با گذشت دو روز از اعلام پایان رسمی عملیات آزادسازی فلوجه و پاکسازی کامل محلات آن از سوی دولت عراق، بخش‌های مختلف این کشور صحنه تلاش های گسترده داعش برای تغییر موازنه نظامی بوده است.

تحولات میدانی جبهه نینوی

عملیات قریب الوقوع بازپس گیری موصل از سوی ارتش عراق

همزمان با پایان گرفتن عملیات آزادسازی فلوجه از اشغال گروه تروریستی تکفیری - بعثی داعش، مسئولان عراقی شهر موصل مرکز استان شمالی نینوی این کشور را هدف بعدی نیروهای ارتش، پلیس و بسیج مردمی عراق عنوان کردند. طی هفته های اخیر هزاران نیروی نظامی به همراه ده‌ها کاروان حامل خودروهای زرهی، تانک، واحدهای توپخانه حرکت خود را به سمت خطوط تماس با داعش در مناطق حاشیه جنوبی شهر موصل آغاز کرده‌اند.

بخشی از این نیروها از استان صلاح الدین، بخشی از پادگان التاجی واقع در حاشیه شمالی بغداد و بخش آخر نیز نیروهای نظامی مشارکت‌کننده در عملیات فلوجه هستند. خط نخست تماس میان دو طرف درگیری‌ها در دو منطقه "الشرقاط (جنوب) و القیاره (شرق)" قرار دارد که طی روزهای گذشته صحنه نبردهای سنگین نظامیان عراقی با تروریست‌های داعش بوده است. نیروهای ارتش عراق طی روزهای گذشته حملات خود را از مبدا شهر بیجی در استان صلاح الدین آغاز و در ادامه روستاهای "ابراهیم علی، مسحک، محمد الموسی، الدبسه، الاسمده و حامد الخلیفه" را بطور کامل از اشغال داعش آزاد کرده‌اند.

در مقابل از شب گذشته داعش با اعزام نیروهای تازه نفس مجهز به یگان های زرهی و خودروهای زرهپوش شده اقدام به اجرای پاتک گسترده‌ای علیه نیروهای عراقی کرده است. شدیدترین درگیری‌ها میان دو طرف در اطراف روستای "الدبس" به وقوع پیوسته که طی آن صدها تن از تروریست‌های داعش در دریگری با رزمندگان لشگر 92 زرهی - پیاده "تلعفر" به هلاکت رسیده‌اند. لشگر 92 زرهی ارتش عراق متشکل از نیورهای شیعه آواره شده از شهر تلعفر در شمال موصل هستند که همزمان با هجوم داعش به عراق با خیانت برخی قبائل منطقه مورد کشتار قرار گرفته و بیش از 1500 تن از زنان و دختران آنها ربوده شده بودند.

جنگنده بمب افکن‌های سوخو 25 و اف 16 نیروی هوایی ارتش عراق با حضور گسترده در آسمان منطقه خطوط تدارکاتی و کاروا‌های نیرو و تسلیحات داعش را هدف حملات خود قرار داده اند. با فرارسیدن شب نیز بالگردهای میل 28 موسوم به "شکارچی شب" وارد معرکه شده و اقدام به شکار خودروهای زرهی و انهدام خطوط توپخانه و خمپاره‌انداز داعش کرده‌اند. به گفته یک منبع میدانی در ارتش عراق تا این لحظه اجساد حداقل 100 تروریست داعشی در اختیار رزمندگان عراقی قرار دارد. اکثر این تروریست‌ها در درگیری‌های دو منطقه الدبس و شیخ علی به هلاکت رسیده‌اند.

لازم به ذکر است که استان نینوی در شمال عراق قرار داشته و دارای مرز مشترک با کشور ترکیه بعنوان بزرگترین حامی گروه تروریستی تکفیری داعش است. موصل مرکز استان نینوی از مهمترین پایگاه‌های حزب بعث صدام در دوره دیکتاتوری وی بشمار می‌رفته و میزبان ده‌ها اردوگاه اسیران جنگ ایران و عراق و پایگاه‌های مهم و استراتژیک نظامی آن دوران بوده است. 

