گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.
******
روزنامه‌های زنجیره‌ای اصلاح‌طلب روز دوشنبه را با تمرکز بر برگزاری اولین جلسه منتخبان مجلس دهم با حضور هاشمی رفسنجانی و محمدرضا عارف آغاز کردند.
1. تاکید مجدد مرعشی بر توهین به شهرستانی‌ها؛ حسین مرعشی از اعضای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی و از نزدیکان هاشمی رفسنجانی بار دیگر با لحنی تحقیرآمیز بر عدم توسعه سیاسی شهرستان تاکید کرد و در همین راستا گفت: «حرفي كه گفتم بيان واقعيت است و سطح توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مناطق مختلف كشور را مي‌توان با شاخص‌هايي عنوان كرده و ارزيابي كرد»؛ وی با لحنی کینه‌آمیز نسبت به انتخاب شهرستان ها اظهار داشت:«در تهران كسي به دنبال راي دادن به خويش و قوم و قبيله خودش نبوده است.»
2. دولتی‌ها برای انتخابات دور دوم خود را آماده می کنند!؛ هرچند فعالیت انتخاباتی اعضای دولت غیرقانونی است اما روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نوشت: «محمود واعظي و مرتضي بانك دو عضو دولتي و بلند‌پايه حزب اعتدال توسعه به همراه اعضاي هيات رييس شوراي‌عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان نشان دادند ائتلاف اميد براي مرحله دوم با همان عزم و اراده مرحله اول حاضر مي‌شود و قصدي جز كسب حداكثر كرسي‌هاي مجلس را ندارد.»
3. زمزمه بازگشت احمدی‌نژاد از روزنامه خانوادگی هاشمی رفسنجانی، جریان اصلاح‌طلب درصدد است در پازل طراحی شده برای اصولگرایان آنان را به سمت احمدی نژاد برای انتخابات ریاست جمهوری سوق بدهد تا از این طریق اشتباهات احمدی نژاد را به پای اصولگرایان بنویسند. در همین راستا روزنامه آرمان امروز نوشت: «اين اتفاق از سوي برخي محافل از چندي پيش محتمل به نظر رسيده است كه چند دليل دارد؛ يكي اينكه اصولگرايان دچار انشقاق‌هاي زيادي درون خود شده‌اند و اكنون فرصت خوبي است كه احمدي‌نژاد به تقويت حاميان خود و همزمان به جذب حاميان جديد بپردازد. از سوي ديگر اكنون توافق اصولگرايان براي حمايت از احمدي‌نژاد بيش از زمان‌های دیگر است و او هم شعارهاي گذشته خود كه برخي آن را نمايشي مي‌خواندند را سر نمي‌دهد.»
4. کارگزاران سازندگی عارف را بر لاریجانی ترجیح دادند؛ برخلاف پیش‌بینی‌ها مبنی بر حمایت حزب کارگزاران سازندگی و حزب اعتدال و توسعه از ریاست علی لاریجانی بر صدارت بهارستان، کارگزاران سازندگی اولین خروج ائتلاف هفت اسفند شد و حسین مرعشی اظهار داشت: « آقاي عارف الان نماد جرياني است كه دقيقا يك سال ديگر در انتخابات رياست‌جمهوري بايد متحد پشت سر آقاي روحاني ظاهر شويم. هر نوع سستي در حمايت از آقاي عارف، اتحاد ٩٦ ما را مخدوش مي‌كند.»
5. انتقاد از الگوی رای‌دهی مردم مشهد به اصولگرایان؛ روزنامه همدلی در راستای بررسی چگونگی رای مردم مشهد به اصولگرایان در گفت وگو با فعالان اصلاح‌طلب ضمن مطالبه تغییر استاندار خراسان رضوی، نوشت: « ویژگی دیگر مشهد این است که بنیادهای مذهبی که مردم محور آن هستند در آن پررنگ است. این مساله باعث می‌شود شبکه‌های قدرتمندی برای برخی مواقع تشکیل شود. شما این موضوع را در جاهای دیگر کمتر می‌توانید مشاهده کنید.»
