دوران هشت‌ساله اصلاحات را به جرأت می‌توان دوره «فعال ما یشاء» دانستن طیف‌های مختلف اصلاح‌طلب و چپ در عرصه سیاسی کشور و سطوح مختلف مثل شورای شهر، مجلس، دولت، مطبوعات و دانشگاه دانست.
2 سال اول حاکمیت دولت اصلاحات را باید دوره «جنون اصلاح‌طلبی» دانست چر اکه چپ‌های لیبرال شده سرمست از رأی بیست‌میلیونی خاتمی، هرروز دنبال ساختارشکنی جدید و فتح سنگری در نظام بودند. مطبوعات زنجیره‌ای و تریبون‌های متعدد اصلاحات هم هرچند وقت یک‌بار هماهنگ و هم‌صدا موج تخریب‌ها و فشارهایشان را روی یک موضوع متمرکز می‌کردند. از زیر سؤال بردن امام به بهانه دفاع از آیت‌الله منتظری و نهضت آزادی و رابطه با امریکا گرفته تا حمله به مبانی و مفاهیم دینی و انقلابی.
آشوب 18تیر 1378 که به «حادثه کوی دانشگاه» معروف شد یکی از مهم‌ترین نقاط عطف این دوره 8 ساله است که در شکل‌گیری اتفاقات سال‌های بعد نیز مؤثر است و هرچند وقت یک‌بار مورد رجوع واقع می‌شود. این روزها که برخی متصدیان فتنه سال 78 و سال 88 جزو مسئولان و مدیران میانی دولت هستند، ضرورت بازخوانی وقایع هجده تیر را بیشتر می‌کند؛ هرچند که جایشان در مصاحبه‌های این پرونده به علت «حاضر نشدن به مصاحبه» و «عدم تمایلشان به صحبت دراین‌باره» خالی مانده است.
صفرعلی براتلو، مشاور امنیتی قرارگاه ثارالله، درباره عوامل مؤثر در شکل‌گیری غائله 18 تیر 78 گفت: من در آن مقطع فرمانده ناحیه جنوب تهران و ری بودم؛ آن موقع دیگر از غرب تهران رفته بودیم. آقای گرجی‌زاده هم فرمانده تهران بزرگ بود. ما احساس می‌کردیم که عملاً ماموریتی در تهران نداریم؛ منتهی ایشان تماس گرفتند و از ما کمک خواستند. ما آمدیم، وارد شدیم و با 3-2 تا از گردان‌هایمان را از شهرری هماهنگ کردیم و در اطراف دانشگاه مستقر شدیم.
وی افزود: کار ما از همان موقع شروع شد و سال‌های بعد هم که من در غرب تهران مستقر شدم و هر سال در این سالگردها این فضا را مرتب داشتیم؛ یعنی دائماً تکرار می‌شد و به آن می‌پرداختند.
* مجریان غائله 18 تیر به دنبال زدن جایگاه رهبری بودند
معاون سابق سیاسی و امنیتی استانداری تهران ادامه داد: اصل قضیه همان حادثه کوی دانشگاه بود ولی در پشت صحنه برخی سیاسیون دنبال هجمه و در واقع زدن جایگاه رهبری، نظام و ولایت فقیه بودند و جوان‌ها هم آگاهی، بینش و اطلاعات لازم را در این مورد نداشتند.
* اجازه ورود مسلحانه در ماجرای 18تیر ندادیم
فرمانده اسبق نواحی مقاومت غرب و جنوب تهران پیرامون شایعات مطرح شده و پروژه کشته سازی در زمان فتنه 18 تیر گفت: فتنه گران 78 یک روز مطرح می‌کردند که فلانی و فلانی کشته شدند و بعد مشخص می‌شد که چنین چیزی نیست؛ اما دیگر کسی به مشخص شدن اصل موضوع کاری نداشت و طبق همان خبر اولیه، یک‌سری می‌آمدند و برای یک کشته شده دروغین برنامه و بساط درست می‌کردند. یعنی واقعاً فضایی بود که نظام را به چالش می‌کشید و هدف نظام هم این بود که مدارا کند؛ ما که به عنوان بسیج وارد صحنه شدیم، به هیچ یک از نیروهایمان اجازه ندادیم که مسلح وارد غائله شوند چون بحث این بود که بتوانیم این آرامش را به جامعه برگردانیم.
