گروه بین‌الملل مشرق - سفر فرانسوا اولاند رئیس‌جمهور فرانسه به بیروت که امروز انجام می‌شود، شاید از معدود سفرهایی است که در چارچوب آن رئیس یک دولت به کشور دیگری می رود که خلأ ریاست جمهوری در آن وجود دارد. در لبنان هیچ رئیس جمهوری وجود ندارد که بتواند از اولاند استقبال کند. رئیس‌جمهور فرانسه در چارچوب سفر دوره‌ای خود به منطقه شامل مصر و اردن، در میان تدابیر شدید امنیتی وارد بیروت می‌شود. کاخ الیزه اعلام کرده که این سفر به عنوان نشانه‌ای از اهمیت لبنان برای فرانسه و تاکیدی بر عمق دوستی و همبستگی میان دو کشور در مرحله سخت کنونی منطقه است.
پاریس با این اظهارات سعی می‌کند از جدیت این سفر کاری خبری داده و ابراز امیدواری کرده که این سفر نتیجه‌بخش باشد، منابع دیپلماتیک فرانسوی اعتقاد دارند که اولاند به این سفر آمده تا به سخنان گفت‌وگو کنندگان با خود گوش دهند، گفتگوهایی که عمدتاً در رابطه با بحران آوارگان سوریه و فشارهای ناشی از آن در لبنان و خطر تروریسم بر ضد این کشور است.
رئیس جمهور فرانسه در جریان این سفر تقریبا 25 ساعته، بعد از ظهر امروز شنبه بعد از ورود به لبنان به صورت انفرادی با نبیه بری رئیس مجلس نمایندگان لبنان دیدار خواهد کرد. او در ادامه دیدار با اعضای دفتر وی را خواهد داشت و پس از آن برای دیدار با تمام سلام نخست وزیر لبنان به السرایا خواهد رفت. اولاند بعد از دیدار اختصاصی با سلام در جمع وزرای مرتبط با پرونده‌های مطرح شده به عنوان محور این سفر دیدار خواهد کرد. وی همچنین در کاخ صنوبر با تعداد زیادی از سیاست‌مداران و شخصیت‌های برجسته سیاسی و وزرا دیدار خواهد کرد و ضیافت شام را در کنار آنها خواهد بود.
در روز یک شنبه نیز رئیس جمهور فرانسه با مار بشاره پطرس الراعی اسقف مارونی های لبنان و برخی رؤسای طوایف دیدار خواهد کرد و بعد از آن به بقاع خواهد رفت تا از اردوگاه آوارگان سوری در دلهمیه بازدید کند. اولاند بعد از ظهر یک شنبه لبنان را به مقصد مصر و اردن ترک خواهد کرد.
چرا سفر اولاند به لبنان بی نتیجه است؟
در مورد محتوای این دیدار سوال های متعددی مطرح است: در حالی که حزب سوسیالیست فرانسه دچار اختلافات داخلی و درگیری با راست گرایان و راست گرایان افراطی شده، محتوای سفر فرانسوا اولاند به بیروت در سال آخر ریاست جمهوری وی چه می تواند باشد؟ در شرایطی که اولاند آماده ترک الیزه می شود یا لااقل خود را برای یک دوره رقابت های سخت برای رسیدن به ریاست جمهوری آماده می کند، چه تعهداتی می تواند به لبنان بدهد؟ رئیس جمهور فرانسه چطور می تواند در مورد اوضاع آوارگان سوری به لبنان کمک کند، در شرایطی که اروپا و فرانسه نیز غرق در بحران آوارگان هستند؟ فرانسه چطور می تواند در شرایط کنونی به لبنان کمک کند، در حالی که هیچ برنامه عملیاتی و جدی برای مبارزه با حملات گروه های افراط گرا ندارد و سرویس های جاسوسی این کشور در برابر ده ها گروهک موجود در خیابان های پاریس ناتوان هستند؟
منابع مطلع فرانسوی به روزنامه السفیر لبنان گزارش دادند که اولاند در حالی سفر انجام می‌دهد که مجموعه ای از شکست‌ها را در عرصه های مختلف در کارنامه خود ثبت کرده است، شکست‌هایی که از سوریه گرفته تا عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس و پرونده هسته ای ایران و موضوع تروریسم امتداد پیدا کرده و تروریسم تا عمق فرانسه راه یافته است.
