گروه فرهنگی مشرق- دولتها و ملتهاي مختلف از ديرباز بدنبال بهبود وضعيت و شرايط خود در عرصه بين‌الملل بوده اند. آنها هميشه سعي داشته اند با ابزارها و روشهاي گوناگون رفتار زيردستان، همسايگان، و البته رقيبان خود را به نفع خود تغيير دهند. متفکرانی همچون هانس مورگنتائو بر اين عقيده بودند که کشورها بيش از هرچيز به منافع خود (امنيت و بقا) مي انديشند و مشارکتها و تنازعات ميان آنها نيز از همين اصل سرچشمه مي گيرد. از اين رو بدست آوردن قدرت و افزايش آن هدف عمده دولت-ملتها تعريف شده است.
عرصه سیاست بین الملل در قرن بیست و یکم، بیش از پیش دستخوش انقلاب اطلاعاتي قرار گرفته و ابزارهاي سياست خارجي دچار دگرگوني شده اند. امروزه، اين ديدگاه بيش از پيش تصديق مي شود که پيروزي در نبردهاي امروزي تنها با در اختيار داشتن قدرت سخت تامين نمي شود، بلکه قدرت نرم نيز از ضروريات عصر کنوني روابط بين الملل است.
امروزه براحتي نمي توان جامعه اي را مجاب به اتخاذ تصميمي راديکال (مانند ورود به جنگ) نمود. لازمه چنين رويدادي نه زور سرنيزه و اسلحه، بلکه اقناي افکار عمومي قبل از هرگونه اقدامي است. قدرت و قدرتمندي مولفه هاي ديگري نيز پيدا کرده است که عدم دستيابي بدانها چالشهاي بزرگي را براي رهبران امروزي پديد خواهد آورد.
بر این اساس اگر قدرت سخت را بهره مندی از ارتش قوی و نیروی قهری ویرانگر بدانیم، بایستی قدرت نرم را توان ترغیب و تغییر اراده درونی طرف متخاصم تعریف کنیم. قدرت نرم بر منابعي همانند فرهنگ، ارزشها، و توانايي توجيه سياستهاي داخلي و خارجي استوار است. داشتن ويژگيهاي جذاب فرهنگي، ارزشي، سياسي، و نهادي باعث ايجاد تمايل در ميان اطرافيان شده و فعاليتهاي يک مجموعه و دولت را موجه جلوه مي دهد. حکومتها و دولتها براي اينکه بتوانند منابع بالقوه قدرت نرم ملي را به فعل برسانند نيازمند سازوکارهايي هستند که يکي از آنها ديپلماسي عمومي است.
ديپلماسي عمومي، فرايند ارتباطات يک دولت با عموم مردمِ خارج از مرزهاي خود است بطوريکه بتواند ايده ها، آرمانها، و فرهنگهاي ملي خود را بهمراه اهداف و عملکردهاي سياست خارجي خود به آنها شناسانده و تبيين نمايد.
از آنجا که ادبيات موجود فارسي در زمينه ديپلماسي عمومي محدود است، دکتر جواد اصغری راد، در اين کتاب بر ارائه درآمدي بر ديپلماسي عمومي متمرکز شده است. از اين رو، با تکيه بر آخرين اسناد و متون آکادميک شرقي و غربي، مباحثي از قبيل تاريخچه ديپلماسي عمومي، مباني نظري آن، ابزار آن- شامل رسانه هاي بين المللي، تبادلات علمي و فرهنگي، تعاملات ورزشي، ديپلماسي ديجيتال، راهکارهای دیپلماسی عمومی در زمان بروز بحران، و در نهايت امکان ارزيابي و سنجش برنامه هاي ديپلماسي عمومي مورد بحث و بررسي قرار گرفته اند.
این کتاب 4 بخش دارد، در بخش اول با عنوان مطالعات نظری شاهد بررسی نظری موضوع دیپلماسی عمومی و ابعاد مختلف آن هستیم. نویسنده‌ی کتاب حاضر با توجه به هدف اصلی دیپلماسی عمومی، بررسی نظری و عملی آن را با کندوکاو در ادبیات موجود انجام داده و به دنبال تسهیل فهم این ترکیب است. وی تعریف خود از موضوع را اینچنین بیان می‌کند: «دیپلماسی عمومی فعالیت‌های یک کشور برای تأثیر بر افکار عمومی ملت‌های دیگر در مسیر شکل‌گیری و اجرای سیاست‌های خارجی تعریف شده است». او سپس به بررسی این مفهوم در چند مقاله می‌پردازد و آن را در چند بن مایه‌ی مشترک در باب دیپلماسی عمومی جمع بندی می کند:
o اهداف دیپلماسی عمومی تأثیرگذاری بر قلب‌ها و ذهن‌ها و نیز تغییر رفتار حکومت‌هاست.
o دیپلماسی عمومی درباره‌ی روابط بین دولتها و مردم است.
o دیپلماسی عمومی از ابزار فرهنگی همانند رسانه‌های ارتباطی و فعالیت‌های فرهنگی بهره می‌برد.
