به گزارش مشرق به نقل از «نزویسیمایا گزتا»، دولت چین در نظر دارد اتحادیه و یا بلوک نظامی-سیاسی با حضور افغانستان-پاکستان و تاجیکستان که منافع روسیه در این جمهوری‌ها قرار دارد، ایجاد کند.
این اتحادیه ممکن است که اقتدار سازمان‌های همکاریهای شانگهای و سازمان پیمان امنیت جمعی را تضعیف نموده و حضور و نفوذ روسیه را در کشورهای آسیای مرکزی کاهش دهد.
در این راستا خبرنگاران چین با صاحب نظران سیاسی و دیپلماتهای روسیه گفت‌وگو کرده و نظر آنها را در رابطه با این بلوک چهار جانبه و 4 عضو آن جویا شده اند.
در دو هفته گذشته فعالیتهای نظامی و دیپلماتیک چین در کشورهای آسیای مرکزی افزایش یافته است.
مقامات چینی و ژنرالهای نظامی، به طور جداگانه گفت‌وگو و ملاقاتهایی را با مقامات تاجیکستان و افغانستان انجام داده اند.
روسای ستاد ارتش چین- تاجیکستان و پاکستان نیز در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان، نشست‌هایی را انجام داده اند.
در این نشستها بر همکاریهای مشترک 4 کشور چین- پاکستان- افغانستان و تاجیکستان در مبارزه با تروریسم، افراط گرایی، جدایی طلبی، جرایم بین المللی و قاچاق مواد مخدر و اسلحه تاکید شده است.
پکن وعده داده است که در تاجیکستان مرکز ضد تروریستی ایجاد کند ضمن اینکه به نیروهای امنیتی افغانستان کمکهای قابل توجهی صورت داده است.
در جریان این گفت‌وگوها، طرفین نه تنها بر همکاریهای سیاسی تاکید کرده‌اند بلکه در جهت هماهنگ شدن اقدامات پلیسی نیز توافق کردند.
در واقع صحبت از شکل گیری یک نظام حقوقی بین پکن- دوشنبه- کابل و اسلام آباد است که این امکان و اجازه را می‌دهد تا در آینده از نیروهای مسلح در جهت اهداف اعلام شده استفاده نمایند.
بدین ترتیب این بلوک و اتحادیه ضمن اینکه تمام ویژگیهای نظامی – سیاسی 4 کشور را دارا می‌باشد، به اعتقاد کارشناسان منطقه، می‌تواند در واقع ناتوی آسیای مرکزی باشد.
به گفته مقامات روسی، تمایل تقویت همکاریهای امنیتی چین با کشورهای آسیای مرکزی کاملا قابل درک است. زیرا جنگ در افغانستان همچنان ادامه دارد و در پاکستان درنده خویی گروههای تروریستی هم چنان مشاهده می شود، تاجیکستان هم که منبع بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی است.
در سالهای اخیر پکن مبالغ هنگفتی را در این کشورها سرمایه گذاری کرده است به همین دلیل مقامات، بازرگانان و سرمایه گذاران چینی خواهان حفظ منافع خود در این کشورها هستند و همکاریهای نظامی و امنیتی در این کشورها، حداقل ضامن ثبات نسبی رژیمهای موجود در منطقه خواهد بود.
عدم نیازمندی روسیه برای حضور در بلوک نظامی چین
«ضمیر کابلوف» نماینده روسیه در افغانستان در این رابطه عنوان کرد:
در این رابطه تنها پکن در مقابل این موضوع ایستاده است اگر چه اسلام آباد و دوشنبه نیز بی تفاوت نیستند.نظر دیپلماتهای روسی فراتر از حفظ منافع چین است زیرا در واقع آنان یک بلوک شبه ناتو را در منطقه ایجاد می کنند.
وی ادامه داد: این بلوک نظامی مرزها را کنترل و تروریستها را مهار می‌کند ولی این بدان معنا نیست که چین باید از نیروهای مسلح استفاده کند.