اکثریت ساکنین موصل عرب اهل سنت بودند اما اقلیتی از شیعیان و مسیحیان نیز در آن زندگی می‌کردند که پس از هجوم داعش مورد کشتار قرار گرفته و از آن گریختند. در هجوم سال 2014 داعش به عراق ساکنین موصل به استقبال تروریست‌های داعش رفته و شهر بدون هرگونه مقاومتی در کنترل این گروه قرار گرفته است. اکثر اعضا و فرماندهان داعش در استان نینوی را ساکنین آن تشکیل می‌دهند.

آغاز تخلیه غیرنظامیان 

همزمان با نزدیک شدن موعد آغاز عملیات نیروهای ارتش، پلیس و بسیج مردمی عراق برای بازپس گیری شهر موصل مرکز استان نینوی این کشور منابع میدانی از تخلیه صدها خانواده غیرنظامی از مناطق مجاور آن خبر می‌دهند. این غیر نظامیان از ساکنین شهرهای الشرقاط، قیاره و روستاهای اطراف آنها هستند که از چنگال تروریستهای تکفیری داعش گریخته و به نیروهای عراقی پناه آورده‌اند. 

دولت عراق با هدف اسکان این آوارگان اقدام به تاسیس دو اردوگاه مجهز در مناطق شمالی استان صلاح الدین کرده است. استان نینوی به مرکزیت موصل در سال 2014 طی حمله داعش با خیانت مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق و اثیل النجیفی استاندار عزل شده آن به اشغال تروریست‌های داعش در آمده است. 

انهدام روستای عرب نشین توسط پیشمرگه بارزانی 

ساکنین روستاهای عرب نشین شرق استان نینوی عراق در تماس با رسانه های این کشور گفته‌اند که طی روزهای گذشته شبه نظامیان پیشمرگه وابسته به مسعود بارزانی طی حملاتی اقدام به نابودی خانه ها و مزارع آنها کرده‌اند. بنابر این گزارش، صدها شبه نظامی کرد طی روزهای اخیر با حمله به روستای "المحمودیه" واقع در منطقه الربیعه شمال شرقی شهر موصل اقدام به آتش زدن خانه‌ها و مزارع کشاورزان آن کرده و آنها را به کوچ اجباری از این روستا وادار کرده‌اند. گفته می‌شود هدف از این حملات یک‌دست کردن بافت قومیتی مناطق مرزی میان استان‌های کردستان و نینوی در شمال عراق با هدف بستر ‌سازی جهت طرح‌های تجزیه طلبانه است.

کمین خونین ارتش عراق علیه داعش

در درگیری های 48 ساعته اخیر میان نیروهای ارتش عراق و تروریست‌های تکفیری داعش در مناطق اطراف شهر "الشرقاط" واقع در حاشیه جنوبی استان نینوی این کشور، ده ها تروریست به هلاکت رسیده اند. نیروهای ارتش عراق روز گذشته و امروز در دو عملیات کمین تلفات سنگینی را به داعش وارد آورده اند. به گفته شاهدان عینی اجساد 50 تروریست در مسیر پیشروی نیروهای عراقی در روستاهای اطراف الشرقاط پراکنده شده است. 

تروریست‌های داعش قصد اجرای کمین علیه کاروان رزمندگان عراقی را داشتند که خود در کمین کماندوهای بخش مبارزه با تروریسم ارتش این کشور افتاده و تارو و مار شده اند. پس از پایان آزادسازی فلوجه، عملیات آزادسازی شهر موصل از یک هفته پیش با اعزام واحدهای نظامی ارتش، پلیس و حشدالشعبی آغاز شده است. 

تحولات میدانی جبهه استان الانبار 

پایان عملیات پاکسازی فلوجه

عملیات بازپس گیری شهر فلوجه پس از 35 روز نبرد سخت و طاقت فرسا میان نیروهای نظامی و امنیتی عراق با تروریست‌های تکفیری - بعثی داعش روز گذشته بطور رسمی پایان یافت. حیدر العبادی نخست وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور با حضور در فلوجه طی سخنانی پیروزی در فلوجه را عمل به وعده داده شده از سوی خود عنوان کرده و از فداکاری‌های نیروهای مسلح کشورش در جریان پاکسازی این شهر تقدیر و تشکر کرد.