فضای موجود در اوضاع داخلی فرانسه و لبنان و همچنین شرایط داخلی و منطقه‌ای زمان انجام این دیدارها نشان می‌دهد که اولاند در این سفر کاملا دست خالی است که هیچ موضوع تازه و پیشنهاد قابل توجهی برای حل پرونده‌های معلق موجود در لبنان ندارد. اولاند در آخرین سال دوره اول ریاست جمهوری خود در فرانسه، بیش از هر چیز دیگر به جلب آرا و افکار عمومی مردم این کشور برای حضور مجدد در کاخ الیزه فکر می کند. عمده رویکردهای تصمیم سازان نزدیک به محافل سوسیالیستی فرانسه نیز مبتنی بر این اهداف است.
-این سفر در حالی انجام می‌شود که اولاند در افکار عمومی فرانسه شکننده‌ترین و ضعیف‌ترین محبوبیت را دارد و براساس تازه‌ترین نظرسنجی‌ها ، میزان محبوبیت وی به کمتر از 20 درصد رسیده و آخرین سخنرانی تلویزیونی وی را کمتر از 14 درصد از مردم این کشور دنبال کرده اند.
البته برخی رسانه های آلمانی از جمله شبکه BFM میزان این محبوبیت را کمتر از 10 درصد اعلام کرده اند. این در حالی است که 90 درصد فرانسوی ها دوست ندارند اولاند برای بار دوم کاندیدای ریاست جمهوری فرانسه شود. با توجه به این مسائل شاید بتوان گفت محبوبیت مردمی اولاند در لبنان بیشتر از فرانسه است. بسیاری از شخصیت‌های سیاسی در لبنان وابستگی خاصی به فرانسه احساس می‌کنند. آنها عمدتا تابعیت های فرانسوی دارند املاک و مستقلاتی را برای خود در فرانسه خریداری کرده اند.
یکی از دلایل کاهش محبوبیت مردمی دولت فرانسه در زمان ریاست جمهوری اولاند این است که وی بیشترین میزان وابستگی در پرونده های مختلف منطقه ای نظیر یمن، سوریه و حتی لبنان را به آمریکا و عربستان از خود نشان داده است. به نظر می‌رسد بیشتر موضع‌گیری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی پاریس تحت تأثیر این وابستگی قرار گرفته است. بنابر آنچه که گفته شد، با توجه به مواضع ریاض در قبال لبنان، اولاند نمی تواند اقدام مفیدی برای پایان دادن به بست بست سیاسی در لبنان انجام دهد.
- از سوی دیگر موضوع تعلیق کمک‌های عربستان به لبنان که قرار بود از طریق فرانسه صورت گیرد، نیز نمی تواند رد پایی در دیدارهای انجام شده اولاند در بیروت داشته باشد، چرا که فرانسوی‌ها به صراحت اعلام کردند که انجام این معامله برای آن ها و کارخانه های تسلیحاتی آنها مهم است و اگر بیروت مقصد اصلی این تسلیحات نباشد، ریاض آن را تحویل خواهد گرفت.
