامل همه کشورهای هدف سیا نباشد):

در قاره آمریکا: آرژانتین، کلمبیا، پرو، گویان، بولیوی، ونزوئلا، برزیل، هندوراس، گواتمالا، هائیتی، جمهوری دومینیکن، کوبا، و مکزیک.

در قاره آفریقا: غنا، نیجریه، آنگولا، جمهوری دموکراتیک کنگو، مالاوی، آفریقای جنوبی، اریتره، اتیوپی، کنیا، سومالی و سودان.

در قاره آسیا و اقیانوسیه: چین، ژاپن، کره شمالی، کره جنوبی، فیلیپین، ایران، ازبکستان، کامبوج، اندونزی، لائوس، سنگاپور، تایلند، استرالیا و برمه.

در قاره اروپا و روسیه: بلژیک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، انگلستان، آلبانی، بوسنی و هرزگوین، کرواسی، مجارستان و لهستان.

1- اتحاد جماهیر شوروی، 1917

آمریکا حتی قبل از جنگ سرد هم خصومت خود با بلشویک‌های شوروی را صراحتاً نشان می‌داد. در طول «انقلاب سرخ» (انقلاب بلشویکی) سال 1917، آمریکا نه تنها کمک‌های مالی خود به این کشور را متوقف کرد، بلکه حتی با طرح انگلیس و فرانسه برای اتحاد با شوروی علیه آلمان در سال 1918 نیز مخالفت می‌کرد.

این دشمنی‌ها تا جایی بود که سیا آشکارا و نه تنها با کمک‌های مالی، بلکه با اعزام سرباز، از «ارتش داوطلب^[16]» و ضدبلشویک‌های «ارتش سفید» در «روسیه جنوبی» حمایت می‌کرد. شمار نیروهای تحت حمایت سیا که متشکل از قزاق‌ها، اشراف‌زادگان، داوطلبان، و دهقانان بود، از 64 هزار نفر به 150 هزار نفر رسید و این نیروها مجهزتر از هم‌تایان خود در ارتش سرخ بودند. با این حال، ارتش مخفی سیا اغلب از بی‌نظمی و بی‌قاعدگی ضربه می‌خورد و عملیات‌هایش ناموفق بود.

2- اوکراین، 1945

طی جنگ جهانی دوم، نازی‌ها یک گروه جنگ‌جوی چریکی در اوکراین تأسیس کردند تا سرعت پیش‌روی نیروهای شوروی در این کشور را کاهش بدهند و در صورت امکان این پیش‌روی را متوقف کنند. پس از پایان جنگ و بین سال‌های 1945 تا 1952، سیا عملیات تأمین مالی^[17]، آموزش، کمک^[18] و پشتیبانی هوایی به این گروه موسوم به «ارتش شورشی اوکراین^[19]» را پی گرفت. طی این هفت سال، چریک‌ها که در رشته‌کوه «کارپات» فعالیت می‌کردند، گاه به گاه حملاتی را در اوکراین انجام می‌دادند تا سال 1952 که شوروی موفق شد این گروه را با یک حمله گسترده به طور کامل از بین ببرد.

3- سوریه، 1949

کودتای مارس 1949 سوریه به رهبری «حسنی الزعیم» رئیس ستاد ارتش این کشور، عملاً به دوره اول حکومت‌های مدنی و غیرنظامی در سوریه پایان داد. گزارش‌های زیادی درباره نقش سازمان سیا در تأمین بودجه و پرسنل برای کودتا و سپردن قدرت به «زعیم» وجود دارد. این در حالی است که هم «زعیم» و هم سیا این هم‌کاری را انکار کرده‌اند.

اعتراف عضو سابق سیا به کودتای این سازمان در سوریه - دانلود

با این حال، علاوه بر گزارش‌های موجود، اتفاقات بعدی هم نشان داد که کودتا در سوریه، کاملاً به سود آمریکا و متحدانش در منطقه بوده است. «زعیم» پس از به دست گرفتن قدرت، تصمیماتی کلیدی به سود آمریکا گرفت، از جمله صدور اجازه ساخت خط لوله‌ای که نفت عربستان سعودی را تا بنادر مدیترانه منتقل می‌کرد، و هم‌چنین بهبود روابط با رژیم صهیونیستی و ترکیه که دو متحد مهم آمریکا در خاورمیانه بودند.