6. انتقام از جام‌جم به سبک زنجیره‌ای‌ها؛ یک روزنامه اصلاح‌طلب پیرامون گلایه‌های سرافراز نوشت: «دفاعيه بلندبالاي رييس رسانه ملي؛ دفاعيه‌اي كه شايد بتوان به نوعي آن را جوابيه‌اي در پاسخ به دولت دانست. رييس رسانه ملي بيانيه‌اي چندصفحه‌اي را هرچند كه در قالب يك مصاحبه با روابط عمومي رسانه ملي تنظيم شده است اما بيشتر يك مصاحبه اي براي پاسخگويي به نظر مي‌رسد.»
7. انتقاد از عدم اعلام تحقیق و تفحص بنیاد شهید در مجلس نهم؛ روزنامه قانون با انتقاد از روند بررسی گزارش‌ها پیرامون بنیاد شهید در مجلس شورای اسلامی نوشت: «حال اين معضل وارد فاز جديدي شده‌است و آن درگيري ميان كميته تحقيق و تفحص با هيات رئيسه مجلس برسرقرائت نتايج بررسي است!
8. بازتاب اولین سخنان آیت‌الله مصباح یزدی پس از عدم حضور در مجلس خبرگان پنجم در دفتر سعید جلیلی
9. بررسی تغییر در حوزه علمیه خراسان با شورایی شدن مدیریت آن؛ روزنامه شرق در تحلیل تغییرات پس از فوت آیت الله واعظ طبسی در حوزه علمیه خراسان، آن را به منزله پذیرش گفتمان‌های متعدد حوزوی و دینی در حوزه علمیه مشهد که حتی متغایر با گفتمان رسمی حوزه علمیه قم است.
بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی از «تغيير لحن» رييس‌جمهور پس از انتخابات مجلس شورای اسلامی دهم روایت کردند؛ تغییری که حکایت از «تغییر تاکتیک» در الگوی سیاست ورزی روحانی قلمداد می‌شود و گویا گام‌های دولت یازدهم برای تحرکات در زمین سیاست داخلی جدی‌تر شده است و اولین مانع برای اهداف دولت یازدهم «منتقدان» هستند که حجت‌الاسلام روحانی از «تکریم» آنان در ابتدای دولت خود سخن گفته بود اما گویا در «تکریم» هم «تغییر» صورت گرفته است.
روزنامه اعتماد در بررسی این «تغییر لحن» و «تغییر تاکتیک» حجت الاسلام روحانی پس از انتخابات هفتم اسفند نوشت: «دو، سه هفته‌اي است كه حسن روحاني كمتر حرف‌ها را در دلش نگه مي‌دارد؛ درست از روز هفتم اسفند به بعد. دو، سه هفته‌اي است كه به نظر مي‌رسد حسن روحاني همان حس بعد از انتخابات ٢٤ خرداد را دارد.
حتي شايد با اعتماد به نفسي بيشتر از آن موقع. تا اينجا كه مقابل مخالفانش برنده بازي بوده است؛ هم مهم‌ترين پروژه دولتش در برجام به سرانجام رسيده و هم خيالش براي كار با مجلس دهم راحت شده كه قرار است با چهره‌اي «معتدل» در سپهر سياسي ايران ظهور كند. همين موقعيت است كه مي‌تواند كاري كند تا او خيلي راحت‌تر از قبل از «تنگ‌نظري» منتقدانش بگويد كه نمي‌توانند كارهاي بزرگ دولت او را ببينند.
او در روزهاي بعد از هفتم اسفند چند باري از اين دست كنايه‌ها در سخنانش داشته است؛ كنايه‌هايي كه اگر تا چندي قبل از سر بي‌طاقت شدن زير فشار مخالفان بود، حالا از سر احساس داشتن دست بالاي نسبي در فضاي سياسي است. حسن روحاني اگر تا چندي قبل از موضع دفاعي حرف‌هايي را خطاب به منتقدانش مي‌گفت، حالا گويي در موضع متفاوتي قرار گرفته و قصدش ديگر فقط دفاع كردن نيست، قسمتي از اين موضع جديد به رخ كشيدن پايگاه اجتماعي موافقان دولت به رخ رقيب سياسي است. اين را مي‌شود از نخستين پيام سياسي روحاني بعد از انتخابات هفتم اسفند فهميد. جايي كه او در توييتر رسمي خود با يك جمله كوتاه، پيام مهمي را به جامعه و گروه‌هاي سياسي منتقل كرد؛ «هنرمندانه با راي خود فضاي جديدي خلق كرديد.»