براتلو ادامه داد: علت اینکه سالگرد واقعه 18 تیر هرسال برگزار می شد این بود که یک‌سری از افراد سیاسی که آن موقع در مصدر قدرت بودند، به جای اینکه برای حل مشکل کمک کرده و امنیت را برقرار کنند، خودشان فضا را با صحبت‌ها، مصاحبه‌ها و نشست‌هایشان هدایت، تشویق و آماده می‌کردند.
فرمانده اسبق نواحی مقاومت غرب و جنوب تهران با بیان اینکه برخی‌ها همراه با فتنه، در آن برهه فکر می‌کردند که مسیر حرکت‌شان درست است گفت: این موضوع تبدیل به یک مساله هرساله برای کشور و نظام ما شده بود و به جای اینکه شعار استکبارستیزانه سرداده شود، شاهد شعار علیه ارزش‌ها و آرمان‌ها در خیابان‌های تهران بودیم.
تحلیگر مسائل سیاسی – امنیتی ادامه داد: نظام ما، یک نظام مبتنی بر دموکراسی است و همه دنیا نیز شاهد برگزاری انتخابات به عنوان مظهر دموکراسی در ایران هستند ولی در آن دوران عده ای مرتب شعارهای ظاهرا ضد دیکتاتوری سر می دادند.
* همراهی برخی از مسئولین و مقامات سیاسی با جریان اغتشاش
براتلو با بیان اینکه همراهی برخی از مسئولین و مقامات سیاسی را در جریان آشوب های 18 تیر می‌دیدیم، تصریح کرد: اینها باید خودشان اغتشاشات را مدیریت می‌کردند، چون مسئول امنیت بودند؛ یعنی خود وزارت کشور مسئول امنیت بود و باید امنیت را برقرار می‌کرد؛ ولی کسی که باید از آن مجموعه امنیت را برقرار و فضا را تلطیف می‌کرد، خود مسئول ایجاد التهاب شده بود.
مشاور امنیتی قرارگاه ثارالله با اشاره به نقش مردم در حل این بحران اظهار داشت: اگر حضور مردم در صحنه 23 تیر نبود، اتفاقات بدی می‌افتاد و خود مردم به صورت برق‌آسا آمدند و این داستان را جمع کردند؛ به نظرم این حضور عنایت خداوند بود چون توطئه بسیار پچیده و بزرگ طراحی شد و دشمنان نمی‌خواستند به این زودی تمام کنند؛ حتی فکر می‌کردند و باورشان شده بود که مردم نیز با اینها همراه هستند، ولی وقتی 23 تیر رسید غائله ختم شد.
براتلو با بیان اینکه بیشترین تحولات و اغتشاشات در منطقه 6 تهران اتفاق می‌افتاد، ادامه داد: بسیج بیشتر در این منطقه با اغتشاش گران درگیر بود و با تلاش شبانه‌روزی مردمی و روشنگری‌هایی که صورت گرفت و به ویژه پس از بیانات مقام معظم رهبری و روشنگری‌های ایشان، مردم متوجه عمق فاجعه شده و وارد صحنه شدند و قضیه را فیصله دادند.
*تاج‌زاده معرکه‌گردان غائله 18تیر بود
معاون سابق سیاسی و امنیتی استانداری تهران پیرامون نقش جریانات و شخصیت‌های سیاسی دولت وقت در وقایع 18 تیر 78، گفت: سهم گروه‌ها و جریانات سیاسی که به طور کامل در وقایع 18تیر مشخص است، ولی بیشترین کسی که به نظر من معرکه‌گردان این قضیه و در خدمت آشوبگران بود، آقای تاج‌زاده معاون وقت وزارت کشور بود.
وی تصریح کرد: معاون وقت سیاسی وزارت کشور به جای اینکه دانشجوها را توجیه کند، آتش را برافروخته‌تر می‌کرد؛ البته ممکن است نیروی انتظامی نیز که در حوزه زیر مجموعه وزارت کشور است اشتباه کرده باشد ولی اینها می‌آمدند در مصاحبه‌هاشان و با حضورشان در جمع افرادی که احساس می‌کردند نظام در حقشان ظلم کرده است، آتش را شعله‌ورتر می‌کردند و می‌خواستند از این طریق نتیجه مدنظر خود را بگیرند.
*کسانی که شعار توسعه سیاسی می‌دادند، عامل ناامنی در کشور بودند
تحلیگر مسائل سیاسی – امنیتی با تاکید بر اینکه برخی مسئولان وقت کشور با توجه به عملکردشان از بروز چنین آشوب هایی خرسند بودند، اظهار داشت: این در شرایطی است که اولین وظیفه هر دولت، برقراری امنیت است، چون اگر امنیت نباشد هیچ چیز نیست؛ سوال مهم این است که اگر امنیت نباشد آیا می‌توانید توسعه سیاسی داشته باشید؟ چون آن موقع شعار توسعه سیاسی می‌دادند.
