به گزارش مشرق، یکی از چالش‌هایی که رژیم صهیونیستی همواره با آن روبرو بوده است، ناکامی در تکمیل فرآیند دولت- ملت‌سازی برای بقا است. این رژیم مبنای وجودی خود را بر هویتی خاص و پیچیده بنا نموده است، در نگاه اول این هویت خاص می‌تواند نقطه قوتی برای بقا و تشکیل یک جامعه محسوب شود، اما ویژگی‌های خاص این هویت بر مبنای نژاد و عدم کثرت جمعیتی آن، موجب معضل شده است.

رژیم صهیونیستی بر مبنای هویت یهودی و نژاد قومیت یهود سعی نموده است با جذب یهودیان جهان به سرزمین‌های اشغالی، دولت وعده داده شده را ایجاد نماید؛ اما با گذشت سال‌ها تکیه بر هویت یهودی- صهیونیستی دچار چالش‌های زیادی شده است[1].

رژیم صهیونیستی برخلاف دیگر الگوهای مشابه از آغاز اعلام موجودیت خود تاکنون، در بُعد تامین جمعیَت، به علت ایدئولوژی سیاسی حاکم بر آن با چالش­های مهمی رو به رو بوده است. بحران جمعیتی رژیم صهیونیستی با آغاز مهاجرت‌های معکوس صهیونیست­ها از فلسطین اشغالی به خارج، به‌ویژه پس از جنگ 33 روزه در سال 2006 و جنگ 22 روزه در 2009- 2008 تشدید شد و سیاست‌های این رژیم را در یکسره‌سازی شرایط سیاسی و جمعیَتی در کرانه باختری تا حدودی با چالش مواجه کرد.

حضور یک‌میلیون و 300 هزار فلسطینی در سرزمین اشغالی 1948 و افزایش خودآگاهی و نقش سیاسی آن‌ها به‌ویژه در کنست، عملاً چالش این دولت را چندجانبه کرد. این رژیم، جمعیَت محدودی در سرزمین‌های اشغالی 1948 دارد و به علت نرخ متفاوت باروری فلسطینی­ها و افزایش سریع جمعیَت آنان، با چالش جمعیَتی در این منطقه به‌ویژه در مناطق ناصره و ام الفحم مواجه است.

رژیم صهیونیستی اگر بخواهد سیاست‌های گسترش شهرک نشینی خود را در کرانه باختری ادامه دهد ناگزیر است از جمعیت مناطق اشغالی 1948 بکاهد و به جمعیَت کرانه باختری بیفزاید؛ که این چالش بحث و جدل‌هایی را با سیاست گسترش شهرک نشینی در کرانه باختری به دنبال داشته است.

ترکیب جمعیتی شهرک­های یهودی‌نشین در کرانه باختری

کرانه باختری رود اردن که در تقسیمات کشوری رژیم صهیونیستی به‌عنوان منطقه­ی یهودا و سامریه نام‌گذاری شده، شامل چهار شهرک یهودی نشین بزرگ با تشکیلات شهری از جمله شهرداری و شورا است.

جمعیت این منطقه حدود 290.000 هزار یهودی است (به جدول شماره 1 نگاه کنید). طی سال­های 1972 تا 2010 تعداد شهرک نشینان در کرانه باختری 40 برابر افزایش داشته است. تعداد آنان در پایان سال 2009 بالغ بر 518.974 هزار نفر بوده که در 144 شهرک زندگی می­کنند. بیشترین تعداد شهرک نشینان حدود 51% در استان قدس هستند که تعداد آنان نیز 262.493 هزار نفر است[2]

این در حالی است که تعداد شهرک نشینان در کرانه باختری در دسامبر 2006 بالغ بر 268.379 هزار نفر بوده است. ساخت و ساز واحدهای مسکونی در شهرک­های کرانه باختری در سال 2008 در مقایسه با سال 2007، شصت درصد افزایش یافته است.

شهرک نشینان با سوء استفاده از جنگ غزه و تحت پوشش آن به توسعه و گسترش شهرک­ها و مناطق اسکان یهودیان پرداخته و با احداث جاده­های کمربندی جدید به‌منظور برقراری ارتباط با این شهرک­ها، سیطره خود را بر مناطق فلسطینی تحکیم نموده­اند.