علاوه بر ناتوانی پاریس برای قانع کردن ریاض جهت جلوگیری از توقف کمک‌های تسلیحاتی عربستان به لبنان، وعده کمک های تسلیحاتی اولاند به ارتش لبنان یا سرویس‌های امنیتی این کشور نیز پوشالی از آب در آمد و لبنانی ها امیدوار نیستند که در این سفر به این موضوع پرداخته شود. بعد از حمله جریان‌های تروریستی در منطقه عرسال در روز 2 آگوست 2014، پاریس اعلام کرد که در کنار ارتش لبنان باقی خواهد ماند و کمک‌های نظامی ضروری را در نزدیک‌ترین زمان ممکن برای ارتش ارسال می‌کند تا ارتش لبنان قادر به تقابل با گروه‌های تروریستی شود. این در حالی بود که این وعده ها تنها بر روی کاغذ باقی ماند و حتی یک فشنگ از فرانسه برای ارتش لبنان ارسال نشد.
- قرار گرفتن موضوع آوارگان سوری و مبارزه با تروریسم در برنامه کاری اولاند نیز از آن روی است که اروپا و به صورت عمده غرب در شرایط کنونی تمایلی به سرایت بی‌ثباتی و ناآرامی‌های منطقه به لبنان ندارد. آنها نسبت به هر نوع اختلال و بی ثباتی در این کشور نگران هستند، چرا که معتقدند این روند می‌تواند کانون جدیدی در کنار لیبی، سوریه و عراق برای تروریست ها ایجاد کند، مرزهای مشترک لبنان با رژیم صهیونیستی و باز شدن کانال جدیدی برای مهاجرت مردم منطقه به اروپا از مهم ترین بسترهای این نگرانی غرب است. آن ها همچنین از این موضوع وحشت دارند که مبارزه موفقیت آمیز حزب الله با رویکردهای تروریستی در صورت بروز ناآرامی در لبنان ، محبوبیت این حزب را بیش از پیش در لبنان افزایش دهد.
- اولاند بعد از دو سال با توجه به مواضع ریاض جدیتی در نحوه تعامل و حل بحران ریاست جمهوری لبنان از خود نشان نمی‌دهد. شتابزدیگی و ناپختگی پاریس در تایید طرح سعد حریری برای اعلام کاندیداتوری سلیمان فرنجیه نشان دهنده این موضوع است. فرانسه از سالها پیش نحوه تعامل با عرصه سیاسی لبنان را منحصر به خاندان حریری قرار داده است. بنیان‌گذار این رویکرد ژاک شیراک رئیس‌جمهور اسبق فرانسه بود که رفیق حریری را تنها کانال مناسبات خود با لبنان می دانست. همین گرایش در دولت های سارکوزی و اولاند نیز دنبال می شود. به این ترتیب این کشور نمی تواند هیچ نقشی در ایجاد توافق سیاسی بین گروه های مختلف لبنان برای برون رفت از اوضاع کنونی ایفا کند.
تلاش اولاند برای دیدار با مقامات حزب الله
اولاند سعی دارد دیدار با کمیسیون پارلمانی وابسته به حزب‌الله لبنان را در برنامه‌های کاری سفر خود به بیروت قرار دهد، این موضوع را رسانه های وابسته به سیاست های فرانسه در لبنان دنبال می کنند. موضوعی که به نظر می‌رسد با مخالفت قاطع حزب‌الله لبنان مواجه شده و این حزب انجام هر دیداری در هر سطحی را رد کرده است. دیدار با حزب‌الله از چندین جهت برای پاریس اهمیت دارد. اول اینکه این دیدار می تواند تا حدی سیاست پاریس را جدا از تلاش های عربستان برای منزوی کردن حزب الله و قراردادن آن در لیست گروه‌های تروریستی نشان دهد. موضوع دوم این که انجام این دیدار در ابعاد امنیتی در مسیر مبارزه با تروریسم اهمیت زیادی دارد و محور سوم این که برقراری مناسبات خوب با حزب‌الله لبنان به فرانسوی‌ها اجازه آزادی عمل بیشتر در لبنان را می دهد تا شاید تلاش‌های آنها در مسیر انتخابات ریاست جمهوری موفقیت‌آمیز باشد.