4- برمه (میانمار)، 1950

بعد از پیروزی کمونیست‌ها در چین^[20]، سربازان ملی‌گرای چین به شمال برمه فرار کردند تا از پیامدهای انقلاب جدید در کشورمان در امان باشند. اوایل دهه 1950، آمریکا تصمیم گرفت تا از این سربازان علیه چین کمونیست استفاده کند^[21]، بنابراین سیا از میان آن‌ها یک تیپ 12 هزار نفری تشکیل داد.

این تیپ نظامی بین سال‌های 1950 تا 1952 دست‌کم هفت بار در «چین سرخ» (اشاره به چین در زمان تسلط کمونیست‌ها) دست به عملیات‌های خراب‌کارانه زد^[22]. البته این عملیات سیا به شکل جالبی شکست خورد. سربازان ملی‌گرای چین زمانی که در برمه مستقر بودند، به این نتیجه رسیدند که به جای به خطر انداختن جان خود، بهتر است از تجارت در بازار تریاک محلی به ثروت هنگفتی برسند؛ بنابراین تجارت قاچاق مواد مخدر در برمه را به انحصار خود درآوردند.

5- تبت، 1950

پس از حمله سال 1950 چین به تبت، سازمان سیا از فرصت استفاده و شروع به استخدام اسب‌سواران «خامبا» کرد^[23]. این جنگ‌جویان ماهر که حامی «دالایی لاما» رهبر مذهبی تبت بودند، سال 1959 وادار به فرار به هند شدند و می‌توانستند خدمت بزرگی را به سیا کنند. مأمورین سیا خامباها را به «کمپ هیل» واقع در ارتفاعات و کوهستان‌های نزدیک «لیدویل» در ایالت کلرادو بردند و همان‌جا به آن‌ها جنگ مدرن را آموزش دادند.

بعد از پایان این آموزش‌ها، خامباها که اکنون به سربازان مدرن تبدیل شده بودند با پروازهای شرکت «ایر آمریکن» که توسط سازمان سیا اداره می‌شد، به تبت بازگردانده شدند و آن‌جا یک ارتش بزرگ را تشکیل دادند که حدود 14 هزار عضو داشت. سیا اواسط دهه 1960 عملاً خامباها را به حال خود رها کرده بود، اما آن‌ها تا سال 1970 هم‌چنان به جنگ علیه دولت تبت و چینی‌ها ادامه دادند.

6- گواتمالا، 1954

احتمالاً عبارت «جمهوری موز» به گوش شما نخورده است^[24]. اگر خواستید درباره این جمهوری اطلاعات بیش‌تری کسب کنید، حتماً نام آن را در کنار سیا جست‌جو کنید. «جاکوبو آربنز» رئیس‌جمهور دموکراتیک و منتخب مردم گواتمالا^[25] تصمیم گرفته بود تا «کمپانی یونایتد فروت» آمریکا را (که ده‌ها سال اقدام به توزیع میوه در گواتمالا می‌کرد) به خاطر این همه سال کنار آمدن با دیکتاتور سابق این کشور، جریمه کند.

آربنز شروع به طرح قوانینی کرد تا به انحصار این کمپانی چندملیتی آمریکایی در تقریباً همه چیز (و به خصوص بازار موز) در کشورش پایان دهد. بر همین اساس، بیش از 1600 کیلومتر مربع از زمین‌های تحت کشت یونایند فروت را به تصرف درآورد. سیا در مقابل این سیاست چاره‌ای نداشت جز این‌که دولت گواتمالا را سرنگون کند و جنگ در این کشور به راه بیندازد^[26]؛ جنگ بر سر موز!

شورشی‌های گواتمالا در هندوراس آموزش دیدند و سال 1954 با حمایت هواپیماهای بمب‌افکن و جنگنده سیا به گواتمالا حمله کردند و خیلی زود دولت آربنز را سرنگون نمودند. البته سیا در ابتدا این عملیات را مخفیانه انجام داد و بعدها هم کودتایی را که در گواتمالا انجام داده بود، با این بهانه توجیه کرد که دولت گواتمالا داشت به دست کمونیست‌ها می‌افتاد.

