«عبدالله عبدالله» رئیس‌اجرایی حکومت وحدت ملی افغانستان پنجشنبه گذشته در اظهاراتی انتقادآمیز «محمد اشرف‌غنی» رئیس‌جمهور این کشور را فردی خود سر و نالایق خطاب کرد.
رئیس اجرایی دولت کابل تأکید کرده بود که از سه ماه گذشته تاکنون اشرف‌غنی ملاقات با وی را رد کرده است اما در تعاملات با ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان جا خالی نخواهد کرد.
عبدالله برای شنبه هفته جاری خواستار ملاقاتی با اشرف‌غنی رئیس‌جمهور این کشور شده بود که وی اظهار امیدواری کرد که در گفت‌وگوهایش با غنی "عقل سلیم حاکم باشد"، اما در نهایت روز گذشته این ملاقات لغو شد و اشرف‌غنی این درخواست را نپذیرفت.
پس از این اظهارات، ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: اظهارات عبدالله در مطابقت با موازین و روحیه دولتمداری نیست و به زودی در مورد سخنان او بحث‌های جدی انجام خواهد داد.
یک منبع در ریاست‌جمهوری افغانستان نیز انتقادات عبدالله از محمد اشرف‌غنی را فقط برای جلب حمایت اعضاى حزب «جمعیت اسلامى» افغانستان در آستانه برگزاری نشست سراسری این حزب که در گذشته بیشترین انتقاد را از وی داشته عنوان کرد.
این منبع خاطرنشان کرد: از آنجایی که حزب جمعیت اسلامی، عبدالله را به عنوان کاندید خود برای پست ریاست‌اجرایی معرفی کرده بود، این حق را دارد تا در مورد سرنوشت این پست تصمیم‌گیری کند.
مسئله جلب حمایت اعضا و رهبران حزب جمعیت اسلامی در شرایطی مطرح می‌شود که در همین ایام رسانه‌های افغانستان از برکناری «عطا محمد نور» سرپرست ولایت بلخ در شمال این کشور و یکی از متحدان اصلی رئیس اجرایی این کشور توسط «اشرف‌غنی» خبر دادند.
به نوشته این رسانه‌ها، ریاست‌جمهوری افغانستان در حالی تصمیم به برکناری سرپرست ولایت بلخ گرفته که وی برای برگزاری نشست سراسری حزب جمعیت اسلامی مدت دو هفته در کابل اقامت خواهد کرد.
آغاز تنش‌ها همزمان با انتشار اخبار احتمالی برکناری سرپرست ولایت بلخ
گفته می‌شود یکی از دلایل انتقادات شدید عبدالله از اشرف‌غی همین امر است، اما تاکنون عطا محمد نور در کنار عدم پذیرش این تصمیم واکنش خاصی از خود نشان نداده است.
ناگفته نباید گذاشت که عطا محمد نور یکی از متحدان اصلی عبدالله عبدالله در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال 2014 میلادی بوده است.
با این حال ریاست‌جمهوری و ریاست‌اجرایی دولت کابل ضمن تقسیم قدرت در افغانستان هنوز نتوانسته‌اند براساس توافقنامه حکومت وحدت ملی که با میانجی‌گری «جان‌کری» وزیر امور خارجه آمریکا امضاء شد به وعده‌های خود عمل کنند و برای ایجاد اصلاحات در سیستم افغانستان و خصوصا اصلاحات نظام انتخاباتی این کشور موفق نبوده‌اند.
این عدم موفقیت منجر به تغییر رویکرد برخی کشورهای کمک کننده به افغانستان نیز شده است.
در همین حال، بسیاری از پست‌های ارشد و میانی حکومت افغانستان نیز به دلیل وجود اختلافات بین اشرف‌غنی و عبدالله در عزل و نصب افراد خالی مانده است که منجر به بروز خلاء‌های قانونی و فساد اداری نیز شده است.
مسئله قوم تاجیک نیز که دومین قومیت از لحاظ کثرت در افغانستان است و موضع حزب جمعیت اسلامی در قبال تعهدات رئیس‌اجرایی دولت کابل نیز حائز اهمیت است که نگرانی‌هایی را برای عبدالله به همراه داشته و در اظهاراتش به این موضوع اشاره داشت.