به اعتقاد کابلوف، به روسیه اجازه حضور در این اتحادیه را ندادند، زیرا مسکو نیازی به پیوستن به این بلوک را ندارد، این کشور در سازمان پیمان امنیت جمعی و سازمان همکاریهای شانگهای حضور داشته و این 2 سازمان جوابگوی همه نیازها می باشد.
وی ادامه داد: با این حال تشکیل چنین سازمانی در منطقه، سیگنال بدی برای روسیه است، مسکو و پکن مدتها است که برای این منطقه با هم رقابت می کنند. روسها از ابزار سازمان پیمان امنیت جمعی و اوراسیا استفاده کرده و چین از پروژه های زیر ساختی سرمایه گذاری برای نفوذ در منطقه استفاده می‌کند.
«اندره سرنکو» کارشناس سیاسی مسائل آسیای مرکزی از روسیه معتقد است: تشکیلات نظامی جدید توسط چین، بیانگر از دست دادن مواضع روسیه در آسیای مرکزی است.
وی ادامه داد: یعنی به تدریج روسیه از تاجیکستان هم خداحافظی خواهد کرد. زیرا پکن این طرحها را به طور پایدار و ماندگار در دست گرفته است.
کارشناس روس افزود: این یک ساختار جدید در منطقه است که باعث جذب دیگر جمهوریهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان و ترکمنستان به این سازمان خواهد شد.
سرنکو گفت: در واقع پکن سازمانی شبیه به پیمان امنیت جمعی را در منطقه بدون حضور روسیه ایجاد کرده است که اگر مسکو به این سازمان متصل نشود، فجیع ترین نشانه اش این است که دیگر چین نمی تواند اتحاد روسیه را با کشورهای آسیای مرکزی تحمل کند.
روسیه مواضع خود در منطقه را ترک نمی‌کند
«آندره کنیازاف» تحلیلگر سیاسی آسیای مرکزی معتقد است:
تشکیل این اتحادیه یعنی نفی سازمان ضد تروریستی همکاریهای شانگهای و نادیده گرفتن سازمان پیمان امنیت جمعی است.
کنیازاف گفت: تمرینات نظامی روسیه و تاجیکستان را نمی‌توان نادیده گرفت. ضمن اینکه چین نیز معتقد است فعالیت در تاجیکستان و منطقه باید بدون حضور روسیه صورت گیرد.
وی ادامه داد: البته روسیه به این آسانی مواضع خود را در منطقه ترک نخواهد کرد، همانطور که چین اصرار بر حفظ موقعیت خود دارد.
مسکو نیز به افغانستان وعده داده است که سیستم نظامی و نیروهای مسلح آنها را تقویت نماید بعلاوه نمایندگان روسیه، چین و افغانستان در حال بررسی امکان اجرای پروژه مشترک در این کشور هستند.
«الکساندر کنیازاف» دکترای علوم تاریخ و کارشناس آسیای مرکزی در این رابطه گفت: مانور مشترک ضد تروریستی تاجیکستان و روسیه با حضور بی سابقه نظامیان روسیه در جنوب تاجیکستان در حالی انجام گرفت که حس کنجکاوی چین در این راستا بسیار شدید بود.
وی ادامه داد: اخیرا «رمضان رحیم زاده» وزیر کشور تاجیکستان در پکن، با وزیر امنیت این کشور دیدار داشت و 2 روز بعد از این دیدار، رئیس ستاد ارتش چین در شهر دوشنبه با همتای نظامی خود دیدار کرد.
کنیازف افزود: نمایندگان تاجیکستان و پاکستان نیز با مشارکت کمیساریای ویژه مبارزه با تروریسم با وزیر امنیت چین ملاقات داشتند.
سپس رئیس ستاد ارتش آزادی بخش چین وارد کابل شد و در رابطه با تشکیل یک اتحادیه ضد تروریستی تبادل نظر کردند.