7- اندونزی، 1958

سازمان سیا سال 1958 در قالب تلاش برای سرنگونی «سوکارنو» رئیس‌جمهور اندونزی، کارشناسان شبه‌نظامی و اپراتورهای رادیویی خود را به جزیره «سوماترا» اعزام کرد تا شورشی را علیه اندونزی سازمان‌دهی کنند. بعدها این ارتش شورشی با پشتیبانی هوایی سیا به اندونزی حمله کرد، اما خیلی زود متحمل شکست شد.

دولت آمریکا پس از این عملیات ناموفق هرگونه دخالتی در آن را تکذیب کرد، حتی پس از آن‌که یک بمب‌افکن بی-26 سازمان سیا بر فراز اندونزی هدف قرار گرفت و سقوط کرد و «آلن پاپ» خلبان آن که در استخدام سیا بود، دست‌گیر شد.

8- کوبا، 1960

ارتش مخفی سیا در کوبا احتمالاً «مشهورترین ارتش مخفی» این سازمان است. «فیدل کاسترو»ی ملی‌گرا بعد از آن‌که در اولین روز از سال 1959 میلادی، ارتش چریکی خود را وارد هاوانا پایتخت کوبا کرد و مطابق میل اکثر کوبایی‌ها، رژیم دیکتاتوری ژنرال «فولخنسیو باتیستا» را از قدرت برکنار نمود، دارایی‌های شرکت‌های غربی را به نفع کشور و ملت خود، مصادره کرد.

این اتفاق آن‌قدر آمریکایی‌ها را عصبانی کرد که تصمیم گرفتند حکومت جدید کوبا را سرنگون کنند و یک حکومت دست‌نشانده را به جای آن بنشانند. البته این عملیات که به سیا محول شده بود، به شکل مفتضحانه‌ای شکست خورد. دو سال تمام، وزارت خارجه آمریکا و سیا تلاش کردند تا کاسترو را از فضای سیاسی کوبا بیرون بیندازند.

نهایتاً قرار شد 1400 نفر از کوبایی‌هایی که بعد از به قدرت رسیدن کاسترو از کشورشان فرار کرده بودند و آمریکا آن‌ها را آموزش داده بود، «حمله نهایی» را انجام دهند و حکومت را در کوبا به دست بگیرند. با این حال، این عملیات که به «حمله خلیج خوک‌ها^[27]» مشهور شد، طی کم‌تر از 24 ساعت و با تسلیم شدن نیروهای کوبایی-آمریکایی، پرونده‌اش بسته شد.

9- کنگو، 1961

کنگو در اولین سال از دهه 1960 بالأخره خود را از حکومت استعماری بلژیک رها و رسماً اعلام استقلال کرد. با این حال، سیا به جای آن‌که به مردم این کشور اجازه دهد تا بالأخره بتوانند سرنوشت خود را تعیین کنند^[28]، با توسل به ترور^[29]، تسلیح نیروهای شورشی، اعزام مزدور از اروپا، و حتی پشتیبانی از آن‌ها با یک نیروی هوایی مخفی^[30]، مانع از این اتفاق شد.

30 ژوئن 1960 دولت دموکراتیک این کشور با نخست‌وزیری «پاتریس لومومبا» تشکیل شد و لومومبای کاریزماتیک و ملی‌گرا، ریاست تنها حزب پارلمان کشورش را بر اساس اصول ملی و فارغ از نژاد یا مذهب، به عهده گرفت. تنها چند روز بعد، نیروهای مسلح کنگو علیه فرماندهان سفیدپوست خود (که بازمانده دوران استعمار بودند)، شوریدند و بلژیک هم مجدداً نیروهای نظامی خود را برای اشغال کنگو به این کشور فرستاد.