معاون سابق سیاسی و امنیتی استانداری تهران با بیان اینکه قطعا امنیت یکی از لازمه های توسعه در دیگر بخش‌ها است گفت: البته نمی‌دانم اینها به کجا وصل بودند و چه اهدافی داشتند و چه چیزهایی به اینها گفته بودند و واقعا رفتار برخی مسئولان در دولت وقت با عقل جور در نمی‌آمد؛ یعنی آشوبی درست شده بود و این افراد به‌جای اینکه مهار و کنترلش کنند، می‌خواستند گسترشش دهند.
* اطلاع آشوبگران از مصوبات شورای عالی امنیت ملی
وی ادامه داد: در شورای عالی امنیت ملی که سرّی‌ترین، مهم‌ترین مسائل و امنیتی ترین مباحث در آنجا بحث می‌شود و نباید اطلاعات از آنجا درز کند، شاهد بودیم که طی چند دقیقه بعد از تصمیم شورا در خصوص برخی خطوط قرمز؛ اخبار از طریف یک حفره امنیتی به اطلاع هدایتگران آشوب در کف خیابان رسید. خود این هم نشان می‌دهد که رابطه‌ای بین اینها و مقامات ما بوده است.
براتلو افزود: این نشان می‌دهد که این توطئه از سوی یک جریان بی‌نظم به وجود نیامده بود و بلکه یک برنامه سازمان یافته بود؛ یعنی جمعیت شکل گرفته برای اینکه چنین آشوبی را ایجاد کنند کاملاً هدایت می‌شدند؛ اهداف حداقلی این جریان نیز قداست شکنی بود؛ یعنی این گروه در 18 تیر می‌خواستند قداست‌شکنی کنند و بگویند که مردم با نظام نیستند ولی حضور مردم در 23 تیرماه کار را تمام می‌کند.
*توسعه سیاسی اصلاح‌طلبان یعنی همان 18تیر
تحلیگر مسائل سیاسی – امنیتی در پاسخ به این سوال که توسعه سیاسی مطرح شده در آن زمان با چه هدفی صورت می‌گرفت و منظور مطرح کنندگان آن چه بود؟ اظهارداشت: توسعه سیاسی اصلاح طلبان یعنی همان 18تیر، بحث توسعه سیاسی در چهارچوب نظام نبود، توسعه سیاسی که آقایان مدنظر داشتند، نقطه مقابل تدابیر و رهنمودهای مقام معظم رهبری بود و در نهایت دیدید که نقطه مقابل مردم نیز قرار گرفت.
*ولنگاری را به عنوان توسعه سیاسی مطرح می‌کردند
براتلو تاکید کرد: مردم غالب و کف جامعه در واقع همان کسانی بودند که 23 تیر به خیابان آمدند و نظر و نگاه سیاسی‌شان را بیان کردند؛ ولی توسعه سیاسی که آن زمان مطرح می‌شد در حقیقت نوعی ولنگاری بود، کمااینکه در حاشیه این شعار شاهد شکستن خط قرمزها و قداست‌های نظام و نادیده گرفتن چهارچوب‌های نظام بودیم.
وی با اشاره به لزوم ایجاد چهارچوب قانونی برای توسعه سیاسی گفت: توسعه سیاسی در کشور ما باید براساس قانون اساسی تعریف شود و قانون اساسی هم آن را هم صراحتاً مشخص کرده ولی دوستان در دولت وقت به آن عمل نکردند.
براتلو ضمن ارزیابی این تفکر در اصلاحات که ایستادن مقابل نظام را عنوان اعتراض مدنی قلمداد می‌کنند، اظهار داشت: آقایانی که در این دایره قرار گرفته‌اند، از چهارچوب نظام خارج شدند و آمال و آرزوهای خود را خارج از نظام و با بیگانه‌ها بستند و یا امید به کمک و ورود آنها داشتند که به این شکل هنجارشکنی کردند.
معاون سابق سیاسی و امنیتی استانداری تهران با بیان اینکه به نظر من اصلاح طلبان را نمی‌شود به شکل عام تعریف کرد، اظهار داشت: ما همه اصلاح‌طلبان را فتنه‌گر نمی‌دانیم ولی آتش فتنه از اردوگاه اصلاح‌طلبان روشن شد و مردم به خوبی می‌دانند شماری از اینها به کشورهایی همچون انگلیس پناهنده شدند به اعتقاد من با فتنه گران تاکنون بسیار با تسامح و تساهل برخورد شده است.