همان طور که اقدام اروپایی‌ها برای جدا ساختن شاخه سیاسی و نظامی حزب‌الله لبنان و تروریستی قلمداد کردن بخش نظامی آن، عجیب به نظر می‌رسد، تلاش اولاند برای جدا ساختن لبنان از بحران سوریه در سایه تحولات درهم‌تنیده منطقه نیز جای شگفتی دارد، اولاند در حالی ادعای حمایت از لبنان و ارتش این کشور و تلاش برای ثبات و امنیت در لبنان را در سایه مبارزه گزینشی با تروریسم مطرح می‌کند که به نظر می‌رسد تا زمانی که پیچیدگی‌های پرونده سوریه ادامه داشته باشد، کشورهای منطقه و همسایگان سوریه نیز روی آرامش را به خود نخواهند دید.
نتیجه گیری
شاید بتوان گفت سفر اولاند به لبنان و برخی کشورهای دیگر منطقه ای، پیش از این که در راستای مصالح و ثبات منطقه انجام شود، در عرصه داخلی فرانسه مصرف تبلیغاتی و انتخاباتی دارد. اولاند با انجام این سفر دوره‌ای می‌خواهد سیاست خارجی خود در قبال تحولات منطقه‌ای را فعال، تاثیر گذار و موفق نشان دهد. وی بدون اینکه هیچ پیشنهاد و مشوقی برای لبنانی ها داشته باشد، سعی می کند مقامات این کشور را به پذیرش فشارهای ناشی از تعداد روزافزون آوارگان سوری در لبنان قانع کند، او بار دیگر تلاش می کند وعده دروغین پس مانده امتیازاتی که مجبور به پرداخت به ترکیه برای جلوگیری از یورش آوارگان به اروپا شد، را به مسئولان لبنانی بدهد، وعده هایی که مسئولان لبنانی، دیگر آن را جدی نمی گیرند.
پاریس با این اظهارات سعی می‌کند از جدیت این سفر کاری خبری داده و ابراز امیدواری کرده که این سفر نتیجه‌بخش باشد، منابع دیپلماتیک فرانسوی اعتقاد دارند که اولاند به این سفر آمده تا به سخنان گفت‌وگو کنندگان با خود گوش دهند، گفتگوهایی که عمدتاً در رابطه با بحران آوارگان سوریه و فشارهای ناشی از آن در لبنان و خطر تروریسم بر ضد این کشور است.
رئیس جمهور فرانسه در جریان این سفر تقریبا 25 ساعته، بعد از ظهر امروز شنبه بعد از ورود به لبنان به صورت انفرادی با نبیه بری رئیس مجلس نمایندگان لبنان دیدار خواهد کرد. او در ادامه دیدار با اعضای دفتر وی را خواهد داشت و پس از آن برای دیدار با تمام سلام نخست وزیر لبنان به السرایا خواهد رفت. اولاند بعد از دیدار اختصاصی با سلام در جمع وزرای مرتبط با پرونده‌های مطرح شده به عنوان محور این سفر دیدار خواهد کرد. وی همچنین در کاخ صنوبر با تعداد زیادی از سیاست‌مداران و شخصیت‌های برجسته سیاسی و وزرا دیدار خواهد کرد و ضیافت شام را در کنار آنها خواهد بود.
در روز یک شنبه نیز رئیس جمهور فرانسه با مار بشاره پطرس الراعی اسقف مارونی های لبنان و برخی رؤسای طوایف دیدار خواهد کرد و بعد از آن به بقاع خواهد رفت تا از اردوگاه آوارگان سوری در دلهمیه بازدید کند. اولاند بعد از ظهر یک شنبه لبنان را به مقصد مصر و اردن ترک خواهد کرد.