منتقدان عبدالله در حزب جمعیت اسلامی و کارشناسان بر این باورند که در دولت گذشته به رهبری «حامد کرزی» جایگاه قوم تاجیک نسبت به دولت فعلی به رهبری اشرف‌غنی در وضعیت مطلوبی قرار داشت.
آنها می‌گویند: در حکومت کرزی معاون اول رئیس‌جمهور افغانستان ژنرال «قسیم فهیم» از قوم تاجیک بوده است در حالی که در دوره جدید این جایگاه از اختیار این قوم خارج شده و به دست «عبدالرشید دوستم» از قومیت ازبک افتاده است.
کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که عبدالله عبدالله رئیس‌اجرایی حکومت وحدت ملی افغانستان نتوانسته از فرصت و ظرفیت تقسیم قدرت 50 درصدی در حکومت وحدت ملی افغانستان بهره‌برداری کند و جایگاه حزب جمعیت اسلامی و قوم تاجیک را به تثبیت برساند بلکه ضعیف‌تر شده است.
حزب جمعیت و انتخاب جایگزین برای عبدالله
با توجه به موضع‌گیری بزرگان و متنفذین اقوام تاجیک و حزب جمعیت اسلامی افغانستان در مورد عملکرد عبدالله و تضعیف جایگاه این قوم در حفظ جایگاه و کسب امتیاز و پست‌های کلیدی در این کشور، به نظر می‌رسد این حزب به دنبال جایگزینی برای عبدالله در پست ریاست‌اجرایی باشد.
برخی می‌گویند با وجود عدم اعلام موضع صریح عطا محمد نور نسبت به تصمیم اشرف‌غنی در مورد برکناری وی از سمت سرپرستی ولایت بلخ در شمال افغانستان و حضور او در شهر کابل، احتمال اینکه عطا محمد نور به عنوان جایگزین عبدالله از سوی این حزب اعلام شود؛ وجود دارد.
لازم به یادآوری است که با پایان ماه سپتامبر سال جاری میلادی یعنی کمتر از دو ماه دیگر و طبق توافقنامه حکومت وحدت ملی، کار این حکومت به پایان می‌رسد و دیگر مشروعیتی نخواهد داشت و باید برای بقای آن لویه‌جرگه برگزار شود تا در مورد تبدیل پست ریاست‌اجرایی به نخست‌وزیری تصمیم گیری شود.
در آستانه پایان کار حکومت وحدت ملی افغانستان، عبدالله عبدالله ضمن اینکه حمایت قوم تاجیک و حزب جمعیت اسلامی را تا حد زیادی از دست داده تلاش می‌کند تا بتواند جایگاه خود را به عنوان رئیس‌اجرایی و یکی از اعضای با صلاحیت این حزب حفظ کند، به همین دلیل قصد دارد تا با رویکرد انتقادی نسبت به عملکرد شریک 50 درصدی خود در دولت کابل به حفظ موقعیت خود کمک کند.
تنش‌ها بین حامیان دیروز
زمزمه‌هایی نیز در کابل مطرح می‌شود که برخی از بزرگران قومیت تاجیک و رهبران حزب جمعیت اسلامی به دلیل نارضایتی از عبدالله و عملکرد ضعیف وی در حفظ، تثبیت و تقویت این قوم و حزب با برخی مقامات در دولت افغانستان قصد دارند تا در تفاهم با یکدیگر وی را حذف کنند.
این در حالی است که عبدالله نیز با برخی از چهره‌های حزب جمعیت اصلی از جمله «صلاح‌الدین ربانی» رهبر این حزب و وزیر امور خارجه افغانستان دچار تنش شده است.
عبدالله در تازه‌ترین اظهاراتش با انتقاد از وزارت امور خارجه افغانستان گفت: این وزارت یک نهاد نمادین و تشریفاتی است و هیچگونه فعالیت یا برنامه مثبتی در جهت رشد و توسعه امور ندارد.