در این عملیات حدود 30 هزار نیروی نظامی شامل "ارتش، پلیس فدرال و بسیج مردمی" عراق مشارکت داشته و در دو مرحله اقدام به بازپس‌گیری شهر کردند. در مرحله نخست رزمندگان حشدالشعبی (بسیج مردمی عراق) از محورهای شش گانه عملیاتی اقدام به پاکسازی مناطق حاشیه شهر همچون "الگرمه، السجر، السقلاویه، المزرعه، الحلابسه و الفلاحات" کردند. هدف از مرحله نخست عملیات قطع مسیرهای امدادی و نقل و انتقال تروریست‌های داعش از بخش غربی استان الانبار بود.

مرحله نخست عملیات حدود 20 روز به طول انجامید و طی آن 420 تن از تروریست‌های داعش به هلاکت رسیدند. همزمان با عملیات نیروهای نظامی در جبهه‌های نبرد، خطوط پشت جبهه صحنه اختلافات سیاسی میان دولت و شخصیت‌های سیاسی حامی داعش و حزب بعث برای متوقف ساختن عملیات پاکسازی فلوجه از یکسو و تظاهرات‌های شبانه حامیان مقتدی صدر رهبر جریان صدر در خیابان‌های بغداد و درگیری‌های گسترده آنها با نیروهای امنیتی و نظامی در اعتراض به وجود فساد گسترده در نهادهای دولتی این کشور بود. 

پیشروی های نیروهای عراق در هفته چهارم و پنجم عملیات به محلات داخلی شهر کشیده شد. به دلیل فشارهای وارد شده بر حیدر العبادی برای جلوگیری از ورود نیروهای بسیج مردمی به داخل شهر فلوجه وی با صدور دستور العملی، ارتش و پلیس این کشور را مامور پاکسازی محلات آن کرد. 5 هزار نظامی ارتش و پلیس عراق با سرعت اقدام به پاکسازی محلات فلوجه کردند. 

اگر چه تصاویر منتشر شده در رسانه‌های عراقی نشان می‌دهد که برخی یگان‌های حشدالشعبی در روزهای انتهایی عملیات به درخواست ارتش عراق وارد کارزار با داعش شده بودند. در مقابل تلاش‌های داعش عموما از طریق اعزام عوامل انتحاری و استقرار تک تیراندازان در سطح شهر صورت گرفته و شاهد عملیات گسترده و مقاومت شدیدی از سوی عناصر این گروه نبودیم. چرا که تا پیش از ورود نیروهای عراقی همه کارشناسان نظامی از آمادگی‌های گسترده داعش برای نبردهای گسترده شهری در محلات فلوجه خبر می‌دادند. این موضوع حتی مورد اشاره رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز قرار گرفته بود که طی سخنانی از سخت بودن بازپس گیری فلوجه به دلیل نیاز به ورود در جنگ شهری پرتلفات سخن به میان آورده بود.

برخی منابع سیاسی عراقی از در جریان بودن مذاکرات میان دولت عراق و داعش از طریق واسطه‌هایی از عشائر فلوجه و استان الانبار و فشار همزمان آمریکا برای خروج تروریست‌های داعش از آخرین منافذ باز مانده در مناطق حاشیه‌ای فلوجه خبر داده بودند. این موضوع زمانی قابل اعتنا می‌شود که همزمان با اوج‌گیری عملیات در فلوجه فرماندهان و شخصیت‌های امنیتی و نظامی آمریکایی و اسراییلی از "لزوم حفظ توان نظامی داعش در سوریه و عراق" سخن به میان آورده بودند! 

با توجه به برآوردهای اولیه که حکایت از حضور 3 تا 4 هزار تروریست داعشی در شهر فلوجه داشت، بنظر می‌رسد که بخش اعظم توان نظامی این گروه موفق به خروج از شهر و انتقال به مناطق دیگر در استان پهناور الانبار شده‌اند. کارشناسان امنیتی معتقدند که ایستگاه نخست نیروهای فراری داعش جزیره الخالدیه در شمال غربی فلوجه بوده است. تلفات و خسارات داعش در عملیات فلوجه بشرح زیر است:

چالش آوارگان فلوجه

موضوع سرنوشت ساکنین غیرنظامی شهر فلوجه یکی از چالش‌های مهم دولت عراق پیش و پس از آغاز عملیات نظامی در شهر فلوجه و مناطق حاشیه‌ای آن بوده است. رسانه‌های حامی تروریسم و وابسته به دربار‌های عربستان سعودی و قطر مانند الجزیره، العربیه و الحدث با انتشار گزارش‌های متعددی در تلاش برای بحران‌سازی مصنوعی در این باره بودند اما با تدابیر اتخاذ شده از سوی دولت عراق و احداث اردوگاه بزرگ در منطقه العامریه واقع در حاشیه جنوبی شهر فلوجه و خدمات رسانی مناسب به پناهجویان این بحران تا حدود زیادی کنترل شد.