در راستای تسریع و گسترش شهرک­سازی، رژیم صهیونیستی پرونده شهرک­سازی و اسکان را به شورای شهرک­ نشینان در کرانه باختری واگذار کرده است تا با نظارت دولت اقدام نماید. این شوراهای منطقه­ای، مسئول رسیدگی به امور اداری و مشکلات شهرک­ نشین­ها هستند[3] (به جدول شماره 2 نگاه کنید).

شهرک سازی در کرانه باختری و افزایش رشد جمعیَت یهودی

تا سال 2010، جمعیت شهرک نشینان کرانه باختری، حدود 518974 بوده که از این تعداد، حدود 38% در شهرک­های یهودی واقع در استان قدس سکونت دارند. بدین نحو، مجموع شهرک­نشینان تقریباً 20% جمعیت فلسطینی کرانه باختری را تشکیل می‌دهد.

همچنین از سال 1986 تا 2010 میانگین سالانه رشد جمعیَت شهرک نشینان، بیش از 4.6% بوده است (به جدول شماره 3 نگاه کنید)[4]. حدود 30% از خانواده‌ها در شهرک‌های یهودی به‌استثنای قدس، دارای 4 فرزند با میانگین سنی کم‌تر از 17 سال هستند (به نمودار شماره 1 نگاه کنید).

حدود 58% جمعیت شهرک نشینان کم‌تر از میانگین سنی 24 سال و افراد بیش از 65 سال آن نیز تا سال 2012، از 3% تجاوز نکرده است[5]؛ بنابراین میانگین سنی 20 سال شهرک نشین­ها، در مقایسه با میانگین سنی 29.3 در رژیم صهیونیستی، نرخ رشد جمعیت جوان این رژیم را افزایش داده و در نتیجه برخی از چالش­های جمعیَتی آن را مرتفع می­سازد.

علاوه بر آن، میانگین تعداد فرزندان در شهرک‌های صهیونیستی 4.5 فرزند است که بیش از میانگین تعداد فرزندان صهیونیست­های داخل خط سبز، با معدل کم­تر از 3 فرزند است.

بدین نحو، در مقابل هر 100 نفر شهرک نشین با رده سنی کم­تر از 19 سال و بیش از 65 سال، حدود 111 شهرک نشین با رده سنی بین 24 تا 65 سال – 110% - قرار می­گیرند؛ در حالی که در رژیم صهیونیستی، این نسبت 84% می­باشد. اگرچه میانگین رشد جمعیت در این سال­ها بی‌تأثیر از مهاجرت یهودیان به شهرک­های مزبور نیست، امَا شاهد افزایش میزان رشد طبیعی جمعیت نیز بوده­ایم؛ در حالی که میانگین رشد طبیعی جمعیت در داخل خط سبز 1.57% است در شهرک‌های یهودی دو برابر و به میزان 3.5% رسیده که با افزایش تعداد خانوارهای ساکن در کرانه باختری هم‌زمان گشته است.

تا سال 2010 میانگین رشد خانوارهای یهودی در شهرک­ها، بیش از 5% و تعداد خانوارها نیز به 64500 واحد رسید (به جدول شماره 4 نگاه کنید)[6].

همچنین، تعداد یهودیان شهرک­ها که در خارج از رژیم صهیونیستی متولد شده­اند، به بیش از 16.2% رسیده که حدود 43.7% از این تعداد نیز، طی سال‌های 1990 تا 2001 به اسراییل مهاجرت کرده بودند (به نمودار شماره 2 توجه کنید).[7]

جمعیت صهیونیست­های شهرک نشین مرتباً در حال افزایش می­باشد. نمودار فوق رشد آن­ها را در حدفاصل 1966 تا 2013 نشان می­دهد.

با افزایش طرح­های شهرک­سازی در کرانه باختری عملاً این منطقه به سه ناحیه جدا از یکدیگر تبدیل شده است؛ بدین نحو که در شمال کرانه شهرهای الخلیل، طولکرم، قلقیلیه و نابلس قرار دارند که مجتمع بزرگ شهرک ارئیل آن را از قسمت مرکزی جدا می­کند. قسمت مرکزی نیز شامل شهرهای رام الله و البیره می­باشد که توسط شهرک معالیه آدومیم از شهرهای جنوب کرانه جدا می­شود. معالیه آدومیم قدس اشغالی را به شهرک­های دره اردن ارتباط داده که بر بسیاری از اراضی کشاورزی این منطقه تسلط دارند. 500 هزار شهرک نشین صهیونیستی در 42% اراضی کرانه باختری سکونت دارند. در مقابل 58% اراضی کرانه باختری در معرض تهدیداتی از قبیل ویرانی منازل، مصادره اراضی و کوچ اجباری به نوار غزه به سر می­برند.