رئیس‌اجرایی حکومت وحدت ملی می‌گوید: انتظارات از وزارت امور خارجه افغانستان برآورده نشده و این وزارت یک نهاد بی‌کفایت است.
این موضع عبدالله در برابر صلاح‌الدین ربانی رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان نیز این احتمال را افزایش می‌دهد که شاید یکی از گزینه‌های قومیت تاجیک و این حزب برای جایگزینی پست ریاست‌اجرایی ربانی باشد.
از طرفی رئیس سابق امنیت ملی افغانستان با حمایت از مواضع عبدالله عبدالله نسبت به رئیس جمهور این کشور اعلام کرد که رئیس اجرایی دولت کابل در نتیجه این بحران اپوزیسیون نمی‌شود، وی مالک دولت است و با حذف او حکومت فلج می‌شود.
صالح تأکید کرده است که آنها به‌دنبال اصلاحات فراگیر هستند و از اشرف غنی می‌خواهند تا «تک محوری» در مدیریت امور دولتی و «اعمال قدرت شخصی» را متوقف کند.
این موضع نیز در موقعیتی مطرح می‌شود که عبدالله امروز برای نشان دادن اعتراض خود به اشرف‌غنی در مراسم افتتاح پارلمان آموزشی جوانان افغانستان حضور نداشت اما اشرف غنی در این نشست گفت که تغییرات در این کشور بر اساس خواسته مردم انجام می‌شود و هیچ افغانی تاکنون شعار جدایی سر نداده است.
اما این مسئله نیز قابل توجه است که برخی از مقامات افغانستان در دیدار با رئیس اجرایی از اظهارات اخیر او اعلام حمایت کردند، همچنین سفیر آمریکا نیز با عبدالله در حالی دیدار کرد که پس از آن درخواست ملاقات عبدالله از سوی اشرف‌غنی لغو شد.
«محمد خان» معاون اول و «محمد محقق» معاون دوم رئیس اجرایی، «صلاح‌الدین ربانی» وزیر امور خارجه، «عطا محمد نور» والی بلخ، «بسم‌الله محمدی» وزیر دفاع سابق، «امرالله صالح» رئیس سابق امنیت ملی افغانستان، «عبدالبصیر انور» وزیر دادگستری، «محمد ناطقی» رییس کمیسیون نظارت بر اجرای توافقنامۀ سیاسی، «میرویس یاسینی» از شخصیت‌های متنفذ و «نصرالله ارسلایی» رئیس دارالانشای شورای وزیران افغانستان و برخی دیگر از شخصیت‌های سیاسی افرادی بودند که روز گذشته با عبدالله ملاقات داشته‌اند.
این در حالی است که با گذشت چند روز موضع نرم اشرف‌غنی در برابر انتقادات عبدالله روز به روز شدیدتر شده و شکل تهاجمی به خود می‌گیرد، تا جایی که خطاب به عبدالله گفت "زبان سرخ سر سبز می‌دهد بر باد".
انتظار می‌رود تنش‌های اخیر میان محمد اشرف‌غنی رئیس‌جمهور و عبدالله عبدالله رئیس‌اجرایی دولت افغانستان در آستانه پایان فرصت دو ساله حکومت وحدت ملی این کشور بن‌بست‌هایی را بوجود آورد، بر همین اساس برخی رسانه‌های افغان از احتمال ائتلاف «حنیف اتمر» مشاور امنیت ملی افغانستان و «عطامحمد نور» سرپرست والی بلخ برای رفع بحران در این کشور خبر می‌دهند.
با در نظر گرفتن شرایط جاری افغانستان و حاد شدن مشکلات رهبران حکومت وحدت ملی که منجر به باز شدن زخم‌های کهنه دو طرف شده، احتمال اینکه چهره‌های جدیدی برای مدیریت و رهبری افغانستان رو کار آید بالا رفته است.
در این بین نشست سراسری حزب جمعیت اسلامی که به زودی در کابل برگزار می‌شود می‌تواند بر سرنوشت عبدالله و در مجموع حکومت وحدت ملی افغانستان تأثیرگذار باشد و منجر به بروز روندی جدید در رویکرد حکومتی این کشور شود.