کارشناس منطقه معتقد است: این دیدارها و گفت‌وگوها نمی تواند تنها در رابطه با همکاریهای سیاسی باشد زیرا این نوع همکاری نیازی به حضور روسای ستاد ارتش ندارد، بلکه هدف ایجاد یک پایگاه حقوقی بین پکن- دوشنبه- کابل و اسلام آباد است که در آینده از نیروهای مسلح برای اهداف مشخص استفاده شود.
وی افزود: اهداف همکاری از جمله، مبارزه با تروریسم، افراط گرایی، جدایی طلبی، جرایم سازمان یافته بین المللی و مبارزه با قاچاق اسلحه و مواد مخدر در یک نگاه کاملا مشخص و استاندارد است.
کنیازف ادامه داد: بنابراین اولین تهدید از طرف افغانستان است و همکاریهای پکن و دوشنبه نیز در راستای حفظ منافع سرمایه گذاری و سرمایه های چین در تاجیکستان است که این همکاریهای ضامن ثبات نسبی در تاجیکستان است.
کارشناس منطقه عنوان کرد: در 6 ماه اخیر روسیه به خاطر کمکهای نظامی و امنیتی از کمکهای اقتصادی به تاجیکستان غافل مانده است که در این زمینه دوشنبه نیز احساس نارضایتی می‌کند.
وی ادامه داد: از نقطه نظر پکن، این نارضایتی یعنی تغییر در سیاست خارجی تاجیکستان با روسیه است، اگر ما سناریوی بی ثباتی سیاسی در تاجیکستان را احتمال دهیم، رهبران دوشنبه بر این باور هستند که روسیه در وضعیت داخلی این کشور مداخله نخواهد کرد همانطور که در سالهای 1990 و در زمان جنگهای داخلی مداخله‌ای انجام ندادند.
به اعتقاد وی، در واقع فعال سازی همکاریهای نظامی و امنیتی با چین نوعی واکنش دوشنبه در برابر مسکو است و در واقع سرمایه‌گذاری‌های پکن در دوشنبه به معنای حفظ ثبات سیاسی رژیم کنونی تاجیکستان است.
کنیازف ادامه داد: مشارکت پاکستان در این فرآیند معنای دیگری دارد،
وی افزود: ناگفته نماند که در نشست سه جانبه، موضوع تقویت نیروهای امنیتی پاکستان، در مناطق شمال شرقی افغانستان و در مرز با تاجیکستان و بخش کوچکی از چین مورد بررسی قرار گرفته است.
کنیازف گفت: برای چین منطقه بسیار مهم است که باید امنیت آن حفظ شود زیرا از نظر اقتصادی نیز حائز اهمیت است و محل عبور جاده ابریشم است.
چین به دنبال حفظ منافع اقتصادی خود در منطقه است
این کارشناس ادامه داد: بنابراین در 13 مارس 2016 بنا به اطلاعاتی که از افغانستان و پاکستان دریافت شده است ارتش آزادی بخش چین مصمم شده است که برای حفاظت از کریدور اقتصادی چین- پاکستان که از بندر «گوادر» به «سین کیانگ» می‌رود عملیات حفاظتی خود را آغاز کند و این اولین اقدام نظامی چین در منطقه است.
وی افزود: البته همگرایی ساختار نظامی پاکستان با تاجیکستان هم می تواند سیگنال خاصی برای هند باشد که یک رقیب دیرینه برای چین و پاکستان است.
کنیازف عنوان کرد:«دهلی نو» تلاش می‌کند نفوذ خود را در تاجیکستان و افغانستان افزایش دهد به ویژه در مناطقی که محل تمرکز فرقه اسماعیلیه هستند.
وی افزود: در واقع تاجیکستان- افغانستان پاکستان و چین 4 کشوری هستند که دچار یک التهاب و چالش مشهود هستند، خطر تجزیه طلبی و ایجاد یک دولت از فرقه اسماعیلی در این کشورها بسیار زیاد است.
کنیازف در پایان عنوان کرد: در صورتی که چنین بلوکی از طرف چین ایجاد شود بدون شک نقش سازمان شانگهای و سازمان پیمان امنیت جمعی بی اثر خواهد شد.