نتیجه‌­گیری

رژیم صهیونیستی برخلاف دیگر الگوهای مشابه از آغاز اعلام موجودیت خود تاکنون در بعد تامین جمعیت به علت ایدئولوژی سیاسی حاکم بر آن با چالش مهمی رو به رو بوده است. تفکر صهیونیستی برخلاف دیگر استعمارهای اسکانی بر محور مهاجرت قوم یهود استوار است و تنها راه نجات یهودیان را بازگشت به سرزمین موعود می­داند. چالش رژیم صهیونیستی از آنجا ناشی می­شود که این تفکر در میان 15 میلیون یهودی جهان فراگیر و غالب نشد و تنها یک‌سوم یهودیان جهان به آن التزام عملی پیدا کرده و به سرزمین فلسطین کوچ کردند. مقوله به رسمیت شناختن «هویت یهودی» نیز که در سال‌های اخیر به‌عنوان اولویت سیاسی رژیم صهیونیستی مطرح می­گردد، نیاز راهبردی و چالش جمعیتی آن را نمایان می­کند. راهبرد حفظ هویت یهودی ایجاب می­کند رژیم صهیونیستی از جمعیت یک‌میلیون و 300 هزار نفره فلسطینی مناطق 1948 رها شود. این رهایی یا به شکل مبادله سرزمینی صورت می‌گیرد و یا این­که از طریق کوچ اجباری آنان به کرانه باختری، از این بحران عبور کند که در چنین صورتی علاوه بر پیامدهای سیاسی داخلی و خارجی، اسرائیل را با بحران دوگانه رو به رو خواهد کرد. به عبارت دیگر رژیم صهیونیستی از یک‌سو جمعیت لازم برای پر کردن شهرهای فلسطینی مناطق اشغالی 1948 را ندارد و از سوی دیگر افزایش دفعی جمعیت فلسطینیان با فرض کوچ فلسطینیان 1948 به کرانه باختری، سیاست شهرک نشینی رژیم در این منطقه را به‌شدت تحت فشار قرار می­دهد. همچنین، رژیم صهیونیستی از یک­سو با چالش جمعیتی رو به رو است که آرمان­های ژئوپلیتیک آن را دچار بحران می­کند و از سوی دیگر برنامه آن در کرانه باختری که بر پایه گسترش شهرک­های صهیونیستی استوار است، بدون تامین جمعیت قابل‌اجرا و پیگیری نیست. نگرانی‌های جمعیتی و محیطی به‌اضافه چالش‌های قومی- مذهبی ایجاد شده در جامعه صهیونیست، تضادهای نهفته در ایدئولوژی این رژیم را بیشتر از هر زمان دیگری عیان کرده است.

پی نوشت ها:

1. محمدمحسن، فایضی، «بحران جمعیت چالش اصلی رژیم صهیونیستی»، وب‌سایت اندیشکده راهبردی تبیین، 21/10/94.

2. حمید، حمدان، صراع الدیموغرافیا فی الاراضی المحتله و دوره فی التنمیه السیاسیه، بیروت: مرکز الزیتونه للدراسات و الاستشارات، 2011، ص 35.

نورالدین، مصالحه، اسراییل الکبری و الفلسطینیون، 2000-1967، بیروت: موسسه الدراسات الفلسطینیه،2011، الطبعه الثالثه، ص 91.

4. خمیس، الجعفری، «مداخلات فی البرامج الاستیطانیه و التطورات الدیمغرافیه فی الاراضی المحتله»، الجهاز المرکزی للاحصاء الفلسطینی، تاریخ التصفح 14/9/2015، انظر الرابط:

http://www.PCBS.gov.

5. نداف، شرغایی، اکثریه یهودیه بأی ثمن، ترجمه الیاس شوفانی، القدس: جمعیه الدراسات العربیه، 2013، ص 73.

6. زیاد، الحموری، دور المستوطنات فی تعزیز دیموغرافیا الیهود، القدس: مرکز القدس للحقوق الاجتماعیه و الاقتصادیه، 2011، الطبعه الاولی، ص 54.

7. ابراهیم، الدقاق، ملف التنمیه البشریه فی اسراییل و المستوطنات الیهودیه، القدس: المرکز الوطنی للدراسات الاقتصادیه و الاجتماعیه، 2014، الطبعه الاولی، ص 129.

سید احمد موسوی

اندیشکده تبیین