سرویس جهان مشرق- قاره آفریقا با وجود تجربه فراوانی که رهبران آن از دوران استعمار تا تشکیل دولت‌های ملی کسب کرده‌اند، همچنان به دلیل فقر و بیسوادی در آتش جنگ و خونریزی می‌سوزد. گروه‌های خودسر تقریباً از چتر حاکمیت دولت‌ها خارج‌اند و در این میان، مردم عادی مجبورند به جرم عدم مشارکت مؤثر در سرنوشت مملکت‌شان، آواره این کشور و آن کشور شوند.
هفته جاری نیز خبرهای بدی برای مردم آفریقا داشته است. تحولات سودان جنوبی که بار دیگر به سمت جنگ داخلی می‌رود، وضعیت وخیم جسمی و روحی مهاجرانی از غرب آسیا و کشورهای آفریقایی در لیبی و نهایتاً انفجارهای تروریستی در سومالی، موضوعاتی است که در این گزارش بدان می‌پردازیم.
تنش سیاسی در کشور تجزیه‌شده
سالوا کِر، رئیس جمهور سودان جنوبی پس از یک دوره درگیری، معاون اول خود را برکنار کرد. شاید این رخداد برای بسیاری از کشورها صرفاً یک جابجایی میان حاکمان باشد، اما برای سودان جنوبی این‌‌گونه نیست.
8 ماه پیش بود که ماکار به معاون اولی راه یافت. این اقدام پس از آن صورت گرفت که کشور تازه‌استقلال‌یافته سودان جنوبی حدود 2 سال جنگ داخلی را میان دو قبیله نوئر و دینکا تجربه کرد و نهایتاً به این راه حل رسیدند که رئیس قبیله اقلیت، یعنی ماکار معاون اولی را برعهده بگیرد.
در طول 8 ماه همکاری دو رئیس قبیله، به تدریج تنش‌ها بالا گرفت تا اینکه در هفته‌های پایانی رویارویی نظامی میان مردان مسلح به آشوب در جوبا، پایتخت سودان جنوبی انجامیده بود، با بکارگیری تسلیحات سنگین و تانک.
اوایل ماه جاری میلادی ماکار و مردان مسلح نوئر جوبا را ترک کرده و حتی به نقل از دویچه‌وله، ماکار هم‌اکنون از کشور خارج شده است. رهبر قبیله در پیامی اعلام کرد تا زمانی که یک سازمان خارجی مسئولیت تأمین امنیت میان نوئر و دینکا را برعهده نگیرد، به پایتخت بازنخواهد گشت. کِر پس از رفتن ماکار تهدید کرده بود اگر تا 48 ساعت به جوبا بازنگردد، مجبور است فرد دیگری را به جای او بگمارد، و به گزارش رویترز، این کار را صورت داد: ژنرال تبل دنگ گای، وزیر پیشین معدن.
سازمان ملل بلافاصله نسبت به اقدام دولت هشدار داد و آن را ناقض توافق‌نامه آشتی ملی در سال گذشته میلادی دانست. طبق آن توافق، اختیار انتخاب قائم‌مقام رئیس‌جمهور به گروه مسلح مخالف سپرده شده بود.
حالا این کشور تولید‌کننده نفت که 5 سال پیش از سودان بزرگ جدا شد، در معرض یک تجزیه دیگر قرار گرفته است که معلوم نیست این روند تا کجا ادامه خواهد داشت. چند صد هزار نفر در این کشور تا کنون بر سر درگیری‌های سیاسی کشته شده و چند میلیون بیخانمان شده‌اند. رخداد مشابه یعنی برکناری ماکار در سال 2013 رخ داد که آشوبِ پس از آن به مرگ حدود 10 هزار نفر و آوارگی 2 میلیون سودانی منجر شد.
کشورهای اطراف شامل اوگاندا، اتیوپی و سودان، میزبان بیش از 830 هزار نفر از آوارگان سودان جنوبی‌اند. تنها طی سه هفته اخیر که درگیری میان دو قبیله بالا گرفت، 37 هزار نفر راهی اوگاندا شدند، در حالی که طبق آمار کمیساریایی عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، مجموع مهاجران به آن کشور طی 6 ماهه نخست سال 2016 میلادی نزدیک به 34 هزار نفر بوده است.