نیروهای بلژیکی به غنی‌ترین استان کنگو از نظر منابع طبیعی یعنی «کاتانگا» اعزام شدند و به این استان کمک کردند تا از کنگو مستقل شود. بعد از آن‌که نیروهای آمریکایی و هیأت صلح سازمان ملل برای اخراج بلژیکی‌ها و بازگرداندن کاتانگا به کنگو، کمکی به لومومبا نکردند، وی به سراغ مسکو رفت. اعزام هواپیماهای شوروی برای فرستادن نیروهای لومومبا به کاتانگا کافی بود تا آیزنهاور دست به دامن سیا شود. نهایتاً هم سیا اقدام به ترور لومومبا کرد و دولت نوپای کنگو از هم پاشید.

10- ویتنام، 1961

«نانگ»ها مردمی جنگ‌جو، خشن و اصالتاً چینی بودند که در ویتنام زندگی می‌کردند و افرادی که آن‌ها را می‌شناختند از آن‌ها به شدت می‌ترسیدند. طی جنگ ویتنام، سیا با شناسایی این افراد تصمیم گرفت از آن‌ها به سود آمریکا استفاده کند^[31].

اعضای این قبیله بعدها به همه جای ویتنام اعزام شدند و هم‌چنین خط ارتباطی شمال و جنوب ویتنام را نیز تحت نظارت گرفتند. البته این عملیات سیا هم از آن‌جایی ناکام ماند که خرج نانگ‌ها برای سیا بالا رفت: آن‌ها اصرار داشتند که با هیچ‌کس نمی‌جنگند مگر آن‌که سیا دائماً «آب‌جو و روسپی» برای آن‌ها تأمین کند. با این حال، کودتا بالأخره در سال 1963 در ویتنام جنوبی صورت گرفت.

11- لائوس، 1962

مأموران سیا سال 1962، اعضای قبیله «میو» را که در کوه‌های لائوس زندگی می‌کردند، به عنوان جنگ‌جویان چریکی برای مبارزه علیه نیروهای کمونیست جنبش «پاتت لائو^[32]» در این کشور استخدام کردند. این واحد که نام «ارتش مخفی» را به خود گرفت حقوق، آموزش و تجهیزات خود را از سیا دریافت می‌کرد.

این عملیات سیا هم پیامدهای ناگواری داشت، تا جایی که از میان اعضای قبیله میو که سال 1962 حدود 250 هزار نفر بودند، ارتشی 30 هزار نفری به وجود آمد، اما این ارتش آن‌قدر عملیات‌های ناموفق داشت که سال 1975 جمعیت کل قبیله میو به 10 هزار نفر رسید. این افراد نیز یک زندگی عادی و راحت نداشتند، بلکه پناهندگانی بودند که به تایلند فرار می‌کردند.

12- السالوادور، 1963

زمانی که مخالفت‌های کمونیست‌ها با دولت تحت حمایت آمریکا در السالوادور^[33] شدت گرفت، آمریکایی‌ها تصمیم گرفتند واضح‌ترین و ساده‌ترین راه را برای پایان این مخالفت‌ها انتخاب و به حکومت السالوادور پیشنهاد (یا تحمیل) کنند: ایجاد جوخه‌های مرگ^[34]. سیا به نیابت از دولت آمریکا سال 1963، ده نیروی ویژه را به السالوادور اعزام کرد تا به ژنرال «حوزه آلبرتو مدرانو» کمک کنند تا اولین جوخه مرگ شبه‌نظامی را در این کشور تأسیس کند: «سازمان دموکراتیک ملی^[35]».

این نیروهای آموزش‌دیده سپس راهی روستاهای السالوادور شدند و مردم زیادی را قتل‌عام و بیش از یک میلیون نفر را آواره کردند. جالب این‌که بعد از مدتی که این قتل‌عام‌ها ادامه یافت، حکومت از طرف خودش آتش‌بس اعلام کرد و قانونی را هم برای عفو عمومی افرادی تصویب نمود که به ارتکاب جرایم جنگی متهم یا محکوم شده‌اند. این عفو عمومی، اگرچه نامشروع و غیرقانونی بود، اما عملاً شامل حال مقامات و سربازان السالوادوری شد.