*اگر رهبری نبودند، در فتنه 88 خیابان‌های تهران، جوی خون به راه می‌افتاد
وی با بیان اینکه یکی از اشکالاتی که در کشور وجود دارد این است که همه چیز را با عینک سیاسی می‌بینیم، گفت: متاسفانه خط قرمزها را جناحی می‌بینیم در صورتی که همه ما معتقدیم که اگر امروز امنیتی در کشور وجود دارد، از این امنیت همه بهره برداری می‌کنند و این هنر مقام معظم رهبری بوده است. به عنوان مثال اگر در همین فتنه 88 مقام معظم رهبری نبودند، در خیابان‌های تهران به جای آب، خون راه می‌افتاد و این هنر آقا بود که جلوی وقوع چنین حادثه ای را گرفت.
معاون سابق سیاسی امنیتی استاندار تهران افزود: اینکه مثلا من چون عنوان اصلاح‌طلبی دارم، آزادم و می‌توانم هرکاری را بکنم؟ نه؛ باید نگاه کنم که آیا این در چارچوب حرکت می‌کند یا نه؟ نظام این فرصت را در اختیار قرار داده است.
*امثال تاج‌زاده که خود چندین بار انتخابات برگزار کرده‌اند در سال88 با تهمت تقلب،نظام را لکه‌دار کردند
براتلو با بیان اینکه در انتخابات 88 کسانی که سالیان سال در مسند قدرت و در جایگاه سیاسی بودند و خودشان انتخابات برگزار کرده‌اند، تهمت تقلب زدند و نظام را لکه دار کردند، اظهار داشت: برای مثال همین معاون وقت سیاسی وزارت کشور چندین دوره انتخابات برگزار کرده است و از ساختار انتخاباتی آگاه است اما می‌بیند که در نهایت چه می‌گوید؛ این افراد می‌خواستند جایگاه مقام معظم رهبری رهبری را تضعیف و به جایگاه دموکراسی دینی که امام در دنیا معرفی کرده بود، صدمه بزنند.
معاون سابق سیاسی و امنیتی استانداری تهران تاکید کرد: در چنین شرایطی همه آنهایی که دل در گروی نظام دارند،باید بیایند، داد بزنند و جلوی اوج گیری آتش فتنه را بگیرند و نباید همراهی کنند، ولی متاسفانه در جاهایی غفلت و شد. در این میان بحث جناح مطرح نیست بلکه اصل نظام مطرح است.
براتلو با بیان اینکه اصلاح‌طبان و اصولگرایان باید در چهار چوب کلی نظام و قانون فعالیت داشته باشند. منافع حزبی و جناحی خودشان را به منافع ملی و کشور ترجیح ندهند تصریح کرد: در جاهایی مثل انتخابات مجلس و شوراها، بحث جناح است و در چهارچوب قانون حرف و شعار لازم است و امیدواریم که الگوی انتخابات سال 92 برای همیشه رعایت شود، با اینکه فاصله رای آقای روحانی با دیگر رقبایش بسیار کم بود رقبا بلافاصله پیروزی وی را تبریک گفتند مردم به جای آْشوب های خیابانی شربت و شیرینی توزیع کرده و به شادمانی پرداختند.
*مجمع روحانیون در غائله 18تیر مردود شد و اصول ترسیمی امام(ره) را فراموش کرد
تحلیگر مسائل سیاسی – امنیتی پیرامون درباره نقش مجمع روحانیون مبارز و نهضت آزادی در غائله 18 تیر اظهار داشت: مجمع روحانیون کسانی بودند که خودشان را یار امام و وفادار به انقلاب و ارزش‌ها معرفی می‌کردند ولی در این قضیه متاسفانه مردود شدند و نتوانستند مواضع مستحکمی مورد نیاز را اتخاذ کنند.
براتلو با تاکید بر اینکه جاهایی که خط قرمزها زیر سوال می‌رود، نباید خودمان را ببینیم بلکه باید نظام را ببینیم، اظهار داشت: وقتی که امنیت ما به هم می‌ریزد دشمن امیدوار می‌شود. متاسفانه در جریان فتنه برخی مدعیان راه امام از مواضع بینانگذار جمهوری اسلامی دفاع نکردند. مواضع امام صریح، قاطع و روشن است و با هیچ‌کس نیز تعارفی ندارد ولی برخی‌ها اصولی که امام ترسیم کرده‌است را فراموش کردند.