1. تاکید مجدد مرعشی بر توهین به شهرستانی‌ها؛ حسین مرعشی از اعضای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی و از نزدیکان هاشمی رفسنجانی بار دیگر با لحنی تحقیرآمیز بر عدم توسعه سیاسی شهرستان تاکید کرد و در همین راستا گفت: «حرفي كه گفتم بيان واقعيت است و سطح توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مناطق مختلف كشور را مي‌توان با شاخص‌هايي عنوان كرده و ارزيابي كرد»؛ وی با لحنی کینه‌آمیز نسبت به انتخاب شهرستان ها اظهار داشت:«در تهران كسي به دنبال راي دادن به خويش و قوم و قبيله خودش نبوده است.»
2. دولتی‌ها برای انتخابات دور دوم خود را آماده می کنند!؛ هرچند فعالیت انتخاباتی اعضای دولت غیرقانونی است اما روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نوشت: «محمود واعظي و مرتضي بانك دو عضو دولتي و بلند‌پايه حزب اعتدال توسعه به همراه اعضاي هيات رييس شوراي‌عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان نشان دادند ائتلاف اميد براي مرحله دوم با همان عزم و اراده مرحله اول حاضر مي‌شود و قصدي جز كسب حداكثر كرسي‌هاي مجلس را ندارد.»
3. زمزمه بازگشت احمدی‌نژاد از روزنامه خانوادگی هاشمی رفسنجانی، جریان اصلاح‌طلب درصدد است در پازل طراحی شده برای اصولگرایان آنان را به سمت احمدی نژاد برای انتخابات ریاست جمهوری سوق بدهد تا از این طریق اشتباهات احمدی نژاد را به پای اصولگرایان بنویسند. در همین راستا روزنامه آرمان امروز نوشت: «اين اتفاق از سوي برخي محافل از چندي پيش محتمل به نظر رسيده است كه چند دليل دارد؛ يكي اينكه اصولگرايان دچار انشقاق‌هاي زيادي درون خود شده‌اند و اكنون فرصت خوبي است كه احمدي‌نژاد به تقويت حاميان خود و همزمان به جذب حاميان جديد بپردازد. از سوي ديگر اكنون توافق اصولگرايان براي حمايت از احمدي‌نژاد بيش از زمان‌های دیگر است و او هم شعارهاي گذشته خود كه برخي آن را نمايشي مي‌خواندند را سر نمي‌دهد.»
4. کارگزاران سازندگی عارف را بر لاریجانی ترجیح دادند؛ برخلاف پیش‌بینی‌ها مبنی بر حمایت حزب کارگزاران سازندگی و حزب اعتدال و توسعه از ریاست علی لاریجانی بر صدارت بهارستان، کارگزاران سازندگی اولین خروج ائتلاف هفت اسفند شد و حسین مرعشی اظهار داشت: « آقاي عارف الان نماد جرياني است كه دقيقا يك سال ديگر در انتخابات رياست‌جمهوري بايد متحد پشت سر آقاي روحاني ظاهر شويم. هر نوع سستي در حمايت از آقاي عارف، اتحاد ٩٦ ما را مخدوش مي‌كند.»
5. انتقاد از الگوی رای‌دهی مردم مشهد به اصولگرایان؛ روزنامه همدلی در راستای بررسی چگونگی رای مردم مشهد به اصولگرایان در گفت وگو با فعالان اصلاح‌طلب ضمن مطالبه تغییر استاندار خراسان رضوی، نوشت: « ویژگی دیگر مشهد این است که بنیادهای مذهبی که مردم محور آن هستند در آن پررنگ است. این مساله باعث می‌شود شبکه‌های قدرتمندی برای برخی مواقع تشکیل شود. شما این موضوع را در جاهای دیگر کمتر می‌توانید مشاهده کنید.»
