به گزارش مشرق، ابوالحسن علی بن محمد بن علی بن موسی(ع) مشهور به امام هادی(ع) فرزند امام جواد(ع) و دهمین امام و پیشوای شیعیان است. از ایشان با عنوان امام علی النقی(ع) نیز یاد می‌کنند. امام هادی(ع) از سال 220 تا 254 هجری قمری به مدت 34 سال امامت شیعیان را بر عهده داشت.

بیشتر سال‌های دوره امامت این امام همام در سامرا، تحت نظارت مستقیم حاکمان وقت سپری شد. زمان امامت ایشان همزمان با حکومت چند تن از خلفای عباسی از جمله متوکل عباسی بود. بارگاه امام هادی(ع) که به حرم عسکریین مشهور است، در شهر سامرا قرار دارد.

آنچه در ادامه می‌خوانیم گذر کوتاهی بر سیره و اخلاق امام هادی علیه‌السلام است:

قطب راوندی می‏‌گوید: خصال پسندیده امامت، فضل، علم، صفات نیکو و اخلاق حسنه امام هادی مانند پدران بزرگوارش بود. موقعی که شب فرا می‏‌رسید آن حضرت متوجه قبله می‏‌شد و مشغول عبادت و اطاعت پروردگار سبحان می‏‌شد و ساعتی از عبادت باز نمی‏‌ایستاد. آن حضرت جبه پشمینه‏‌ای می‏‌پوشید و بالای سجاده‏‌ای از حصیر می‏‌ایستاد.

صدوق در کتاب «امالی» خود از ابوهاشم جعفری روایت می‏‌کند که گفت: یک وقت فقر و فاقه شدیدی به من روی آورد. به حضور حضرت هادی(ع) شرفیاب شدم، آن بزرگوار اجازه نشستن به من داد، همین که نشستم فرمود: ای ابوهاشم شکر کدام نعمت‏‌هایی را که خدا به تو عطا فرموده می‏‌توانی ادا کنی؟ ابو هاشم می‌گوید: من ندانستم چگونه پاسخ دهم ناگاه دیدم آن حضرت آغاز سخن نمود و فرمود: خدا به تو ایمان داده و به وسیله ایمان، آتش جهنم را بر بدن تو حرام کرده، عافیت و سلامتی را به تو مرحمت نموده و بدین وسیله تو را توفیق عبادت و اطاعت داده و صفت قناعت به تو مرحمت فرمود و بدین وسیله آبرو و حیثیت تو را حفظ کرده است، ای ابو هاشم! من بدین لحاظ در سخن گفتن بر تو سبقت گرفتم که گمان می‏‌کردم تو می‌‏خواهی از آن خدای شکایت کنی که این همه نعمت به تو ارزانی داشته است. اکنون دستور داده‌‏ام که مبلغ صد دینار زر سرخ به تو بدهند، موقعی که آن مبلغ پول را به تو دادند آن را بپذیر.

* ماجرای یاقوت بهشتی جبرئیل

یک روز «یحیی بن اکثم» در مجلس واثق بالله که از خلفای بنی عباس به شمار می‌‏رفت، حاضر شد. در آن مجلس که دانشمندان و فقیهان حضور داشتند، گفت: هنگامی که حضرت آدم اعمال حج را انجام می‏‌داد، چه کسی سر آن حضرت را تراشید؟ همه از پاسخ دادن به این پرسش عاجز شدند. واثق گفت شخصی هست که پاسخ آن را می‏‌داند، آن گاه حضرت امام هادی(ع) را حاضر نمود، امام فرمود: مرا از سخن گفتن درباره این موضوع عفو نما، واثق گفت: تو را به خدا قسم می‏‌دهم که پاسخ این پرسش را بگویید.