در مورد محتوای این دیدار سوال های متعددی مطرح است: در حالی که حزب سوسیالیست فرانسه دچار اختلافات داخلی و درگیری با راست گرایان و راست گرایان افراطی شده، محتوای سفر فرانسوا اولاند به بیروت در سال آخر ریاست جمهوری وی چه می تواند باشد؟ در شرایطی که اولاند آماده ترک الیزه می شود یا لااقل خود را برای یک دوره رقابت های سخت برای رسیدن به ریاست جمهوری آماده می کند، چه تعهداتی می تواند به لبنان بدهد؟ رئیس جمهور فرانسه چطور می تواند در مورد اوضاع آوارگان سوری به لبنان کمک کند، در شرایطی که اروپا و فرانسه نیز غرق در بحران آوارگان هستند؟ فرانسه چطور می تواند در شرایط کنونی به لبنان کمک کند، در حالی که هیچ برنامه عملیاتی و جدی برای مبارزه با حملات گروه های افراط گرا ندارد و سرویس های جاسوسی این کشور در برابر ده ها گروهک موجود در خیابان های پاریس ناتوان هستند؟
منابع مطلع فرانسوی به روزنامه السفیر لبنان گزارش دادند که اولاند در حالی سفر انجام می‌دهد که مجموعه ای از شکست‌ها را در عرصه های مختلف در کارنامه خود ثبت کرده است، شکست‌هایی که از سوریه گرفته تا عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس و پرونده هسته ای ایران و موضوع تروریسم امتداد پیدا کرده و تروریسم تا عمق فرانسه راه یافته است.
فضای موجود در اوضاع داخلی فرانسه و لبنان و همچنین شرایط داخلی و منطقه‌ای زمان انجام این دیدارها نشان می‌دهد که اولاند در این سفر کاملا دست خالی است که هیچ موضوع تازه و پیشنهاد قابل توجهی برای حل پرونده‌های معلق موجود در لبنان ندارد. اولاند در آخرین سال دوره اول ریاست جمهوری خود در فرانسه، بیش از هر چیز دیگر به جلب آرا و افکار عمومی مردم این کشور برای حضور مجدد در کاخ الیزه فکر می کند. عمده رویکردهای تصمیم سازان نزدیک به محافل سوسیالیستی فرانسه نیز مبتنی بر این اهداف است.
البته برخی رسانه های آلمانی از جمله شبکه BFM میزان این محبوبیت را کمتر از 10 درصد اعلام کرده اند. این در حالی است که 90 درصد فرانسوی ها دوست ندارند اولاند برای بار دوم کاندیدای ریاست جمهوری فرانسه شود. با توجه به این مسائل شاید بتوان گفت محبوبیت مردمی اولاند در لبنان بیشتر از فرانسه است. بسیاری از شخصیت‌های سیاسی در لبنان وابستگی خاصی به فرانسه احساس می‌کنند. آنها عمدتا تابعیت های فرانسوی دارند املاک و مستقلاتی را برای خود در فرانسه خریداری کرده اند.
یکی از دلایل کاهش محبوبیت مردمی دولت فرانسه در زمان ریاست جمهوری اولاند این است که وی بیشترین میزان وابستگی در پرونده های مختلف منطقه ای نظیر یمن، سوریه و حتی لبنان را به آمریکا و عربستان از خود نشان داده است. به نظر می‌رسد بیشتر موضع‌گیری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی پاریس تحت تأثیر این وابستگی قرار گرفته است. بنابر آنچه که گفته شد، با توجه به مواضع ریاض در قبال لبنان، اولاند نمی تواند اقدام مفیدی برای پایان دادن به بست بست سیاسی در لبنان انجام دهد.