اهداف دیپلماسی عمومی مقوله‌ی بعدی است که به آن پرداخته شده است. هدف ابتدایی در دیپلماسی عمومی تأثیرگذاری بر مردم در جهت نیل به هدف غایی یعنی تغییر رفتار حکومت‌هایشان در جهت مطلوب قلمداد می‌شود. البته که با توجه به سیاست‌های هر کشور، اهداف و اقدمات آن نیز متغیر خواهند بود. در این بین رابطه با مردم کشورها نقش مهمی را ایفا می‌کند و بر خلاف دیپلماسی سنتی که بر اساس آن دولتها پشت درهای بسته به مذاکره و تعامل می‌پرداختند، دیپلماسی عمومی بر نقش مؤثر مردم تأکید دارد.
در ادامه‌ی این فصل، نگارنده به اصطلاحاتی چون امپریالیسم فرهنگی، جنگ نرم، عملیات روانی، دیپلماسی خط دو، دیپلماسی رسانه‌ای و ... اشاره می کند که مفهومی مشابه دیپلماسی عمومی را می رساند.
بخش دوم کتاب به بررسی و تبیین ابزارها و روش‌های موجود در دیپلماسی چون رسانه‌های بین‌المللی، ورزش، هنر، تبادلات نخبگان، خدمت رسانی و متغیرهای مربوط به عصر دیجیتال می‌پردازد. سپس به اجزای مختلف هر ابزار اشاره می‌کند و شواهد متعددی از استفاده‌ی از آنها نام می‌برد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تلویزیون به عنوان رسانه‌ی بین‌المللی
2. رسانه‌های اینترنتی
3. مسابقات بین‌المللی و تصویر دولت- ملت
4. عکس، نقاشی، فیلم و موسیقی در دیپلماسی عمومی
5. تبادلات دانشگاهی
6. تبادلات مذهبی و ...
دیپلماسی عمومی در دوره‌ی بحران، بخش دیگری است که در این کتاب مطرح می‌شود. به عقیده‌ی نویسنده، وظایف کارشناسان دیپلماسی عمومی در شرایط بحرانی این است که رویکردها و تصمیمات صحیح را در زمینه‌ی اطلاع‌رسانی و ارتباط با افکار عمومی برگزینند و خسارات و تلفات ناخواسته را در حد امکان کاهش دهد. این بخش از کتاب به روش‌های معمول ارتباطات در دوران بحران اشاره می کند و با تکیه بر موارد تجاری و سیاسی سعی در تبیین روش‌ها دارد.
در بخش پایانی کتاب، ادبیات تولید شده توسط ارگان‌های دولتی و مؤسسات خصوصی و دانشگاهی بررسی قرار شده و سعی بر آن است تا نقشه‌ی راهی، متشکل از شاخص‌های مرتبط، برای ارزیابی برنامه‌های مختلف دیپلماسی عمومی ارائه گردد. بررسی مدل منطقی دولت بریتانیا و آمریکا برای ارزیابی دیپلماسی عمومی بی‌فایده نبوده و نویسنده نیز از آن بهره جسته است.
اگر ارائه تصویر خوب از یک ملت، دغدغه بسیاری از مخاطبین امروزی علاقمند به عرصه سیاست باشد، مطالعه کتاب درآمدی بر دیپلماسی عمومی، گام اولیه خوبی در جهت آشنایی با مفاهیم بنیادی و البته نمونه های عملی دیپلماسی عمومی کشورهای مختلف، همانند آمریکا، چین، و یا حتی ایران است.
برای تهیه کتاب‌های انتشارات مرکز پژوهشی آموزشی کوثر در نمایشگاه بین المللی کتاب می‌توانید به غرفه کانون اندیشه جوان واقع در بخش ناشران عمومی، سالن A1، راهروی 6، غرفه 23 مراجعه فرمایید. کتب این انتشارات همچنین از کتابفروشی های میدان انقلاب مانند کتابفروشی سوره مهر،کیهان، کافه کتاب کراسه در خیابان 16 آذر قابل تهیه می باشد.