خانواده‌های قربانیان هیچ‌گاه به حق و حقوق خود نرسیدند و پس از آن‌که از سیا به دلیل دست داشتن در قتل‌عام مردم و مخالفان رژیم در السالوادور شکایت شد، مدارک این دخالت‌ها نیز به سرقت رفت^[36]. این مدارک که در هارددیسک رایانه‌ای واقع در دفتری در واشنگتن نگه‌داری می‌شد، شامل شهادت‌ها و روایت‌های افرادی بود که اعضای خانواده یا وابستگانشان به دست رژیم، کشته شده بودند.

در کودتای 28 مرداد در ایران - دانلود

13- پرو، 1963

دولت پرو در اواسط دهه 1963 بعد از آن‌که در کنترل کردن نیروهای چریکی در استان‌های شرقی خود ناکام ماند، از آمریکا درخواست کمک کرد^[37]. سیا در پاسخ به این درخواست کمک، یک کمپ نظامی را در منطقه تأسیس و اقدام به استخدام نیروهای محلی کرد.

این نیروها تحت آموزش کلاه‌سبزهای آمریکایی قرار گرفتند و بعد از سرکوب چریک‌ها، گروهشان منحل شد، چون این ترس وجود داشت که بعدها علیه دولت حاکم پرو، کودتا کنند. این عملیات اگرچه به درخواست پرو انجام شد، اما از این بابت در این لیست گنجانده شده که سیا در آن یک «ارتش مخفی» را در خاک یک کشور دیگر، تشکیل داده و از آن به سود حکومتی طرف‌دار آمریکا، استفاده کرد.

14- برزیل، 1964

بعد از آن‌که دولت منتخب مردم برزیل به ریاست‌جمهوری «ژواو گولارت» در تاریخ 30 مارس 1964 سرنگون شد، افشای یادداشت‌های محرمانه میان «لیندون جانسون» رئیس‌جمهور وقت آمریکا با سفیر این کشور در برزیل، دست سازمان سیا در این کودتا را برملا کرد. جانسون در این یادداشت‌ها اجازه پشتیبانی از ژنرال‌های شورشی ارتش برزیل با ارسال «مواد لجستیک» به عنوان بخشی از عملیات «برادر سام» را صادر کرده بود.

وی هم‌چنین در همین یادداشت‌ها اعتراف کرده بود که سازمان سیا دست به عملیاتی مخفی در برزیل زده و تأمین بودجه تظاهرات‌های خیابانی «طرف‌داران دموکراسی»، نیروهای مسلح، نیروهای کارگری هم‌سو [با آمریکا]، گروه‌های دانش‌جویی، و دیگر اَعمال اعتراض‌آمیز را به عهده گرفته است.

15- کامبوج، 1970

سازمان سیا بیش از 15 سال، روش‌های مختلف، از جمله سوءقصد، را برای سرنگون کردن حکومت شاه‌زاده «نوردوم سیهانوک» (که تمایلات چپی داشت) در کامبوج امتحان کرده بود، بدون آن‌که به هدف خود برسد. با این حال، ماه مارس سال 1970، یک کودتا^[38] تحت حمایت سیا در نهایت کار خود را کرد؛ کودتایی که بودجه آن را دلارهای مالیاتی آمریکایی‌ها تأمین کرده بود، سلاح‌هایش آمریکایی بود، و عواملش را هم «کلاه‌سبز»های (نیروی ویژه ارتش) آمریکا آموزش داده بودند.

نیروهای ضدسیهانوک موسوم به «خمر کروم کامبوج» سال 1970 توانستند «پنوم پن» پایتخت کامبوج را تصرف کنند و کنترل دولت را به دست بگیرند. سپس «لون نول» با حمایت سازمان سیا و دولت نیکسون حکومت در کامبوج را در اختیار گرفت و قصاب‌های خود را به میان مردم فرستاد تا ده‌ها هزار غیرنظامی را قتل‌عام کنند.

در بخش بعدی این گزارش درباره کشورهایی مانند عراق، افغانستان، ترکیه، فیلیپین، ونزوئلا، سومالی، سوریه و اوکراین، و دخالت‌هایی خواهید خواند که سیا با استفاده از ارتش‌های مخفی و مزدوران خود در این کشورها انجام داده است.