 ادعای شکنجه آوارگان فلوجه توسط حشدالشعبی

رسانه‌های حامی داعش که از بحران‌سازی تصنعی در رابطه با موضوع پناهجویان فلوجه طرفی نبسته بودند. این بار به سراغ سوژه جدیدی تحت عنوان "شکنجه" رفتند. در همین رابطه چند قطعه ویدئو در رسانه های وابسته به عربستان و قطر منتشر شد که طی آن گروهی از افرادی که خود را پناهجوی خارج شده از فلوجه معرفی می کردند مدعی شکنجه و ضرب و جرح خود از سوی نیروهای امنیتی عراقی شده بودند.

با گذشت چند روز و صدور دستور رسمی دولت عراق برای بررسی این ادعاها مشخص شد که بخش اعظم آنها صحت نداشته است. در همین رابطه "شیخ حمید الهایس" یکی از شیوخ بزرگ عشائر استان سنی نشین الانبار عراق در گفتگو با شبکه تلویزیونی العراقیه ضمن رد کلیه ادعاهای شکنجه هویت افراد مدعی در ویدئوهای منتشر شده را افشا کرد. این افراد افسران ارشد ارتش در دوره دیکتاتوری صدام بودند که در میان آنها تعدادی از فرماندهان سابق گارد ویژه ریاست جمهوری وی نیز به چشم  می‌خورند.

دفع هجوم داعش به کربلا

روز گذشته با هوشیاری رزمندگان لشگر حضرت ابوالفضل العباس (ع) مکلف به حفاظت از مرزهای استان کربلا تلاش داعش برای نفوذ به این شهر از طریق بیابان‌های منطقه "النخیب" واقع در غرب با شکست سختی مواجه شده است. صدها تن ازعناصر داعش از مبدا بیابان‌های استان پهناور الانبار در غرب این کشور حملات خود را برای نفوذ به شهر کربلا از طریق شکستن خطوط دفاعی رزمندگان مدافع منطقه آغاز کرده بودند. 

با توجه به اطلاع داعش از میزان استحکامات دفاعی و رزمندگان مستقر در منطقه، نوع این حمله انتحاری بوده است. به این شکل که 12 تروریست انتحاری سوار بر 3 دستگاه خودروی بمبگذاری شده قصد حمله به مواضع نیروهای عراقی را داشتند. معمولا در اینگونه حملات بخشی از عوامل انتحاری با حمله مسلحانه به مدافعان منطقه با آنها درگیر شده و پس از پایان یافتن ذخیره مهمات، جلیقه‌های حامل مواد منفجره خود را در میان آنها منفجر می‌کنند. 

همزمان راننده های خودروهای انتحاری نیز پس از موج نخست حملات اقدام به انفجار خودروهای بمبگذاری شده خود برای وارد آوردن تلفات بیشتر به مدافعان می کنند. با هوشیاری رزمندگان عراقی این حملات با شکست مواجه شده است. 3 خودروی انتحاری حامل 12 تروریست مهاجم یکی پس از دیگری با آتش موشک های ضد زره رزمندگان عراقی پیش از هرگونه اقدامی منهدم شدند. 

اما حملات انتحاری مذکور پایان تلاش‌های داعش برای ضربه زدن به امنیت شهر مقدس کربلاء نبود. چرا که در سوی دیگر این شهر نیروهای امنیتی در گلوگاه های ورودی به شهر چندین خودروی بمبگذاری شده آماده انفجار را کشف و خنثی کرده اند. شاهدان عینی گفته اند رانندگان این خودروها به محض مشاهده ایست بازرسی نیروهای امنیتی عراقی با استفاده از شلوغی و اجتماع صدها خودروی دیگر برای عبور از آن خودروهای انتحاری را رها کرده و گریخته اند.