علاوه بر ناتوانی پاریس برای قانع کردن ریاض جهت جلوگیری از توقف کمک‌های تسلیحاتی عربستان به لبنان، وعده کمک های تسلیحاتی اولاند به ارتش لبنان یا سرویس‌های امنیتی این کشور نیز پوشالی از آب در آمد و لبنانی ها امیدوار نیستند که در این سفر به این موضوع پرداخته شود. بعد از حمله جریان‌های تروریستی در منطقه عرسال در روز 2 آگوست 2014، پاریس اعلام کرد که در کنار ارتش لبنان باقی خواهد ماند و کمک‌های نظامی ضروری را در نزدیک‌ترین زمان ممکن برای ارتش ارسال می‌کند تا ارتش لبنان قادر به تقابل با گروه‌های تروریستی شود. این در حالی بود که این وعده ها تنها بر روی کاغذ باقی ماند و حتی یک فشنگ از فرانسه برای ارتش لبنان ارسال نشد.
- قرار گرفتن موضوع آوارگان سوری و مبارزه با تروریسم در برنامه کاری اولاند نیز از آن روی است که اروپا و به صورت عمده غرب در شرایط کنونی تمایلی به سرایت بی‌ثباتی و ناآرامی‌های منطقه به لبنان ندارد. آنها نسبت به هر نوع اختلال و بی ثباتی در این کشور نگران هستند، چرا که معتقدند این روند می‌تواند کانون جدیدی در کنار لیبی، سوریه و عراق برای تروریست ها ایجاد کند، مرزهای مشترک لبنان با رژیم صهیونیستی و باز شدن کانال جدیدی برای مهاجرت مردم منطقه به اروپا از مهم ترین بسترهای این نگرانی غرب است. آن ها همچنین از این موضوع وحشت دارند که مبارزه موفقیت آمیز حزب الله با رویکردهای تروریستی در صورت بروز ناآرامی در لبنان ، محبوبیت این حزب را بیش از پیش در لبنان افزایش دهد.
تلاش اولاند برای دیدار با مقامات حزب الله
اولاند سعی دارد دیدار با کمیسیون پارلمانی وابسته به حزب‌الله لبنان را در برنامه‌های کاری سفر خود به بیروت قرار دهد، این موضوع را رسانه های وابسته به سیاست های فرانسه در لبنان دنبال می کنند. موضوعی که به نظر می‌رسد با مخالفت قاطع حزب‌الله لبنان مواجه شده و این حزب انجام هر دیداری در هر سطحی را رد کرده است. دیدار با حزب‌الله از چندین جهت برای پاریس اهمیت دارد. اول اینکه این دیدار می تواند تا حدی سیاست پاریس را جدا از تلاش های عربستان برای منزوی کردن حزب الله و قراردادن آن در لیست گروه‌های تروریستی نشان دهد. موضوع دوم این که انجام این دیدار در ابعاد امنیتی در مسیر مبارزه با تروریسم اهمیت زیادی دارد و محور سوم این که برقراری مناسبات خوب با حزب‌الله لبنان به فرانسوی‌ها اجازه آزادی عمل بیشتر در لبنان را می دهد تا شاید تلاش‌های آنها در مسیر انتخابات ریاست جمهوری موفقیت‌آمیز باشد.
شاید بتوان گفت سفر اولاند به لبنان و برخی کشورهای دیگر منطقه ای، پیش از این که در راستای مصالح و ثبات منطقه انجام شود، در عرصه داخلی فرانسه مصرف تبلیغاتی و انتخاباتی دارد. اولاند با انجام این سفر دوره‌ای می‌خواهد سیاست خارجی خود در قبال تحولات منطقه‌ای را فعال، تاثیر گذار و موفق نشان دهد. وی بدون اینکه هیچ پیشنهاد و مشوقی برای لبنانی ها داشته باشد، سعی می کند مقامات این کشور را به پذیرش فشارهای ناشی از تعداد روزافزون آوارگان سوری در لبنان قانع کند، او بار دیگر تلاش می کند وعده دروغین پس مانده امتیازاتی که مجبور به پرداخت به ترکیه برای جلوگیری از یورش آوارگان به اروپا شد، را به مسئولان لبنانی بدهد، وعده هایی که مسئولان لبنانی، دیگر آن را جدی نمی گیرند.