نویسنده: دکتر جواد اصغری راد
ناشر: انتشارات مرکز پژوهشی آموزشی کوثر، چاپ اول
160 صفحه، 75۰۰ تومان
عرصه سیاست بین الملل در قرن بیست و یکم، بیش از پیش دستخوش انقلاب اطلاعاتي قرار گرفته و ابزارهاي سياست خارجي دچار دگرگوني شده اند. امروزه، اين ديدگاه بيش از پيش تصديق مي شود که پيروزي در نبردهاي امروزي تنها با در اختيار داشتن قدرت سخت تامين نمي شود، بلکه قدرت نرم نيز از ضروريات عصر کنوني روابط بين الملل است.
امروزه براحتي نمي توان جامعه اي را مجاب به اتخاذ تصميمي راديکال (مانند ورود به جنگ) نمود. لازمه چنين رويدادي نه زور سرنيزه و اسلحه، بلکه اقناي افکار عمومي قبل از هرگونه اقدامي است. قدرت و قدرتمندي مولفه هاي ديگري نيز پيدا کرده است که عدم دستيابي بدانها چالشهاي بزرگي را براي رهبران امروزي پديد خواهد آورد.
بر این اساس اگر قدرت سخت را بهره مندی از ارتش قوی و نیروی قهری ویرانگر بدانیم، بایستی قدرت نرم را توان ترغیب و تغییر اراده درونی طرف متخاصم تعریف کنیم. قدرت نرم بر منابعي همانند فرهنگ، ارزشها، و توانايي توجيه سياستهاي داخلي و خارجي استوار است. داشتن ويژگيهاي جذاب فرهنگي، ارزشي، سياسي، و نهادي باعث ايجاد تمايل در ميان اطرافيان شده و فعاليتهاي يک مجموعه و دولت را موجه جلوه مي دهد. حکومتها و دولتها براي اينکه بتوانند منابع بالقوه قدرت نرم ملي را به فعل برسانند نيازمند سازوکارهايي هستند که يکي از آنها ديپلماسي عمومي است.
ديپلماسي عمومي، فرايند ارتباطات يک دولت با عموم مردمِ خارج از مرزهاي خود است بطوريکه بتواند ايده ها، آرمانها، و فرهنگهاي ملي خود را بهمراه اهداف و عملکردهاي سياست خارجي خود به آنها شناسانده و تبيين نمايد.
از آنجا که ادبيات موجود فارسي در زمينه ديپلماسي عمومي محدود است، دکتر جواد اصغری راد، در اين کتاب بر ارائه درآمدي بر ديپلماسي عمومي متمرکز شده است. از اين رو، با تکيه بر آخرين اسناد و متون آکادميک شرقي و غربي، مباحثي از قبيل تاريخچه ديپلماسي عمومي، مباني نظري آن، ابزار آن- شامل رسانه هاي بين المللي، تبادلات علمي و فرهنگي، تعاملات ورزشي، ديپلماسي ديجيتال، راهکارهای دیپلماسی عمومی در زمان بروز بحران، و در نهايت امکان ارزيابي و سنجش برنامه هاي ديپلماسي عمومي مورد بحث و بررسي قرار گرفته اند.
این کتاب 4 بخش دارد، در بخش اول با عنوان مطالعات نظری شاهد بررسی نظری موضوع دیپلماسی عمومی و ابعاد مختلف آن هستیم. نویسنده‌ی کتاب حاضر با توجه به هدف اصلی دیپلماسی عمومی، بررسی نظری و عملی آن را با کندوکاو در ادبیات موجود انجام داده و به دنبال تسهیل فهم این ترکیب است. وی تعریف خود از موضوع را اینچنین بیان می‌کند: «دیپلماسی عمومی فعالیت‌های یک کشور برای تأثیر بر افکار عمومی ملت‌های دیگر در مسیر شکل‌گیری و اجرای سیاست‌های خارجی تعریف شده است». او سپس به بررسی این مفهوم در چند مقاله می‌پردازد و آن را در چند بن مایه‌ی مشترک در باب دیپلماسی عمومی جمع بندی می کند:
o اهداف دیپلماسی عمومی تأثیرگذاری بر قلب‌ها و ذهن‌ها و نیز تغییر رفتار حکومت‌هاست.
o دیپلماسی عمومی درباره‌ی روابط بین دولتها و مردم است.
o دیپلماسی عمومی از ابزار فرهنگی همانند رسانه‌های ارتباطی و فعالیت‌های فرهنگی بهره می‌برد.