حضرت هادی(ع) فرمود: اکنون که دست‌بردار نیستی پس بدان که پدرم از جد بزرگوارم از پدرش و او از جد معظم خویش و او از پیامبر برای من نقل کرد که فرمود: آن دم که حضرت آدم، اعمال حج را به جا می‌‏آورد، جبرئیل یاقوتی از بهشت آورد و به سر مبارک حضرت آدم مالید. پس موهای سر آن حضرت ریختند و هر جا که بر روشنی آن یاقوت رسید آنجا را جزء حرم قرار دادند.

در کتاب «جنات الخلود» آمده است که حضرت امام علی النقی(ع) در نهایت جلالت، وقار، کرم و اعتبار بوده. آن حضرت به قدری محجوب بود که به صورت کسی نگاه نمی‏‌کرد، بر مطلبی اصرار و ابرام نمی‏‌کرد. بلند سخن نمی‏‌گفت، مایل نبود در صدر مجلس بنشیند ولی دیگران همیشه آن بزرگوار را به دلیل جلالت و نجابتی که داشت، در صدر مجلس جای می‏‌دادند.

امام علی النقی(ع) در گفتار شگرف و ژرف خویش در زیارتی به نام زیارت جامعه، از دریای دانش خود ما را بهره‏‌مند ساخته است و بزرگان اهل علم، این زیارت را بهترین زیارت دانسته‏‌اند. شیخ صدوق در کتاب «من لایحضره الفقیه» و شیخ طوسی در کتاب «تهذیب الاحکام» این زیارت را نقل کرده‏‌اند. این زیارت در کتاب «مفاتیح الجنان» به زیارت جامعه موسوم است.

با آنکه اختناق و ستم در زمان این امام همام، از حد فزون بوده است، در عین حال برخی از مشتاقان توانسته‏‌اند به قدر ظرفیت خویش از امام کسب فیض نمایند. شیخ طوسی 185 نفر از کسانی را که از امام هادی حدیث روایت کرده‌‏اند، نام می‌‏برد که در میان آنها چهره‌‏های درخشانی به چشم می‏‌خورد مانند:

الف) حضرت عبدالعظیم حسنی که در شهر ری مدفون است و امام هادی(ع) درباره ثواب زیارت قبر او می‌‏فرماید: اگر کسی قبر عبدالعظیم را زیارت کند، مثل کسی است که قبر امام حسین(ع) را زیارت کرده است.

ب) حسین بن سعید اهوازی که از یاران امام رضا و امام جواد و امام هادی علیهم‌السلام و اهل کوفه بوده است ولی به همراه برادرش به اهواز منتقل شد و از آنجا به قم رفت و در قم دار فانی را بدرود گفت.

ج) فضل به شاذان که از اکابر متکلمان و افاضل مفسران و محدثان بوده است و در زمان امام عسکری(ع) از دنیا رفت و قبرش در یک فرسخی نیشابور فعلی، زیارتگاه شیعیان است.

حضرت علی النقی(ع) در سال 254 هجری در روز سوم ماه رجب به دست متوکل، مسموم شده و به شهادت رسید. امام حسن عسکری(ع) بر جنازه پدر نماز خواند و حضرت را در سامرا در خانه خویش به خاک سپرد.

در پایان این گفتار دل‏‌هایمان را به یکی از گفتار دلنشین این امام همام منور می‏‌کنیم: حضرت امام هادی(ع) فرمود: «الدنیا سوق ربح فیها قوم و خسر الاخرون»؛ دنیا بازاری است که گروهی در آن سود می‏‌برند و گروهی زیان.

اگر ما معرفت خود را نسبت به ائمه اطهار(ع) و تعالیم گوهربارشان بیشتر سازیم و سفارش‌‏های آن بزرگواران را به کار ببندیم حتماً از گروهی هستیم که در دنیا سود جسته و در آخرت خرسند و شاد هستند. خداوند توفیق عمل کردن به دستورهای بزرگان دین را به همه ما عنایت کند.

پی‌نوشت‌ها:

- ستارگان درخشان، ج 12، ص 19.

-  منتهی المقال، ص 242.

- تحف العقول، ص 358.