سرویس فرهنگ و هنر مشرق - از قضایای استعفای مصدق به دلیل دخالت دربار و ارتش در انتخابات مجلس در سال ۱۳۳۱ گرفته تا روی کار آمدن قوام السلطنه و قیام خونین مردم برای بازگشت مصدق در روز ۳۰ تیر با نامه آیت الله کاشانی و کشته شدن ده‌ها نفراز مردم، که اگرچه به هر تقدیر قوام السلطنه دولتش دوام نیاورد و چند روز بعد مصدق به کرسی نخست وزیری‌اش تکیه زد اما نام ۳۰ تیر تلخی کام آزادیخواهان را نسل به نسل منتقل می‌کند.
نام این خیابان برای عابران بی خبر از تاریخ این سوال را به وجود می‌آورد که ۳۰ تیر چه تاریخی است و چرا نام این خیابان را بر آن برگزیده‌اند؟ شاید بهترین پاسخ این باشد که خانه قوام السلطنه در این خیابان قرارداشته است؛ خانه‌ای که امروز به موزه آبگینه تبدیل شده اما به دلیل نفرت آیندگان از او، نام خیابان از قوام السلطنه که دستور قتل شهدای ۳۰ تیر را داده بود به «سی تیر» تغییر کرد!
خیابان ۳۰ تیر فارغ از روایت واقعه تاریخی قیام مردم تهران برای بازگشت دکتر مصدق به نخست وزیری، دارای عبادتگاه‌های متعددی از ادیان مختلف است و بیش از هر چیز اثبات می‌کند که شهرنشینان این شهر اگرچه تاب بی عدالتی را نمی‌آورند و اهل قیام هستند؛ اما در کنار سایر ادیان با احترام متقابل و در صلح کامل زندگی می‌کنند.
آتشکده زرتشتیان - آدریان – خیابان ۳۰ تیر تهران
شاید کمتر شهری در دنیا پیدا کنیم که کوچه‌ای داشته باشد با مناره مسجد و برج ناقوس کلیسا. اما بهتر است خیابان ۳۰ تیر را محور ادیان بدانیم؛ چه این‌که در این خیابان هم صدای ناقوس کلیساهای مریم مقدس، پطرس مقدس و آشوریها در روزهای یکشنبه می‌پیچد و هم نجوای عبادت عابدان یهودی در کنیسه حییم در روزهای شنبه. هم زرتشتی‌ها به آتشکده آدریان در این خیابان می‌آیند و هم اهالی مسلمان این محله هر روزه در مسجد حضرت ابراهیم صدای اذانشان در آسمان می‌پیچد.
کنیسه حیم- یهودیان- خیابان ۳۰ تیر تهران
کنیسه حیم- یهودیان- خیابان ۳۰ تیر تهران
کلیسای انجیلی پطرس مقدس –خیابان ۳۰ تیر تهران
کلیسای ارامنه حضرت مریم- امتداد خیابان سی تیر تهران (میرزا کوچک خان)
با آن که اکثریت قریب به اتفاق مردم تهران مسلمانند اما زیر پرچم اسلام همه ادیان در این خیابان به عبادتشان مشغولند؛ و این را در خوش‌سلیقگی نام‌گذاری مسجد خیابان ۳۰ تیر به نام «مسجد حضرت ابراهیم» می‌توانیم ببینیم؛ یعنی آنکه دین اسلام در تایید آیین همه پیامبران پیشین و تکمیل راه آنها آمده است و ادیان ابراهیمی همه نزد مسلمانان مقبولند.
به هر حال این اتفاق؛ یعنی همزیستی ادیان و اعتقادات مختلف آن‌هم زمانی که عبادتگاه‌هایشان در یک خیابان واقع می‌شود در کمتر مکانی در دنیا رخ می‌دهد و این نشانه بزرگی است از بزرگی ملت ایران و مسلمانان صلح‌جو با تاریخی سراسر موحدانه که باید آن را غنیمت شمرد و به مردم دنیا رخ نمایی کرد.
مسجد حضرت ابراهیم – خیابان ۳۰ تیر تهران
مسجد حضرت ابراهیم – خیابان ۳۰ تیر تهران