اهداف دیپلماسی عمومی مقوله‌ی بعدی است که به آن پرداخته شده است. هدف ابتدایی در دیپلماسی عمومی تأثیرگذاری بر مردم در جهت نیل به هدف غایی یعنی تغییر رفتار حکومت‌هایشان در جهت مطلوب قلمداد می‌شود. البته که با توجه به سیاست‌های هر کشور، اهداف و اقدمات آن نیز متغیر خواهند بود. در این بین رابطه با مردم کشورها نقش مهمی را ایفا می‌کند و بر خلاف دیپلماسی سنتی که بر اساس آن دولتها پشت درهای بسته به مذاکره و تعامل می‌پرداختند، دیپلماسی عمومی بر نقش مؤثر مردم تأکید دارد.
در ادامه‌ی این فصل، نگارنده به اصطلاحاتی چون امپریالیسم فرهنگی، جنگ نرم، عملیات روانی، دیپلماسی خط دو، دیپلماسی رسانه‌ای و ... اشاره می کند که مفهومی مشابه دیپلماسی عمومی را می رساند.
بخش دوم کتاب به بررسی و تبیین ابزارها و روش‌های موجود در دیپلماسی چون رسانه‌های بین‌المللی، ورزش، هنر، تبادلات نخبگان، خدمت رسانی و متغیرهای مربوط به عصر دیجیتال می‌پردازد. سپس به اجزای مختلف هر ابزار اشاره می‌کند و شواهد متعددی از استفاده‌ی از آنها نام می‌برد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تلویزیون به عنوان رسانه‌ی بین‌المللی
2. رسانه‌های اینترنتی
3. مسابقات بین‌المللی و تصویر دولت- ملت
4. عکس، نقاشی، فیلم و موسیقی در دیپلماسی عمومی
5. تبادلات دانشگاهی
6. تبادلات مذهبی و ...
دیپلماسی عمومی در دوره‌ی بحران، بخش دیگری است که در این کتاب مطرح می‌شود. به عقیده‌ی نویسنده، وظایف کارشناسان دیپلماسی عمومی در شرایط بحرانی این است که رویکردها و تصمیمات صحیح را در زمینه‌ی اطلاع‌رسانی و ارتباط با افکار عمومی برگزینند و خسارات و تلفات ناخواسته را در حد امکان کاهش دهد. این بخش از کتاب به روش‌های معمول ارتباطات در دوران بحران اشاره می کند و با تکیه بر موارد تجاری و سیاسی سعی در تبیین روش‌ها دارد.
در بخش پایانی کتاب، ادبیات تولید شده توسط ارگان‌های دولتی و مؤسسات خصوصی و دانشگاهی بررسی قرار شده و سعی بر آن است تا نقشه‌ی راهی، متشکل از شاخص‌های مرتبط، برای ارزیابی برنامه‌های مختلف دیپلماسی عمومی ارائه گردد. بررسی مدل منطقی دولت بریتانیا و آمریکا برای ارزیابی دیپلماسی عمومی بی‌فایده نبوده و نویسنده نیز از آن بهره جسته است.
اگر ارائه تصویر خوب از یک ملت، دغدغه بسیاری از مخاطبین امروزی علاقمند به عرصه سیاست باشد، مطالعه کتاب درآمدی بر دیپلماسی عمومی، گام اولیه خوبی در جهت آشنایی با مفاهیم بنیادی و البته نمونه های عملی دیپلماسی عمومی کشورهای مختلف، همانند آمریکا، چین، و یا حتی ایران است.
برای تهیه کتاب‌های انتشارات مرکز پژوهشی آموزشی کوثر در نمایشگاه بین المللی کتاب می‌توانید به غرفه کانون اندیشه جوان واقع در بخش ناشران عمومی، سالن A1، راهروی 6، غرفه 23 مراجعه فرمایید. کتب این انتشارات همچنین از کتابفروشی های میدان انقلاب مانند کتابفروشی سوره مهر،کیهان، کافه کتاب کراسه در خیابان 16 آذر قابل تهیه می باشد.
نویسنده: دکتر جواد اصغری راد
ناشر: انتشارات مرکز پژوهشی آموزشی کوثر، چاپ اول
160 صفحه، 75۰۰ تومان