* پروژه نوارسازان دروغی بود که همان موقع فاش شد
تحلیگر مسائل سیاسی – امنیتی در تشریح کمیته ایکس و پروژه نوارسازان در دوران اصلاحات اظهارداشت: بحث کشته‌سازی و نوارسازی در راستای پروژه تضعیف نظام تعریف می‌شود. نوارسازی یک ماجرای دروغ و بی‌ربطی بود که چند نفر آدم را آوردند و بعد هم که دستگیر و اعتراف کردند و قضیه کاملاً فاش شد. هیچ بنیان و اساسی نداشت. نه کشته‌ها واقعیت داشت که همان موقع مشخص شد و نه آن نوارسازی‌ها مستند و متقن بود. بعدها نیز خودشان آمدند و گفتند که فلانی و فلانی به ما گفته‌اند این حرف ها را بزنیم؛ متاسفانه اینها حاضر بودند چهره نظام لکه‌دار شود ولی در مواضع خودشان به موفقیت برسند.
*حقوق‌های نجومی کار نفوذی‌هاست و باید به قضیه، امنیتی نگاه کنیم
وی در پاسخ به سوالی پیرامون دلیل دریافت حقوق‌ها و وام‌های نجومی توسط برخی افراد نزدیک به یک جریان خاص در دولت اظهارداشت: به نظر من این مساله کار نفوذی‌هاست و باید به قضیه، امنیتی نگاه کنیم. نفوذی‌هایی که امروز در دستگاه‌های دولتی نفوذ کرده‌اند، دیگر قرار نیست بمبی منفجر کنند و 7 تیر و 8 شهریور اتفاق بیافتد بلکه قرار است بین مردم و مسئولین فاصله بیاندازند. الان ما در این مملکت چقدر بیکار داریم؟ چقدر آدم داریم که با چند صدهزار تومان زندگی خودش را می‌چرخاند؟ یک دفعه می‌آیند می‌گویند که فلانی 57 میلیون تومان دریافت می‌کند. چه اتفاقی می‌افتد؟ پشتیبان ما مردم هستند و این پشتیبانی را از دست می‌دهیم. مردم دل‌مرده می‌شوند و این یک فاجعه بزرگ است!
*پدیده فیش‌ها، وام‌ها و رانت‌های نجومی بدتر از 18 تیر است/ لزوم تشکیل گروه ویژه تحقیق و تفحص
براتلو با تأکید بر اینکه پدیده فیش‌ها، وام‌ها و رانت‌های نجومی بدتر و تلخ‌تر از 18 تیر است، گفت: شاید کسی به کف خیابان نیامده ولی دل‌ها را نسبت به ما ناامید کرده است. اگر مردم پشتیبان ما نباشند، چه‌کار می‌توانیم کنیم؟ این‌قدر در مقابل آمریکا و دیگران درجاهای مختلف محکم ایستاده‌ایم و آنها را به چالش کشیده‌ایم، آنها می‌خواهند پشتیبانی مردمی را از ما بگیرند وگرنه بعضی از این‌هایی که من شنیدم نیاز به حقوق‌های این‌چنینی ندارند و این حقوق‌ها جوابی به آنها نمی‌دهد. و باید در این خصوص یک گروه تحقیق و تفحص ویژه شکل بگیرد.
* شورای عالی امنیت ملی روی فیش‌های نجومی متمرکز شود
معاون سابق سیاسی و امنیتی استانداری تهران با تأکید بر بررسی فیش‌های حقوقی توسط ارگان‌های نظارتی تصریح کرد: مراجع قضایی نباید کوتاه بیایند و باید ریشه‌یابی کنند و شورای عالی امنیت ملی باید روی این قضیه متمرکز شود. اینکه کسی در یکجایی یک اختلاس کند این روی ماجرا است ولی اینکه اقدام وی دل‌مردگی در مردم ایجاد کند، روی دیگر سکه است.
* مردم خواستار برخورد با عاملان اصلی فسادهای اخیر هستند
وی همچنین در پاسخ به سؤالی پیرامون بخشی از اظهاراتش مبنی بر تشکیل یک جریان افراطی و انحرافی در دولت و افشاگری‌های اخیری که در خصوص حلقه فریدون صورت گرفته اظهار داشت: باتوجه به خروج من از دولت ترجیح می‌دهم دراین‌باره چیزی نگویم که خدایی تاکرده از آن برداشت سیاسی صورت بگیرد، چراکه این مسائل موضوعاتی است که باید دستگاه‌های مربوطه به‌شدت پیگیر و به دنبال برخورد با عاملان اصلی این فسادها باشند؛ چراکه این خواست مشروع مردم است.