6. انتقام از جام‌جم به سبک زنجیره‌ای‌ها؛ یک روزنامه اصلاح‌طلب پیرامون گلایه‌های سرافراز نوشت: «دفاعيه بلندبالاي رييس رسانه ملي؛ دفاعيه‌اي كه شايد بتوان به نوعي آن را جوابيه‌اي در پاسخ به دولت دانست. رييس رسانه ملي بيانيه‌اي چندصفحه‌اي را هرچند كه در قالب يك مصاحبه با روابط عمومي رسانه ملي تنظيم شده است اما بيشتر يك مصاحبه اي براي پاسخگويي به نظر مي‌رسد.»
7. انتقاد از عدم اعلام تحقیق و تفحص بنیاد شهید در مجلس نهم؛ روزنامه قانون با انتقاد از روند بررسی گزارش‌ها پیرامون بنیاد شهید در مجلس شورای اسلامی نوشت: «حال اين معضل وارد فاز جديدي شده‌است و آن درگيري ميان كميته تحقيق و تفحص با هيات رئيسه مجلس برسرقرائت نتايج بررسي است!
8. بازتاب اولین سخنان آیت‌الله مصباح یزدی پس از عدم حضور در مجلس خبرگان پنجم در دفتر سعید جلیلی
9. بررسی تغییر در حوزه علمیه خراسان با شورایی شدن مدیریت آن؛ روزنامه شرق در تحلیل تغییرات پس از فوت آیت الله واعظ طبسی در حوزه علمیه خراسان، آن را به منزله پذیرش گفتمان‌های متعدد حوزوی و دینی در حوزه علمیه مشهد که حتی متغایر با گفتمان رسمی حوزه علمیه قم است.
بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی از «تغيير لحن» رييس‌جمهور پس از انتخابات مجلس شورای اسلامی دهم روایت کردند؛ تغییری که حکایت از «تغییر تاکتیک» در الگوی سیاست ورزی روحانی قلمداد می‌شود و گویا گام‌های دولت یازدهم برای تحرکات در زمین سیاست داخلی جدی‌تر شده است و اولین مانع برای اهداف دولت یازدهم «منتقدان» هستند که حجت‌الاسلام روحانی از «تکریم» آنان در ابتدای دولت خود سخن گفته بود اما گویا در «تکریم» هم «تغییر» صورت گرفته است.
روزنامه اعتماد در بررسی این «تغییر لحن» و «تغییر تاکتیک» حجت الاسلام روحانی پس از انتخابات هفتم اسفند نوشت: «دو، سه هفته‌اي است كه حسن روحاني كمتر حرف‌ها را در دلش نگه مي‌دارد؛ درست از روز هفتم اسفند به بعد. دو، سه هفته‌اي است كه به نظر مي‌رسد حسن روحاني همان حس بعد از انتخابات ٢٤ خرداد را دارد.
حتي شايد با اعتماد به نفسي بيشتر از آن موقع. تا اينجا كه مقابل مخالفانش برنده بازي بوده است؛ هم مهم‌ترين پروژه دولتش در برجام به سرانجام رسيده و هم خيالش براي كار با مجلس دهم راحت شده كه قرار است با چهره‌اي «معتدل» در سپهر سياسي ايران ظهور كند. همين موقعيت است كه مي‌تواند كاري كند تا او خيلي راحت‌تر از قبل از «تنگ‌نظري» منتقدانش بگويد كه نمي‌توانند كارهاي بزرگ دولت او را ببينند.
او در روزهاي بعد از هفتم اسفند چند باري از اين دست كنايه‌ها در سخنانش داشته است؛ كنايه‌هايي كه اگر تا چندي قبل از سر بي‌طاقت شدن زير فشار مخالفان بود، حالا از سر احساس داشتن دست بالاي نسبي در فضاي سياسي است. حسن روحاني اگر تا چندي قبل از موضع دفاعي حرف‌هايي را خطاب به منتقدانش مي‌گفت، حالا گويي در موضع متفاوتي قرار گرفته و قصدش ديگر فقط دفاع كردن نيست، قسمتي از اين موضع جديد به رخ كشيدن پايگاه اجتماعي موافقان دولت به رخ رقيب سياسي است. اين را مي‌شود از نخستين پيام سياسي روحاني بعد از انتخابات هفتم اسفند فهميد. جايي كه او در توييتر رسمي خود با يك جمله كوتاه، پيام مهمي را به جامعه و گروه‌هاي سياسي منتقل كرد؛ «هنرمندانه با راي خود فضاي جديدي خلق كرديد.»