وضعیت اردوگاه‌‌های مهاجران اصلاً مناسب نیست. تنها در اردوگاه اِلِگو که برای 1000 نفر ساخته شده، 11 هزار نفر گنجانده شده‌اند.
شیوع بیماری‌های روانی میان پناهندگان در لیبی
یکشنبه گذشته جسد 41 پناهجو در ساحل لیبی کشف شد تا بار دیگر نگرانی‌ها را به سیل مهاجران از خاورمیانه معطوف کند. مارتین کوبلر، دیپلمات آلمانی که از سوی سازمان ملل در لیبی مأموریت یافته است، با دویچه‌وله در این مورد مصاحبه کرده و نکات تأمل‌برانگیزی را مطرح نموده است.
به گزارش دویچه‌وله کوبلر میگوید 77 هزار پناهجو از ابتدای سال جاری میلادی لیبی را به مقصد اروپا ترک کرده‌اند، در حالی که 235 هزار مهاجر از کشورهای آفریقایی نیز در این کشور حضور دارند، از سنگال، گامبیا، سومالی، اریتره و مانند آن. به شرایط ناگوار روحی، بسیاری از آنها می‌خواهند به موطن خود بازگردند، مانند پدری که همسر و فرزندانش نتوانستند سوار کامیون شوند و حالا او در لیبی از سرنوشت آنها اطلاعی ندارد.
مارتین اضافه می‌کند شرایط اردوگاه‌هایی که بازدید کرده، مساعد نیست و این خود بر فشار روانی پناهجویان می‌افزاید. راه حلی که پیشنهاد می‌دهد، دریافت کمک مالی از کشورهایی است که موطن مهاجران است، اما مشخص نیست تا چه حد عملیاتی باشد.
معضلات لیبی به نظر او فقط با به‌دست‌گرفتن مدیریت خزانه توسط دولت حل نمی‌شود. تنش‌های سیاسی، ضعف امنیتی و در کنار اینها، عدم وجود ارتش واحد موجب بروز مشکلاتی برای مردم و ارگان‌های حکومتی شده است. کوبلر پیش‌بینی می‌کند راه درازی وجود دارد برای اینکه دولت بتواند بر «هر اینچ از لیبی» حاکمیت داشته باشد.
انفجاری تروریستی با 13 کشته در سومالی
دو تروریست انتحاری دو خودرو پر از مواد منفجره را در موگادیشو منفجر کردند، یکی در نزدیکی ایست بازرسی ارتش و آژانس مین‌روبی سازمان ملل و دیگری نزدیک دفتر اتحادیه آفریقا در موگادیشو. این را ژنرال محمد شیخ حسین رئیس پلیس سومالی اعلام کرد و گفت دست‌کم 13 نفر در این حملات جان باختند.
واشنگتن‌پست نوشت ایستگاه رادیویی آندلس وابسته به گروه اسلامی تندرو الشباب اعلام کرد این گروه مسئولیت حمله را برعهده گرفته است. گروه الشباب با سازمان تروریستی القاعده مرتبط است. با این حال محمد حسین افسر پلیس سومالی اعلام کرد برخلاف اقدامات گذشته از سوی این گروه، حمله مسلحانه‌ای به صورت همزمان صورت نگرفت.
نیروهای حاضر در محل حادثه با توجه به رفتار راننده‌ها و سرعت خودرو به آن مشکوک شده و ممکن است پیش از آنکه خودروها به هدف نهایی خود رسیده باشند، با شلیک گلوله‌ها تروریست‌ها را وادار به انفجار کرده باشند، و الا به تلفات جانی و خسارات مالی بیشتری منجر می‌شد.
الشباب از ضعف حکومت سومالی سوءاستفاده کرده و در تلاش برای برپایی امارت‌های اسلامی بر مبنای دیدگاه تندروانه خود در این کشور است. این گروه همچنین با حضور نیروهای حافظ صلح خارجی از سوی سازمان ملل در سومالی مخالف است. بیش از 22 هزار نیروی حافظ صلح در ارتش چندملیتی اتحادیه آفریقا حضور دارند. شاید آن‌گونه که مادیرا نماینده ویژه اتحادیه در سومالی میگوید، گاهی نیز صرفاً برای مطرح‌شدن در اخبار رسانه‌‌ها دست به چنین اقداماتی می‌زند.
منبع